Nkia Ntangwa Kintinu kia Nzambi Kiayantika Yala?—Kunku Kia 1

‘KWAMANANA VAVA’ UMBAKUZI

Malungu: E João, itoma yangalalanga vava tumokenanga mambu ma Nzambi.a Nkumbu ansuka twamokena, kiuvu wayuvula mu kuma kia Kintinu kia Nzambi. Wavava zaya ekuma Mbangi za Yave bekwikidilanga vo Kintinu kia Nzambi mu mvu wa 1914 kiayantika yala.

João: Ingeta, kadi umosi muna nkanda eno yatanga wavova vo Kintinu kia Nzambi mu mvu wa 1914 kiayantika yala. E diambu diadi diantokanesa kwayingi, kadi oyeno nuvovanga vo malongi meno mawonso mu Bibila metukanga.

Malungu: I wau kikilu.

João: Kansi, tuka yayantikila tanga e Bibila kiasidi mona sono kimosi ko kivovelanga o mvu wa 1914. Yavavulula mpe muna Bibila muna internete, kansi kisolwele mvu wa “1914” ko.

Malungu: E João, isanisini mu kuma kia mambu mole ovangidi. Diantete, otangidi Bibila kiawonso, ediadi disongele vo Diambu dia Nzambi oyangalelanga.

João: Ingeta, kavena nkanda ko ulenda tezaneswa ye Bibila.

Malungu: Dialudi. Dianzole, isanisini wau osadidi e Bibila muna vava e mvutu za kiuvu kiaku. E Bibila kikutukasakesanga vo: ‘Kwamanana vava’ umbakuzi.b Diambote wau vo ovanganga ngolo mu kuma kia diambu diadi.

João: Ntondele. Mambu mayingi nzolele zaya. Kansi, vava mvavulwidi mu nkanda wau tulongokanga, mbwene vo usasilanga o mvu wau wa 1914. Nkanda wau uvovelanga ndozi yalotwa kwa ntinu mosi mu kuma kia nti wakeswa i bosi wasavuka diaka.

Malungu: Ah, nsungamene lusansu lwalu. I ungunza wasonama muna Daniele kapu kia 4. E ndozi yayi Nebukandesa wa Ntinu a Babele walota yo.

João: I yandi kikilu. Nkumbu miayingi itanganga ungunza wau. Kansi, kilendele mona ngwizani una ko ye Kintinu kia Nzambi yovo mvu wa 1914.

Malungu: E João, kana nkutu Daniele wa ngunza kabakula nsasa ya lusansu lwalu ko lwavumunwinwa.

João: Nkinga!

Malungu: Elo. Sono kia Daniele 12:8 kivovanga vo: “Omono ngwidi ke mu bakula ko.”

João: Ngiangalele mu zaya vo ke mono kaka ko ilembi bakulanga e diambu diadi.

Malungu: Daniele kabakula ungunza wandi ko kadi e ntangwa yayina ke yau ko Nzambi kasikidisa kimana wantu babakula mana masonama mu nkanda andi. Kansi, o unu tulenda bakula e nsas’a mambu mama.

João: Ekuma ovovele wo?

Malungu: Tala dina diasonama muna tini kilende. Daniele 12:9 kivovele vo: “O mambu maswekamene yo siw’e dimbu yamuna mbaninu.” O ungunza wau mu lumbu ya “mbaninu” kaka wadi bakulwa. Nze una tulongoka muna longi dieto unu, mu lumbu yayi tuzingilanga.c

João: Nga olenda kunsasila ungunza wau?

Malungu: Yambula yateza.

NDOZI YA NEBUKANDESA

Malungu: Muna yantika, tuvovela ntete mana Ntinu Nebukandesa kamona muna ndozi andi. I bosi tuvovela e nsas’andi.

João: Ke diambu ko.

Malungu: Muna ndozi andi, Nebukandesa wamona nti wanene walwakanga yakuna zulu. I bosi wawá nati a nsangu za Nzambi vava kakanikina vo nti wakeswa. Kansi, Nzambi wavova vo e sinza kia mianzi miandi kiasiswa. O nti wadi savuka diaka vioka “kolo nsambwadi”.d Entete, o ungunza wau walungana muna yandi kibeni Ntinu Nebukandesa. Kana una vo ntinu azitu kakala nze nti wanene walwakanga kuna zulu, Nebukandesa wakeswa mu “kolo nsambwadi.” Nga ozeye dina diavangama?

João: Nkatu, kizeye ko.

Malungu: Bibila kivovanga vo Nebukandesa wazengomoka mu mvu nsambwadi. Muna kolo kiaki, Nebukandesa kalendanga diaka yala ko. Kansi, kuna mfoko a mvu nsambwadi, Nebukandesa wavutukila zayi wandi yo yantika yala diaka.e

João: Mbakwidi mawonso ovovele yamu wau. Kansi, mambu mama nkia ngwizani mena ye Kintinu kia Nzambi yo mvu wa 1914?

Malungu: O ungunza wau mu mpila zole walunganena. Entete, ungunza wau walungana vava luyalu lwa Ntinu Nebukandesa lwavunzaneswa. Yazole, vava luyalu lwa Nzambi lwavunzaneswa. E ndungana yayi yanzole i yau ina ngwizani ye Kintinu kia Nzambi.

João: Aweyi luzayidi wo vo ungunza wau una ye ndungana ya zole muna Kintinu kia Nzambi?

Malungu: Entete, tulenda mona e ziku kiaki muna mana masonama muna ungunza wau. Mun’owu wa Daniele 4:17, o ungunza wavewa kimana ana bezinganga “bazaya vo o Mpungu oyalanga muna kintinu kia wantu, yo vana kio kw’ona kazolele.” Nga omwene o mvovo “kintinu kia wantu” una mu sono kiaki?

João: Elo, e sono kivovele vo “o Mpungu oyalanga muna kintinu kia wantu.”

Malungu: Dialudi. Kansi, nani i “Mpungu” oyikilu vava?

João: Nanga Nzambi.

Malungu: I wau. E kiaki i ziku kisonganga vo unganza wau ke uvovelanga kaka Nebukandesa ko. Kansi, uvovelanga mpe “kintinu kia wantu,” i sia vo luyalu lwa Nzambi muna wantu. Tulenda toma bakula diambu diadi muna fimpa mambu mankaka ma ungunza wau.

João: Adieyi ozolele vova?

NTU A DIAMBU WA NKAND’A DANIELE

Malungu: Nkand’a Daniele ntu a diambu umosi kaka uyikanga. I sia vo, lusikidisu lwa Kintinu kia Nzambi muna luyalu lwa Yesu wa Mwan’andi. Muna bonga e nona, tuvutuka kuna lubantiku lwa nkanda wau. Nga olenda tanga Daniele 2:44?

João: Ingeta. Kivovele vo: “Muna lumbu y’atinu awana, o Nzambi ezulu otongeka kintinu, kina ke kibangalakeswa ko yakwele mvu, ngatu vingilwa untinu wandi kwa nkangu akaka; kansi kikosomona yo sukisa yintinu yayi yawonso, kitongama mpe yakwele mvu.”

Malungu: Ntondele. Nga e sono kiaki Kintinu kia Nzambi kivovelanga?

João: Kina ye ziku ko.

Malungu: E sono kivovele vo e Kintinu kiaki “kitongama yakwele mvu.” Nga ediadi dilenda vangama muna luyalu lwa wantu?

João: Nkatu.

Malungu: Tala diaka ungunza wakaka mu nkand’a Daniele uvovelanga Kintinu kia Nzambi. Ungunza wau wasonama muna Daniele 7:13, 14. Mu kuma kia nyadi a Kintinu kiaki, ungunza uvovanga vo: “Vavewa kwa yandi wisa yo nkembo ye kintinu, kinuman’e nkangu ye zula ye ndinga zawonso zansadila: E wisa kiandi i wisa kiakwele mvu, kina ke kivioka ko, e kintinu kiandi kina ke kibangalakeswa ko.” Nkia diambu obakwidi mu ungunza wau?

João: E sono kiaki kintinu kivovelanga.

Malungu: Dialudi. Kansi, ke mpasi kintinu ko. E sono kiaki kivovanga vo Kintinu kiaki kikala ye wisa muna “nkangu ye zula ye ndinga zawonso.” Muna mvovo miankufi, e Kintinu kiaki kiyala e nza yawonso.

João: Kiabakulwilanga sona kiaki mu mpila yayi ko.

Malungu: Tala mpe dina ungunza wau wavova: “E wisa kiandi i wisa kiakwele mvu, kina ke kivioka ko, e kintinu kiandi kina ke kibangalakeswa ko.” Nga ungunza wau wafwanana ye una tutangidi muna Daniele 2:44?

João: Ingeta.

Malungu: Yambula twafimpulula mana tulongokele yamu wau. Ungunza wa Daniele muna kapu kia 4 wavewa kimana wantu bazaya vo “Mpungu oyalanga muna kintinu kia wantu.” E mvovo miami misonganga vo ungunza wau ke walungana kaka muna Nebukandesa ko. Muna nkand’a Daniele muna ye ungunza uvovelanga lusikidisu lwa Kintinu kia Nzambi muna luyalu lwa Mwan’andi. Nga ungunza wa Daniele una muna kapu kia 4, Kintinu kia Nzambi mpe uvovelanga?

João: Ingeta. Kansi, ediadi nkia ngwizani dina yo mvu wa 1914?

‘VIOKESA KOLO NSAMBWADI’

Malungu: Yambula twavutuka muna lusansu lwa Ntinu Nebukandesa. Sungamena vo o nti uyikilu muna ungunza Ntinu Nebukandesa wasunzulanga. Luyalu lwandi lwavunzaneswa vava o nti wakeswa yo yambulwa mu kolo nsambwadi vava Nebukandesa wa ntinu kazengomoka. Ekolo kiaki kiafokoka vava Nebukandesa kavutukila zayi wandi yo vutuka yala diaka. Muna ndungana ya zole ya ungunza wau, luyalu lwa Nzambi lwavunzaneswa mu fikolo. Kansi, ediadi ke disongele ko vo Nzambi vilwa kavanga.

João: Adieyi ozolele vova?

Malungu: Kuna nz’ankulu, e ntinu mia Isaele miayalanga muna Yerusaleme bayikilwanga vo ‘va kunda kia Yave’ bavuandanga.f Nzambi basunzulanga vava bayalanga nkangu andi. Kuna kwalanda, ayingi muna atinu awaya bakolamena Nzambi yo vukumuna nkangu muna nzila zambi. Muna kuma kia ukolami wa Aneyisaele, Nzambi wayambula vo basundwa kwa esi Babele muna mvu wa 607 V.T.K. Tuka kolo kiakina, kavakala diaka ntinu ko wasunzulanga Yave muna Yerusaleme. Muna mpila yayi, luyalu lwa Nzambi lwavunzaneswa. Nga mu bakisa una?

João: Ingeta.

Malungu: Ozevo, o mvu wa 607 V.T.K. i lubantiku lwa kolo nsambwadi kina luyalu lwa Nzambi lwavunzaneswa. Kuna mfoko a kolo kiaki, Nzambi wadi sola nyadi ona wadi Kunsunzula, muntu ndioyo ku zulu kadi tuka. Ediadi diadi vangama muna ndungan’a ungunza tutangidi muna Daniele. Kansi, e kiuvu i kiaki: Nkia ntangwa kiafokoka e kolo nsambwadi? Avo tubakidi e mvutu za kiuvu kiaki, tuzaya mpe nkia ntangwa e Kintinu kia Nzambi kiayantika yala.

João: Vingila ntete. Disongele vo e kolo nsambwadi mu mvu wa 1914 kiafokoka?

Malungu: I wau kikilu.

João: Aweyi ozayidi wo?

Malungu: Vava kakala va ntoto, Yesu wasonga vo e kolo nsambwadi ke kiakifokokela ko.g Ozevo, e kolo kiaki kiandá kikilu. E kolo nsambwadi kiayantika mvu miayingi vitila Yesu keza ova ntoto ye kiakwamanana yavana kavutuka kuna zulu. Sungamena mpe vo e nsas’a ungunza wa Daniele ke wadi bakulwa ko “yamuna mbaninu.”h Kuna mfoko a mvu mia 1800, alongoki a Bibila bafimpulula unganza wau muna zaya e nsas’andi. Ediadi diabasadisa mu bakula vo e kolo nsambwadi mu mvu wa 1914 kiadi fokoka. E mambu mebwanga mu nza tuka mvu wa 1914, mesonganga e ziku vo Kintinu kia Nzambi kuna zulu mu mvu wauna kiayantika yala. E lumbu yambaninu ya nza yayi mu mvu wauna yayantika. Nzeye wo vo mambu mama mengi kwa ngeye muna mo bakula.

João: Ingeta, ivanga mawonso muna tanga lusansu lwalu kimana yatoma lo bakula.

Malungu: Kutokani ko, mono mpe ntangwa yayingi yaviokesa muna bakula ungunza wau ye ndungan’andi. Kizeye ko kana vo mawonso tuvovele masadisi mu zaya vo mana Mbangi za Yave bekwikilanga mu kuma kia Kintinu mu Bibila metukanga.

João: Ingeta. Nkumbu miayingi isivikanga e mpila nusadilanga e Bibila muna sasila lukwikilu lweno.

Malungu: Mbwene vo ngeye mpe luzolo lwalu una lwau. Kansi, kulendi bakula mambu mama ko mu nkumbu mosi. Nanga una ye yuvu yakaka. Muna bonga e nona, tumwene vo e kolo nsambwadi ngwizani kina ye Kintinu kia Nzambi ye kiayantika mu mvu wa 607 V.T.K. Kansi, nkia ziku tuna kiau vo e kolo nsambwadi mu mvu wa 1914 kiafokoka?i

João: Dialudi, nzolele kikilu zaya diambu diadi.

Malungu: E Bibila kikutusadisa mu zaya mvu nkwa kolo nsambwadi kiazingila. Nga ozolele vo twamokenena diambu diadi muna lumbu ivutuka?j

João: Ngindu zambote.