Mumusazi-edenga Yehova va Khani Yololela

1. Kodi Mkiristu unafuneela kala ngati tengo mundila iivi? (Onani ithuzithuzi.)

MWAMBI umo-iwa uni, “Lipevo kalinakotola tengo unoyo unavindeyecha.” Mwambila unotonyi-eda ira lolela chi yongo yofuneya vinjinji ira tengo kukotowe. Ira nipitilize kala va usamwali wapama na Yehova, Akiristu iyo ninafuneela kala ololela. Ninokoza panga vyevi vosomedela vyongo vyachenja vamoywi-u koma teto lemekeza maganizo a amo-iwa na vyevyo kasakulileathu.

2. Kodi mbamakalelo aavi anayo kananikami-e vyongo vyachenja vamoywi-u, nanga ninakambirana n’ni mukhanila?

² Monga atumiki a Yehova ninofuna kala ololela. Ninofuna kala oviyevi-a koma teto oona murima. Mukhanila ninoona mwemo makalelo anala kakami-edeleathu Akiristu amo-iwa lemeela chenja wewo waireile vamoywiwa. Ninoona teto mwemo kananikami-edeleathu iyo. Koma yowambeela, tiyemoni nifunjede vyokuza Yehova na Yesu, anayo kali visazo vyapama vinjinji vakhani yololela.

YEHOVA NA YESU MBOLOLELA

3. Kodi nin’na umboni woi avi wotonyi-eda ira Yehova ngololela?

³ Yehova unoromoliwa ira “Thanthwe” chifukwa yoi ngo-otekenyeya. (Doto. 32:4) Komave liye ngololela. Vevo vyongo vinachenjaathu muilambwela, Mulungwi-u naliyene teto unopitiliza chenja mwemo unairela liye vyongo ira akwakwaneli-ede yolinga yae. Yehova oolenga athu mu ifwanafwani-edo yae, eno naaluwene kanowanda chenja vyongo vyachenja. Liye ooniva-a makundo a m’Baibulo ovweya pama anayo kananikami-a ira nisakulenga vyoira mwazelu kaya ninagumana na mavuto oyi avi. Isazo ineyo Yehova unaniva-a liye koma teto makundwae nguumboni woi ngakale ira liye ngu “Thanthwe,” ngololela.

4. Pelekani isazo yotonyi-eda ira Yehova ngololela. (Levitiko 5:7, 11)

⁴ Vyetene vyevyo Yehova unapanga liye vinotonyi-eda ira ngololela koma teto unavipanga mundila yapama. Liye kanakwimi-a vyongo apanganga vyongo na athu. Kaganizelani mwemo atonyi-edele liye ira ngololela vopanga vyongo na Aizarayeli. Kaaembekezela ira athu kapelekenga sembe dofwanafwana kaya athwayo mbolemela kapena osauwa. Thawi dimo-i oolola ira muthu apeleke sembe mogwilizana na mwemo vyongo vililiathu vamoywae. — Welengani Levitiko 5:7, 11.

5. Pelekani isazo yotonyi-eda ira Yehova ngoviyevi-a koma teto ooma murima.

⁵ Viyevi-a koma teto oma murima unopangi-a Yehova ira akale ololela. Mwaisazo, Yehova ootonyi-eda ira ngoviyevi-a vevo afuna liye ononga athu otakala wu Sodomu. Vo-indi-eda chito angelwae, Yehova oomuwandela Loti ira atawele udela la umimwangoni. Koma Loti oowova dowawo. Eno oomuchondelela Yehova ira liye na banja lae katawele wu Zowari, tawoni ing’onong’ono ineyo yafuneya teto onongiwa. Yehova ookoza muwandela Loti ira a-arele malangizo anayo amuva-ile liye. M’malomwiwa oosomedela vyevyo Loti amuvepile liye ngakale ira vyevi vyoopangi-a ira kawononge mzinda wa Zowari. (Gen. 19:18-22) Vangavirile chaka dinjinji Yehova ootonyi-eda teto chifundo wa athu a mu mzinda wa Nineve. Yehova oomutumiza Yona ira adowe alengeze ira mzinda wotakala wa Nineve unoonongiwa. Koma Yehova angaonile ira athu a mu mzindoyo koolapa, oowavwela chisoni moi kaawonongile. — Yona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Pelekani isazo yotonyi-eda mwemo Yesu amusazi-edela liye Yehova vakhani yololela.

⁶ Yesu oomusazi-eda Yehova vakhani yololela. Liye ootumiziwa vailambo yavatila ira alaleele wa “khosa dotatiya da nyumba ya Izarayeli.” Komave liye ootonyi-eda ira ali ololela vevo apanga liye utumikae. Vathawi imo-iwa muzimai m’mo-iwa unoyo kaali wa Chiizarayeli, oomuvepa ira amuchili-e mwanae wamu-iyana unoyo ali anga-indiwe na “chiwanda ilukulu.” Mwachifundo Yesu oopanga vyevyo muzimaiyo amuvepile liye moi oomuchili-a mwanaeyo. (Mat. 15:21-28) Kaganizelani teto isazo imo-iwa. Umaambeelelo wa utumikae, Yesu awongile ira: “Uliwetene ondikoonda . . . , namiyene ndinoza ndimukoonde.” (Mat. 10:33) Koma Yesu kaamu-iile Petulo ngakale ira Petuloyo ali angamukoondile maulendo angasene. Yesu ooiziwa ira Petulo ali angalapile koma teto ali ororomeleya. Angavenyi-iwe, liye oowoneela wa Petulo teto pivyovaela iziweya ira oomusimikizela ira oomukululukela koma teto ira unomuwomeliwana. — Luka 24:33, 34.

7. Mogwilizana na Afilipi 4:5, kodi ninofunecha kaana limbili loi avi?

⁷ Niona ira Yehova Mulungu na Yesu Kiristu mbololela. Nanga bwanji iyo vano? Yehova unoembekezela ira na-iyene nikalenga ololela. (Welengani Afilipi 4:5.) Baibulo limo-iliwa latapulele vesili ira: “Muiziweyenga na limbili loi muli ololela.” Muvifukenga ira: ‘Kodi athu kanondiona ira ndili ololela kapena kanondiona ira ndili okwimi-a vyongo, orucha kapena ovwa vyae vyoka? Kodi ndinokanyi-eda amo-iwa ira kaendelenga maganizwanga? Kapena kodi ndinovuruwana maganizo a amo-iwa koma teto panga vyevyo kanafunaathu akala vili vyofuneya panga eno?’ Vyevyo ninapanga iyo vakhani yololela vinokoza tonyi-eda akala ninamusazi-eda vinjinji Yehova na Yesu kapena naari. Sopano ninokambirana mbali mbin’li dedo ninafuneela iyo kala ololela: Vevo vyongo vichenjileathu vamoywi-u koma teto vevo athu amo-iwa kanaonaathu nosakula vyongo mo-iyana na iyo.”

MUKALENGA OLOLELA VYONGO VYACHENJA

8. Kodi chin’ni inanikami-e kala ololela vyongo vyachenja vamoywi-u? (Onani teto mawu a mphedi.)

⁸ Lolela unotangani-avo kala okozeya chenja vyongo vyachenja vamoywi-u. Thawi dimo-i chenja unokoza pangi-a ira nigumane na mavuto o-oembekezeleya. Morurumucha, ninokoza gumana na mavuto okuza thanzi li-u. Mwina teto chenja vakhani dachuma kapena dandale unokoza sokoneza vinjinji moywi-u. (Nam. 9:11; 1 Akor. 7:31) Iroromelo yi-u inokoza shishiwa teto vevo utumiki-u uchenjileathu. Kaya nigumanile na mavuto oyi avi, ninokoza lemeela chenja wewo uireile akala ninapanga vyongo 4 vyo-arelavi: (1) somedela mwemo vyongo vililiathu, (2) ganizela vyausogolo, (3) ganizela vyapama vyevyo vinaireya koma teto (4) kami-a amo-iwa.b Tiyemoni nione vyevyo vyaireele athu amo-iwa, vyevyo vinatonyi-eda ira arela makundwala kokami-a.

9. Kodi banja limo-iliwa lelo linapanga umishonale lairile avi lingagumanile na mavuto o-oembekezeleya?

⁹ Musomedelenga mwemo vyongo vililiathu. Emanuele na Francesca kootumiziwa dowa panga umishonale uilambo imo-iwa. Kangakede ambeela funjeda iwongelo imo-iwa koma teto sonkana na pingwiwa usha, mulili wa COVID-19 oowambeela. Chifukwa ya vyevi, aliwa kafuneela kalanga waekiwa. Vanduli viwa morurumucha, am’mae a Francesca kootatiya. Liye oofunechecha dowa kala limo-i na abalae vamalilwayo, koma chifukwa ya mulilila kaakwakwani-e dowa. Ndiye kodi kairile avi kangagumanile na vyofooki-avi? Yowambeela, Emanuele na Francesca monga banja, koopepela wa Yehova ira aava-e zelu na yolinga yoi dambo lililetene kawandenga vilela koma teto katikumbanyenga vinjinji. Yehova oosomeda pepelo liwa vowava-a malangizo avathawiwa zela mugulu lae. Aliwa koolimbikisiwa na vyevyo m’bali m’mo-iwa awongile liye muvidiyo imo-iwa, ira: “Nasomedela mwachangu ira vyongo vichenja, pavevo teto ninakalecha iyo osangalala, mbali imo-iwa ni-indi-edanga chito mpata unola votumikela Yehova nokami-a amo-iwa ngakale ira vyongo vichenja.”c Yanambili, aliwa kooganizela ira kaenjedele luso liwa vakhani yolaleela vafoni, moi mpakana koowambeeli-a phuzilo la Baibulo. Yanararu, aliwa koosomedela limbikisiwa na abali na arongoliwa moi kooyamikela. Dambo lililetene wa chaka yetene, murongola m’mo-iwa oowatumizela meseji yokaana likundo limo-iliwa lokumela m’Baibulo. Mofwanafwana na vyevi, na-iyene nasomedelanga mwemo vyongo vililiathu vamoywi-u, ninoza nikale osangalala chifukwa ya vyevyo ninakwakwani-a iyo panga.

10. Kodi murongola m’mo-iwa airile n’ni ira alemeele chenja wewo waireile vamoywae?

¹⁰ Muganizelenga vinjinji vyausogolo koma teto vyapama vyevyo vinaireya. Murongola m’mo-iwa wawu Romania zina lae Christina, unoyo unakala wu Japan, ookumudwa pingo wa Chingelezi unoyo asonkana liye ungamali-iwe. Komave, liye kaakeda ganizela vyaireilevyo. M’malomwiwa, oosakula ira apangenga vyetene vyevyo unawande liye mupingo wa Chijapanizi unoyo aamben’le liye sonkana. Liye oomuvepa muzimai m’mo-iwa unoyo vowambeela a-indana liye chito ira amukami-e funjeda Chijapanizi. Muzimaiyo oosomedela indi-edanga chito Baibulo koma teto borosha la Sangalalani na Moyo Mpakana Walewale vomufunji-a Christina iwongelo inela. Christina kaakede enjedela luso lae loonga Chijapanizi, koma muzimaiyo oowambeela teto panga chidwi na makundo aimbarimbari. Naganizelanga vyausogolo koma teto ona vyongo mofwanelela, vyongo vyevyo vichenjile morurumucha vinokoza zi-a madaliso oyi kanaadedi-edela.

11. Kodi banja limo-iliwa lapangile avi ira livilele lingagumanile na mavuto avyachuma?

¹¹ Mukami-enga amo-iwa. Banja limo-iliwa lelo linakala muilambo ineyo chitwi-u ili yoruni-iwa loo-iya fwanya ndalama dokwakwanela ilambo iwa ingagumanile na mavuto avyachuma. Ndiye kodi banjali lairile n’ni ira lilemeele chenja wewu? Yowambeela, aliwa koowambeela kala moyo wo-oulela vinjinji. Vanduli viwa, m’malo mokedanga ganizela vya mavutwiwa, aliwa koowambeela kami-a amo-iwa volaleela mwatindi. (Vyo. 20:35) Mulombwana wa banjalo awongile ira: “Panga vinjinji va chito yolaleela woonikami-a ira kanikedenga ganizela vinjinji vyongo vyofooki-a, koma niganizelenga vinjinji vyopanga yofuna ya Mulungu.” Vyongo vyachenja vamoywi-u, ninafuneela umbuwela ira yofuneya vinjinji kukami-a amo-iwa, simbwasimbwa vo-indana chito yolaleela.

12. Kodi isazo ya namarumiwa Paulo inanikami-e avi ira nikalenga okozeya chenja nalaleelanga?

¹² Na-indanga chito yolaleela, ninafuneela kala okozeya chenja. Ninogumana na athu o-iyana viroromelo, wokumela koma teto mwemo kanaonelaathu vyongo. Namarumiwa Paulo oochenja alaleelanga moi ninokoza funjedavo yongo va isazo yae. Yesu oomusakula Paulo kala ‘namarumiwa orumiwa wa mitundu dimo-i.’ (Arom. 11:13) Va utumikae unola, liye oolaleela Ayuda, Agiriki, athu ofunjeda, alimi, athu olemekezeya koma teto mamwene. Ira aafiyenga vamurima, Paulo akala “vyongo vyetene wa athu o-iyana-iyana.” (1 Akor. 9:19-23) Liye oopanga chidwi na vikalelo, wokumela koma teto viroromelo vya athwayo, moi oochenja mwemo alaleela liye ira vigwilizane na vyevyo. Na-iyene vyongo vinerenga niendela pama muutumiki akala ninaira chidwi na athu nochenjanga mwemo ninalaleela iyo ira vigwilizane na mwemo vyongo vililiathu vamoywiwa.

MULEMEKEZENGA MAGANIZO A ATHU AMO-IWA

13. Kodi ninapewe mavuto aavi oromoliwa va 1 Akorinto 8:9 akala ninalemekeza maganizo a athu amo-iwa?

¹³ Kala ololela unonikami-a ira nilemekezenga maganizo a athu amo-iwa. Mwaisazo, arongoli-u amo-iwa kanoomeliwa viphoda, koma amo-iwa katinaomeliwa. Akiristu amo-iwa kanosangalala ng’wa walwa vang’ono, koma amo-iwa kanosakula vyoi kating’wenga. Akiristu etene kanofuna kaana thanzi lapama koma kanosakula vyongo mo-iyana vakhani yosamalela thanzi liwa. Akala ninaona ira vyevyo ninasakula iyo vakhani imo-iwene pivyapama vinjinji nolimbikisanga Akiristu afwi-u ira kapangenga vyevyo, ninokoza kumudwi-a amo-iwa koma teto mwalani-a pingo. Koma kaninafune panga vyevi ngakale vang’ono. (Welengani 1 Akorinto 8:9; 10:23, 24) Tiyemoni nikambirane visazo vin’li vyotonyi-eda ira indi-eda chito makundo a m’Malemba unokoza nikami-a ira nionenga vyongo mofwanelela koma teto ira nipitilize kala vamurendele.

14. Kodi ninafuneela arela makundo aavi a m’Baibulo vakhani yowara novirii-eda?

¹⁴ Wara novirii-eda. M’malo moni-elela malamulo vakhani ya vyevyo ninafuneela iyo wara, Yehova ooniva-a makundo oyi ni-arelenga. Ninafuneela wara mofwanelela monga atumiki a Mulungu, notonyi-edanga ira nili oganiza pama, oviyevi-a koma teto “azelu.” (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pe. 3:3) Eno kaninapangi-a ira athu kakedenga ganizela vya iyo chifukwa ya mwemo niwarele iyo. Makundo a m’Baibulo kanokoza kami-a teto andimuwa mupingo ira kati-ele malamulo ewaewa vakhani ya vyowara koma teto masitairo a sisi. Mwaisazo, andimuwa mupingo umo-iwa koofuna kami-a abali aizombwe anayo kalandela sitairo imo-iwene ineyo yali yofala, yosunga sisi loyeva koma lo-ovesula. Kodi andimuwala kapanga avi ira kakami-e azombwala mo-owa-elela malamulo? Woing’anela dela oowawandela andimuwa malangizo oyi kadowe kaava-e abalayo oyi, “Akala munakamba khani va pulatifomu ndiye abali na arongola kanopanga chidwi vinjinji na mwemo munaoneela nyo, o-okala vyevyo munaonga nyo, ndiye kuti vikala vuto na mwemo muwarele nyo novirii-eda.” Fotokoza vyongo mundila inela wookami-a mali-a khaniyo mo-opanga malamulo.d

15. Kodi mbamalamulo koma teto makundo aavi anayo nina-arela iyo nasakulanga likami-edo lachipatala? (Aroma 14:5)

¹⁵ Likami-edo lachipatala. Mkiristu uliwetene unafuneela sakula ekave vyoira vakhani yosamalela thanzi lae. (Agal. 6:5) Koma vakhanila, m’Baibulo mukala malamulo oyeva achindunji, monga lamulo lokuza pewa magazi koma teto vyamizimu, moi vyevi vinokuza likami-edo lamirombwe lelo Mkiristu unasakule liye wachela. (Vyo. 15:20; Agal. 5:19, 20) Koma vakhani dimo-i muthu unasakula ekave. Amo-iwa kanosakula wachela likami-edo la mirombwe uchipatala oka, koma amo-iwa kanosakula ndila dimo-i dosamalela thanzi liwa. Kaya ninoona ira ndila imo-iwene yosamalela thanzi li-u chiyapama vinjinji, ninafuneela lemekeza ufulu wa abali na arongoli-u wosakula ndila ineyo kanaonaathu ira chiyapama wa aliwa. Vakhanila, thawi detene ninafuneela umbuwelanga makundo o-arelala: (1) Umwene wa Mulungu oka ngunoyo unaze umali-e marenda etene. (Yes. 33:24) (2) Mkiristu uliwetene unafuneela kala “osimikiza na murima wetene” vya ineyo inamukami-e vinjinji. (Welengani Aroma 14:5.) (3) Kaninafuneela weluza amo-iwa kapena akumudwi-a. (Arom. 14:13) (4) Akiristu kanotonyi-eda chikondi teto kanoona ira kala ogwilizana mupingo kofuneya vinjinji kwaranya ufulwiwa wosakula vyoira. (Arom. 14:15, 19, 20) Akala ninapitilize umbuwelanga makundwala, ninoza nipitilize kala va usamwali wapama na abali na arongoli-u koma teto ninoza nilimbikise murendele mupingo.

16. Kodi ndimuwa unatonyi-ede avi ira ngololela apanganga vyongo na andimuwa afwae? (Onani teto vithuzithuzi.)

¹⁶ Andimuwa kanafuneela kala isazo yapama vakhani yololela. (1 Tim. 3:2, 3) Mwaisazo, ndimuwa kanafuneela embekezela ira maganizwae ka-areliwenga thawi detene, chifukwa yoi liye ngu ndimuwa kwaranya andimuwa amo-iwa. Liye unoiziwa ira zimu wa Yehova unokoza pangi-a ndimuwa uliwetene va bungwe liwa onga vyongo vyevyo vinakami-e bungwe liwalo sakula vyoira mwazelu. Moi akala kavinasemphana na makundo a m’Baibulo, andimuwa ololela kanosomedela mofunechecha vyevyo andimuwa anjinji va bungwe liwa kasakulileathu, ngakale ira kai vyevyo aliwa kasakuleathu.

UPAMA WOKALA OLOLELA

17. Kodi Akiristu ololela kanafwanya madaliso aavi?

¹⁷ Akiristu kanofwanya madaliso anjinji chifukwa yokala ololela. Ninokala va usamwali wapama na abali na arongoli-u moi mupingo munokala murendele. M’banja la Yehova lelo lili logwilizana mukala athu o-iyana vyoira na vikalelo moi vyevi vinonisangalasa. Kwaranya vyetene, ninosangalala iziwa ira ninomusazi-eda Mulungwi-u Yehova, unoyo uli ololela.