“E Lumbu Kianene kia Yave Kifinamene”
“E lumbu kianene kia Yave kifinamene, kifinamene yo zabuzioka.”—SEFANIYA 1:14.
1, 2. (a) Nkia lumbu kiamfunu bevingilanga Akristu? (b) Nkia yuvu tufwete kiyuvula? Ekuma?
E NDUMBA ovingilanga e lumbu kia lukazalu ye kiese kiawonso. Nkento wayimita ovingilanga e lumbu kiwutuka mwan’andi. O nsadi ovingilanga e lumbu yandi ya vundu y’etima diawonso. Nki bevingilanga wantu awaya? Yau awonso lumbu kiamfunu bevingilanga, eki kitwasa kiese muna zingu kiau. E ngindu zau mu tokana zina. E lumbu bevingilanga kwiza kikilu kikwiza, kansi bazolele vo vava kilwaka, bakala bakubama.
2 Diau adimosi mpe o unu, Akristu akieleka lumbu kiamfunu bevingilanga kina vo i ‘lumbu kianene kia Yave.’ (Yesaya 13:9; Yoele 2:1; 2 Petelo 3:12) Nki i “lumbu kia Yave” eki kifinamanga? E ngiz’a lumbu kiaki aweyi ivanga kwa wantu? Vana ntandu, aweyi tulenda kadila ye ziku vo twakubama tukala vava kikwiza? Diamfunu twavava e mvutu za yuvu yayi, kadi e mambu mevangamanga o unu mesonganga e ziku kia mvovo mia Nkand’a Nzambi vo: “E lumbu kianene kia Yave kifinamene, kifinamene yo zabuzioka.”—Sefaniya 1:14.
“E Lumbu Kianene kia Yave”
3. Nki i “lumbu kianene kia Yave”?
3 Nki i “lumbu kianene kia Yave”? Muna Nkand’a Nzambi, o mvovo “lumbu kia Yave,” kolo ina o Yave kafundisa e mbeni zandi yo tundidika e nkumbu andi anene uyikanga. O nkangu wakondwa lukwikilu wa Yuda ye Yerusaleme kumosi yo nkangu a Babele ye Ngipito bamona e “lumbu kia Yave” vava e mfundis’a Yave yabalwakila. (Yesaya 2:1, 10-12; 13:1-6; Yeremiya 46:7-10) Kansi, e “lumbu kianene kia Yave” ke kiayizidi ko. I “lumbu” kina o Yave kefundisa awana beyivisanga e nkumbu andi. E lumbu kiaki kiyantika vava kifwaswa “Babele Anene,” ina vo i kintwadi kia nsambila zawonso zaluvunu ova nza yo fokoka vava kifwaswa e nza yawonso yambi muna vita ya Armangedo.—Lusengomono 16:14, 16; 17:5, 15-17; 19:11-21.
4. Ekuma wantu akaka bemwenanga wonga wa lumbu kia Yave eki kifinamanga?
4 Zaya yovo lembi wo zaya, wantu ayingi bemwenanga e lumbu kiaki o wonga. Ekuma? Muna Sefaniya wa ngunza, o Yave wavova vo: “E lumbu kina i ki’efuluta, kia mpasi yo nkangamu a ntima, kia ngofwila yo lufwasu, kia tombe yo lomboka.” Kieleka, lumbu kiampasi kikilu kikala. Vana ntandu, Sefaniya wa ngunza wavova vo: ‘Imwesa wantu e mpasi . . . kadi basumukìni Yave.’—Sefaniya 1:15, 17.
5. Ekuma mazunda ma wantu bevingidilanga e lumbu kia Yave ye kiese kiawonso?
5 Kana una vo i wau, mazunda ma wantu bevingilanga e ngiz’a lumbu kiaki ye kiese kiawonso. Ekuma? E kuma bazeye wo vo e lumbu kiaki kia luvuluzu kikala, kia luvevoko lw’asongi, lumbu kina o Yave ketundidika yo velelesa e nkumbu andi. (Yoele 3:16, 17; Sefaniya 3:12-17) Mana bevanganga o wantu muna zingu kiau, i mekitula e lumbu kiaki kia wonga yovo kiakiese. Aweyi obadikilanga e ngiz’a lumbu kiaki? Nga wakubama? O zaya vo e lumbu kia Yave kifinamene, nga difilanga e zingu kiaku kia lumbu ke lumbu?
‘Mukwiza Akwa Nsokela ye Nsokela Zau’
6. Aweyi wantu akaka bebadikilanga e “lumbu kia Yave”? Ekuma Akristu akieleka ke besivikilanga dio ko?
6 Kanele vo e zingu kiau mu vonza kina, wantu ayingi ova nza ke betokananga ko mu kuma kia “lumbu kia Yave” eki kifinamanga. Besevanga nkutu yo veza awana bekubalukisanga mu kuma kia ngiz’a lumbu kiaki. Akristu akieleka ke besivikanga dio ko. Besungamenanga lulukisu lwa Petelo wa ntumwa ona wasoneka vo: “Nuzeye diambu diadi diantete, ovo, muna lumbu yambaninu mukwiz’akwa nsokela ye nsokela, ana belandang’omau maketo, yo vova vo: O nsilu a ngiz’andi aweyi? kadi tuka muna lumbu kiawondoka mase o tulu, lekwa yawonso ina una, tuka kuna lubantiku lu’esemo.”—2 Petelo 3:3, 4.
7. Nki kilenda kutusadisa mu kwamanana yingila?
7 Nki kilenda kutusadisa mu venga ngindu zazi zambi yo kwamanana yingila? Petelo wa ntumwa okutuvovesanga vo: “Ngyangumwinini [yovo sikamesa] nyindu mieno mialudi muna kunususula; nwabakul’e mvovo miateka vovwa kwa ngunza zavauka, yo nkanikinu a Mfumu wa Mvuluzi muna ntumwa zeno.” (2 Petelo 3:1, 2) O sia sungididi muna mvovo mia ngunza dikutusadisa mu ‘sikamesa nyindu mieto.’ Nanga nkumbu miayingi tuwanga e nkanikinu miami, kansi diambote twaluta dio vanga ke mu lumbu yavioka ko, twasiamanana lemvokela nkanikinu miami.—Yesaya 34:1-4; Luka 21:34-36.
8. Ekuma wantu ayingi bevezelanga e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi?
8 Ekuma akaka bevezelanga e nkanikinu miami? Petelo wavova diaka vo: “Ediadi bavilakeneno kuna luzolo, ovo, ezulu diakala tuka kuna nkulu, o ntoto mpe wavangilwa muna maza yo muna kati kwa maza, muna diambu dia Nzambi; i muna mpe, e nz’a tandu kina, wau yalangw’o maza, yakufwila.” (2 Petelo 3:5, 6) Elo, vena yo wantu ke bazolele ko vo e lumbu kia Yave kiza. Ke bazolele ko vo e zingu kiau kiavunzaneswa. Ke bazolele fundiswa ko kwa Yave mu kuma kia zingu ki’eloko bezinganga. Nze una Petelo kavova, o wantu awaya “belandang’omau maketo.”
9. Nkia fu basonga o wantu muna lumbu ya Noa ye Loti?
9 Akwa nsokela awaya, “kuna luzolo” bevilakananga vo Yave wafwasa kala e nza. O Yesu Kristu yo Petelo wa ntumwa kolo yole bayika. “Lumbu ya Noa” ye “lumbu ya Loti.” (Luka 17:26-30; 2 Petelo 2:5-9) Una Kizalu ke kizidi ko, o wantu ke bawila lulukisu bavewanga ko kwa Noa. Diau adimosi mpe, una mbanz’a Sodomo ye Ngomora ke zifwasilu ko, o Loti wamonekanga muna meso m’azitu andi nze “muntu otele matietie [yovo osakananga].”—Etuku 19:14.
10. O Yave adieyi kevanga kw’awana ke bezolanga wa lulukisu ko?
10 O unu, diau adimosi bevanganga o wantu. Kansi, tala dina kevanga o Yave kw’awana ke bezolanga wa lulukisu ko: “Ntumba wantu ana bavwidi kangama vana kôlo au, ana bevova muna ntima vo, o Yave kevanga mbote ko, ngatu mbi. O umvwama wau usanzwa, ye nzo zau zifwa. Betunga nzo, kansi ke bekala mo ko; bekuna mpatu za vinyo, ke benua mo e vinyo ko.” (Sefaniya 1:12, 13) O wantu bekwamanana sala e “salu” yau ya lumbu ke lumbu, kansi ke bebakila yo ndandu ko. Ekuma? E kuma kadi e lumbu kia Yave ku kinsalukisa kikwizila, e mavwa mau ke mekubavuluza ko.—Sefaniya 1:18.
“Vingila Kio”
11. Nkia mvovo tufwete sungamenanga?
11 Nswaswani yo wantu a nza batuzungidi, tufwete sungamenanga e mvovo mia Kabakuke wa ngunza ona wasoneka vo: “E mona-meso kiakinu sala yamu ntangw’asiwa, kiasazuka yakuna nsuka, ke kivuna ko, kana kidingalala, vingila kio; kadi kwiz’aka kikwiza, ke kivekama ko.” (Kabakuke 2:3) Kana nkutu tulenda mona vo e lumbu kiaki mu zingila kina, tufwete sungamena vo Yave ke nkwa fuki ko. E lumbu kiandi kwiza kikilu kikwiza muna ntangwa kasikidisa, muna ola ina o wantu ke bezaya ko.—Maku 13:33; 2 Petelo 3:9, 10.
12. O Yesu nkia lulukisu kavana? Aweyi diswaswanene y’alandi akwikizi a Yesu?
12 Muna songa o mfunu wa vingila e lumbu kia Yave, Yesu walukisa vo akaka mun’alandi andi beyambula yingila. Wavova mu kuma kiau vo: “E ntaudi ina yambi, ovo ivova muna ntima vo, o mfumu ame zingila kezingila; kabantik’o wanda ntaudi yandi, yo dia yo nua y’akwa nkolwa; o mfumu a ntaudi yayin’oluaka muna lumbu kelembi talwa, ye ntangwa ina kazeye ko, kamvinguna vana kati.” (Matai 24:48-51) Kansi, o ntaudi akwikizi yo lulungalalu wakwamanana yingila. O Yesu wansia kiyekwa kia “salanganu yandi yawonso” ova ntoto.—Matai 24:42-47.
Mfunu wa Yingila
13. O Yesu aweyi kasongela o mfunu wa yingila?
13 Mfunu diakala kw’Akristu a tandu kiantete mu yingila. Diavavanga vo batina mu nzaki vava bamona vo e mbaza Yerusaleme ‘izungilu kwa vu kia makesa.’ (Luka 21:20, 21) Ediadi diabwa muna mvu a 66 wa tandu kieto. Tala una Yesu kasongela mfunu wa yingila kw’Akristu a tandu kiakina. Wavova vo: “Ona wina vana nludi a nzo, kakulumuka kenda bonga ma kina muna nzo andi ko; ona wina kuna mpatu, kavutuka kenda bonga mpet’andi ko.” (Matai 24:17, 18) O lusansu lusonganga vo mvu nya miavioka i bosi Yerusaleme yabakwa. Ozevo, ekuma diakadila o mfunu vo Akristu balemvokela mu nzaki e mvovo mia Yesu muna mvu a 66 wa tandu kieto?
14, 15. Ekuma diakadila diamfunu kw’Akristu a tandu kiantete, mu vaika vana vau vava e Yerusaleme yazungwa kwa makesa?
14 Kana una vo e makesa ma Roma ke bafwasa Yerusaleme vana vau ko yamuna mvu a 70 wa tandu kieto, e mvu nya miamina miavioka mia mpasi miakala. Kieleka, e mvu miami miazala yo umpumbulu yo bungula menga. Nsoneki mosi a lusansu wayikila e kolo kiakina muna Yerusaleme vo “kolo kia vita yangolo, yazala ye mavangu ma nsoki.” Matoko babakwanga kimana bayingila e mbanza, nata nwaninwa yo kwenda kuna vita. Balongwanga o nwana vita e lumbu yawonso. Awana ke basadisanga makesa m’Ayuda ko babadikilwanga vo atantu. Kele vo Akristu bakala kaka muna mbanza, e zingu kiau mu vonza kiadi kala.—Matai 26:52; Maku 12:17.
15 Tufwete sungamena dina kavova o Yesu vo “awana bena muna Yuda” mpe bafwete tina, ke awana kaka ko bakala muna Yerusaleme. Ediadi mfunu diakala e kuma kadi, ke vavioka kolo ko, vava bavaika muna Yerusaleme, makesa ma Roma bayantika diaka e vita. Entete, Ngalili yabakama muna mvu a 67 wa tandu kieto, mvu mosi wavioka, Yuda diaka yabakwa. Ediadi diatwasa mpasi zayingi muna mavata. Diakituka mpe se diampasi kuna kw’Ayuda mu vaika muna Yerusaleme. E mavitu ma mbanza langidilwa malangidilwanga. Konso ndiona wavavanga o tina, wabadikilwanga vo kun’esambu dia Roma kayisidi.
16. Muna vuluka muna kolo kiakina kiampasi, Akristu a tandu kiantete adieyi bafwana o vanga?
16 Muna kuma kia mambu mama mawonso, tulenda bakula e kuma Yesu kasongela o mfunu wa yingila. Diavavanga vo Akristu basisa lekwa yau yo lembi vukumunwa kwa mavwa. Muna lemvokela lulukisu lwa Yesu, bafwete kala yo luzolo lwa “tengola salanganu [yau] yawonso.” (Luka 14:33) Awana balemvoka vana vau yo tina kuna diak’esambu dia Yodani bavuluka.
Tukwamanana Yingila
17. Ekuma tufwete wokesela o yingila?
17 O ungunza wa Nkand’a Nzambi usonganga vo mu lumbu yambaninu tuzingilanga. Tufwete wokesa o yingila ke mu tandu yakaka ko. Muna ntangw’a luvuvamu, o soladi ke monanga vonza kia vita ko. Kana una vo i wau, avo kayingidi ko yo bokelwa kuna kinsalukisa kenda kuna vita, nanga ke kala wakubama ko. Ediadi dilenda sia zingu kiandi mu vonza. Diau adimosi mpe dilenda bwila yeto Akristu. Avo tuyambula o yingila, ke tukala twakubama ko mu kuyitanina yo lembi zaya vava e lumbu kia Yave kikwiza. (Luka 21:36; 1 Tesalonika 5:4) Kw’awana “bavutuk’o manima muna landa Yave,” eyayi i ntangwa bafwete kumvava diaka.—Sefaniya 1:3-6; 2 Tesalonika 1:8, 9.
18, 19. Nki kilenda kutusadisa mu sutil’e ‘ngiz’a lumbu kia Yave’?
18 Ozevo, ke diesivi ko vava Petelo wa ntumwa kekutulukisanga vo twasutilang’e ‘ngiz’a lumbu kia Yave.’ Aweyi tulenda wo vangila? Imosi muna mpila tulenda wo vangila i kuyivana muna mavangu ma “nkal’avauka yo vumina Nzambi.” (2 Petelo 3:11, 12) O kuyivana muna mavangu mama dikutusadisa mu sutila e ngiz’a “lumbu kia Yave.” O mvovo wa Kingerekia wasekolwa vo ‘sutila’ usonganga vo “sazula.” Katulendi sazula e ntangwa isidi ko yamuna ngiz’a lumbu kia Yave. Kansi, avo tuyivene muna salu kia Nzambi e kolo tuvingilanga e lumbu kiaki, e ntangwa nzaki ivioka.—1 Korinto 15:58.
19 O tanga o Nkand’a Nzambi yo badika e nkanikinu mina mo, dikutusadisa mpe mu ‘sutil’e ngiz’a lumbu’ kiaki yo ‘vingila’ kio. (2 Petelo 3:12) Emiaka muna nkanikinu miami, i ulolo wa ungunza una wazayisa e ngiz’a lumbu kia Yave kumosi ye nsambu zitambula awana ‘bevingilanga Yave.’—Sefaniya 3:8.
20. Nki’elongi tufwete lemvokela?
20 Eyayi i ntangwa yeto awonso tufwete lemvokela elongi diavewa muna Sefaniya wa ngunza vo: “Una ke kiavaikidi edi dia mîna ko, una ke kiaviokele lumbu nze vevele ko, una ke kiayizidi efwenka dia Yave omo yeno ko, una ke kiayizidi e lumbu kia makasi ma Yave omo yeno ko. Nuvava Yave, e yeno alembami awonso a nza, ana balunganisi nzengo zandi; vava unsongi, vav’o lembama: kasikila nuswekama muna lumbu kia makasi ma Yave.”—Sefaniya 2:2, 3.
21. Adieyi i kani dia nkangu a Nzambi omu mvu a 2007?
21 Muna kuma kiaki, e sono kia mvu a 2007 kiafwana kikilu. E sono kiaki kivovanga vo: “E lumbu kianene kia Yave kifinamene.” O nkangu a Nzambi ukwikilanga vo e lumbu kiaki “kifinamene yo zabuzioka.” (Sefaniya 1:14) “Ke kivekama ko.” (Kabakuke 2:3) Ozevo, e kolo tuvingilanga e lumbu kiaki, yambula twakwamanana yingila mu kuma kia ntangwa tuzingilanga, wau tuzeye wo vo e ndungan’a nsuka ya ungunza wau ifinamene.
Nga Olenda Vana e Mvutu?
• Nki i “lumbu kianene kia Yave”?
• Ekuma wantu ayingi bevezelanga e kolo tuzingilanga?
• Ekuma Akristu a tandu kiantete bafwana vaikila vana vau?
• Aweyi tulenda wokesela o yingila?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 12]
E sono kia mvu a 2007 i kiaki: “E lumbu kianene kia Yave kifinamene.”—Sefaniya 1:14.
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 9]
Muna lumbu ya Noa, avezi basusumuka vava o Yave katwasa lufwasu
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 10]
Akristu vana vau bavaika vava bamona vo Yerusaleme ‘izungilu kwa makesa’