Yave Oyangalelanga Salu ya Selo Yandi
‘Nzambi kakondelo nsongi ko, ovo ovilakana salu kieno, yo zola nusongèle nkumbu andi.’—AYIBERE 6:10.
1. O Yave aweyi kasongela luyangalalu lwandi muna Rutu wa mwisi Moabe?
YAVE oyangalelanga e ngolo besianga awana bezolang’o vanga luzolo lwandi ye kwikizi kiawonso, okubasenda. (Ayibere 11:6) O Boaze wa nkwa kwikizi wazaya e ziku kiaki mu kuma kia Nzambi, kadi wavovesa Rutu wa mwisi Moabe ona walunga-lunga ko wandi wankento ansona vo: “O Yave osenda mavangu maku; e nsendo alung’ovewa kwa Yave.” (Rutu 2:12) Nga Rutu wasendwa kwa Nzambi? Wasendwa kikilu. O lusansu lwandi nkutu lwasonama mu Nkand’a Nzambi. Vana ntandu, wasompwa kwa Boaze yo kituka se nkulu a Ntinu Davidi yo Yesu Kristu. (Rutu 4:13, 17; Matai 1:5, 6, 16) Ekiaki i kimosi muna nona yina mu Nkand’a Nzambi yisonganga vo o Yave oyangalelanga selo yandi.
2, 3. (a) Adieyi dikutusivikisanga mu mpila Yave kesongelanga luyangalalu lwandi? (b) Ekuma Yave kesongelanga luyangalalu lwakieleka? Sasila dio.
2 O Yave obadikila dio vo se vilwa kuna kwa yandi kele vo olembele songa luyangalalu muna selo yandi. Muna Ayibere 6:10 tutanganga vo: ‘Kadi Nzambi kakondelo nsongi ko, ovo ovilakana salu kieno, yo zola nusongèle nkumbu andi, wau nwasadil’aveledi, yo kubasadilanga wau.’ Edi dikutusivikisanga mu mvovo miami i zaya vo Nzambi otondanga awana bekunsadilanga kana nkutu vo asumuki yo funga muna nkembo andi.—Roma 3:23.
3 Muna kuma kia usumuki weto, nanga tulenda yindula vo mavangu meto kamena mfunu ko, ye katusendwa ko kwa Nzambi. Kansi, Yave otomene zaya makani ye tezo kieto yo tonda salu kia nsi a ntima tusalanga. (Matai 22:37) Tala nona eki: Ngudi omwene lukau vana ntandu a meza, lwa nsing’a nsingu wa ntalu akete. Wau vo ke lwantalu ayingi ko, o ngudi ovezele lo. Kansi, vava katanga o nkanda wakala vana ndambu, wazaya wo vo mwan’andi akete umvene lukau lwalu. Wafwasa nzimbu zandi zawonso zina kalundidinge mu sumba lo. Owau, lukau lusobele e nsasa kuna kwa ngudi, nanga ye mansanga muna meso, obimbidi mwan’andi yo kuntonda kikilu.
4, 5. O Yesu aweyi ketangininanga Yave mu diambu dia tonda?
4 Wau vo otomene zaya makani ye tezo kieto, Yave oyangalalanga vava tukumvananga konso eki tulendele, kana kiayingi yovo kiakete. Yesu watanginina S’andi muna diambu diadi. Sungamena dina diasonama muna Nkand’a Nzambi mu kuma kia nkento ansona ona wavana lukau lwakete. O Yesu ‘omwene mvwama zitubidi tukau muna lundilwa kia nzimbu. Omwene mpe nkento anson’ansukami otubidi mo mbiya zole. Ovovele vo, kieleka inusamunwini vo, o nkento ndioyu anson’ansukami otubidi ntuba iviokele awonso; kadi awoyo muna nsavu au i batubìdi muna mwina tukau: vo i yandi, muna sukami wandi i katubìdi vumu kiandi kiawonso.’—Luka 21:1-4.
5 Elo, wau kazaya e tezo kia nkento ndioyo, vo nkento ansona ye nsukami, Yesu wabakula ekani diamfila mu vana lukau lwandi yo kuntonda. Diau adimosi mpe tulenda vova mu kuma kia Yave. (Yoane 14:9) Nga ke diakiese ko dia zaya vo, kufwil’owu una tezo kiaku, olenda kala y’edienga vana meso ma Nzambi on’ozeye tonda ye Mwan’andi?
Yave Wasenda Ntiopia Wamvuminanga
6, 7. Ekuma ye nkia mpila Yave kasongela luyangalalu lwandi kwa Ebede-meleke?
6 Nkumbu miayingi, Nkand’a Nzambi uyikanga mpila Nzambi kesendelanga awana bevanganga luzolo lwandi. Badika dina kavanga kwa Ebede-meleke wa mumpumina-Nzambi wa mwisi Ntiopia, muna lumbu ya Yeremiya. Nsadi kakala muna nzo ya Sedekeya wa Ntinu a Yuda, wakondwa kwikizi. Ebede-meleke wazaya wo vo akuluntu Ayuda basokela Yeremiya wa ngunza o mambu yo kuntuba muna sima kiakondwa maza, kafwila mo ye nzala. (Yeremiya 38:1-7) Wau kamona vo Yeremiya wamengwa mu kuma kia nsangu kasamunanga, Ebede-meleke wasia moyo andi mu vonza mu kwenda vovana yo ntinu. Kuna unkabu wawonso wavova vo: “E mfumu wa ntinu, o wantu awaya bavangidi oma mambi kwa Yeremiya wa ngunza, ona batubidi muna mvaka; se kefwila muna fulu kena, muna kuma kia mvengele.” O ntinu okanikini Ebede-meleke kanata wantu 30 batombola Yeremiya wa ngunz’a Nzambi muna sima.—Yeremiya 38:8-13.
7 Yave wamona lukwikilu lwa Ebede-meleke luna lwansadisa mu sunda o wonga. I kuma vo, Yave wasonga luyangalalu lwandi yo vovesa Ebede-meleke vo: “Ntwasila mambu mame muna mbanza yayi muna bi, ke mu wete ko. . . . Kansi ikukôla muna lumbu kina, . . . kuyekolwelwa vana koko kwa wantu an’omwene o wonga ko. Kadi vuluza ikuvuluza, kubwila muna nsosolo ko . . . ; kansi moyo aku ukukadila s’esanzu: kadi umbundidi e vuvu.” (Yeremiya 39:16-18) Elo, Yave wavuluza Ebede-meleke yo Yeremiya vana moko m’akuluntu a Yuda, i bosi vana moko ma esi Babele ana bafwasa Yerusaleme. Muna Nkunga 97:10 tutanganga vo: Yave “olundanga mioyo mia minkwikizi miandi: Okubakôla muna moko ma yimpumbulu.”
“O S’aku, On’omonanga Kuna Sweki, Okusenda”
8, 9. Nze una kasonga o Yesu, nkia mpila sambu keyangalelanga Yave?
8 E ziku kiakaka kisonganga vo Yave oyangalelanga e ndomba zeto yo vumi weto, kilenda moneka mu dina divovanga Nkand’a Nzambi mu kuma kia sambu. “E sambu ki’asongi i kemwena wete” o Nzambi, u kavova Solomo. (Ngana 15:8) Muna lumbu ya Yesu, afidi ayingi a nsambila basambanga vana vena wantu ke mu songa kwikizi kiau ko kwa Nzambi, kansi bamoneka kaka kwa wantu. “Batambwidi kala nsendo au,” u kavova Yesu. “Kansi ongeye, ovo se’samba,” u kavova kw’alandi andi, “kota muna ngudi aku a nzo, wazik’e kielo, wasambila S’aku wina kuna sweki, o S’aku, on’omonanga kuna sweki, okusenda.”—Matai 6:5, 6.
9 Dialudi vo, Yesu katumba sambu kivangilwanga vana ven’e ndonga ko, kadi vakala ye ntangwa ina yandi kibeni kasamba vana vakal’e ndonga. (Luka 9:16) Yave oyangalalanga vava tusambanga kwa yandi ye kwikizi, ke mu sivikisa wantu ko. Muna sambu ya yeto kibeni i tusongelanga e zola ye vuvu kieto kuna kwa Yave. Muna kuma kiaki, ke diasivi ko vo Yesu wavaukanga va fulu kia yandi mosi mu samba. Lumbu kimosi wavanga wo ‘oku mene-mene, una kuma ke kwatomene kiá ko.’ Lumbu kiakaka “otombokele muna mongo kuna beko kasamba.” Yesu wasamba fuku wawonso muna sola antumwa 12.—Maku 1:35; Matai 14:23; Luka 6:12, 13.
10. Vava tusambanga ye kwikizi kiawonso yo vumi, nkia ziku tulenda kala kiau?
10 Se yindudi una Yave kawila e mvovo miaziku mia Mwan’andi ye sungididi kiawonso. Elo, ezak’e ntangwa Yesu wasambanga “kuna kazu kiangolo ye kinsanga . . . yo wakana muna diambu dia vumi wandi wa Nzambi.” (Ayibere 5:7; Luka 22:41-44) Vava tusambanga ye ziku kiawonso yo vumi, tulenda kala ye ziku vo, o S’eto ezulu owang’e sambu yeto ye sungididi kiawonso yo yangalela yo. Elo, “o Yave ofinamene awonso . . . bekumbokelela kuna ziku.”—Nkunga 145:18.
11. O Yave aweyi kemonanga mu mana tuvanganga kuna sweki?
11 Wau vo Yave oyangalalanga vava tusambanga kwa yandi kuna sweki, oyangalalanga mpe vava tukunlemvokelanga kuna sweki. Elo, Yave ozayanga mana tuvanganga kuna sweki. (1 Petelo 3:12) O lemvo ye kwikizi tusonganga vava tukalanga va fulu kia yeto mosi usonganga vo tuna yo “ntim’asikila” vana vena Yave, ntim’avelela yo sikila muna oma mansongi. (1 Tusansu 28:9) Ekwe kiese kimonanga ntim’a Yave mun’evangu diadi!—Ngana 27:11; 1 Yoane 3:22.
12, 13. Aweyi tulenda lunga-lunga ngindu ye ntima mieto yo kala nze Natanaele?
12 Akristu akwikizi bafwete kuyikenga mu masumu masweki malenda yivisa e ngindu ye ntima miau, nze tanga mu nkanda yovo tala mavangu ma zumba ye nsoki muna televizau. Kana una vo masumu makaka ke mezayakananga ko kwa wantu, tuzaya dio vo “e lekwa yawonso in’e nkonga yo senzama muna meso ma ndiona tunin’e diambu.” (Ayibere 4:13; Luka 8:17) Muna sianga e ngolo za venga mambu malenda kendeleka Yave, i tukadila ye ntona zambote ye kiese kia zaya vo tutondwanga kwa Nzambi. Elo, ka lukatikisu ko vo Yave oyangalelanga “on’okangadila kuna ziku, yo vova ludi muna ntim’andi.”—Nkunga 15:1, 2.
13 Aweyi tulenda lunga-lunga e ngindu ye ntima mieto mu nza yayi yazala ye mavangu mambi? (Ngana 4:23; Efeso 2:2) Tufwete dianga madia mawonso ma mwanda kekutuvananga o Nzambi yo sia ngolo za vanga oma mambote yo menga mbi vana vau, kimana makani mambi malembi wokela yo wuta esumu. (Yakobo 1:14, 15) Yindula e kiese wadi mona kele vo Yesu uvovese dina kavova kwa Natanaele: ‘Se tadi, Nyisaele kikilu, muna yandi ke muna umpûki ko.’ (Yoane 1:47) Natanaele ona wayikilwanga mpe vo Batolomai wabaka elau dia kituka se mosi muna ntumwa 12 za Yesu.—Maku 3:16-19.
“Ngang’ambuta Ankenda yo Kwikizi”
14. E mpila Yesu kabadikila evangu dia Maria aweyi diaswaswanena ye alongoki andi?
14 Wau vo Yesu wakala se “fwaniswa kia Nzambi walembi monakana,” watangininanga S’andi muna tondanga awana besadilanga Nzambi yo ntim’avelela. (Kolosai 1:15) Kasikil’owu, lumbu tanu vitila lufwa lwandi, o Yesu ye alongoki andi akaka bakala muna Betania, muna nzo a Simone. Muna fuku wauna, o Maria wa mpangi a Lazaro yo Mareta, “obongele demi-kilo a mazi ma nardu ya nardu, ma ntalu ayingi” (mantalu a mfutu a mvu amvimba), yo kusa mo o malu yo ntu a Yesu. (Yoane 12:3) “E ngofwila yayi ya nki?” u bayuvula alongoki andi. Kansi, Yesu wabadikila evangu dia Maria vo diamfunu kikilu. Diakala se vangu diamvevo, diazala ye nsasa muna lufwa ye nziam’andi. Muna kuma kiaki, vana fulu kia tumba Maria, Yesu wansanisina. Wavova vo: “Konso kuna kusamunwinw’e nsangu zazi zambote muna nza yawonso, owu kavangidi, o nkento andioyu, uyikwa muna luyindulu luandi.”—Matai 26:6-13.
15, 16. Nkia nluta tubaka wau vo Yesu wazinga yo sadila Nzambi nze muntu?
15 Nkia mpil’elau diakala ye Mfumu nze Yesu on’ozeye tonda akaka? Kieleka, e zingu kia Yesu ova ntoto kiankubika mu sal’e salu kanlundilanga o Yave, kia kala se Ngang’ambuta yo Ntinu, entete muna nkutakani y’akuswa i bosi muna nza.—Kolosai 1:13; Ayibere 7:26; Lusengomono 11:15.
16 Una kayizidi ko ova ntoto, Yesu wazolanga e nza, musungula wan’a wantu. (Ngana 8:31) Wau vo wakala muntu ova ntoto, otomene zaya e mpasi tumonanga muna salu kieto kwa Nzambi. O Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Kafwete kadil’e mfwanani y’abunzi andi muna mambu mawonso, kakala ngang’ambuta ankenda yo kwikizi . . . Kadi wau vo oyandi kibeni wavukumunwa muna mpasi zina kamwene, win’owu kabasàdis’awana bevukumunwanga.” O Yesu ‘ofwila lutovoko lweto e nkenda, kadi yandi kibeni watontwa e ntonta zawonso nze yeto, kansi kasumuka ko.’—Ayibere 2:17, 18; 4:15, 16.
17, 18. (a) E nkanda kasonekena nkutakani nsambwadi kuna Ásia Menor, adieyi misonganga mu kuma kia zola kwa Yesu? (b) Akristu akuswa nkia kiyekwa bakubikilwa mu lungisa?
17 E ziku kisonganga vo Yesu wazayanga e mpasi zamonanga alandi andi, kiamoneka vava kafuluka. Badika nkanda kasonekena nkutakani nsambwadi za Ásia Menor muna Yoane wa ntumwa. Yesu wavova mu kuma kia nkutakani ya Smurena vo: “Nzeye zo e mpasi zaku, yo sukama kwaku.” Edi kazola vova Yesu vo: ‘Nzeye mambu maku; Ntomene zaya mana mekubwilanga.’ Wau vo yandi kibeni wamona mpasi yamuna lufwa, ye nkenda zawonso wavova vo: “Zizila yamu lufwa, yakuvan’e kolow’a moyo.”—Lusengomono 2:8-10.
18 E nkanda kasonekena nkutakani nsambwadi, miazala ye mvovo misonganga vo Yesu wazaya e mpasi z’alongoki andi yo tonda e kwikizi kiau. (Lusengomono 2:1–3:22) Sungamena dio vo Yesu kwa Akristu akuswa, ana bena ye vuvu kia vwila moyo kun’ezulu kavovesa mambu mama. Nze Mfumu au, oyau bekubikwanga mu lungisa kiyekwa kiau kiampwena kia sadila ye nkenda zawonso e nluta mia kimenga kia lukulu kia Kristu muna wete dia wantu.—Lusengomono 5:9, 10; 22:1-5.
19, 20. E “ndong’ayingi” aweyi yisongelanga luyangalalu lwau muna Yave ye muna Mwan’andi?
19 Kieleka, o Yesu ozolanga mpe ‘mameme mandi makaka’ mena muna buka kia “ndong’ayingi . . . yatuka muna zula yawonso,” ana besala yo moyo muna “mpasi zayingi” zina zikwiza. (Yoane 10:16; Lusengomono 7:9, 14) Oyau bekuyisianga kun’esambu dia Yesu, kadi beyangalelanga kimenga kiandi kia lukulu ye vuvu kiau kia moyo a mvu ya mvu. Aweyi besongelanga luyangalalu lwau? Besonganga lo muna ‘sadila [Nzambi] e salu kiavauka fuku yo mwini.’—Lusengomono 7:15-17.
20 E nsangu za salu kia mvu wa 2006, zina muna lukaya lwa 27 yakuna 30 zisonganga e ziku vo e selo yakwikizi mu sadila bena Yave ‘salu kiavauka yo fuku yo mwini.’ Muna mvu uviokele, oyau kumosi ye fibuka fiandwelo fia nsadiswa y’Akristu akuswa ola 1.333.966.199 basala muna salu kia umbangi. O lutangu lwalu lwafwanana ye mvu 150.000.
Kwamanana Songa Luyangalalu Lwaku
21, 22. (a) Muna diambu dia songa luyangalalu ekuma Akristu bafwete yingidila? (b) Nkia diambu dibadikwa mun’elongi dilanda?
21 O Yave yo Mwan’andi besonganga o zola kusundidi muna nkal’au yo wantu asumuka. Diankenda kikilu vo, ndonga ya wantu ke bezolanga kuyisia kun’esambu dia Nzambi ko, mambu ma yau kibeni kaka betokanenanga. Paulu wavova mu kuma kia wantu bekala mu ‘lumbu yayi yambaninu’ vo: “Wantu bekal’akwa kuzola, minzola-nzimbu, . . . ntokozi” yovo mindembi zola akaka. (2 Timoteo 3:1-5) Ediadi diaswaswana ye mana Akristu akieleka bevanganga ana bena vo muna sambu yau ya ziku yo lemvo ye salu kiau kia ntim’a mosi, besonganga luyangalalu lwau muna mawonso kevanganga Nzambi.—Nkunga 62:8; Maku 12:30; 1 Yoane 5:3.
22 Mun’elongi dilanda tubadika nkubika zayingi za mwanda kevanganga Yave kuna zola mu kuma kieto. Ekolo tubadika ‘tukau twatu,’ yambula twakwamanana wokesa luyangalalu lweto.—Yakobo 1:17.
Nkia Mvutu Ovana?
• O Yave aweyi kesongelanga vo oyangalelanga selo yandi?
• Aweyi tulenda mwesa ntim’a Yave e kiese vava tukalanga va fulu kia yeto kaka?
• O Yesu nkia mpila kasongela luyangalalu?
• O zinga nze muntu aweyi kwasadisila Yesu mu kala nkwa nkenda ye nyadi ambote?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 19]
Nze una se dianzodi keyangalelanga lukau lwakete lwa mwan’andi, Yave oyangalalanga vava tuvanganga dina tulenda