Yanuali

Yesu wamona o nkento ona wakala mu ntantu, i bosi ‘wamfwila e nkenda. (Luka 7:13) Kansi Yesu wavanga mpe diambu muna songa nkenda zandi. Muna kuma kiaki, kuna ngemba ye sikididi kiawonso, wavovesa nkento ndioyo vo: “Yambula o dila.” I bosi wavanga diambu muna kunsadisa, wafula mwana ndiona yo kumvana kwa ngudi andi. (Luka 7:14, 15) Adieyi tulenda longoka muna sivi dina o Yesu kavanga dia fula o mwana wa nkento mosi ona wafwilwa e yakala? Tulongokele vo, tufwete songanga e nkenda kwa awana bafwilwa. Nze Yesu tulenda yima e fu kia nkenda muna sianga e sungididi kwa wantu awaya muna kubasonganga e nkenda yo vanga mambu muna kubafiaulwisa. (Nga. 17:17; 2 Kor. 1:3, 4; 1 Pet. 3:8) Kana nkutu mvovo miangemba yo vanga mambu makete, dilenda fiaulwisa awana bena mu ntantu. w23.04 5-6 ¶13-15

Kana una vo Yesu wazaya wo vo o nkundi andi ofwidi, waviokesa diaka lumbu yole muna kwenda kuna Betania. Yesu waviokesa e lumbu yayi kadi kazola kaka vanga diambu ko muna wete dia akundi andi kansi, muna twasa mpe nkembo kwa Yave. (Yoa. 11:6, 11, 17) Tulenda longoka diambu diamfunu mu kuma kia akundi muna lusansu lwalu. Badika e diambu edi: Vava Maria yo Mareta batwika e nsangu kwa Yesu, ke balomba ko vo Yesu kenda kuna Betania. Kansi edi kaka bazola vo Yesu kazaya wo vo o nkundi andi ona katoma zolanga wayela kakala. (Yoa. 11:3) Vava Lazaro kafwa, Yesu wadi kumfula kana nkutu vava kakala kwandá. Kansi, Yesu wabaka e nzengo za kwenda kuna Betania muna kala kumosi ye akundi andi Maria yo Mareta. Nga una yo nkundi ona okalanga yo luzolo lwa kusadisa lembi kunlomba? Avo iwau, ozeye wo vo olenda kumbunda e vuvu vo okusadisa muna “ntangw’ampasi.” (Nga. 17:17) Nze Yesu, oyeto mpe tuzolele kala nze nkundi ndioyo kuna kwa akaka. w23.04 10 ¶10-11

Vava tunuananga ye mambu mampasi, tulenda mona vo e nz’ampa ya Yave ke isinga kwiza ko. Nga ediadi disongele vo lukwikilu lweto lwayoya lwina? Nkatu. Badika e nona eki: Vava e mvula zinokanga mu tumingu twayingi, tulenda yindula vo ke kuvaika diaka mwini ko. Diau dimosi mpe, vava e mpasi zikwamanananga tulenda yindula vo e nz’ampa ke isinga kwiza ko. Kansi avo tukedi yo lukwikilu lwakumama, tukala ye ziku vo e nsilu mia Nzambi lungana kaka milungana. (Nku. 94:3, 14, 15; Ayib. 6:17-19) O kala ye ziku kiaki, dikutusadisa mu kwamanana sia e nsambil’a Yave va fulu kiantete muna zingu kieto. E diambu diankaka divavanga vo twakala yo lukwikilu lwakumama, i salu kia umbangi. Wantu ayingi beyindulanga vo e ‘nsangu zambote’ tusamunanga za nz’ampa ya Nzambi eyi ifinamene, ke za ludi ko. (Mat. 24:14; Yez. 33:32) Ke tuyambula ko vo e ngindu za wantu awaya, zatufila mu katikisa mana Yave kekutulonganga. Muna lembi yambula vo e diambu diadi diavangama, tufwete kwamanana kumika lukwikilu lweto. w23.04 27 ¶6-7; 28 ¶14

Nga wakiyuvula kala kana vo Yave ovananga e mvutu za sambu yaku? Avo i wau, kuna ngeye mosi ko. Ayingi muna mpangi zeto i diau mpe bemonanga musungula vava bebwilwanga e mambu mampasi. Vava tukalanga mu mpasi ke dikalanga diasazu ko mu bakula una o Yave kevaninanga e mvutu za nsambu yeto. Ekuma tufwete kadilanga ye ziku vo Yave ovananga e mvutu za sambu ya selo yandi? E sono ikutusungamesanga vo Yave otoma kutuzolanga ye mfunu twina kwa yandi. (Kan. 2:7; 1 Yoa. 4:10) Ekiaki i kuma o Yave kekutuzayisilanga vo twalombanga o lusadisu lwandi muna sambu. (1 Pet. 5:6, 7) Yave ozolele kutusadisa kimana twamfinama yo kwamanana zizidila e mpasi zeto. Muna Bibila, tutanganga nona yayingi isonganga una Yave kavaninanga e mvutu za selo yandi. Nga olenda yindula nona kimosi? w23.05 8 ¶1-4

Maria ngwizani ambote kakala yau yo Yave, kadi yandi kibeni wakumikanga lukwikilu lwandi. Watoma zayanga e sono. Maria mpe wavaulanga e ntangwa muna badika. (Luka 2:19, 51) Kalukatikisu ko vo, o lukwikilu lwa Maria lwansadisa muna kituka se nkento ambote. O unu, akento ayingi bevanganga nze una Maria kavanga. Muna bonga e nona, mpangi ankento una ye nkumbu Emiko wavova vo: “Vava yakala mpumpa, yalunga-lunganga e kimwanda kiame. Kansi vava yasompa, o yakala diame yandi wavitanga o ntu muna samba yo vanga e nsambila ya esi nzo, yabakula vo yandi wakituka se ntaudi a lukwikilu lwame. Yamona vo diambote yalunga-lunganga kimwanda kiame mono kibeni muna diambu ditadidi ngwizani ame yo Yave. Owau, ivaulanga e ntangwa yakala mono mosi muna samba kwa Yave, tanga e Bibila yo badika mana itanganga.” (Ngal. 6:5) Akento, ekolo nukwamanananga kumika e ngwizani eno yo Yave, akazi eno bekala ye kuma kia kunuzitisa yo kunuzola.—Nga. 31:30. w23.05 22 ¶6

Ke tuwutukanga yo vumi wa Nzambi ko. Divavanga vo twayima e fu kiaki. Imosi muna mpila tulenda wo vangila italanga o nsema. Vava tutalanga e “lekwa kavanga,” tumonanga e ngangu za Nzambi, nkum’andi yo zola kwandi muna yeto, ediadi diwokesanga o luzitu yo zola kweto muna yandi. (Roma 1:20) O sambanga ntangwa zawonso, i imosi muna mpila ilenda kutusadisa mu yima o vumi wa Nzambi. Konso ntangwa tusambanga, o Yave okitukanga se muntu akieleka kwa yeto. Vava tulombanga o nkuma muna zizidila e mpasi, tusungamenanga vo Yave nkwa nkuma. Vava tuvutulanga matondo mu kuma kia kimenga kia Mwan’andi, tusungamenanga vo Yave otoma kutuzolanga. Vava tudodokelanga Yave muna kunlomba lusadisu mu kuma kia diambu diampasi tuna nuana diau, tusungamenanga vo oyandi nkwa ngangu. E sambu ya mpila yayi iwokesanga luzitu lweto muna Yave. Diwokesanga mpe e tima dieto dia lembi vanga konso diambu dilenda fwasa e ngwizani eto yo yandi. w23.06 15 ¶6-7

Yave wa Mpungu una vo Munsia-Nsiku, ovananga e nsiku mialeboka mina o nkangu andi balenda bakula mu sazu. Kasikil’owu, e Selo Yambuta muna tandu kiantete, babakula mambu tatu mana Akristu bafwete lemvokela ye sikididi kiawonso: (1) venga nsambil’a teke yo sambila kaka Yave, (2) zitisa o vauka kwa menga yo (3) lemvokela e nkanikinu mia fu ya nkal’ambote mina muna Bibila. (Mav. 15:28, 29) Aweyi Akristu o unu balenda lemvokela ye sikididi kiawonso e mambu tatu mama? Muna sambilanga kaka Yave. Yave wakanikina Aneyisaele vo yandi kaka bafwete sambila. (Nsi. 5:6-10) Vava katontwa kwa Nkadi ampemba, Yesu wavova ye sikididi kiawonso vo, Yave kaka tufwete sambila. (Mat. 4:8-10) Muna kuma kiaki, ke tusambilanga teke ko. Ke tukundanga mpe wantu ko, kiakala vo, mfumu za mabundu, ayadi, atleta, avangi a filme ye ayimbidi ngatu kubabadikila nze zinzambi. Tusambilanga kaka ona “wasema lekwa yawonso.”—Lus. 4:11. w23.07 14-15 ¶3-4

E nza ya Satana yazala ye mavangu ma zumba ye pornografia. (Efe. 4:19) Muna kuma kiaki, tufwete yima o vumi wa Nzambi yo venga mavangu mambi. O nkand’a Ngana kapu kia 9, kivovelanga akento wole, o mosi osunzulanga uzowa o wankaka osunzulanga e ngangu. Beyikilwanga nze yau bevanganga e mboka kwa minkondwa ngangu, i sia vo, “minkondwa zayi.” Bena nze yau bevovanga vo: ‘Nuiza ku nzo ame, nuadia mbolo.’ (Nga. 9:1, 4-6). Kansi, dina dibwila konso muntu otambulwila e mboka ya akento awaya, diaswaswana. Badika e mboka ya nkento a zowa. (Nga. 9:13-18) Ke kalanga ye nsoni ko za bokela minkondwa zayi vo benda ku nzo andi yo vanga yandi e nkinzi. Nkia mfwilu bebakanga? ‘E nzo andi yazala yo mafwa.’ Tulukiswanga mu kuma kia “munta-zumba” yo “nkento a kimpumbulu.” Tuvoveswanga vo: “E nzo a nkento a kimpumbulu ku lufwa inatanga.” (Nga. 2:11-19) E sono kia Ngana 5:3-10, kivananga diaka lulukisu mu kuma kia ‘nkento ankaka a kimpumbulu’ una vo o “malu mandi mekulumuka kuna lufwa.” w23.06 21-22 ¶6-7

Akuluntu yau bafwete songanga e mbandu muna kalanga yo ntim’anleka. (1 Tim. 3:2, 3) Kasikil’owu, o nkuluntu kafwete vingilanga ko vo e ngindu zandi i zau kaka zifwete sadilwanga e ntangwa zawonso wau vo yandi i mbuta vana vena akuluntu ankaka. O sungamenanga vo o mwand’a Nzambi ulenda fila konso nkuluntu muna buka mu baka e nzengo zambote. Avo diambu ke dikululanga nkanikinu mia Nzambi ko, akuluntu besonganga ntim’anleka muna yikama kuna mvevo wawonso e nzengo za akuluntu akaka, kana nkutu vo nzengo zankaka bakele zau. Akristu nsambu zayingi bevuanga wau besonganga ntim’anleka. Tuyangalelanga kikundi ye mpangi zeto yo luvuvamu muna nkutakani. Tuyangalelanga mpe makanda ye fu ya kisi nsi yaswaswana mu nkubik’a Yave. Ye diakiese mu zaya vo, kana una vo vena ye nswaswani yayi, yeto awonso twayikakiana mu sambila Yave. Vana ntandu a mawonso, tuna ye kiese mu zaya vo tutangininanga Yave wa Nzambi eto una vo nkwa ntim’anleka. w23.07 25 ¶16-17

Daniele walongokanga ungunza ye kani diambote, i sia vo, wazola zaya e ludi. Daniele nlembami mpe kakala, wazaya wo vo Yave ovananga umbakuzi kwa awana banzeye ye belemvokelanga nkanikinu miandi miavauka. (Dan. 2:27, 28) Daniele muna songa vo nlembami kakala, wabunda e vuvu muna lusadisu lwa Yave. (Dan. 2:18) Daniele walongokanga mpe ye fululu kiawonso. Wavavululanga e Sono yavumunuinua ina yakala muna tandu kiakina. (Yer. 25:11, 12; Dan. 9:2) Aweyi tulenda tanginina mbandu a Daniele? Fimpa makani maku. Nga olongokanga ungunza wa Bibila ye kani dia zaya e ludi? Avo i wau, Yave okusadisa. (Yoa. 4:23, 24; 14:16, 17) Akaka belongokanga ungunza ye kani dia songa vo Bibila ke kiavumunuinua kwa Nzambi ko. Muna diadi, beyindulanga vo avo Bibila ke kiatuka kwa Nzambi ko, ozevo balenda kwau ovanga konso dina bazolele, kiakala diambu diambote yovo diambi. Muna kuma kiaki, tufwete longokanga ye kani diambote. w23.08 9 ¶7-8

Tulenda dio kitula se zitu diampwena avo tuyantikidi kuyitezanesa ye akaka. (Ngal. 6:4) Avo tuvangidi wo, tulenda kituka akwa kimpala yo vava sunda akaka. (Ngal. 5:26) Avo tuvavidi vanga mana akaka bevanganga, kanele vo ke tuna diaka yo nkuma ko muna mo vanga, tulenda kuyitwasila e mfwilu. Wau vo e “vuvu kialembi lungana, ntima kiyelesanga,” yindula lukendalalu dikututwasila avo tukisididi e kani dina tuzeye vo ke tulenda dio lungisa ko! (Nga. 13:12) Avo tuvangidi wo tulenda yoya yo bembola nkutu e nkul’eto a moyo. Kuvavi vanga mayingi ko lutila mana Yave kelombanga. Yave ke lombanga ko vo wavana kina kuna kiau ko. (2 Kor. 8:12) Kala ye ziku vo Yave ke kutezanesanga ko ye akaka mu mana bevanganga. (Mat. 25:20-23) Yave otoma yangalelanga e salu kiaku kia nsi a ntima, lukwikilu lwaku ye luzindalalu lwaku. w23.08 29 ¶10-11

Yave wavana mvutu za sambu kia Samesone muna kumvana maza mu mpila yasivi. Vava Samesone kanua maza momo, ‘e ngolo zandi zavutuka yo kumama.’ (Afu. 15:19, mvovo vana yanda.) Nanga vioka mvu miayingi vava Samuele wa ngunza kavumunuinua mu soneka nkanda wa Afundisi, e nto a maza yayina yakwamanana kala. Aneyisaele ana bamona nto yayina, nanga basungamenanga vo avo babundidi e vuvu kwa Yave okubasadisa muna ntangw’a mpasi. Yeto mpe tufwete vavanga lusadisu lwa Yave, kana nkutu vo ngangu tuna zau yovo mambu mayingi twavanga kala muna salu kiandi. Tufwete kala yo lusakalalu yo kwikila vo tulenda kaka vanga mana Yave kekutulombanga avo tumbundidi e vuvu. Samesone wakumama vava kanua maza mana Yave kamvana. Nze Samesone, yeto mpe tufwete tambulwila lusadisu lwa Yave muna tatidila kwikizi kieto muna yandi.—Mat. 11:28. w23.09 4 ¶8-10

Adieyi tulenda vanga vava akaka bekutufungisanga makasi, nze safula e nkumbu a Nzambi eto yovo veza e Bibila? Tufwete lombanga kwa Yave vo katuvana o mwand’andi ye ngangu zandi kimana twabavutulwila kuna lulembamu. Adieyi tuvanga avo tubakwidi vo ke tubavutulwidi kuna lulembamu ko? Tulenda samba diaka kwa Yave yo yindula una tulenda vutulwila kuna lulembamu muna ntangwa ilanda. I bosi, Yave okutuvana mwand’andi avelela kimana watusadisa twakala ye volo yo songa lulembamu. Sono yayingi ya Bibila ilenda kutusadisa mu vovela kuna lulembamu vava tutontwanga. O mwand’a Nzambi ulenda kutusungamesa e sono yayi. (Yoa. 14:26) Kasikil’owu, e nkanikinu mina muna nkand’a Ngana milenda kutusadisa mu songa lulembamu. (Nga. 15:18) O nkand’a Ngana usonganga mpe e nluta mia kala ye volo vava tutontwanga.—Nga. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15. w23.09 15 ¶6-7

Petelo wa ntumwa wasadila Yave ye kwikizi kiawonso mu mvu miayingi. Wasala kumosi yo Yesu muna salu kia samuna e nsangu zambote yo yantika sila umbangi kwa esi zula. I bosi, wasadila muna buka kia selo yambuta. Kansi, vava kazaya wo vo lufwa lwandi lwafinamanga, Yave wamvana diaka salu kiayingi. Muna tezo kia mvu wa 62-64 wa tandu kieto, Petelo wavumunuinua mu soneka nkanda miole mia Bibila, wa 1 ye wa 2 Petelo. (2 Pet. 1:13-15) Petelo wasoneka e nkanda miandi muna kolo kina akwandi Akristu bamonanga e ntantu mu kuma kia “ntonta za mpila mu mpila.” (1 Pet. 1:6) Yimpumbulu bavavanga kotesa malongi maluvunu ye fu yambi muna nkutakani. (2 Pet. 2:1, 2, 14) Muna kolo kiakina, “e mbaninu a lekwa yawonso,” i sia vo, lufwasu lwa mbanz’a Yerusaleme ye tandu kia Ayuda vana moko ma makesa ma Roma lwafinamanga kwa Akristu ana bazingilanga muna Yerusaleme. (1 Pet. 4:7) Kalukatikisu ko vo e nkanda mia Petelo miasadisa Akristu mu zaya dina bafwana vanga mu zindalala muna mpasi banuananga zau yo kubama muna mpasi zadi kubalwakila kuna ntwala. w23.09 26 ¶1-2

Nze Yesu, ezak’e ntangwa tulongokanga o nlemvo muna mambu mampasi. Muna bonga e nona, vava vuku kia COVID-19 kiayantika, twavewa luludiku vo twayambula kwenda mu tukutakanu muna Maseka ma Kintinu yo sila umbangi muna nzo ke nzo. Nga diampasi diakala kwa ngeye mu lemvokela luludiku lwalu? O nlemvo wasonga wasadisa muna kuyitanina, siamisa kintwadi kia nkutakani yo yangidika Yave. Owau yeto awonso twakubama twina muna lemvokela konso luludiku tulenda vewa muna kolo kiampasi zayingi. O lemvokela tuludiku twatu, divuluza mioyo mieto. (Yobi 36:11) E diambu diantete dikutufilanga mu lemvokela Yave i zola kweto muna yandi ye kani dia kunyangidika. (1 Yoa. 5:3) Ke tulenda futa Yave ko muna lekwa yawonso yambote kekutuvananga. (Nku. 116:12) Kansi, tulenda kunlemvokela yo lemvokela mpe awana kavana wisa muna nkutakani. Avo tuvangidi wo, tusonga vo tu akwa ngangu ye tumwesa ntim’a Yave e kiese.—Nga. 27:11. w23.10 11 ¶18-19

Yindula vo mbasi mosi wizidi mokena yaku, nga o wá mana kevova? O unu, mbasi mosi ivovanga “kwa zula yawonso, makanda, ndinga ye nkangu.” Nkia diambu ivovanga? “Nuvumina Nzambi yo kumvana nkembo . . . Nusambila Ndiona wasema e zulu yo ntoto.” (Lus. 14:6, 7) Yave yandi kaka i Nzambi aludi ona wantu awonso bafwete sambila. Tuvutulanga matondo wau katuvana e lau dia kunsambila muna tempelo andi ya kimwanda. Kansi, nki i tempelo ya kimwanda? Akweyi tulenda sololwela e nsas’a tempelo ya kimwanda? E tempelo ya kimwanda ke nzo yatungwa ko. I nkubika ya nsambila ina Yave ketondanga muna kimenga kia Yesu kia lukûlu. Paulu wa ntumwa wasasila e nkubika yayi muna nkanda kasonekena Akristu Ayibere ana bazingilanga muna Yuda. w23.10 24 ¶1-2

Muna mvu wa 522 vitila tandu kieto, e mbeni za Ayuda balenda ningamesa e salu kia tungulula e tempelo a Yave. Kansi, Zakariya wasikidisa Ayuda vo Yave osadila mwand’andi mu katula konso nkaku. Muna mvu wa 520 vitila tandu kieto, Dareyuse wa Ntinu wakatula nkaku muna salu kia tungulula tempelo, wavana nkutu e nzimbu ye makesa muna yikama e salu kiaki. (Eze. 6:1, 6-10) Yave wasia nsilu kwa nkangu andi vo okubasadisa avo basidi e salu kia tungulula tempelo va fulu kiantete. (Kan. 1:8, 13, 14; Zak. 1:3, 16) Mu kuma kia lukasakeso lwa angunza, Ayuda bayantika diaka o tungulula e tempelo muna mvu wa 520 vitila tandu kieto. I bosi, ke balungisa mvu tanu ko bafokola yo tunga. Wau vo Ayuda basia luzolo lwa Nzambi va fulu kiantete kana una vo bawanana ye mpasi, Yave wabasadisa yo kubasambula. Muna kuma kiaki, basambilanga Yave ye kiese.—Eze. 6:14-16, 22. w23.11 15 ¶6-7

Kanele vo wantu ayingi bewanga e nsangu mu kuma kia Abarayama, ndonga ke bazeye mayingi ko mu kuma kiandi. Kansi, ongeye ozeye mayingi mu kuma kia Abarayama. Kasikil’owu, ozeye wo vo Abarayama oyikilwanga vo “se dia awonso bena yo lukwikilu.” (Roma 4:11) Kana una vo i wau, nanga olenda kukiyuvula: ‘Nga ndenda diatila muna ntambi za Abarayama yo kala ye lukwikilu nze luna kakala lwau?’ Elo, olenda kwaku. Imosi muna mpila tulenda kadila yo lukwikilu nze lwa Abarayama i longoka mbandu andi. Muna lutumu lwa Nzambi, Abarayama wayaluka muna nsi andi, wayenda kwandá, wazingila muna nzo za ngoto mu mvu miayingi ye watambulwila tambika Isaki wa mwan’andi anzolwa se kimenga. Mavangu mama masonga vo Abarayama lukwikilu lwasikila kakala lwau muna Yave. Muna kuma kia lukwikilu ye mavangu mandi, Abarayama wavua e dienga dia Nzambi yo kituka se nkundi andi. (Yak. 2:22, 23) Yave ozolele vo yeto awonso, kumosi yo ngeye twavua e nsambu zazi. Muna kuma kiaki, Yave wavumunuina Paulu yo Yakobo basoneka mambu mamfunu mu kuma kia mbandu ya Abarayama. w23.12 2 ¶1-2

E mpangi zamakento, nutoma zayanga mokena yo wantu. Diamfunu kwa Akristu awonso batoma zaya mokena yo wantu. Muna kuma kiaki, Yakobo wa nlongoki, longi diamfunu katuvana vava kayika e mvovo mina ova ntandu. Avo otoma winikinanga ekolo akaka bevovanga, olenda kadila yau kuna ngemba. (1 Pet. 3:8) Avo kubakwikidi ko dina muntu kavovele yovo dina keyindulanga, unyuvula. I bosi, toma yindula vitila wavova. (Nga. 15:28, mvovo vana yanda.) Ukiyuvula: ‘Nga e diambu nzolele vova dialudi ye dialukasakeso? Nga e mvovo nzolele sadila mia luzitu ye ngemba?’ Landa e mbandu ya mpangi zamakento ana bazeye toma vova yo toma winikina. (Nga. 31:26) Toma sia e sungididi muna mpila bevovelanga. Avo otomene zaya e ndekwa zazi za mokenena, dikusadisa mu kala ye ngwizani ambote ye akaka. w23.12 21 ¶12

O unu, Yave olenda sadila yitu yeto, akundi yovo akuluntu muna kutusadisa. Kansi, vava tukalanga twakendalala, tulenda mona vo tuzolele kala kaka yeto mosi. Ediadi ke diambi kwandi ko. Adieyi tulenda vanga muna tambula lusadisu lwa Yave? Vanga mawonso muna lembi vavuka akaka. Avo tuvavukidi akaka, tulenda yantika sia kaka sungididi muna yeto kibeni ye mpasi zeto. Ediadi dilenda kutufila mu baka nzengo zambi. Dialudi vo, ezak’e ntangwa tuzolanga kala va fulu kia yeto kaka, musungula vava tubwilwanga mambu mampasi. Kansi, avo tuvavukidi akaka mu kolo kiayingi, tubembola wantu ana Yave kalenda sadila muna kutusadisa. Muna kuma kiaki, tambulwila lusadisu lwa yitu yaku, akundi ye akuluntu. Ubabadikila vo Yave ubatumini muna kusadisa.—Nga. 17:17; Yes. 32:1, 2. w24.01 24 ¶12-13

Avambuki basianga nsilu walembi zenga nsuki zau. Ekiaki i sinsu kiasonganga emvimba lusakalalu lwau kwa Yave. Kansi, diankenda vo vakala ye ntangwa muna lusansu lwa nkangu a Isaele, Avambuki ke bazitiswanga ko yovo kasakeswa. Kuna kwalanda, diampasi diakala kwa Mvambuki mu tatidila nsilu andi yo songa vo waswaswana. (Am. 2:12) Wau vo tuvanganga mawonso muna lemvokela Yave, akaka mpe bemonanga vo twaswaswana yo yau. Unkabu divavanga muna kuyisunzula vo tu Mbangi a Yave kuna salu yovo kuna sikola. Wau vo mambu mambi mu nza yayi mu wokela kaka mena, diampasi kwa yeto mu lemvokela e nkanikinu mia Bibila yo samuna e nsangu zambote kwa akaka. (2 Tim. 1:8; 3:13) Sungamena vo tulenda ‘mwesa ntim’a Yave kiese,’ avo tusongele kuna unkabu wawonso vo twaswaswana ye awana ke bekunsadilanga ko.—Nga. 27:11; Mal. 3:18. w24.02 16 ¶7; 17 ¶9

Sungamena vo, wantu a makanda maswaswana bakala muna nkutakani a Roma. Akaka muna yau, Ayuda bakala ana balongwa tuka kileke mu lemvokela o Nsiku a Mose. Avo i akaka, mu zula yankaka batuka ye basansukila ye kisi nsi kiaswaswana. Akristu akaka, nanga abundu bakala, akaka mu luvevoko bakala, akaka nkutu bakala ye abundu. Aweyi Akristu awaya bakwamanena o songela o zola kwa muntu yo nkwandi kana una vo vakala ye nswaswani zazi? Paulu wa ntumwa wabakasakesa ‘batambulanga muntu yo nkwandi.’ Ediadi aweyi disongele? O mvovo wasekolwa ‘nutambulanga,’ una ye nsasa vo tambula o muntu kuna ngemba zawonso nze una o muntu ketambulwilanga o nzenza kuna nzo andi yovo nkundi. Kasikil’owu, Paulu wavovesa Filemone una kadi tambulwila Onesimo ona wakala vo ntaudi andi: “Untambula kuna ngemba.” (File. 17) Peresekila yo Akila, batoma tambula Apolo, “bambokela” kana una vo kazaya mayingi ko mu kuma kia Kristu. (Mav. 18:26) Akristu awaya, ke bayambula ko vo e nswaswani zazi zabavambanesa kansi, basunda e nkakalakani zazi yo tambula muntu yo nkwandi kuna ngemba. w23.07 6 ¶13

E kuma kisundidi o mfunu wakiyekolwela kwa Yave i zola kwaku muna yandi. O zola kwaku muna Yave ke mpasi zola ko. Kansi, mu “zayi wasikila” “yo umbakuzi wa mwanda” kutukanga. (Kol. 1:9) Muna longokanga e Bibila, owau una ye ziku (1) kana nani kieleka i Yave, (2) Bibila i Diambu diandi diavumunuinua ye (3) Yave nkubik’andi kesadilanga muna vanga luzolo lwandi. Awana bekukiyekolanga kwa Yave bafwete zaya malongi masina ma Bibila yo zingila e ngwizani ye nkanikinu miandi. Bevanganga ngolo muna samuna kwa akaka mana bekwikilanga. (Mat. 28:19, 20) O zola kwau muna Yave kuwokelanga ye bekalanga ye luzolo lwa sambila kaka Yave. Nga ngeye mpe una yo zola kwa mpila yayi? w24.03 4-5 ¶6-8

Abingaile nkento a Nabale kakala. Bibila kivovanga vo Nabale nkwa ntim’a mbadi ye fu yambi kakala yau. (1 Sam. 25:3) Nanga diampasi diakala kwa Abingaile mu zinga yo muntu ndioyo. Nga Abingaile wakala ye lau dia fokola e longo lwandi? Ingeta. Wakala ye lau diadi vava Davidi wa Ntinu a Isaele kazola vonda Nabale ona wantianguna kumosi ye wantu andi. (1 Sam. 25:9-13) Abingaile wadi tina yo yambula vo Davidi kalungisa e kani diandi. Kansi vana fulu kia tina, wavanga diambu. Wakakidila Davidi kimana kayambula vonda Nabale. (1 Sam. 25:23-27) Ekuma Abingaile kavangila wo? Abingaile wazolanga Yave ye wazitisanga e nkanikinu miandi mu kuma kia longo. Wazaya wo vo kuna kwa Yave o longo lwavauka. Wau vo wazola yangidika Nzambi, wavanga mana kalenda muna tanina esi nzo andi kumosi yo nkaz’andi. Wavanga diambu mu nzaki muna kakidila Davidi kayambula vonda Nabale. w24.03 16-17 ¶9-10

Nga muna nkutakani aku muna ye mpangi ana bevavanga vevola zingu kiau kimana bakivana emvimba muna salu kia Yave? Nga ozeye aleke ana besonganga kuna unkabu wawonso vo baswaswana ye akaka kuna sikola, kanele vo diampasi mu vanga wo? Nga vena ye awana betatidilanga e kwikizi kiau kana una vo bebangikwanga kwa yitu yau? Yambula twavanga mawonso muna kasakesanga asambidi awaya yo kubasanisina mu kuma kia unkabu wau ye mana bevanganga muna salu kia Yave. (File. 4, 5, 7) Yave ozeye wo vo tuzolele kunyangidika ye tuzolele yambula maka mambu muna zingila e ngwizani yo kukiyekola kweto. Okutuzitisanga muna kutuvana e lau dia baka e nzengo za songa vo tutoma kunzolanga. (Nga. 23:15, 16) Ozevo, yambula twakala ye kani dia kwamanana sadila Yave yo kumvana eki kisundidi wete. w24.02 18 ¶14; 19 ¶16

Yindula dina diavangama muna mvu wa 29 T.K. vava Yesu kayantika e salu kiandi kia umbangi. Yesu yo ngudi andi Maria babokeleswa mu kwenda kuna nkinzi a longo kuna Kana. Maria wasadisa mpe muna tambula e nzenza. Kansi ekolo o nkinzi a longo wavangamanga, vabwa diambu, i sia vo, e vinyu yafokoka. Nanga o toko dia nsompi waviokesa o lutangu lwa awana kabokelesa. Maria vana vau wazaula kwa mwan’andi yo kunzayisa vo: “Ke bena ye vinyu ko.” (Yoa. 2:1-3) Adieyi Yesu kavanga? Wakitula o maza se “vinyu ambote.” (Yoa. 2:9, 10) Yesu wavanga diaka masivi mayingi, ekolo kasalanga e salu kiandi kia umbangi. Wavanga masivi muna sadisa Mafunda kumi ma wantu. Kasikil’owu, muna masivi mandi mole wadikila 5.000 ma akala, ibosi wadikila diaka 4.000 ma akala. Avo tubundakese lutangu lwalu lwawonso tulenda lwaka mu tezo kia 27.000 ma wantu kumosi ye akala ye yingiana-ngiana ana bakala vana. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Muna nkumbu miole miami, Yesu mpe wawuka mbevo zayingi.—Mat. 14:14; 15:30, 31. w23.04 2 ¶1-2

Vava tubwilwanga diambu diampasi, vekalanga ye lumbu ina tumonanga vo tuyoyele kikilu muna ngindu yamuna nitu. Nze Eliya, tulenda mona vo diampasi mu sikama. Leka kaka tuzolele. (1 Nti. 19:5-7) Dilenda kala vo yeto mpe lusadisu tuvuidi o mfunu muna kwamanana mu salu kia Yave. Muna ntangwa yayi yampasi, Yave okutusianga nsilu una muna mvovo mia sono kia unu. Davidi wa Ntinu watambula lusadisu lwalu. Vava kakala mu mpasi yo bangikwa kwa mbeni zandi, wavova kwa Yave vo: “Koko kwaku kwalunene kunsadisi.” (Nku. 18:35) Ezak’e ntangwa, Yave wantu ankaka kesadilanga muna kutusadisa. Muna bonga e nona, vava Davidi kayoya, nkundi andi Yonatane wayenda kunkingula muna kunkasakesa yo kunkumika. (1 Sam. 23:16, 17) Diau dimosi mpe, Yave wasola Elesa muna vana lusadisu kwa Eliya.—1 Nti. 19:16, 21; 2 Nti. 2:2. w24.01 23-24 ¶10-12

Yave mvani amvevo ye otambulanga awonso ana bazolele vua e ngangu zakieleka. O lusansu lwa Ngana kapu kia 9, luvovelanga nkento ona una vo mvani a mvevo, okubikanga e lambu, osanganga e vinyu andi yo kubika o meza. O nkento ndioyo osunzulanga e “ngangu zakieleka.” (Nga. 9:2, mvovo vana yanda.) Vana ntandu, muna tini kia 4 ye 5 tutanganga vo: “[O nkento ona osunzulanga e ngangu] ovovele kwa munkondwa-ngangu vo: ‘Nuiza, nuadia mbolo ame.’” Ekuma tufwete tambulwila e mboka ya nkento ndioyo? Yave ozolele vo wan’andi bakala akwa ngangu ye ozolele kututanina. Kazolele ko vo twalongokela mambu mu mpila yampasi, ediadi dikutusadisa mu venga lukendalalu mu kuma kia nzengo zambi twabaka ye ke tukuyibanza mpe ko ngatu kuyitumba mu kuma kia vilwa twavanga. Ekiaki i kuma o Nzambi ‘kelundilanga ansongi e ngangu za vimpi.’ (Nga. 2:7) Vava tukalanga yo vumi wa Yave, tukalanga mpe ye luzolo lwa kunyangidika. Tuwanga mpe malongi mandi ma ngangu yo sadila mo ye kiese kiawonso muna zingu kieto.—Yak. 1:25. w23.06 23 ¶14-15

Kana nkutu vo ke tulendanga vanga mayingi ko muna salu kia Nzambi, tulenda kala ye ziku vo Yave oyangalelanga mawonso tuvanganga muna kunyangidika. Aweyi tuzayidi wo? Muna lumbu ya Zakariya, Yave wavovesa ngunza andi kabaka e wolo ye palata ina yatukanga kwa Ayuda ana bakala kuna kinkole kimana kavanga kolowa. (Zak. 6:11) E “kololwa anene” yakala se “luyindulu” lwa tukau twau twamvevo. (Zak. 6:14, mvovo vana yanda.) Tulenda kala ye vuvu vo Yave kesinga vilakana ko e ngolo tuvanganga ekolo tukunsadilanga muna ntangw’a mpasi. Kalukatikisu ko vo tukwamanana wanana ye mambu mampasi mu lumbu yayi yambaninu ye kuna sentu e mpasi saka kaka zisaka. (2 Tim. 3:1, 13) Kansi, ke dina mfunu ko mu tokana kwayingi. Sungamena e mvovo mina Yave kavovesa kwa nkangu andi muna lumbu ya Kangai: “Omono ngina yeno . . . Ke numoni wonga ko.” (Kan. 2:4, 5) Yeto mpe tulenda kala ye ziku vo Yave okala yeto ekolo tuvanganga mawonso muna vanga luzolo lwandi. w23.11 19 ¶20-21

Yave kadi vumunuina wantu ko basoneka o vilwa wa Petelo muna Bibila. Kansi, bayambulwa vo basoneka o vilwa wau kimana twalongokela vo diambu. (2 Tim. 3:16, 17) O longoka nona kia muntu ndioyo wakala yo lutovoko yo mona nze una yeto tumonanga, dilenda kutusadisa mu bakula vo Yave ke vingilanga ko vo twakala wantu alunga. Kansi, ozolele vo twazindalala yo kwamanana vanga ngolo kanele vo tu atovoki. Ekuma tufwete songelanga luzindalalu? Tulenda mona vo tusundidi o lutovoko lweto, kansi tulenda bwa diaka muna lutovoko lwalu. Kansi tukwamanananga vanga ngolo za lungisa e kani dieto. Yeto awonso tuvovanga yo vanga mambu mana tukuyibanzilanga, kansi, avo tukwamanene vanga ngolo Yave okutusadisa mu nungunuka. (1 Pet. 5:10) E nkenda zina Yesu kasonga kwa Petelo vava kavanganga vilwa, zilenda kutukasakesa mu kwamanana sadila Yave. w23.09 20-21 ¶2-3

Yesu wazola wuka Lazaro nze una Mareta kavova muna mvovo mia sono kia unu. Kansi, o Yesu diambu diankaka diasivi kazola vanga. Wasia nsilu vo: “O mpangi aku fuluka kefuluka.” Wavova mpe vo: “Mono i lufuluku yo moyo.” (Yoa. 11:23, 25) Kieleka, Yave wavana o nkuma kwa Yesu muna fula mafwa. Ke vavioka kolo ko, Yesu wafula dumbelele kimosi, ona wafwa muna lumbu kiakina, i bosi wafula mpe toko dimosi, nanga muna lumbu kiakina mpe kafwa. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Kansi, nga o Yesu wafwana futumuna o muntu ona wafwa kala se vioka lumbu yá ye nitu andi nkutu yayantika wola? Maria una vo i mpangi ankaka wa Lazaro, wayenda wanana yo Yesu. Wavutukila e mvovo miau mimosi mina o nsang’andi kavova: “E Mfumu, kele vo wakala vava, o mpangi ame nga kafwidi ko.” (Yoa. 11:32) Vava o Yesu kamona Maria ye wantu akaka badilanga, oyandi mpe watoma kendalala. E nkenda zamfila mu dila vava kamona akundi andi badilanga. Yesu wabakula e mpasi zina o muntu kemonanga vava kefwilwanga o muntu ketoma zolanga. Kieleka, Yesu una ye luzolo lwa fokola e mansanga mau. w23.04 10-11 ¶12-13