Abidi

Nga diambu diampasi onuananga diau? Dilenda kala vo mpangi mosi muna nkutakani uvangidi diambu dikendelekele. (Yak. 3:2) Dilenda kala mpe vo akwaku a salu yovo a sikola, bekusevanga wau vo u Mbangi a Yave. (1 Pet. 4:3, 4) Kuna diak’e sambu, dilenda kala vo e yitu yaku bekusimanga mu kwenda mu tukutakanu yovo samuna e nsangu zambote. (Mat. 10:35, 36) Avo diambu diampasi kikilu onuananga diau, nanga olenda yindula vo diambote mu yambula sadila Yave. Kansi, kala ye ziku vo, kana nkutu nkia mambu mampasi onuananga mau, Yave okuvana e ngangu mu zaya dina olenda vanga yo nkuma mu zizidila e mpasi zazi. Muna Diambu diandi, Yave wasonekesa tusansu tusonganga una selo yandi bazizidila e mambu mampasi bawanana mau. Ekuma kavangila wo? Kadi wazola vo twalongoka diambu muna tusansu twatu. Ekiaki i kuma Yave kavumunuina Paulu wa ntumwa mu soneka mana masonama muna sono kia unu. O tanga tusansu twatu, dilenda kutufiaulwisa yo kutuvana e vuvu. Kansi, muna vua e nluta muna tusansu twatu, mayingi tufwete vanga ke mpasi tanga kaka Bibila ko. Tufwete yambula vo mana tutanganga muna Bibila masoba e ngindu zeto yo simba e ntima mieto. w21.03 14 ¶1-2

Nga obadikilanga o wantu osilanga umbangi muna zunga kiaku nze mbongo muna nsungi a nkutika? Avo i wau, vena ye mambu tatu ofwete vanga. Diantete, ofwete samuna e nsangu zambote mu nzaki. Kadi e nsungi a nkutika ina ye ntangwa ifokoka, ke tulendi fwa diya ko. Diazole, okala ye kiese ekolo omona una wantu betambulwilanga e nsangu zambote. Diambu dia Nzambi divovanga vo: “O nkangu uyangalelanga muna ntangw’a nkutika.” (Yes. 9:3) Diatatu, o kala ye vuvu vo konso muntu olenda kituka se nlongoki a Yesu, dikusadisa muna soba e mpil’aku ya sila umbangi mun’owu wa nsatu zau. Akaka muna alandi a Yesu bayindulanga vo esi Samaria ke badi kituka alongoki a Yesu ko, kansi Yesu kakala ye ngindu zazi ko. Yesu wakala ye vuvu vo balenda kituka alongoki andi. Oyeto mpe i wau tufwete badikilanga o wantu muna zunga kieto vo balenda kituka alongoki a Kristu. Paulu wa ntumwa mbandu ambote katusisila ina tufwete tanginina. Waza mana bakwikilanga awana kasilanga umbangi, wabakulanga mana bayangalelanga ye wakala ye vuvu vo balenda kituka se alongoki a Yesu. w20.04 8-9 ¶3-4

Vana fulu kia fundisa akaka mu kuma kia mavangu mau, vanga mawonso muna toma bakula una bemonanga. Yave kaka otoma kutubakulanga. Muna kuma kiaki, sambanga kwa Yave kasadisa muna badikilanga akaka nze una yandi kekubabadikilanga yo zaya una olenda kubafwila e nkenda. Ke tufwete solanga ko kana nkia mpangi tusonga e ngemba. Kadi yau awonso benuananga ye mambu mayingi mampasi nze mana banuana mau Yona, Eliya, Anga yo Loti. Ezak’e ntangwa, mambu mankaka mampasi benuananga mau, yau kibeni betwasanga mo. Muna vova e ludi, yeto awonso twabwa kala mu vonza kiaki. I dianu Yave kekutulombelanga vo, twakalanga e ntwadi ye mpangi zeto muna ntangw’a mpasi ye yakiese. (1 Pet. 3:8) Vava tulemvokelanga Yave, tusiamisanga e kintwadi kieto kia wan’a ngudi mu nza yawonso. Muna kuma kiaki, yambula twakala ye kani diatoma winikinanga, zaya yo fwilanga mpangi zeto e nkenda muna mpila tukadilanga yau. w20.04 18-19 ¶15-17

Yesu wasisa e mbandu ambote ya lemvokela Yave. Muna kuma kiaki, e mpila yambote tulenda lemvokela Yave i landanga e mbandu a Yesu una ufwene. (Yoa. 8:29) Muna kwamanana kangalela muna ludi, tufwete kwikila vo Yave i Nzambi a ludi, mawonso kekutuvovesanga muna Diambu diandi maludi. Tufwete mpe kwikila vo Yesu i Masia wasilwa o nsilu. O unu, ayingi bekatikisanga vo Yesu wakuswa kwa Yave muna kala Ntinu a Kintinu kia Nzambi. Yoane wavovesa ampangi vo vakala ye “akwa luvunu ayingi” ana bavunginikanga awana ke bakala bakubama ko mu tanina e ludi mu kuma kia Yave yo Yesu. (2 Yoa. 7-11) Yoane wasoneka vo: “Nani i nkwa luvunu, nga ke ndiona ko ovakulanga nkalu vo Yesu ke Kristu ko e?” (1 Yoa. 2:22) O longoka e Diambu dia Nzambi, i mpila imosi kaka tulenda vengela vunginikwa kwa wantu. Avo tuvangidi wo, tutoma zaya Yave yo Yesu. (Yoa. 17:3) Muna mpila yayi kaka i tukadila ye ziku vo mu ludi twina. w20.07 21 ¶4-5

I mosi muna mpila tulenda vengela ‘tesesa e sakuba’ kwa akweto tulundumukanga yau, i kubayambula bavangila mambu muna mpil’au vana fulu kia kubakomekena bavangila o mambu muna mpil’eto. (Roma 14:19-21; 1 Kor. 8:9, 13) Avo tuvangidi wo, ke tukala ko ona osianga e ngolo za tambula nsendo kondwa kwa lusadisu lwa muntu ankaka. Alundumuki awaya wete diau kaka betokanenanga. Muna kuma kiaki, akaka benungunanga akwau kimana bakala kuna ntwala. Kansi nswaswani yo yau, oyeto ke tuvavanga sunda akweto ko. (Ngal. 5:26; 6:4) E kani dieto, i sadisa ayingi avo dilendakana muna fokola nkul’a moyo yo tambula o nsendo. Muna kuma kiaki, tusianga e ngolo za lemvokela luludiku luvovanga vo ‘ke tuvavingi kaka wete dia yeto kibeni ko, kansi wete dia akaka mpe.’ (Fili. 2:4) Muna nkula tulundumukanga, Yave osianga o nsilu kwa nkangu andi vo avo bamanisi e nkul’au betambula o nsendo wa moyo a mvu ya mvu kiakala kuna zulu yovo mu paradiso ova ntoto. w20.04 28 ¶10; 29 ¶12

Mafunda ye mafunda ma selo ya Nzambi ‘betuka muna mpasi zayingi’ yo kota muna nz’ampa. I bosi, awana besala o moyo ova ntoto bemona vo o lufwa lusundilu vava ulolo wa wantu ana bafwa befulwa. Yindula e kiese tukala kiau vava e masivi mama mevangama. (Mav. 24:15) Awonso ana besonga emvimba e kwikizi kiau muna Yave besunda mpe o lufwa luna twasambukilwa kwa Adami. Ozevo, bezinga yakwele mvu. Kieleka, konso muntu mu yeto o unu olenda vutula matondo muna mvovo mia lufiaulwisu kasoneka o Paulu kwa esi Korinto mu kuma kia lufuluku. Tuvuidi kuma yayingi mu lemvokela o luludiku lwa Paulu ekolo tuvanganga mana tulenda owau muna “salu kia Mfumu.” (1 Kor. 15:58) Avo tukwamanene o vanga mana tulenda muna salu kiaki, tulenda yindula e zingu kiakiese tukala kiau kuna ntwala. E kolo kiaki kiakiese kikilu kikala lutila mawonso tuyindulanga. Kieleka, e kolo kiaki kisonga vo e salu kieto muna Mfumu ke kiankatu ko. w20.12 13 ¶16-17

Nanga e sono kia Yezekele 38:10-23; Daniele 2:43-45; 11:44–12:1 ye Lusengomono 16:13-16, 21 mambu mau mamosi ivovelanga. Avo umbakuzi wau waludi, ozevo tala mana malenda vangama. Vava e mpasi zayingi ziyantika, e “ntinu mia nza yawonso” besikidisa e buka kina kiyikilwa vo kintwadi kia zula. (Lus. 16:13, 14) Muna Bibila e kintwadi kiaki kiyikilwanga vo “Ngonge wa musi nsi a Mangonge.” (Yez. 38:2) E kintwadi kiaki kia zula kinuanisa o nkangu a Nzambi yo vava kubafwasa emvimba. Muna mona meso mu kuma kia kolo kiaki, Yoane wa ntumwa wamona matadi mampwena ma mvula ye mazitu mana mabwilanga e mbeni za Nzambi tuka kuna zulu. E matadi mama ma mvula, nanga nsangu za mfundisa zina o nkangu a Yave besamuna meyikanga. E Ngonge a Mangonge mu nuanisa o nkangu a Nzambi ye kani dia kubafwasa emvimba.—Lus. 16:21. w20.05 15 ¶13-14

O nkum’a Nzambi i lukau luna tufwete zitisanga. Tulenda wokesa luyangalalu lweto muna mwand’avelela muna badikanga mana mwanda wau ulungisanga omu lumbu yeto. Vitila Yesu kavutuka kuna zulu, wavovesa alongoki andi vo: “Nutambula nkuma vava o mwand’avelela ukwiza omu yeno, nukala mbangi zame . . . yakuna nsuk’a nza.” (Mav. 1:8) Muna lusadisu lwa mwand’avelela, o unu tezo kia wantu milhões nana ye ndambu besambilanga Yave omu nza yawonso. Vana ntandu, o mwand’avelela usadisanga nkangu a Yave mu kala e kintwadi yo yima e fu ya “mbongo a mwanda,” i sia vo, zola, kiese, luvuvamu, luzindalalu, walakazi, wete, lukwikilu, lulembamu ye volo. (Ngal. 5:22, 23) Kieleka, o mwand’avelela i lukau lwamfunu katuvana o Nzambi. w20.05 28 ¶10; 29 ¶13

Vena ye kuma yayingi ilenda kutufila mu kwikila vo awana betambula ana befuluka, bezayidila azolw’au. Kasikil’owu, mun’owu wa lufuluku lwavangama kuna nz’ankulu, Yave osinga vangulula awana kefula kimana bakala ye mpwa, ngindu ye zú dia nding’au wauna bakadila vitila bafwa. Sungamena vo Yesu watezanesa o lufwa yo tulu, o lufuluku yo sikama kuna tulu. (Mat. 9:18, 24; Yoa. 11:11-13) O muntu avo osikamene kuna tulu, ke sobanga mpwa ko yovo ngindu, okalanga kaka una kakedi vitila kaleka. Badika e nona kia Lazaro. Lumbu yá yavioka tuka kafwila, e nitu andi yayantika tá e nsudi. Kansi, vava Yesu kafula Lazaro, e nsanga zandi banzayidila vana vau, oyandi mpe wabazayidila.—Yoa. 11:38-44; 12:1, 2. w20.08 14 ¶3; 16 ¶8

E nswaswani ina vana vena akuswa ye mameme mankaka ke yau ko ikubakitulanga se bantalu vana meso ma Nzambi. Awana bena mu buka yole yayi, mfunu bena vana meso ma Nzambi. Mu mpila mosi kekubazolelanga. Kadi ntalu yau imosi kafuta, i sia vo, moyo a Mwan’andi anzolwa kavana muna kûla akuswa ye mameme mankaka. E diambu diswasanesanga awana bena mu buka yole yayi i vuvu bena kiau. Kansi, akuswa ye mameme mankaka bafwete kwamanana songa e kwikizi muna Nzambi yo Kristu. (Nku. 31:23) Sungamena dio vo o mwand’a Nzambi mu mpila mosi usadilanga mu yeto awonso. Ediadi disongele vo Yave ovananga o mwand’andi avelela mun’owu wa nsatu za konso muntu. Yave wavana e vuvu kiasikila kia kusentu kwa konso selo kiandi. (Yer. 29:11) O Luyindulu lwa lufwa lwa Kristu lukutuvananga e lau dia songa luyangalalu lweto muna Nzambi yo Kristu mu kuma kia dina bavanga kimana twavua o moyo a mvu ya mvu. O Luyindulu i lukutakanu lusundidi o mfunu bekalanga lwau Akristu akieleka mu konso mvu. w21.01 18 ¶16; 19 ¶19

Ayingi muna awana belungananga muna Luyindulu, vuvu kia zingila ova ntoto bena kiau. Ozevo, ekuma belunganenanga? E kuma kifilanga o wantu mu kwenda muna nkinzi a lukazalu lwa akundi au, i kiau mpe kifilanga mameme mankaka mu lungana muna Luyindulu. O wantu bevanganga wo muna songa o zola kwau yo yikama awana basompele. Diau dimosi, e mameme mankaka bekwendanga muna Luyindulu mu songa o zola kwau yo yikama Kristu ye akuswa. Bekwendanga mpe muna Luyindulu muna songa luyangalalu lwau muna kimenga kia lûkulu kia Yesu. E kimenga kiaki i kiau kiaziula e nzila kimana bazinga yakwele mvu ova ntoto. E kuma kiankaka kifilanga mameme mankaka mu lungana muna Luyindulu i lemvokela o nkanikinu a Yesu. Vava Yesu kasikidisa o Nlekelo a Mfumu kumosi ye ntumwa zandi zakwikizi, wabavovesa vo: “Nukwamanana wo vanga muna luyindulu lwame.” (1 Kor. 11:23-26) Muna kuma kiaki, mameme mankaka mekwamanana lungana muna Nlekelo a Mfumu ekolo akuswa ankaka bakinu ova ntoto. w21.01 17-18 ¶13-14

O zola kwakieleka, kusongelwanga muna mavangu. (Tezanesa ye Yakobo 2:17, 26.) Kasikil’owu, Yave okutuzolanga. (1 Yoa. 4:19) Osonganga zola kwandi kwa yeto muna mvovo miambote miasonama muna Bibila. (Nku. 25:10; Roma 8:38, 39) Kansi, tuna ye ziku vo Nzambi okutuzolanga ke mu mvovo kaka ko, kansi mpe muna mana kevanganga muna wete dieto. Yave wayambula vo Mwan’andi anzolwa kamona e mpasi yo fwa muna wete dieto. (Yoa. 3:16) Dianu vo, tulenda kala ye ziku vo Yave okutuzolanga kikilu. Tusonganga vo tuzolanga Yave yo Yesu muna kubalemvokelanga. (Yoa. 14:15; 1 Yoa. 5:3) Yesu watukanikina vo twazolaziananga. (Yoa. 13:34, 35) Tufwete songanga zola kwa mpangi zeto muna mvovo ye muna mavangu.—1 Yoa. 3:18. w21.01 9 ¶6; 10 ¶8

Awana bakuswa muna mwand’avelela bena ye vuvu kia zinga yakwele mvu kumosi yo Yesu ekolo beyala kumosi muna Kintinu kia Nzambi. Bekala kumosi yo Kristu, i sia vo, bekumona, bemokena yandi yo viokesa yandi e ntangwa. (Yoa. 14:2, 3) Yesu mpe osonga o zola kwa awana bena ye vuvu kia zingila ova ntoto. Kana una vo ke bemona Yesu ko, e kikundi kiau kikumama ekolo beyangalela e zingu kina bavewa kwa Yave yo Yesu. (Yes. 9:6, 7) Vava tutambulwilanga mbok’a Yesu ya kituka akundi andi, nsambu zayingi tutambulanga. Kasikil’owu, tumonanga o zola ye lusadisu lwandi owau. Tuna ye lau dia zinga yakwele mvu. Edi disundidi o mfunu, e kikundi kieto yo Yesu kikutufilanga mu kituka akundi a muntu osundidi o mfunu, i sia vo, Yave wa Se diandi. Ekwe lau diampwena tuna diau dia yikilwa akundi a Yesu! w20.04 25 ¶15-16

Paulu wa ntumwa, Akristu akuswa kuna Korinto kasonekena o nkanda wau, ana bakala ye vuvu kia fuluka yo kwenda zingila kuna zulu. Akristu awaya ‘bavaulwa se alongoki a [i sia vo, kumosi yo] Kristu Yesu, basolwa mu kala se avauki.’ Paulu wayikila Akristu awaya vo: “Awana mpe balele kala muna lufwa muna [i sia vo, kumosi yo] Kristu.” (1 Kor. 1:2; 15:18; 2 Kor. 5:17) Muna nkanda wankaka, Paulu wasoneka vo awana ‘befwa nze yandi [i sia vo, kumosi yo Yesu], befuluka mpe nze yandi [i sia vo, kumosi yo Yesu], i wauna bekadila yandi e ntwadi.’ (Roma 6:3-5) Yesu wafuluka se vangwa kia mwanda yo tomboka kuna zulu. I diau mpe divangama kwa awana ‘bekala kumosi yo Kristu,’ i sia vo, Akristu awonso bakuswa muna mwanda. Paulu wasoneka vo Kristu wafulwa se “wantete muna awana balele kala muna lufwa.” (1 Kor. 15:20) Yesu i muntu antete wafulwa se vangwa kia mwanda yo tambula moyo a mvu ya mvu. w20.12 5-6 ¶15-16

Akristu akuswa ana befwanga omu lumbu yeto, i sia vo, muna kolo kia ngiz’a Kristu, befulwanga vana vau yo kwenda zingila kuna zulu. E mvovo mia Paulu wa ntumwa muna 1 Korinto 15:51, 52 misonganga e ziku kia diambu diadi. Vava befulwa, e mpangi zazi za Kristu kiese kiayingi bekala kiau. Kadi ‘bekala kumosi yo Mfumu ntangwa zawonso.’ E Bibila kikutuzayisanga e salu kina besala awana besobwa “muna nday’a meso” yo kwenda zingila kuna zulu. Yesu wabavovesa vo: “Ndiona osunda yo landa nzila zame yakuna nsuka, ikumvana e wisa kia zula, ovungula nkangu muna mvuala ya sengwa, kimana bakosomonua nze yinzu ya tûma, wauna yatambula kwa Se diame.”—Lus. 2:26, 27. w20.12 12 ¶14-15

Vava Paulu wa ntumwa kayikila Yesu vo “wantete,” ediadi disongele vo akaka mpe befulwa yo kwenda zingila kuna zulu. Antumwa ye akaka ana ‘bekala kumosi yo Kristu,’ befulwa yo kwenda kuna zulu nze una diavangama kwa Yesu. (1 Kor. 15:18) O lufuluku lwa awana ‘bekala kumosi yo Kristu’ ke lwayantika ko mu kolo kina Paulu kasonekena esi Korinto. Kansi, Paulu wasonga vo lwadi vangama kuna ntwala. Wavova vo: “Konso muntu muna ntangw’andi: Kristu i wantete, i bosi awana bavuilu kwa Kristu muna ngiz’andi.” (1 Kor. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16) O unu, mu kolo kiyikilwanga vo “ngiz’a” Kristu tuzingilanga. Elo, antumwa ye Akristu akaka akuswa, bavingila e ngiz’a Kristu kimana bafulwa mu tambula e nsendo au wa kwenda zingila kuna zulu ‘kumosi yo Yesu.’—Roma. 6:5. w20.12 5 ¶12; 6 ¶16-17

Paulu wa ntumwa lufuluku lwa awana bekwenda zingila kuna zulu kavovela, i sia vo, awana bekala ye “nitu a kimwanda.” (1 Kor. 15:43-44) Vava Yesu kakala ova ntoto, nitu a kinsuni kakala yau. Kansi, vava kafulwa “wakituka se mwanda uvananga moyo” yo vutuka kuna zulu. Diau dimosi mpe, Akristu akuswa badi fulwa ye nitu ilenda zingila kuna zulu. Paulu wasasila vo: “Wauna twanatina e mpw’a ndiona wavangilwa muna ntoto, i una mpe tunatina e mpw’a ndiona watuka kuna zulu.” (1 Kor. 15:45-49) Sungamena dio vo Yesu kafuluka ye nitu a kinsuni ko. Paulu wasasila e kuma vava kavova vo: “E nitu yo menga ke malendi vua Kintinu kia Nzambi ko” kuna zulu. (1 Kor. 15:50) Antumwa ye Akristu ankaka akuswa ke badi fulwa ko mu kwenda zingila kuna zulu ye nitu a kinsuni yo menga eyi iwolanga. w20.12 10-11 ¶10-12

Muna tandu kiantete, Nzambi wavumunuina akaka muna alongoki a Yesu mu soneka oma ma lufuluku lw’awana bekwenda zingila kuna zulu. Yoane wa ntumwa wasoneka vo: “Owau tu wan’a Nzambi, kansi una tusinga kala ke wasengomweno ntete ko. Tuzeye wo vo vava kesengomoka tukala nze yandi.” (1 Yoa. 3:2) Muna kuma kiaki, Akristu akuswa ke bazeye ko una ukala e zingu kiau vava befuluka yo kwenda zingila kuna zulu ye nitu za kimwanda. Kansi, bemona Yave vava betambula o nsendo au. E Bibila kikutuzayisanga maka mambu mu kuma kia diambu diadi. Kasikil’owu, Akristu akuswa bekala kumosi yo Yesu vava kefukisa “tuyalu twawonso ye wisa yawonso ye nkuma.” Bekala mpe kumosi yo Yesu vava kefukisa emvimba ‘o mbeni ansuka, i sia vo, lufwa.’ I bosi, o Yesu kumosi ye awana keyala yau bekuyisakidika kwa Yave yo sakidika lekwa yawonso kwa yandi. (1 Kor. 15:24-28) Kieleka, ekiaki kolo kiakiese kikilu kikala! w20.12 8 ¶2

Akristu awonso akwikizi ana ke bena ye vuvu kia zingila ku zulu ko yo Kristu bena mpe ye vuvu kia lufuluku. Bibila kivovanga vo Paulu wa ntumwa ye akaka ana bekwenda zingila kuna zulu bena muna “lufuluku lwantete lwa mafwa.” (Fili. 3:11) E sono kiaki kisongele vo vekala ye lufuluku lwankaka. Ediadi ngwizani dina ye dina Yobi kakwikilanga vo divangama mu kuma kiandi kuna ntwala. (Yobi 14:15) “Awana bavuilu kwa Kristu” bekala kuna zulu kumosi yo Yesu vava kefukisa tuyalu twawonso ye wisa yawonso ye nkuma. Kana nkutu i ‘mbeni a nsuka, i sia vo, lufwa’ ofukiswa emvimba. Kieleka, awonso befulwa mu kwenda zingila kuna zulu ke befwa diaka ko. (1 Kor. 15:23-26) Awana bezingila ova ntoto balenda bunda e vuvu muna mvovo mia Paulu mina muna sono kia unu. Wau vo kuna zulu ke kulendi kwenda wantu ana bena vo ke ansongi ko, ozevo, e mvovo miami lufuluku luvangama ova ntoto kuna ntwala miyikanga. w20.12 6-7 ¶18-19

Nanga olenda kukiyuvula: ‘Aweyi ndenda kadila ye ziku vo Yave kambembwele ko?’ Avo uyivangidi e kiuvu kiaki, disongele vo Yave olenda kuloloka. Se vioka mvu miayingi, Eyingidilu diavova vo: “Avo okwamanene vanga vilwa wau umosi nkumbu miayingi yo mona vo kulenda sunda diambu diadi ko. . . . Kuyindula ko vo Yave kesinga loloka sumu diaku ko. Satana ozolele vo wakala ye ngindu zazi. O kendalala mu kuma kia vilwa wavanga i ziku kisonganga vo ku muntu ambi ko, o Yave mpe olenda kuloloka. Muna kuma kiaki, songa lulembamu yo kwamanana samba kwa Nzambi kimana kaloloka yo kusadisa walembi vutukila vilwa wavanga.” Vitila kakituka Nkristu, Paulu wa ntumwa mambu mayingi mambi kavanga. Dialudi vo, Paulu wasungamenanga mambu mambi kavanga. (1 Tim. 1:12-15) Kansi, wakwikilanga vo ololokwa mu kuma kia lukûlu. Wakwikilanga mpe vo lukûlu i lukau Nzambi kavana mu kuma kiandi. Muna kuma kiaki, Paulu kakwamanana kuyitumba ko, kansi wasianga e ngolo muna kuyivana emvimba muna salu kia Yave. w20.11 27 ¶14; 29 ¶17

Satana osadilanga mambu mayingi muna kututonta. Adieyi tuvanga avo tutontelo? Akaka balenda yindula vo: ‘Avo mvangidi e diambu diadi kivaikiswa kwame ko muna nkutakani, muna kuma kiaki dina ivanga ke sumu diampwena ko.’ Kansi, ngindu zazi zambi kikilu. Ozevo, diambote twakiyuvulanga: ‘Nga Satana una sadila e ntonta zazi muna kumfila yakala ye ntima miole? Adieyi divangama avo ikivene muna zolela yambi? Nga nkumbu a Yave iyivisa? Nga mavangu mame mekumfinamesa yo Nzambi yovo ve?’ Diambote twabadikanga e yuvu yayi. Diamfunu mu sambanga yo lomba ngangu muna vana e mvutu za yuvu yayi kuna ziku kiawonso. O vanga wo, dilenda kutanina. Ediadi dikusadisa mu sunda e ntonta yo vova dina Yesu kavova: “Katuka, e Satana!” (Mat. 4:10) Sungamena vo ke diambote ko mu kala ye ntima miole. w20.06 12-13 ¶16-17

Lulembamu lukutusadisanga mu lemvokela e nkanikinu mia Yave. Lukutusadisanga mpe mu bakula vo Yave ozeye edi disundidi o wete kwa yeto. (Efe. 4:22-24) O lulembamu lukutufilanga mu sia o luzolo lwa Yave vana fulu kiantete muna zingu kieto yo badikila akaka vo batusundidi. Muna kuma kiaki, tukalanga ye ngwizani ambote yo Yave ye mpangi zeto muna nkutakani. (Fili. 2:3) Avo ke tuyikebele ko, tulenda vukumunua kwa wantu a nza ya Satana ana bazala ye lulendo ye loko. Nanga i diau diabwila Akristu a tandu kiantete. Kiaki i kuma Paulu wa ntumwa kasonekena ampangi kuna Roma vo: “Mpovele kwa konso muntu muna yeno vo kayindula ko vo osundidi kikilu o mfunu lutila mpila ina kenena, kansi kayindula kaka muna mpila yambote.” Paulu wazaya wo vo ke diambi ko mu kuyimwena vo mfunu twina. Kansi, o lulembamu lukutusadisa mu kala ye tezo muna mpila tukuyibadikilanga. w20.07 2 ¶1-2

Muna lumbu ya Asa wa Ntinu e kolo kia luvuvamu kiafokoka. Ulolo wa makesa, i sia vo, milhão mosi ya makesa matuka kuna Etiópia. O Zera wa mfumu a makesa wakala ye vuvu vo oyandi kumosi ye vu kiandi kia makesa befwasa o nkangu a Yuda. Asa wa Ntinu kabunda e vuvu ko muna vu kiandi kia makesa, kansi kwa Yave wa Nzambi andi kaka. Wasamba vo: “Utusadisa, e Yave wa Nzambi eto, kadi kwa ngeye tubundidi e vuvu, muna nkumbu aku twizidi nuanisina e ndonga yayi.” (2 Tus. 14:11) O lutangu lwa vu kia makesa ma Etiópia lwasunda nkumbu miole o lutangu lwa makesa ma Asa wa Ntinu. Kansi, Asa wazaya wo vo Yave olenda sadila o nkum’andi muna sadisa o nkangu andi. Kieleka, Yave wasadisa o nkangu andi, kadi e vu kia makesa ma Etiópia kiafwaswa emvimba. (2 Tus. 14:8-13) Dialudi vo ke tuzeye ko mawonso malenda bwila konso muntu mu yeto kuna sentu, kansi edi tuzeye vo e kolo kia luvuvamu tuna kiau owau fokoka kifokoka. Sungamena vo Yesu wasakula vo muna lumbu yambaninu alongoki andi ‘bemengwa kwa zula yawonso.’—Mat. 24:9. w20.09 17-18 ¶14-16

Ke vena muntu ko ozolanga vezwa. Muna kuma kiaki, tulenda kendalala avo tutokane kwayingi vava e mbeni zeto bekutuvezanga. (Nga. 24:10) Ozevo, aweyi tufwete badikilanga luvezo lwa mbeni zeto? Nze Paulu wantumwa, tulenda ‘yangalala muna . . . tuvezo.’ Ekuma? E kuma kadi o luvezo ye lubangamu i sinsu kisonganga vo tu alongoki a Yesu. (1 Pet. 4:14) Yesu wavova vo alandi andi bangikwa bebangikwa. (Yoa. 15:18-20) I diau kikilu diabwila Akristu a tandu kiantete. Muna kolo kiakina, awana balandanga kisi nsi kia Mingerekia babadikilanga Akristu nze mazowa ye atovoki. Kuna kwa Ayuda, Akristu nze Petelo ye Yoane wa ntumwa babadikilwanga vo “wantu balembi longwa ye mpasi wantu kwau.” (Mav. 4:13) Akristu babadikilwanga vo atovoki. Ke bayisianga muna mambu ma mbumba ko yovo kwenda muna vita. Bamengwanga kwa wantu a zunga kiau. Nga Akristu a tandu kiantete bayambula vo e mpila ina babadikilwanga kwa mbeni zau yabayoyesa? Ve. w20.07 14-15 ¶3-4

O Yoane wa ntumwa watoma tokanenanga e kimwanda kia mpangi zandi. Ediadi dimonekanga muna longi dina kavana muna nkanda tatu kavumunuinua mu soneka. Dialukasakeso mu zaya vo akala ye akento ana beyala yo Yesu kuna zulu besonganga mpe o zola nze Yoane. (1 Yoa. 2:27) Diambote twalemvokela e malongi katuvana. Yambula twakala ye kani dia kwamanana kangalela muna ludi yo lemvokelanga Yave muna mambu mawonso ma zingu kieto. Longokanga e Diambu dia Nzambi yo bunda dio e vuvu. Kumika o lukwikilu lwaku muna Yesu. Venga e ndongota za wantu ye malongi ma avengomoki. Venga e zingu kia disu ku nsi a lukaya yo kuyivana muna sumu. Zingilanga e ngwizani ye nkanikinu mia Yave mia nkal’ambote. Yambula twakwamanana zola ye sadisa e mpangi zeto muna lolokanga awana bekutukendelekanga yo vana lusadisu kwa awana bavuidi lo o mfunu. Muna kuma kiaki, kiakala nkia diambu tuwanana diau, tuzolele kwamanana kangalela muna ludi. w20.07 24-25 ¶15-17

Yave ozolele vo konso selo kiandi kiakwikizi kakala muna nkutakani andi. Kana una vo salu yaswaswana tusalanga muna nkutakani, yeto awonso mfunu twina ye tuzolele songa vo tuvuanga mpe akaka o mfunu. Paulu wa ntumwa watoma dio kiesesa vo ke vena muntu ko olenda tala selo kiankaka kia Yave yo vova vo: “Kivuidi mfunu ko.” (1 Kor. 12:21) Avo tuzolele vo e nkutakani yakala mu luvuvamu, tufwete vuanga akaka o mfunu yo sala yau kumosi. (Efe. 4:16) Vava tusalanga kumosi kuna ungudi, e nkutakani ikumamanga yo siamisa o zola. Akuluntu awonso a nkutakani betumbikwanga muna lusadisu lwa mwand’avelela a Yave. Kana una vo i wau, konso muntu muna yau una ye ngangu yovo tukau twaswaswana. (1 Kor. 12:17) Nanga akaka muna yau ke kolo ko batumbikilu se akuluntu; muna kuma kiaki, ke bazeye mambu mayingi ko nze akuluntu ankaka. Akaka ke belendanga diaka vanga mayingi ko mu kuma kia kinunu yovo kimbevo. Kana una vo i wau, ke vena nkuluntu ko ofwete tala nkwandi nkuluntu yo vova vo: “Kivuidi mfunu ko.” Kansi, konso nkuluntu kafwete lemvokelanga o luludiku lwa Paulu luna lwasonama muna Roma 12:10. w20.08 26 ¶1-2; 27 ¶4

Yave osadilanga e nkubik’andi muna kutufila muna nzil’a moyo. Vava e nkubik’a Yave isasilanga umbakuzi wampa mu kuma kia longi dimosi dia Bibila yovo vana luludiku mu kuma kia nkal’eto, vana vau tutambulwilanga yo sadila lo. Kansi, adieyi tuvanga avo nkubik’a Yave ivangidi e nsobani ilenda vanga e diambu muna zingu kieto nze teka e Seka dia Kintinu dina tulunganenanga? Tukwamanana sadila Yave ye kiese kiawonso avo tusungamene vo e salu tusalanga kia Yave, yandi kibeni ofilanga e nkubik’andi. (Kol. 3:23, 24) Davidi wa Ntinu mbandu ambote katusisila vava kavana tukau mu kuma kia ntungilu a tempelo. Wavova vo: “Omono i nani, nkangu ame se nki, twavana tukau twa mpila yayi kuna mvevo? Kadi e lekwa yawonso kwa ngeye itukidi, tuvene eyi itukidi vana koko kwaku.” (1 Tus. 29:14) Vava tuvananga tukau, oyeto mpe tuvananga kwa Yave ina kateka kutuvana. Muna kuma kiaki, Yave otoma yangalalanga vava tusadilanga e ntangwa, ngolo ye nzimbu zeto muna yikama e salu kiandi.—2 Kor. 9:7. w20.11 22-23 ¶14-16

Wau vo tu Mbangi za Yave, ke tubadikilwanga ko vo tu asadi ambote mu kuma kia lutangu lwa wantu tusadisanga mu kituka Mbangi za Yave. (Luka 8:11-15) Avo tukwamanene samuna e nsangu zambote yo longa akaka, ediadi difila Yave mu kutubadikila vo tu asadi ambote. Ekuma? Kadi tukunlemvokelanga kumosi yo Mwan’andi. (Maku 13:10; Mav. 5:28, 29) Oyeto tuvuidi kuma kiankaka kikutufilanga mu samuna e nsangu zambote owau: E mbaninu a tandu kiaki ifinamene! Kolo kiandwelo kaka tusidi kiau mu samuna e nsangu zambote zivuluzanga e mioyo mia wantu. Kuvingila ko vo mambu mawonso ma zingu kiaku makala mambote i bosi okuyivana muna salu kiaki kiamfunu. Muna kuma kiaki, siamisa o luzolo lwaku owau, wokesa o zayi waku wa Bibila, kala yo unkabu yo kala ye nkubika zambote. Vioka milhões nana dia wantu besamunanga e nsangu zambote mu nz’amvimba. Muna vua e nsambu za Yave, ubayikama. (Nek. 8:10; Luka 5:10) Baka e nzengo za kuyivana emvimba muna salu kiaki yavana Yave kevova vo kivuidi. w20.09 7 ¶18-20

Ke tufwete yambula ko vo mavua matufwisa e diya. O “nkum’a umpukumuni wa kimvuama,” ulenda kulula o zola kweto muna Yave, muna Diambu dia Nzambi yo luzolo lweto lwa longa akaka. (Mat. 13:22) Avo tuzolele tanina tusalu katuvana o Yave, tufwete vanga diambu vana vau avo tumwene e vonza. Oyeto tufwete kubama mu dina tuvanga avo tuwanane ye vangu dia zumba, dia nsoki yovo malongi ma avengomoki muna Internete yovo muna televizau. Muna kuma kiaki, o teka kubama mu kuma kia dina dilenda kutubwila, dikutusadisa mu vanga diambu vana vau muna tanina e ngwizani eto yo Yave yo kwamanana kala twavelela vana meso mandi. (Nku. 101:3; 1 Tim. 4:12) Diamfunu kikilu kwa yeto twatoma lunga-lunganga o tusalu twantalu katuvana o Yave, i sia vo, e ludi kiasonama muna Bibila ye lau dia longa e ludi kiaki kwa akaka. Avo tuvangidi wo, tukala ye ntona zavelela, zingu kiambote yo mona e kiese kitukanga muna sadisa akaka bazaya Yave. w20.09 30 ¶16-19

Nga wavubwa kala? Avo i wau, vava wavubwa, wasonga vana meso ma ndonga vo okwikilanga muna Yave ye ozolele kunsadila kumosi ye nkubik’andi. O unu, Yave ofilanga e nkubik’andi muna mpila isonganga e fu yandi, kani diandi ye nsiku miandi. Tala fu tatu ya Yave ina imonekanga muna nkubik’andi. Kiantete, “Nzambi ke sianga mpambula ko.” (Mav. 10:34) O zola kwafila Yave mu vana Mwan’andi se ‘lukûlu kwa wantu awonso.’ (1 Tim. 2:6; Yoa. 3:16) Yave osadilanga o nkangu andi mu samuna e nsangu zambote kwa awonso ana bazolele wá. Muna mpila yayi, Yave osadisanga ulolo wa wantu mu vua e nluta mia lukûlu yo vuluzwa. Kiazole, Yave ke Nzambi a mvuanga ko, kansi a luvuvamu. (1 Kor. 14:33, 40) Muna kuma kiaki, ovavanga vo asambidi andi bansadila kuna luvuvamu ye kondwa kwa mvuanga. Kiatatu, Yave i “Nlongi Anene.” (Yes. 30:21) Kiaki i kuma e nkubik’andi ivangilanga mawonso muna longa o wantu e Diambu dia Nzambi muna nkutakani ye muna salu kia umbangi. w20.10 20 ¶1-3