KHANI YOFUNJEDA 24
Munokoza Kwakwaneli-eda Vyolinga Vinyu Vyauzimu
“Kani-iye panga vyapama, voi vanyengo iwa ninoza ni-ande akala kaninagome.” — AGAL. 6:9.
NYIMBO 84 Timadzipereka
VYEVYO NINAFUNJEDE IYOa
1. Kodi anjinji a iyo ninagumana na vuto liivi?
KODI moowambeela vi-elelavo yolinga imo-iwene yauzimu koma lepelanga ikwakwaneli-eda?b Akala chi eno iziwani ira kamuli ekinyu. Mofwanafwani-a, Philip oofuna ira apepelenga vakwikwivakwikwi koma teto mapepelwae kangalenga apama, koma vyoomurucha fwanya thawi yopepela. Erika ookaana yolinga yoi kachedwenga fiya vamisonkano dokozeela muutumiki koma oochedwa sonkano uliwetene. Maulendo angasene Tomáš oopanga ndandanda yoi awelenge Baibulo letene. Liye eere: “Welenga Baibulo kawandisangalasa. Ndooshishavo maulendo maralu koma thawi detene ndakeda fiya buku la Levitiko era eno miyo ku-iya.”
2. Chifukwa n’ni kaninafuneela fooka akala kaninakwakwaneli-edeve yolinga imo-iwa yauzimu?
2 Akala eni mun’na yolinga imo-iwene yoi kamunaikwakwaneli-ede, iziwani ira kamuli olepela. Ira muthu akwakwaneli-ede ngakhale yolinga ing’onong’ono unafuneela thawi koma teto tindi. Mwafunechechanga kwakwaneli-eda yolinga imo-iwene munotonyi-eda ira munoona usamwalinyu na Yehova kala wantengo wavadimu koma teto munofunechecha muva-a vyongo vyapama vinjinji. Yehova unoyamikela tindi linyu. Pivyoona ira kanaembekezela vinjinji kwaranya vyevyo munakwakwani-e nyo. (Sal. 103:14; Mik. 6:8) Eno mukaengana vyolinga vyevyo munavikwakwaneli-ede nyo malinga na mwemo vyongo vililiathu vamoywinyu. Ndiye mwavi-elela yolinga, munaire avi ira muikwakwaneli-ede? Tiyemoni nione makundo amo-i anayo kanaukami-eni.
KAANA MURIMA OFUNECHECHA KOFUNEYA VINJINJI
Mupepelenga ira mukaena murima ofunechecha (Onani ndima 3-4)
3. Chifukwa n’ni kaana murima ofunechecha kofuneya?
3 Ninafuneela kaana murima ofunechecha ira nikwakwaneli-ede vyolinga vyauzimu. Muthu akaana murima ofunechecha kwakwaneli-eda yolinga yae unopanga tindi. Murima ofunechecha uli ngati ma-inje otamanga anayo kanandunya ngalawa ira idowe yafiye volambuwela. Akala ma-inje kanaenda vang’onovang’ono, athu anayo kali mungalaweyo kanofiya wewo kanadowaathu. Koma akala ma-inje kanaenda mwakopolo, ngalaweyo inofiya mombaraanya. Mofwanafwana na vyevi, nakala ofunechecha vinokala vyo-orucha kwakwaneli-eda vyolinga vi-u. M’bali m’mo-iwa wawu El Salvador zina lae David, aongile ira, “Wakaana murima ofunechecha unopanga tindi ira ukwakwaneli-ede yolinga yawo, moi kunalola iliyetene ulepeli-a kwakwaneli-eda yolingeyo.” Ndiye kodi chin’ni inanikami-e ira nikaengana murima ofunechecha?
4. Kodi ninapepelele n’ni? (Afilipi 2:13) (Onani teto ithuzithuzi.)
4 Mumuvepenga Yehova ira mukaena murima ofunechecha. Vo-indi-eda chito zimwae Yehova unokoza ukami-ani kaana murima ofunechecha kwakwaneli-eda yolinga inyu. (Welengani Afilipi 2:13.) Thawi dimo-i ninovi-elela yolinga chifukwa ninoiziwa ira pi vyevyo ninafuneela iyo panga teto chipama vi-elela yolinga. Koma mwina kaninakaena murima ofunechecha kwakwaneli-eda yolingeyo. Vyevi pi vyevyo vyamuireele murongola m’mo-iwa wawu Uganda zina lae Norina. Liye oovi-elela yolinga yoi akaena phuzilo la Baibulo ngakhale ira kaan’na murima ofunechecha ira akwakwaneli-ede yolingeyo chifukwa oovikaikela ira kanafunji-a paama. Ndiye chin’ni yamukami-ile? Liye eere: “Ndoowambeela pepela wa Yehova dambo lililetene ira andikami-e ira ndifunechechenga vinjinji pangi-a phuzilo la Baibulo. Mogwilizana na mapepelwanga, ndooesaesa ira ndiwonjedele luso lofunji-a. Vangavirile medi doyeva ndoowona ira ndiambeela funechecha pangi-a phuzilo la Baibulo. Chaka ineyo ndoowambeeli-a maphuzilo ambin’li.”
5. Kodi ninafuneela ganizela n’ni ira nikaena murima ofunechecha kwakwaneli-eda yolinga yi-u?
5 Muganizelenga vyevyo Yehova uuireleni liye. (Sal. 143:5) Namarumiwa Paulo ooganizela modii-a mwemo Yehova amutonyi-edele liye oma murima wae ulukulu moi vyevi vyoomulimbikisa ira airenga tindi vomutumikela. (1 Akor. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14) Mofwanafwana na vyevi, nyo teto mwaganizelanga vinjinji vyevyo Yehova uuireleni liye, munoza mukale ofunechecha kwakwaneli-eda yolinga inyu. (Sal. 116:12) Kaganizelani vyevyo vyamukami-ile murongola m’mo-iwa wawu Honduras ira akwakwaneli-ede yolinga yae yokala mpainiya ogarateya. Liye eere: “Ndooganizela mwemo Yehova unatonyi-edela liye ira unondiomeliwana. Oondikami-a ira ndikale mugulu la athwae, unondisamalela koma teto unonditeteza. Ganizela vyevi woondikami-a ira ndimuomeliwengana vinjinji koma teto ndikale ofunechecha panga upainiya.”
6. Kodi chin’ni inanikami-e ira nifunechechenga kwakwaneli-eda yolinga yi-u?
6 Muganizelenga madaliso anayo munafwanye nyo chifukwa yokwakwaneli-eda yolinga inyu. Konani vyevyo vyamukami-ile Erika, unoyo nimuromon’le iyo walele kwakwaneli-eda yolinga yae yoi asungenga thawi. Liye eere: “Ndoozindikila ira ndooimaniwa vinjinji chifukwa yofiya mochedwa vasonkano okozeela utumiki. Koma fiya mombaraanya wookoza ndikami-a ira ndipelekenga moni wa abali na arongola koma teto aleda nawo. Nderenga vuruwana malangizo oyi kookoza ndikami-a ira ndisangalalenga koma teto ndiwonjedele luso langa lolaleela.” Erika ooganizela madaliso anayo afwanye liye chifukwa yosunga thawi moi ookwakwaneli-eda yolinga yae. Kodi mbamadaliso aavi anayo nyo munafuneela nyo aganizela? Akala yolinga inyu chokuza welenga Baibulo kapena pepela, muganizelenga mwemo kwakwaneli-eda yolingeyo unaukami-eleniathu limbi-a usamwalinyu na Yehova. (Sal. 145:18, 19) Akala yolinga inyu choi mukaena ikalelo imo-iwene, muganizelenga mwemo ikalelo ineyo inaukami-eleniathu ira mugwilizanenga na amo-i. (Akol. 3:14) Bwanji mulembe vifukwa vyetene vyevyo vinaupangi-ani funa kwakwaneli-eda yolinga inyu? Mwera eno muwelelengamo vakwikwivakwikwi ira muonenga vifukwavyo. Tomáš, unoyo nimuromon’le iyo walele, ere: “Ndakaana vifukwa vinjinji vyokwakwaneli-eda yolinga imo-iwene, pavevo teto ndinaesaesa miyo ira ndiikwakwaneli-ede.”
7. Chin’ni yamukami-ile Julio na iyanae kwakwaneli-eda yolinga iwa?
7 Muwaledenga na athu anayo kanaulimbikisengani. (Miya. 13:20) Kaganizelani vyevyo vyamukami-ile Julio na iyanae ira kakwakwaneli-ede yolinga iwa yoi kairenga vinjinji va chito yolaleela. Liye eere: “Noosakula ira niwaledenga na athu anayo kanilimbikisa teto nookambirana nawo vya yolinga yi-u. Anjinji mwa athwayo kali kangakwakwaneli-ede wale yolinga ngati ineyo nan’na iyo teto kookoza niva-a malangizo okami-a. Athwayo koonifuka mwemo vyongo vyevyo navikozile iyo vyoi nikwakwaneli-ede yolinga yi-u vinaendelaathu teto koonilimbikisa.”
NAONANGA IRA KANIN’NA MURIMA OFUNECHECHA
Muesaesenga kwakwaneli-eda yolinga inyu (Onani ndima 8)
8. Chin’ni inaireye akala ninafunenga kwakwaneli-eda yolinga vathawi yoka ineyo ninaona iyo ira nikaana murima ofunechecha ikwakwaneli-eda? (Onani teto ithuzithuzi.)
8 Onga vyoona, etene iyene malambo amo-iwa ninoonecha ira kaninafuna panga yongo. Kodi vyevi vinatapulela ira kaninakwakwaneli-ede yolinga yi-u? Naari. Mofwanafwani-a, tamanga wa ma-inje kuwewo unapangi-e ira ngalawa idowe yafiye wewo inadowaathu. Komave thawi dimo-i kopolo ya ma-inje inokoza kala yo-iyana-iyana teto malambo amo-iwa ma-injayo kanokoza oneyanga ngati katinaenda. Koma kodi vyevi vinatapulela ira oendi-a ngalaweyo kanafiya wewo unadowa liye? Kai eno. Oendi-a ngalawa unokoza indi-eda chito vyopalasela ira adowe afiye volambuwela. Murimi-u ofunechecha ninokoza ufwanafwani-eda notamanga wa ma-inje. Malambo amo-i ninokoza funechechanga kwakwaneli-eda yolinga yi-u iyana na malambo amo-i teto malambo amo-iwa kaninafune olo vang’ono kwakwaneli-eda yolinga yi-u. Eno akala ninafuna kwakwaneli-eda yolinga yi-u volandela mwemo ninavwela iyo, kaninaikwakwaneli-ede olo vang’ono. Koma mofwanafwana na oendi-a ngalawole, unoyo unafwanya ndila dimo-i ira adowe afiye wewo unadowa liye, ninokoza kwakwaneli-edave yolinga yi-u ngakhale akala thawi dimo-i kaninakaena murima ofunechecha ikwakwaneli-eda. Pivyoona ira vyevi kavinakale vyokweeya koma vyo-arelavo viwa vinakala vyapama vinjinji. Na-anakambirane vyevyo ninaire iyo tiyemoni nikambirane yofuka ineyo inakalevo.
9. Kodi ninafuneela esaesa kwakwaneli-eda yolinga imo-iwene ngakhale vathawi ineyo ninaona iyo ira kanin’na murima ofunechecha ikwakwaneli-eda? Sambaulani.
9 Yehova unafuna ira nimutumikelenga mosangalala koma teto mofunechecha. (Sal. 100:2; 2 Akor. 9:7) Ndiye kodi ninafuneela esaesa pitiliza kwakwaneli-eda yolinga imo-iwene yauzimu ngakhale vathawi yoi kanin’na murima ofunechecha ikwakwaneli-eda? Kaganizelani isazo ya namarumiwa Paulo. Liye eere: “Ndinovaza thuthu langa nolisogolela ngati kapolo.” (1 Akor. 9:25-27) Paulo oovikanyi-eda ira aire vyofwanelela ngakhale vevo aona liye ira kanafuna panga vyevyo. Kodi Yehova oosangalala na vyevyo Paulo aira liye vomutumikela? Ee. Moi liye oomudalisa chifukwa ya tindi lae. — 2 Tim. 4:7, 8.
10. Kodi ninadalisiwa avi naesaesanga kwakwaneli-eda yolinga ngakhale vathawi yoi kanin’na murima ofunechecha ikwakwaneli-eda?
10 Mofwanafwana na vyevi Yehova unosangalala aniona niesaesanga kwakwaneli-eda yolinga yi-u ngakhale vathawi yoi kanin’na murima ofunechecha ikwakwaneli-eda. Liye unosangalala chifukwa unoiziwa ira ngakhale ira kai thawi detene vevo ninaira iyo vyongovyo chifukwa yoi vinonisangalasa, ninaviirecha chifukwa yoi ninomuomeliwana liye. Monga mwemo Yehova amudalisele liye Paulo iyo teto unoza anidalise chifukwa ya tindi li-u. (Sal. 126:5) Teto naonanga mwemo Yehova unanidalisela liye ninowambeela kaana murima ofunechecha. Murongola m’mo-iwa wawu Poland zina lae Lucyna, aongile ira: “Thawi dimo-i kandinafuna dowa muutumiki simbwasimbwa ndagoma. Komave ndadowa, imwerumweru ineyo ndinafwanya miyo inakalecha yoinjiva.” Tiyemoni nione vyevyo ninaire iyo naonanga ira kanin’na murima ofunechecha kwakwaneli-eda yolinga yi-u.
11. Kodi Yehova unanikami-e avi ira nikale oviruni-a?
11 Mumuvepenga Yehova ira aukami-eni kala oviruni-a. Viruni-a unotangani-avo mwemo ninavwela iyo koma teto vyoira vi-u. Thawi dinjinji mawu anala kanaonga vyoesaesa ira kaniire vyongo vyotakala. Viruni-a kofuneya teto ira niire vyapama simbwasimbwa akala vyevyo ninafuna iyo panga vili vyorucha kapena kanin’na murima ofunechecha viira. Umbuwelani ira viruni-a ti limo-i mwa makalelo anayo zimu owela unakumi-aathu eno muvepenga zimu owela wa Yehova ira uukami-engani kaana ikalelo yofuneya inela. (Luk. 11:13; Agal. 5:22, 23) David, unoyo nimuromon’le iyo walele, oofotokoza mwemo pepelo lamukami-edeleathu. Liye oofunechecha ira thawi detene kalepelenga funjeda vaeka. Liye eere: “Ndoovepa Yehova ira andikami-e kala oviruni-a. Liye oondikami-a ira ndikaena porogaramu yapama yofunjeda vameka koma teto ira dambo kalivire nda-anafunjede.”
12. Kodi likundo la va Namalaleya 11:4, linanikami-e avi kwakwaneli-eda vyolinga vyauzimu?
12 Kamudedi-edenga ira vyongo vikale pama. Muilambwela kavali thawi ineyo vyongo vyetene vinaniendelengeathu pama. Akala ninadedi-ede ira vyongo vikale pama, kaninakwakwaneli-ede yolinga yi-u. (Welengani Namalaleya 11:4.) M’bali m’moi-wa zina lae Dayniel aongile ira: “Kavali thawi ineyo vyongo vyetene vinakalaathu pama. Eno kaninafuneela dedi-edela. Ninafuneela keda ambeelavo.” M’bali m’mo-iwa wawu Uganda zina lae Paul, ooromola teto vya chifukwa imo-iwa yonipangi-a ira kaniirenga vyongo mozengeleza. Liye eere: “Naambeelavo ngakhale vathawi yoi vyongo kavili paama, Yehova unonikami-a.” — Mala. 3:10.
13. Kodi ambeela nokwakwaneli-eda vyolinga ving’onong’ono ving’onong’ono kokami-a avi?
13 Muwambeelenga mwavang’onovang’ono. Thawi dimo-i kaninakaena murima ofunechecha kwakwaneli-eda yolinga yi-u chifukwa yoi yolingeyo inooneya kala yorucha. Akala mu pumwemo vililiathu na nyo, kodi munokoza ambeela na vyongo ving’onong’ono vokwakwaneli-eda yolingeyo? Akala yolinga inyu choi mukaena ikalelo imo-iwene, bwanji ambeela noitonyi-eda ikalelweyo mundila ding’onong’ono ding’onong’ono? Akala yolinga inyu choi muwelenge Baibulo letene, bwanji ambeela nowelenga wathawi yoyeva? Tomáš, unoyo nimuromon’le iyo umaambeelelo ule, oovuteya kwakwaneli-eda yolinga yae yoi chaka yamalanga akale angawelengile Baibulo letene. Liye eere: “Ndoozindikila ira ndawelenga vyongo vinjinji vathawi yoyeva. Eno ndooganiza ira ndishishe akoka, koma vathawila ndoopanga vyoi ndiwelengenga mavesi oyeva dambo lililetene koma teto ganizela modii-a vyevyo ndiwelengile miyo. Ndangapangile vyevi ndoowambeela sangalala ndawelenganga Baibulo.” Tomáš angaambeen’le sangalala awelenganga Baibulo oowonjedela thawi ineyo awelenga liye Baibulo. Vogomi-eda viwa oowelenga Baibulo letene.c
KAMUFOOKENGA AKALA MUGUMANILE NA VYOLEPELI-A
14. Kodi ninagumane na vyolepeli-a vyiivi?
14 Komave ngakhale ningaesaesile kala oviyevi-a kapena kaana murima ofunechecha, ninokoza gumanave na vyolepeli-a. Mofwanafwani-a, “vyongo vyo-oyembekezeleya” vinokoza niwonongela thawi ineyo nafuneela iyo kwakwaneli-eda yolinga yi-u. (Nam. 9:11) Ninokoza gumana na vuto lelo linapangi-e ira nifooke koma teto kanikaena kopolo. (Miya. 24:10) Voi nili ochimwa, thawi dimo-i ninokoza panga vyongo vyoi kavinanikami-e kwakwaneli-eda yolinga yi-u. (Arom. 7:23) Kapena mwina ninokoza vivwa ira nigoma. (Mat. 26:43) Ndiye chin’ni inanikami-e nagumana na vyolepeli-a?
15. Kodi nagumana na vyolepeli-a, vinatonyi-eda ira nili olepela? Sambaulani. (Salimu 145:14)
15 Niumbuwelenga ira nagumana na vyolepeli-a kavinatapulela ira nili olepela. Baibulo linoonga ira ninokoza gumana na mavuto moweli-edaweli-eda. Komave linosambaula movweya pama ira ninokoza kwakwaneli-eda yolinga yi-u, simbwasimbwa akala ninakami-iwa na Yehova. (Welengani Salimu 145:14.) Philip, unoyo nimuromon’le iyo walele, eere: “Kandinaganizela vinjinji vya thawi ineyo ndilepelile miyo kwakwaneli-eda yolinga yanga. M’malo mwiwa, ndinoganizela vya thawi ineyo ndiesaesile miyo ira ndiikwakwaneli-ede nawili.” David, unoyo nimuromon’le iyo walele, eere: “Ndinoesaesa ira ndionenga vyolepeli-a monga mwayanga woi ndimutonyi-ede Yehova mwemo ndinamuomeliwana miyo.” Mwaesaesanga ira mukwakwaneli-ede yolinga inyu ngakhale vangali vyolepeli-a, munomutonyi-eda Yehova ira munofuna musangalasa. Liye unosangalala aona ira munopitiliza esaesa kwakwaneli-eda yolinga inyu.
16. Kodi vyolepeli-a vinanifunji-e n’ni?
16 Mufunjedengavo yongo mwagumana na vyolepeli-a. Muganizelenga ineyo iulepeli-ileni kwakwaneli-eda yolinga inyu era eno muvifukenga ira, ‘Kodi vikala vyevyo ndinafuneela miyo chenja ira vyevi kavize viireye akoka?’ (Miya. 27:12) Thawi dimo-i vyolepeli-a vinokoza tonyi-eda ira noovi-elela yolinga ineyo kanawande ikwakwaneli-eda. Akala mu pumwemo vililiathu teto na nyo muganizelenga akala yolingeyo inagwilizana na mwemo vyongo vililiathu vamoywinyu.d Yehova kanaza auwonani ira muli olepela chifukwa yoi kamukwakwaneli-ede yolinga ineyo kamwawande ikwakwaneli-eda. — 2 Akor. 8:12.
17. Chifukwa n’ni ninafuneela ganizelanga vyevyo nivikwakwaneli-ede iyo wale?
17 Muganizelenga vyevyo mukwakwani-ile nyo wale viira. Baibulo linoonga ira “Mulungu kai oolungama oyi adiwale chitwinyu.” (Aheb. 6:10) Eno nanyen’ne kamudiwalenga vyevyo muirile nyo. Muganizelenga vyolinga vyevyo muvikwakwaneli-ede nyo wale kaya kulimbi-a usamwalinyu na Yehova, wandela amo-iwa vyokuza liye kapena badiziwa. Monga mwemo mukan’le nyo mukwakwaneli-edanga vyolinga vinyu mundulimu, munokoza pitiliza kwakwaneli-eda yolinga inyu vathawiila. — Afil. 3:16.
Musangalalenga na mwemo yehova unaukami-elani liye(Onani ndima 18)
18. Kodi niumbuwelenga panga n’ni vevo ninaesaesa iyo ira nikwakwaneli-ede yolinga yi-u? (Onani teto ithuzithuzi.)
18 Mokami-iwa na Yehova, nyo teto munokoza kwakwaneli-eda yolinga inyu mofwanafwana na oendi-a ngalawa unoyo unasangalala afiya wewo unadowa liye. Koma umbuwelani ira oendi-a ngalawa anjinji kanosangalala na ulendwiwa. Nyo teto mwaesaesanga ira mukwakwaneli-ede yolinga inyu yauzimu, musangalalenga na mwemo Yehova unaukami-elani liye koma teto mwemo unaudaliselani liye. (2 Akor. 4:7) Teto akala kamunafooke munoza mufwanye madaliso anjinji. — Agal. 6:9.
NYIMBO 126 Khalani Maso, Limbani M’chikhulupiriro, Khalani Amphamvu
a Thawi dinjinji ninolimbikisiwa ira nivi-elelenga vyolinga vyauzimu. Koma bwanji akala navi-elele wale yolinga imo-iwene ineyo ninavuteya iyo ikwakwaneli-eda? Khanila inosambaula vyongo vimo-i vyevyo vinanikami-e ira nikwakwaneli-ede vyolinga vi-u.
b TAPULELA WA MAWU AMO-IWA: Yolinga yauzimu chi iliyetene ineyo munaesaesa nyo ira muipangenga pama kapena muikwakwaneli-ede na yolinga yoi mumutumikelenga Yehova mokwakwanela koma teto mumusangalasenga. Mofwanafwani-a, munokoza kaana yolinga yofuna ulukuli-a ikalelo imo-iwene, kapena ira muirenga pama va mbali imo-iwene yokuza lambela monga welenga Baibulo, funjeda vaekinyu kapena laleela.
c Onani buku loi Pindulani ndi Sukulu ya Utumiki wa Mulungu, takuru 10-11, ndima 4.
d Ira muiziwe vinjinji onani khani yoi “Musadzipanikize Ndipo Mudzakhala Achimwemwe,” mu Nsanja ya Olonda ya July 15, 2008.