“O Longo, Mbula Luazitiswa”

1, 2. Nkia yuvu tufimpa, ekuma?

NGA wasompa? Avo i wau, nga longo lwaku lwakiese? Nga ntatani una zau muna longo lwaku? Nga una ye ngwizani ambote yo nkaz’aku? Nga ozizidilanga kala yo nkaz’aku kana una vo o longo lweno ke lwakiese ko? Avo i wau, nkenda omonanga wau vo o zola kwavola muna longo lweno. Wau vo u Nkristu, ozolanga vo longo lwaku lwavana nkembo kwa Yave wa Nzambi ona ozolanga. Kansi, e zingu kia nzo aku owau nto a lubangamu ye nkenda. Kana una vo i wau, kudimbula vuvu ko.

² O unu, vena y’Akristu bena ye tongo twakiese, kansi kuna lubantiku ke bakala ye ngwizani ambote ko. Basolola mpila ya sikidisila ngwizani au. Ngeye mpe lenda kala ye kiese muna longo lwaku. Mu nkia mpila?

FINAMA NZAMBI YE NKAZ’AKU

3, 4. Ekuma awana basompa balenda kadila ye ngwizani ambote kele vo basidi e ngolo za finama Nzambi? Yika e nona.

³ Avo nuvangidi e ngolo mu finama Nzambi, nukala mpe ye ngwizani yambote muna longo lweno. Ekuma? Badika nona eki: Yindula mongo wampwena una nze lundu—kuna sina wasanzuka, kansi kuna ntandu wambatakani. Eyakala otelamene kuna sambu dia node, o nkento kuna sambu dia sude. Yau ewole bayantikidi o tomboka. Ekolo bena vana sina dia mongo, bavavuka muntu yo nkw’andi. Ekolo betombokanga malembe malembe mu lwaka kuna ntandu a mongo, bayantikidi finama muntu yo nkw’andi. Nga obakwidi elongi dia lufiaulwisu dina muna nona kiaki?

⁴ E ngolo ovanganga mu sadila Yave una ufwene zilenda tezaneswa ye ngolo zivavwanga mu tomboka mongo. Wau vo ozolanga Yave, ngolo ovanganga mu kunsadila nze una utombokelwanga mongo. Kansi, avo kuna ye ngwizani ambote ko yo nkaz’aku, ke luna sambu dimosi ko muna tomboka mongo wau. Kansi, adieyi dilenda vangama avo nuzindalele tomboka mongo? Dialudi vo, kuna lubantiku nwavavuka nukala muntu yo nkw’andi. Kansi, ekolo ovanganga e ngolo za tomboka mongo wau, nufinama muntu yo nkw’andi. Diau adimosi mpe, ekolo ovanga ngolo mu finama Nzambi, okala ye ngwizani ambote yo nkaz’aku. Kieleka, o finama Nzambi i nsabi muna kala ye ngwizani ambote yo nkaz’aku. Kansi, aweyi lenda wo vangila?

5. (a) O muntu aweyi kalenda finamena Yave yo nkaz’andi? (b) O Yave aweyi kebadikilanga longo?

⁵ O lemvokela malongi ma Nkand’a Nzambi mu kuma kia longo, i mpila yambote balenda finamena Nzambi awana basompa. (Nkunga 25:4; Yesaya 48:17, 18) Muna kuma kiaki, badika elongi dia Paulu wa ntumwa. Wavova vo: “O longo, mbula luazitiswa kw’awonso.” (Ayibere 13:4) E mvovo miami adieyi misonganga? Konso lekwa ‘kizitiswanga,’ kiantalu ye kiamfunu. O Yave obadikilanga longo vo lwamfunu ye lwantalu.

ZOLA KWA NSI A NTIMA MUNA YAVE

6. Elongi dia Paulu mu kuma kia longo aweyi disonganga? Ekuma dinina o mfunu dia sungamenanga diambu diadi?

⁶ Kieleka, wau vo nu selo ya Nzambi, ngeye yo nkaz’aku nuzeye wo vo longo lwantalu ye lwavauka. Yandi kibeni Yave wasikidisa nkubik’a longo. (Tanga Matai 19:4-6.) Kansi, avo ntatani luna zau muna longo, nanga o zaya kwa nkatu vo longo lufwete zitiswa ke diafwana ko mu zolaziana yo zitaziana. Adieyi dilenda kunusadisa mu vanga wo? Tala una Paulu kakiesesela e mfunu wasonga luzitu muna longo. Kavova ko vo, “longo luazitiswa”; kansi wavova vo, “o longo, mbula luazitiswa.” Paulu kasonga ngindu ko; kansi nkanikinu kavana.a O sungamenanga diambu diadi dilenda kusadisa mu toma zitisa nkaz’aku. Ekuma?

7. (a) Nkia nkanikinu mia Nkand’a Nzambi tulemvokelanga, ekuma? (b) Nkia nsendo tubakanga muna lemvokela nkanikinu miami?

⁷ Yindula una obadikilanga nkanikinu miakaka mia Nkand’a Nzambi, nze owu wa kitula wantu s’alongoki yo kutakana mu sambila Nzambi. (Matai 28:19; Ayibere 10:24, 25) Dialudi, ezak’e ntangwa diampasi dikalanga muna lemvokela nkanikinu miami. Nanga wantu ana owanananga yau muna salu kia umbangi ke beyangalelanga nsangu zambote ko yovo diampasi dikalanga mu kwenda kuna lukutakanu mu kuma kia mabibi ma salu ya nitu. Kansi, ozindalalanga samuna nsangu za Kintinu yo kwenda muna tukutakanu twa Kikristu. Kavena muntu ko olenda kusima mu lemvokela nkanikinu miami—kana nkutu Satana! Ekuma? E kuma kadi o zola kwaku kwa nsi a ntima muna Yave kukufilanga mu lemvokela nsiku miandi. (1 Yoane 5:3) Nkia nsendo o tambula? O samuna nsangu zambote yo kala muna tukutakanu kiese ye luvuvamu lwa ntima ditwasanga, kadi ozeye wo vo luzolo lwa Nzambi ovanganga. Mawonso mama malenda kukumika. (Nekemiya 8:10) Adieyi tulenda longoka?

8, 9. (a) Nki kilenda kutufila mu lemvokela nkanikinu wa zitisa longo? Ekuma? (b) Nkia mambu mole tubadika owau?

⁸ Wauna o zola kwaku muna Nzambi kukufilanga mu lemvokela nkanikinu wa samuna nsangu zambote yo kala muna tukutakanu, kana una vo diampasi dikalanga, diau adimosi mpe, o zola kwaku muna Yave kulenda kufila mu lemvokela nkanikinu wau wa Nkand’a Nzambi, “o longo, [luaku] mbula luazitiswa,” kana una vo dilenda kala diampasi. (Ayibere 13:4; Nkunga 18:29; Kimpovi 5:4) Vana ntandu, wauna o Nzambi kesambulwilanga ngolo ovanganga mu samuna e nsangu zambote yo kala muna tukutakanu, diau adimosi mpe, Yave osambula ngolo ovanga mu zitisa longo lwaku.—1 Tesalonika 1:3; Ayibere 6:10.

⁹ Aweyi lenda zitisila longo lwaku? Muna venga e fu ilenda fwasa nkubik’a longo. Muna vanga mawonso mevavwanga mu kumika ekangu dia longo.

VENGA MVOVO YE FU ILENDA KULULA O ZITU MUNA LONGO

10, 11. (a) Nkia fu ikululanga o zitu muna longo? (b) Nkia kiuvu tufwete yuvulanga kw’akazi eto?

¹⁰ Nkento mosi wa Nkristu wavova vo: “Isambanga kwa Yave kansadisa mu zindalala.” Nkia diambu kevavilanga luzindalalu? Wavova vo: “E mvovo mia nkaz’ame mitoma kundwekanga. Kana una vo kina ye dimbu mu nitu ko, e mvovo miandi mialutiangu nze, ‘Ngeye zitu diankatu kunkudikilanga!’ yovo ‘Kuna mfunu ko!’ mitoma kunkendelekanga.” E mvovo mia lutiangu kayikidi o nkento ndioyo, i 1diambu ditokanesanga tongo twayingi.

¹¹ Diankenda dikalanga vava yakala yovo nkento una vo Nkristu kelwekanga nkw’andi mu mvovo yo kuntwasila mpasi kezisasukanga nzaki ko. Kieleka, yakala yovo nkento osadilanga mvovo mia lutiangu kezitisanga longo ko. Nga mvovo mia lutiangu osadilanga muna longo lwaku? Lenda wo zaya muna yuvulanga o nkaz’aku kuna lulembamu lwawonso, “E mvovo miame adieyi mivanganga kwa ngeye?” Avo nkaz’aku uvovese vo e mvovo miaku nkumbu miayingi mikunkendelekanga, ofwete mio soba.—Ngalatia 5:15; tanga Efeso 4:31.

12. E nsambil’a muntu aweyi ilenda kadila yakondwa mfunu vana meso ma Nzambi?

¹² Sungamena dio vo e mpila osadilanga lubini lwaku muna longo, ilenda fwasa e ngwizani aku yo Yave. O Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘O muntu, ovo oyindulanga vo nsambidi a Nzambi, wau kalembi bindika lubini luandi, ovunginika o ntim’andi, e nsambil’andi yakondwa o mfunu.’ (Yakobo 1:26) Lubini lwaku diambu luvanganga muna nsambil’aku. E ngindu za sia vo mana kevovanga e selo kia Nzambi muna nzo ka malendi twasa mfwilu ko, ke zina ngwizani ko ye Nkand’a Nzambi. Kukivuni ko. E diambu diadi diamfunu kikilu. (Tanga 1 Petelo 3:7.) Avo una ye ngangu y’etima muna salu kia umbangi, kansi nkaz’aku olwekanga muna mvovo, zaya dio vo kuzitisanga nkubika longo ko, e nsambil’aku mpe yakondwa mfunu vana meso ma Nzambi.

13. Awana basompa aweyi balenda kendelekela akazi au?

¹³ Awana basompa bafwete venga mambu malenda kendeleka akazi au. Badika nona yole: Ngudi wampumpa olombanga luludiku mu telefone nkumbu miayingi kwa mpangi eyakala diasompa muna nkutakani yo mokena kwayingi. Muna nkutakani, mpangi eyakala diampumpa ovaikanga mu salu kia umbangi konso nsuka lumingu ye mpangi ankento wasompa. Awana basompa beyikwanga muna nona kiaki balenda kala ye ngindu zambote, kansi aweyi e vangu diadi dilenda vanga kw’akazi au? Nkento mosi onwananga ye diambu diadi muna longo wavova vo: “Ikendalalanga vava imonanga nkaz’ame oviokesanga ntangwa yayingi ye mpangi akaka wankento muna nkutakani. Ikibadikilanga vo kina mfunu ko.”

14. (a) Nkia mbebe a longo yiyikwanga muna Etuku 2:24? (b) Nkia kiuvu tufwete kiyuvula?

¹⁴ Dialudi vo nkento ndioyo y’akaka bena ye diambu diadi muna longo, bekendalalanga kikilu. Akazi au luludiku lwa Nzambi bevezanga mu kuma kia longo, olu luvovanga vo: ‘Muna diadi o yakala i keyambulwila o s’andi yo ngw’andi, katatidila nkaz’andi.’ (Etuku 2:24) Kana una vo awana basompa bafwete zitisa mase mau, kansi muna nkubik’a Nzambi e mbebe yantete bena yau i zitisa akazi au. Diau adimosi mpe, Akristu bafwete zolanga ampangi, kansi o zola akazi au i mbebe yantete bena yau. Muna kuma kiaki, vava Akristu asompa beviokesanga ntangwa yayingi y’akw’au minkwizi, yovo vanga yau kikundi kiasaka, musungula kw’ankento yovo akala akaka, kangu dia longo besianga mu vonza. Nga diadi dilenda twasa ntatani muna longo lwaku? Ukiyuvula, ‘Nga ivaulanga e ntangwa mu kala vamosi yo nkaz’ame muna kunsonga o zola yo toma kunlunga-lunga?’

15. Nze una tutanganga muna Matai 5:28, ekuma Akristu asompa bafwete vengela e fu kia songa zola kwasaka kw’akala yovo akento akaka?

¹⁵ Vana ntandu, Akristu asompa aya besonganga zola kwasaka kw’awana bena vo ke akazi au ko, mu vonza bekuyisianga. Diankenda kikilu, Akristu akaka asompa belengokelanga akundi au moyo. (Matai 5:28) Ntangwa zayingi, e fu kiaki kikubafilanga mu mavangu mekululanga o zitu wa longo. Badika dina kavova Paulu wa ntumwa mu kuma kia diambu diadi.

“E MFULU MPE MBULA YAKONDWA NSAFU”

16. Paulu nkia nkanikinu kavana mu kuma kia longo?

¹⁶ Vava Paulu kakanikina vo, “o longo, mbula luazitiswa” vana vau wakudikila vo: ‘E mfulu mpe mbula yakondwa nsafu: kadi awana bekuyivananga muna mavangu ma zumba, y’akwa ngyambila, o Nzambi okubafundisa.’ (Ayibere 13:4) “E mfulu” kayika Paulu i mvukana za nitu. Avo mvukana yayi ivangilu muna longo, yavelela yovo ‘yakondwa nsafu.’ Muna kuma kiaki, Akristu belemvokelanga e mvovo emi miavumunwinwa: “Wamona kiese muna nkaz’a toko kiaku.”—Ngana 5:18.

17. (a) Ekuma ngindu za nza mu kuma kia zumba ka zifwete vukumwina Akristu ko? (b) Aweyi tulenda tanginina mbandu a Yobi?

¹⁷ Awana bevukananga y’awana bena vo ke akazi au ko nsiku mia Nzambi mia nkal’ambote bekululanga. Kieleka, o unu ndonga bevovanga vo ke diambi kwandi ko mu tá zumba. E ngindu za wantu ka zifwete vukumuna Akristu ko. Bazeye wo vo kuna mbaninu ‘awana bekuyivananga muna mavangu ma zumba, ye akwa ngyambila, o Nzambi okubafundisa.’ (Ayibere 10:31; 12:29) Muna kuma kiaki, Akristu akieleka ngindu za Yave belandanga muna diambu diadi. (Tanga Roma 12:9.) Sungamena edi kavova Yobi wankulu eto: “Nkangidi ekangu yo meso mame.” (Yobi 31:1) Elo, muna venga konso vangu dilenda kubafila mu tá zumba, Akristu akieleka belunga-lunganga meso mau yo lembi lengokela muntu akaka o moyo una vo ke nkaz’au ko.—Tala Nkundikilu muna lukaya lwa 219-221.

18. (a) Yave aweyi kebadikilanga e zumba? (b) E vangu dia zumba aweyi difwananene ye sambu ya teke?

¹⁸ O Yave aweyi kebadikilanga zumba? E Nsiku a Mose ulenda kutusadisa mu zaya una Yave kebadikilanga diambu diadi. Muna Isaele yankulu, esumu dia zumba ye ngyambila tumbu kia lufwa diavaninwanga. (Fuka 20:2, 10) Nga mwene mfwanani vana vena zumba ye ngyambila? Badika edi, konso muntu muna Isaele wasambilanga e teke, ekangu diandi kakululanga yo Yave. Diau adimosi mpe, mwana Isaele ona watang’e zumba ekangu dia nkaz’andi kakululanga. Yau wole ka basonganga kwikizi ko. (Luvaiku 19:5, 6; Nsiku 5:9; tanga Malaki 2:14.) Muna kuma kiaki, batumbwanga vana ndose a Yave una vo Nzambi a kwikizi ye ofwete bundwa e vuvu.—Nkunga 33:4.

19. Adieyi dilenda sadisa muntu mu venga e zumba? Ekuma?

¹⁹ Dialudi vo, Akristu ke bena ku nsi a Nsiku a Mose ko. Kansi, o sungamena vo muna Isaele yankulu e zumba esumu dianene diabadikilwanga, dilenda sadisa Akristu mu lembi kuyisia mu vangu diadi. Ekuma? Badika e nona kiaki: Nga lenda kota mu nzo a nzambi yo sambila teke? Lenda vova vo ‘kilendi wo vanga ko!’ Kansi, avo bavene nzimbu zayingi kimana wakota nga lenda wo vanga? Tuzeye vo e mvutu zaku, ‘ka dilendakana ko!’ Elo, e ngindu za yekola Yave muna sambila teke, zangemi kwa Nkristu aludi. Diau adimosi mpe, kana nkia mpila ntota zilenda kubabwila, Akristu bafwete venga e ngindu zangemi za yekola Yave wa Nzambi au kumosi ye akazi au muna tá e zumba. (Nkunga 51:1, 4; Kolosai 3:5) Katuzola vanga diambu ko dilenda yangidika Satana, kansi dikendeleka Yave yo safula e nkubika longo lwavauka.

AWEYI LENDA KUMIKINA LONGO LWAKU

20. Adieyi dibwanga muna tongo tw’akaka? Yika e nona.

²⁰ Vana ntandu a venga e fu kilenda kulula zitu wa longo, adieyi lenda vanga mu zitisa o nkaz’aku? Muna vana mvutu za kiuvu kiaki, tezanesa e nkubik’a longo ye nzo. I bosi, tezanesa e lekwa yitomesanga e nzo ye mvovo mia ngemba, mavangu mambote ye luzitu lwa yakala yo nkento muna longo. Avo ngwizani yambote una yau yo nkaz’aku, longo lweno luna nze nzo yazala ye lekwa yambote. Avo zola kweno kwavola, e mvovo ye mavangu mambote malembe malembe mevila, e longo lweno lukala nze nzo yakondwa lekwa yambote. Avo una y’etima dia lemvokela nkanikinu a Nzambi wa sia vo, “o longo, mbula luazitiswa,” o vanga wawonso mu singika diambu diadi. Dialudi, kele vo lekwa kiamfunu kifwidi, vangululwa kivangululwanga. Aweyi lenda wo vangila? Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Muna ngangu i mutungilwa nzo; muna umbakuzi isikidisilwa. Muna zayi o masuku mezadisilwa yo mavwa mawonso mantalu yo wete.” (Ngana 24:3, 4) Tala una mvovo miami milenda sadilwa muna longo.

21. Aweyi tulenda kumikina longo lweto malembe malembe? (Tala mpe e babu kina muna lukaya lwa 131.)

²¹ Zola kwakieleka, vumi wa Nzambi yo lukwikilu lwasikila, i ‘mavwa mantalu’ mezadisanga nzo ye kiese. (Ngana15:16, 17; 1 Petelo 1:7) E fu yayi yikumikang’e longo. E masuku meyikwanga muna ngana, nga mwene una mazadila ye mavwa mantalu? “Muna zayi.” Kieleka, o zayi wa Nkand’a Nzambi avo usadilu, uvwidi nkuma wa soba ngindu za wantu, yo kubafila mu zola muntu yo nkw’andi. (Roma 12:2; Filipi 1:9) Muna kuma kiaki, konso ntangwa okalanga va fulu kiavuvama yo nkaz’aku muna tanga e Nkand’a Nzambi, nze sono kia lumbu, ye longi dia Nkand’a Nzambi dikiesesanga mambu ma longo mun’Eyingidilu ye muna Despertai!, dikala nze yeno nufimpanga mavwa mambote malenda tomesa nzo eno. E zola muna Yave avo kunufididi mu sadila mana nulongokanga muna longo, dikala nze yeno nukotesanga mavwa muna “masuku” ma nzo eno. Muna kuma kiaki, o zola ye kiese kina lwakala kiau kilenda vutuka muna longo lweno.

22. Nkia kiese tulenda kala kiau avo tuvangidi ngolo mu kumika longo lweto?

²² Dialudi, ntangwa ye ngolo zivavwanga muna vutula e salanganu yawonso muna nzo. Kansi, avo vangidi ngolo muna lungisa kiyekwa kiaku, okala ye kiese kia zaya vo nkanikinu a Nkand’a Nzambi olemvokelanga: “Mun’owu wa zitu, nuyinduziana.” (Roma 12:10; Nkunga 147:11) Vana ntandu, e ngolo nuvanga mu zitisa longo lweno, zilenda kunusadisa mu sikila muna zola kwa Nzambi.