Amalifalensi Agha mu Ubumi Bwitu Ubwachikilisitu nu Bulumbilili Akabuku aka Nkomano
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JANIWALE 6-12
AMAZYU GHA CHALA BUKABI SALIMO 127–134
Bapapi Bukilila Ukupwelelela Abana Binyu
w21.08-TB 5 ¶9
Muzirwiskenge Malo Ghinu mu Mbumba ya Yehova
9 Yehova wali kuŵapa ŵanthu mwaŵi wakuti ŵaŵenge na ŵana, kweniso udindo wakuti ŵaŵasambizgenge kumutemwa na kumuteŵetera. Usange ndimwe mupapi, kasi mukuwonga mwaŵi wapadera uwu? Nangauli ŵangelo mbakutumbikika chomene na Yehova, kweni ŵandapike mwaŵi uwu. Ntheura para ndimwe mupapi, muwongenge mwaŵi wapadera uwu wakulera ŵana. Ŵapapi ŵapika ntchito yakuzirwa chomene yakulera ŵana ŵawo “pa kuŵalanga na kuŵasambizga maghanoghano gha Yehova.” (Efe. 6:4; Doto. 6:5-7; Sal. 127:3) Gulu la Yehova likupeleka vinthu vinandi kuti liwovwire ŵapapi kusambizga ŵana ŵawo. Vinthu ivi ni nga magazini, mavidiyo, sumu na nkhani za pa webusayiti yithu, ndipo fundo zake zikufuma mu Baibolo. Apa vikulongolerathu kuti Adada ŵithu ŵakuchanya na Mwana wawo ŵakutemwa chomene ŵana ŵachoko. (Luka 18:15-17) Para ŵapapi ŵakugomezga Yehova na kuchita vyose ivyo ŵangafiska pakulera ŵana ŵawo, Yehova wakukondwa chomene. Ndipo para ŵakuchita nthena, ŵakovwiraso ŵana ŵawo kuŵa na chigomezgo chakuŵa mu mbumba ya Yehova kwamuyirayira.
w19.12-TB 27 ¶20
Ŵapapi, Sambizgani Ŵana Ŵinu Kutemwa Yehova
20 Ŵamanyani makora ŵana ŵinu. Salimo 127 likuyaniska ŵana na mivi. (Ŵazgani Salimo 127:4.) Mivi yikupangika kufuma ku vinthu vyakupambanapambana kweniso yikupambana ukuru wake. Mwakuyana waka, ŵana nawo ŵakupambana. Ntheura ŵapapi ŵakwenera kumanya umo ŵangasambizgira mwana waliyose payekha. Ŵakutorana ŵanyake ku Israel awo ŵakalera makora ŵana ŵawo ŵaŵiri ŵakulongosora ivyo vikaŵawovwira. Iwo ŵakuti, “Mwana waliyose tikamusambizganga payekha Baibolo.” Ndipouli, mutu wa mbumba uliwose ukwenera kusankha usange ntchakukhumbikwa kusambizga ŵana munthowa iyi panji yayi.
Vyo Twamanyila
it-1 543
Ivyakumela vyo Vikutambuliwa mu Bayibolo
Umusimbi wa Bayibolo uwamasalimo akafwanikizya ikwi lya maolive na banthu bo bakumoghopa u Yehova ukuti: ‘Abana bako bakwiza ukuba ngati tusamba utwikwi lya maolive ukuzingilila itebulo lyako.’ (Sali. 128.1-3) Ikwi ilyakudumula pamo utusamba utwakudumula kwikwi ilikulu ilya maolive akinji bakutubombezyanga pakubyala ikwi ilyamwabo. Umwakongelezyapo, ikwi lya maolive lyo lyadumuliwa nu kuba chizinkha likwandagha sona ukupuntha utusamba nu kubukilila ukukula. Umwakuyana nu tusamba to twapuntha, abana bope bakumuzingilila ubaba wabo, nu kwavwilizyapo ukuti imbumba yibanje yakuhoboka.
JANIWALE 13-19
AMAZYU GHA CHALA BUKABI SALIMO 135–137
“Umwene Witu Mukulu Ukuchila Abachala Abanji Bosi”
it-2 661 ¶4-5
Amaka, Imbombo Izyamaka
Ichipeliwa chikulaghiliwa na maka gha Chala. Ukuti u Chala alangizye ukuti we Chala wabwanaloli, u Yehova abaghiye ukulangizya amaka ghache pa chipeliwa chosi, ukubomba bunubu kulangizya pabwelu ukuti ivi vikukolelana ni zina lyache. (Sali. 135.5, 6) Izuba, umwezi, amapulaneti sona ni nthondwa vikubomba imbombo ukuyana na mo u Chala akavibikila, sona mo imphepo zikwendela mu chisu vikupangisya ukuti (papangiwe imphepo yo yikwenda, ivula sona ivinthu ivyamwabo) vyosi ivi vikwendela indaghilo izya yo akavipela, imphazi zikubuluka sona utuyuni tukwenda nu kusama, ivinthu vyosi ivi vikupala izina lya Chala ku banthu bo bakususya ukwiputa ukwa bwanaloli.
U Yehova u Chala angabombezya ichipeliwa ni vinthu vyo vikwaghiwa mu chipeliwa ukuti akwanilisye vyo akulonda, pa kababilo kache. Napo ivyakubombiwa ngati ichilangalanga, ivula iyamabwe pamo ivyakubombiwa ivyakuyanako nivi, vitakubombiwa bulo loli vikubombiwa ukuti vikwanilisye amabulaghuzi gha Yehova. (Yanisya nu 1 Nyafya. 17.1; 18.1, 2, 41-45.) Akabalilo akinji ivyakubombiwa ivi vikubombiwa vyene, sona lumo vingabombiwa ichifukwa cha mo imphepo zyendela pamo ubukulu bwa mphepo (Kuso. 9.24) pamo vingabombiwa umwamaka nkani sona umwakuchenusya sona pakabalilo akabibi.—Kuso. 34.10; 1 Samu. 12.16-18.
w21.11-TB 6 ¶16
Kasi Chitemwa Chakugomezgeka cha Yehova Chikung’anamurachi kwa Imwe?
16 Para tikuthemba Yehova kuŵa Chiphokwero chithu, tikuŵa ŵakuvikilirika. Ndipouli nyengo zinyake tingakumana na masuzgo agho ghangatinyekezgera pasi, ndipo chingaŵa chakusuzga kuti tiwuke. Pa nyengo nga iyi, kasi Yehova watovwirenge wuli? (Ŵazgani Salimo 136:23.) Iyo watikolenge pa woko na kutiwuska makoramakora kuti tiyimilireso. (Sal. 28:9; 94:18) Chandulo icho tikusanga: Kumanya fundo yakuti nyengo zose tikwenera kuthemba Chiuta, kukutovwira mu nthowa ziŵiri. Yakwamba, tikumanya kuti nyengo zose Yehova wativikilirenge kulikose uko tingaŵa. Yachiŵiri, Adada ŵithu ŵakuchanya ŵakutipwelelera chomene.
Vyo Twamanyila
it-1 1248
Ya
Ilizyu ilyakuti Ya bakulibombezya imbombo mu vyakubombiwa ivyinji pakulongosola amapalo pamo ukwimba inyimbo, ukwiputa nu kupeleka umuchizi sona akinji likwayiwa pa vyakubombiwa ngati ukulangizya ukuhoboka ichifukwa cha kuwina inkhondo pamo ukupokiwa nu kupala amaka gha Chala. Ivifwanikizyo ivyakubombezya ilizyu ili vikwayiwa mubwinji. Ngati amazyu aghakuti, ‘Mumupale u Ya, mwe banthu umwe!’ (Hallelujah) ghakwivwika ngati lwimbo. Amazyu agha ghakulingannya izya mapalo kwa Chala mu Masalimo, aghabwandilo ghali pa Salimo 104.35. Mu masalimo ghamo amazyu agha ghakwaghiwa kubwandilo kwene (Sali. 111; 112), ghamo ghakwaghiwa mukasikasi mwa salimo (135.3), po ghamo ghakwaghiwa kubumalilo kwene (Sali. 104; 105; 115–117), loli akinji ghakwaghiwa kubwandilo na kubumalilo (Sali. 106; 113; 135; 146–150). Mwibuku ilya Buvumbuli ivipeliwa ivyakumwanya vikumupala u Yehova umwakupyanizyapyanizya pakubomezya amazyu agha.—Ubuvu. 19.1-6.
Mu vigaba ivyamwabo po pakwaghiwa ilizyu lyakuti ‘Ya’ pangaba ukuti pakunena izya ukumupala u Yehova mu nyimbo nu kumulaba. Umwakufwanikizya ulwimbo kupokiwa lo lukimbiwa nu Mozesi. (Kuso. 15.2) Po vyo u Yesaya akasimba akanena amazina ghosi ghabili aghakuti ‘Ya, u Yehova.’ (Yesa. 12.2; 26.4) Mu mazyu gho u Hezekiya akasimba bo apona ku mbina yo yikaba papipi ukumughogha, akalongosola mo akiyivwilagha umwakupyanizyapyanizya amazyu aghakuti Ya. (Yesa. 38.9, 11) Ifundo yache yakuti, pali imphambano pakasi pa bo bafuye na bo bali nu bumi, bo bafuye batangamupala u Ya, po bo bali nu bumi babaghiye ukumupala. (Sali. 115.17, 18; 118.17-19) Amasalimo ghamo ghakulingannya inyiputo izya kupalizya, ichifukwa cha kupokiwa, ukufighililiwa, sona ukupokela ubulongozi.—Sali. 94.12; 118.5, 14.
JANIWALE 20-26
AMAZYU GHA CHALA BUKABI SALIMO 138-139
Mutakitikizye Ukuti Ilyogha Libapangisye Ukupotwa Ukwamulapo pa Nkhomano
w19.01-TB 10 ¶10
Lumbani Yehova Mukati mu Mpingo
10 Kasi munthumbo mukusungunuka nyengo yiliyose para mukughanaghana vya kuwuska woko kuti muzgore? Para ndimo viliri, muli mwekha yayi. Unenesko ngwakuti taŵanandi mtima ukutimba para tikuzgora. Kuti mumazge wofi uwo ukumutondeskani kuti muzgorengepo pa maungano, mukwenera kumanya dankha icho chikumupangiskani kuti muŵe na wofi. Kasi mukopa kuti muluwenge ivyo mukukhumba kuyowoya panji mutetenge zgoro? Kasi mukopa kuti zgoro linu liŵenge liwemi yayi pakuyaniska na mazgoro gha ŵanyinu? Wofi uwu nguwemi waka. Ukulongora kuti ndimwe ŵakujiyuyura ndipo mukuwona kuti ŵanyinu ŵakumuluskani. Yehova wakutemwa ŵanthu ŵakujiyuyura. (Sal. 138:6; Fil. 2:3) Kweni Yehova wakukhumbaso kuti mumulumbenge kweniso mukhozgenge ŵabali na ŵadumbu ŵinu pa maungano. (1 Tes. 5:11) Wakumutemwani ndipo wamupaninge chikanga icho mukukhumbikwira.
Tukazannyanje pa Nkomano Izya pa Chipanga
7 Ukuti bwaghe ubutuli, mubelenge inkani izya mu Ichitembe cha Mulindilili izya kwisinda ukuti mwennye ifundo zyo zingabavwa mo mungamulila pa nkomano. Umwakufwanikizya, mwisenyannye akiza. (Mbupi. 21.5) Nanti mwayimanya akiza inkani chitangaba chipala ukuti muye mwamulepo. Mwamulaghe umwabupimpa. (Mbupi. 15.23; 17.27) Nanti mukwamula amaansala aghafupi vingabapangisya ukuti muchepesye ilyogha. Nanti mukwamula amaansala aghafupi gho ghangaba nu muzele ghoka pamo yibili ghangavwa ukuti abakamu na bayemba bivwisye akiza ukuchila ukwamula amaansala aghatali gho ghangaba ni fundo izyinji. Nanti mukwamula amaansala aghafupi mu mazyu aghinyu na ghinyu, vikulangizya ukuti mwisenganizye akiza sona inkani iyo muyimenye akiza.
Vyo Twamanyila
it-1 862 ¶4
Ukuhobokela
Pakuba swe Bakilisitu tubaghiye ukubahobokela abamwitu bo batunangila ukusita ukubelenga ukuti batunangila kalinga. (Luka 17.3, 4; Efe. 4.32; Kolo. 3.13) U Chala akubahobokela abanthu bo bope bakuhobokela awamwabo. (Mata. 6.14, 15) Napo umunthu yo abomba imbibi inkhulu nkhani nu kwepusiwa mu chipanga, ‘umunthu umubibi’ uyu nanthi alapa ukufumila pasi pa moyo angahobokeliwa. Pa kabalilo ko ahobokeliwa ichipanga chosi chibaghiye ukumulangizya ulughano. (1 Koli. 5.13; 2 Koli. 2.6-11) Napo vingaba bunubu, Abakilisitu batabaghiye ukumuhobokela umuntu yo akubombela umufulo imbibi sona atakulangizya umoyo uwakualapa. Abanthu ngati aba balwani wa Chala.—Hebe. 10.26-31; Sali. 139.21, 22.
JANIWALE 27–FEBULUWALE 2
AMAZYU GHA CHALA BUKABI SALIMO 140–143
Vyo Mukubomba Vikolelanaghe na vyo Mukwiputa
w22.02-TB 12 ¶13-14
‘Pulikirani Mazgu gha Ŵavinjeru’
13 Muwonenge ulongozgi kuŵa chilongolero chakuti Chiuta wakumutemwani. Yehova wakutikhumbira viwemi chomene. (Zinth. 4:20-22) Para wakutipa ulongozgi kwizira mu Mazgu ghake, mabuku ghakulongosora Baibolo, panji kwizira mwa Mkhristu munyithu wakukhwima mwauzimu, wakulongora kuti wakutitemwa. Lemba la Ŵahebere 12:9, 10 likuyowoya kuti: “Wakutilanga [panji kutipa ulongozgi] kuti tisange chandulo.”
14 Muŵikenge mahara pa ulongozgi, umo wapelekekera yayi. Nyengo zinyake, tingajipulika kuti ulongozgi wapelekeka munthowa yiwemi yayi. Mbunenesko kuti waliyose uyo wakupeleka ulongozgi, wakwenera kuwupeleka munthowa yakuti chiŵe chipusu kuwupokelera.d (Gal. 6:1) Kweni ise tikupokera ulongozgi, nase tingachita makora kuŵika waka mahara pa uwemi wa ulongozgi uwo tapika, nanga ni para tikuwona kuti mphanyi wangupelekeka munthowa yinyake. Tingachita makora kujifumba kuti: ‘Nangauli nindakondwe yayi na umo ulongozgi wapelekekera, kweni kasi pali fundo iyo ningasambirapo? Kasi ningasulako waka ivyo munthu uyo wapelekanga ulongozgi wangunangiska na kusambirako ku ulongozgi uwo wanipa?’ Tingachita makora kusankha nthowa ya umo tingasangira chandulo na ulongozgi uwo tapokera.—Zinth. 15:31.
w10-TB 3/15 32 ¶4
Lutilirani Kuŵa ‘Ŵatuŵa Mu Mtima’ mu Nyengo Zinonono Zino
Ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵanyake ŵasuzgika cifukwa ca kususkika, ukavu na ulwari. Nyengo zinyake masuzgo agha ghakuŵagulura nkhongono. Nanga ni Themba Davide nalo likasuzgika cifukwa ca vinthu ivi. Likalemba kuti: “Mzimu wane wathika lusoko mukati mwane; mtima wane mukati mwane wofyeka comene.” (Sal. 143:4) Nchivici cikawovwira Davide kuti watonde suzgo ili? Iyo wakakumbuka ivyo Ciuta wakacitira ŵateŵeti ŵake kweniso umo wakamuthaskira. Wakaghanaghanira pa ivyo Yehova wakacita cifukwa ca zina lake. Davide wakalutilira kughanaghanira pa milimo ya Ciuta. (Sal. 143:5) Mwakuyana waka, kughanaghanira pa ivyo Mlengi withu waticitira na ivyo wakuticitira, kutovwirenge para tikuyezgeka.
w15-TB 3/15 32 ¶2
Kasi Vingachitika Kutora Panji Kutengwa “mu Fumu Pera”?
Namwe mungajipulika nga ni Davide uyo wakati: ‘Nizgorani mwaluŵiro, A Yehova. Nkhongono zane zamara. Mungabisanga chara chisko chinu kwa ine.’ (Sal. 143:5-7, 10) Kugongowa yayi kweni lindilirani Yehova kuti muwone ivyo wamuchitiraninge. Ŵazgani Baibolo zuŵa lililose na kulondezga ivyo mwasambira. Manyani ivyo Yehova wakukhumba kweniso umo kale wakawovwilira ŵateŵeti ŵake. Para mukutegherezga kwa Yehova, mumugomezgenge chomene na kumupulikira.
Vyo Twamanyila
it-2 1151
Upoyizoni
Umwachili. Ubumyasi, ubukaboni uwabumyasi uwakufuma ku banthu ababibi, ni chakulinga ichakuti banange imbili iya munthu yumo vikuyana bulo na mati ghanjoka iya poyizoni. (Sali. 58.3, 4) Ku banthu abamyasi Ibayibolo likunena ukuti, ‘Amati gha njoka iya Chipili ghali mu mulomo wache’ (pamo, ‘kunthende kwa lulimi’), ngati mo amati aghanjoka ghakubela ku nthende ku lulimi sona namino aghatali gho ghakuba kumwanya kwa mulomo. (Sali. 140.3; Loma 3.13) Umunthu angabombezya ululimi pakunena inkhani izyabumyasi, ukumanyisya ivinthu ivyabumyasi pamo ukunena ivinthu vyo vingabavulazya abanji, ululimi ‘lwizuye nu poyizoni uwakughogha.’—Yako. 3.8.
FEBULUWALE 3-9
AMAZYU GHA CHALA BUKABI SALIMO 144–146
“Bakuhoboka Banthu bo u Chala Wabo we Yehova!”
w18.04-CN 32 ¶3-4
Mafunso Ochokera Kwa Owerenga
2. Kamasuliridwe katsopanoka n’kogwirizana ndi mawu ena onse musalimoli. Kugwiritsa ntchito mawu oti “zikatero” muvesi 12 kukuthandiza anthu kuona kuti madalitso otchulidwa muvesi 12 mpaka 14 ndi a anthu olungama amene amapempha kuti apulumutsidwe kwa anthu oipa achilendo amene atchulidwa muvesi 11. Mfundo imeneyi ikuonekeranso muvesi 15 chifukwa chakuti mawu oti “odala” akutchulidwa mosonyeza kuti akunena za anthu abwinowo osati za anthu ena. Chifukwa cha zimenezi, malo awiri amene pali mawu oti “odala” amaonekeratu kuti akunena za anthu amene “Mulungu wawo ndi Yehova.” Mfundo ina yofunika kuikumbukira ndi yakuti m’Chiheberi, anthu sankalemba zizindikiro za m’kalembedwe monga zosonyeza kuti mawu enaake ananenedwa ndi winawake. Choncho omasulira amafunika kuzindikira tanthauzo la mawu amene akumasulira lomwe likugwirizana ndi kalembedwe ka Chiheberi, nkhani imene akumasulira komanso nkhani zina za m’Baibulo zimene n’zogwirizana ndi nkhaniyo.
3. Kamasuliridwe katsopanoka kakugwirizana ndi nkhani zina za m’Baibulo zofotokoza madalitso amene Mulungu adzapatse anthu okhulupirika. Kamasuliridwe katsopanoka kakusonyeza kuti Davide sankakayikira mfundo yakuti Mulungu akadzapulumutsa mtundu wa Isiraeli kwa adani awo, Aisiraeliwo adzakhala osangalala ndiponso zinthu zizidzawayendera bwino. (Lev. 26:9, 10; Deut. 7:13; Sal. 128:1-6) Paja lemba la Deuteronomo 28:4 limanena kuti: “Chidzadalitsika chipatso cha mimba yako, chipatso cha m’dziko lanu, chipatso cha ziweto zako, ana a ng’ombe zako ndi ana a nkhosa zako.” Ndipo izi n’zimene zinachitika mu ulamuliro wa mwana wa Davide dzina lake Solomo. Aisiraeli anali pa mtendere ndipo zinthu zinkawayendera bwino. Tisaiwalenso kuti zinthu zina mu ulamuliro wa Solomo zinkasonyeza mmene zidzakhalire mu ulamuliro wa Mesiya.—1 Maf. 4:20, 21; Sal. 72:1-20.
w22.10-TB 28 ¶16-17
Sungilirani Chigomezgo Chinu Kuŵa Chakukhora
16 Chigomezgo chithu cha umoyo wamuyirayira ntchawanangwa chakuzirwa chomene chakufuma kwa Chiuta. Tikulindilira mwakunweka apo chigomezgo ichi chizamufiskikira, ndipo chizamufiskika nadi kwambura kutondeka. Chigomezgo ichi chili nga ni nyanguru withu, ndipo chikutovwira kuti tizizipizgenge masuzgo, kweniso viyezgo vilivyose nanga ni nyifwa. Chiliso nga ntchisoti, icho chikuvikilira maghanoghano ghithu mwakuti tikane icho ntchiheni na kudemelera ku icho ntchiwemi. Chigomezgo chithu chakujintha mu Baibolo ichi, chikutovwira kusendelera pafupi na Yehova kweniso chikulongora umo iyo wakutitemwera. Tikupindura chomene para tikusungilira chigomezgo chithu kuŵa chakukhora.
17 Mu kalata yake yakuluta ku Ŵaroma, mpositole Paulosi wakaŵachiska kuti: “Sekelerani mu chigomezgo.” (Rom. 12:12) Paulosi wakasekeleranga chifukwa wakaŵa na chigomezgo chose kuti para wakhalilira wakugomezgeka, wazamusanga umoyo wamuyirayira kuchanya. Nase tingasekelera mu chigomezgo chithu chifukwa tili na chigomezgo chose kuti Yehova wafiskenge malayizgo ghake. Wamasalimo wakalemba kuti: “Ngwakukondwa uyo . . . chigomezgo chake chili mwa Yehova Chiuta wake. Mweneuyo ngwakugomezgeka nyengo zose.”—Sal. 146:5, 6.
w18.01-TB 26 ¶19-20
Ntchitemwa Wuli Icho Chingatovwira Kuŵa Ŵakukondwa Zanadi?
19 Taŵanthu tasuzgika vyaka vyakujumpha 6,000 ndipo umaliro wa charu cha Satana uli pafupi chomene. Charu chazura na ŵanthu awo ŵakujitemwa chomene, ŵakutemwa chomene ndalama, na vyakusanguluska. Pali ŵanthu awo ŵakughanaghana waka ivyo ŵangasanga ndipo ŵakuŵika vyakukhumba vyawo pakwamba. Ŵanthu ŵanthena ŵangaŵa ŵakukondwa yayi. Lekani wamasalimo wakalemba kuti: “Ngwakukondwa uyo movwiri wake ni Chiuta wa Yakhobe, uyo chigomezgo chake chili mwa Yehova Chiuta wake.”—Sal. 146:5.
20 Ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakulutilira kumutemwa Yehova. Chaka chilichose ŵanthu ŵanandi ŵakumanya Yehova ndipo nawo ŵakwamba kumutemwa. Uwu mbukaboni wakuti Ufumu wa Chiuta ukuwusa ndipo sonosono apa wizenge na vitumbiko vinandi pa charu chapasi. Tikuŵa ŵakukondwa nadi para tikuchita khumbo la Chiuta kweniso para tikumanya kuti tikumukondweska. Ndipo awo ŵakutemwa Yehova ŵaŵenge ŵakukondwa kwamuyirayira. Mu nkhani yakulondezgapo, tizamuwona mikhaliro yinyake iyo yikwiza chifukwa cha kujitemwa mwakujumphizga. Tizamuwonaso mphambano pakati pa mikhaliro iyi na ya ŵateŵeti ŵa Yehova.
Vyo Twamanyila
it-1 111 ¶9
Ivinyamana
Ibayibolo likutulimbikisya ukuti tubanje ni chisa ku vinyamana. Momumo, u Yehova chifwakizyo ichiza pakulangizya Ulughano ku vinyamana. (Mbupi. 12.10; Sali. 145.15, 16) Zyope Indaghilo zya Mozesi zikalimbikisyanga ukupwelelela ivinyana. Nanthi wachagha ichinyamana cho chisobelite uchinyosye akizakiza kwa mwenecho; nanthi chinyamuye ukatundu umung’wamu inga chawa ubaghiye ukuchinyamusya. (Kuso. 23.4, 5) Bakalondiwanga ukuvibombela inyamana umwachisa. (Kumbu. 22.10; 25.4) Ngati mo vikabela na banthu ukuti pisiku lya Sabata bope bakatuzyanga. (Kuso. 20.10; 23.12; Kumbu. 5.14) Ivinyamana ivyakoghofya vikalondiwanga ukuvipwelelela akiza ukuti vitaghoghe abanthu, pamo ukuvighogha. (Ubwa. 9.5; Kuso. 21.28, 29) Ukukwatisya ivitekwa ivya mitundu iyakupambanapambana kukaba kwakukaniziwa.—Levi. 19.19.
FEBULUWALE 10-16
AMAZYU GHA CHALA BUKABI SALIMO 147–150
Tuli ni Vifukwa Ivyinji Ivyakumupalila u Ya
w17.07-TB 18 ¶5-6
Chifukwa Wuli Tikwenera ‘Kulumba Ya’?
5 Yehova wakapembuzga mtundu wa Ŵaisrayeli pera yayi, wakapembuzgaso munthu waliyose payekha. Ndimo wakuchitiraso mazuŵa ghano. Wamasalimo wakalemba kuti, Chiuta “wakuchizga ŵakusweka mtima, wakukaka vilonda vyawo.” (Sal. 147:3) Yehova wakupwelelera nadi awo ŵali na masuzgo, kwali ŵakusuzgika maghanoghano panji ŵali na masuzgo ghanyake. Mazuŵa ghano, Yehova ngwakukhumbisiska kutipembuzga na kutichizga para tasuzgika maghanoghano. (Sal. 34:18; Yes. 57:15) Yehova wakutipa vinjeru kweniso nkhongono kuti tizizipizge masuzgo agho tikusangana nagho.—Yak. 1:5.
6 Pamanyuma, wamasalimo wakayowoya vya kuchanya, wakati Yehova “wakupenda unandi wa nyenyezi. Yiliyose wakuyichema zina.” (Sal. 147:4) Chifukwa wuli wamasalimo uyu wakasintha nkhani na kwamba kuyowoya vya kuchanya? Ghanaghanirani fundo iyi: Wamasalimo wakawonanga nyenyezi, kweni wakamanyanga yayi unandi wake. Pasono, chiŵelengero cha nyenyezi izo tikuwona chikulutilira kukwera. Ŵasayansi ŵanyake ŵakughanaghana kuti chipingausiku cha Milky Way chili na nyenyezi mabiliyoni ghanandi chomene. Ndipo pakwenera kuti pali vipingausiku matililiyoni ghanandi. Ise tingamanya yayi unandi wa nyenyezi. Kweni Yehova uyo ni Mlengi, wakumanya nyenyezi yiliyose na kuyichema zina. Fundo iyi yikulongora kuti nyenyezi yiliyose njakuzirwa kwa Yehova. (1 Kor. 15:41) Wuli pakuyowoya za ŵanthu ŵake pa charu chapasi? Pakuti Chiuta wakumanya apo pali nyenyezi yiliyose, ntheura wakumanya munthu waliyose payekha. Wakumanya apo munthu waliyose wali, umo wakujipulikira, kweniso ivyo wakukhumbikwira.
w17.07-TB 18 ¶7
Chifukwa Wuli Tikwenera ‘Kulumba Ya’?
7 Yehova wakuwona waka kuti muli ŵakuzirwa yayi, kweniso wakumovwirani para mwasangana na masuzgo, chifukwa wali na nkhongono kweniso ngwalusungu. (Ŵerengani Salimo 147:5.) Nyengo zinyake mungajipulika kuti suzgo linu ndikuru chomene kweniso mungazizipizga yayi. Chiuta wakumanya ivyo tingatondeka kufiska chifukwa “wakukumbuka kuti tili fuvu.” (Sal. 103:14) Pakuti tili ŵakwananga, kanandi tikubudiska vinthu vimoza na vimoza. Nyengo zinyake tikuŵayowoyera makora yayi ŵanyithu ndipo pamanyuma tikukwenyelera. Tikughanaghana panji kuchita vinthu viheni, ndipo tikuchitira sanji ŵanyithu. Yehova wakuchita ivi yayi, kweni wakumanya makora umo ise tikujipulikira.—Yes. 40:28.
w17.07-TB 21 ¶18
Chifukwa Wuli Tikwenera ‘Kulumba Ya’?
18 Wamasalimo wakamanyanga kuti Chiuta wakasora mtundu wa Israyeli kuŵa ŵanthu ŵake. Ukaŵa mtundu wekha uwo Chiuta wakawupa “mazgu” ndiposo “malango na vyeruzgo vyake.” (Ŵerengani Salimo 147:19, 20.) Mazuŵa ghano, tatumbikika chomene kuti ndise pera tikumanyikwa na zina la Chiuta pa charu chose chapasi. Tili paubwezi na Yehova chifukwa tamumanya, na kuzomera kuti Mazgu ghake ghatilongozgenge. Kasi namwe muli na vifukwa vyakupulikikwa vyakuchemerezgera kuti “Lumbani Ya!,” na kuchiska ŵanyinu kuti nawo ŵachitenge nga ndimwe? Para muchitenge nthena, muyanenge waka na uyo wakalemba Salimo 147.
Vyo Twamanyila
it-1 316
Iviyuni
Uwakusimba amasalimo akanena ukuti ‘iviyuni ivya mapapindo’ vikumupala u Yehova (Sali. 148.1, 10), sona iviyuni ivi vikubomba bunubu napo vipeliwe umwakupambanapambana. Ichiyuni choka chingaba na meya aghakukwana 1,000 mphaka 20,000. Ilyeya lililyosi lipangiwe na kakwi ko utumeya amahandiledi aghinji tulematiyeko, tope utumeya utu tuli sona nu tumeya utwamwabo amahandiledi ayinji to tukupanga ilyeya. Umwakufwanikizya ilyeya ilikulu ilya nkhunda ilya mwipapindo lyo likukwana 6 inchezi lili nu tumeya amasauzandi aghinji. Bo bakapanga indege bakasendela ku amapindo gha viyuni sona mo umubili wache ukwendela ukuti bapange indege zyo ziliko amasiku ghano. Amafupa gha viyuni ghali nu tubwazi vyo vikwavwa ukuti chibanje chipepe pakubuluka, ngati mo vibeleye iviyuni ivya frigate vyo amapa ghache ghosi ubutali bwache ghangakwana 2-m (7 ft) sona amapapindo ghosi agha ghangang’wama 110 g (4 oz). Iviyuni ivikulu vyo vikubuluka kumwannya nkhani mumapa ghache muli amafupa gho ghakuba ghakulukana vyo vikwavwa ukuti vibulukaghe. Ngati mo vibeleye ni viyuni ivi, yope inde ndege momo yibele mumapa ghache.
FEBULUWALE 17-23
AMAZYU GHA CHALA BUKABI ISYA MBUPINGAMU 1
Bachinyamata, Ka Inthi Mwivwilaghe Uwenu?
w17.11-TB 29 ¶16-17
Muleke Kuzomerezga Chilichose Kumutondeskani Kupokera Njombe
16 Wuli usange ndimwe wachinyamata ndipo mukuwona kuti ŵapapi ŵinu Ŵachikhristu ŵakumupulikiskani yayi panji ŵakukhwimiska vinthu? Ivi vingamukwiyiskani ndipo mungamba kukayikira kuti kuteŵetera Yehova nkhuwemi chomene. Pakuti muchali ŵawukirano, nyengo zinyake ivi vingamugongoweskani kuteŵetera Yehova, kweni kunthazi muzamuwamo kuti ŵabali mu mpingo na ŵapapi ŵinu Ŵachikhristu ŵakumutemwani chomene kuluska waliyose.
17 Kasi mungati ŵapapi ŵinu ŵakumutemwani para ŵakumususkani yayi pa ivyo mwabudiska? (Heb. 12:8) Kasi mukukwiya na umo ŵapapi ŵinu ŵakumupirani ulongozgi? M’malo mwa kuŵakwiyira, kumbukani kuti pakwenera kuŵa chifukwa icho ŵakumupirani ulongozgi. Ntheura jikorani, ndipo mungakwiyanga yayi para mwapika ulongozgi. Mazgu gha Chiuta ghakuti: “Munthu uyo wakumanya tunthu wakujiwezga pakuyowoya, ndipo munthu waumanyi wakuzikira.” (Zinth. 17:27) Yezgayezgani chomene kuti muŵe munthu wakukhwima. Munthu wakukhwima wakuzomera ulongozgi kwambura kuthukira ndipo wakuwulondezga kwambura kughanaghanira umo ulongozgi wizira. (Zinth. 1:8) Ni mwaŵi ukuru kuŵa na ŵapapi awo ŵakutemwa Yehova. Ŵamovwiraninge kuti muzakapokere njombe ya umoyo wamuyirayira.
w05-TB 2/15 19-20 ¶11-12
Kuvikilira Ukhristu Withu
11 Mukondweske Ciuta, munthu cara. Mwakawiro, taŵanthu tikukhumba kumanyikwa mwa kwendezgana na gulu linyake. Tose tikukhumba ŵabwezi, ndipo tikujipulika makora para ŵanyithu ŵakutitemwa. Para tili ŵasepuka panji ŵasungwana, kweniso para takura, tikudokera comene kuti ticitenge vinthu nga mbanyithu. Kweni nyengo zinyake ŵabwezi ŵithu ŵakutikhumbira nadi viwemi yayi. Iwo ŵakukhumba waka kuti ticitire lumoza viheni. (Zintharika 1:11-19) Para Mkhristu wakulondezga makhumbiro ghaheni gha ŵanyake, kanandi wakujibisa. (Salmo 26:4) Mpositole Paulosi wakacenjezga kuti: “Mungatoleranga makhaliro gha ŵanthu ŵa caru ici [yayi].” (Ŵaroma 12:2, Phangano Liphya) Yehova wakupeleka nkhongono izo tikukhumba kuti titonde viyezgo.—Ŵahebere 13:6.
12 Para tikuyezgeka kuti tiyambe kuyuyura mwaŵi withu wa kuŵa Ŵakhristu, tikumbuke kuti nchakuzirwa kugomezgeka kwa Ciuta kuluska ivyo ŵanandi ŵakughanaghana panji ivyo ŵakutemwa. Mazgu agho ghali pa Exodus 23:2 ghangatovwira comene: “Ungalondezganga unandi wa ŵanthu [cara] kucita uheni.” Apo Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakakayikanga kuti Yehova wangafiska ivyo wakalayizga, Kalebi wakakanirathu kukolerana nawo. Iyo wakakhorwa kuti ivyo Ciuta wakalayizga vikaŵa vyaunenesko, ndipo wakatumbikika comene cifukwa ca kucita nthena. (Maŵazgo 13:30; Joshua 14:6-11) Kasi namwe mungakana maghanoghano gha ŵanthu ŵanandi mwakuti muvikilire ubwezi winu na Ciuta?
Vyo Twamanyila
it-1 846
Ubupunganu
Ilizyu ilyakuti umupunganu likubomba imbombo pakunena izya munthu yo abinite ubongo, loli mu Bayibolo balibombezizye pakunena izya munthu yo akukana ukubomba pamo ukukonkha ifundo izyabugholosu izya Chala. Mu Chihebeli muli amazyu aghinji pakunena izya munthu uyu ukuti kesilʹ (‘umupunganu’; Mbupi. 1.22), ʼewilʹ (“umupunganu”; Mbupi. 12.15), na·valʹ (‘umupunganu’; Mbupi. 17.7), sona lets (“uwakunyoza”; Mbupi. 13.1). Amazyu agha Chigiliki aghakuti aʹphron ghakung’anamula ‘yo atakwinong’ona akiza’ (Luka 12.20),·noʹe·tos ghakung’anamula ‘bapunganu’ (Gala. 3.1), na ghakuti mo·rosʹ ukung’anamula ‘ubupunganu’ pamo ‘umupunganu’ (Mata. 23.17; 25.2).
FEBULUWALE 24–MALICHI 2
AMAZYU GHA CHALA BUKABI ISYA MBUPINGAMU 2
Choni cho Mukulondiwa Ukubikapo Umoyo Pakumanyila Ibayibolo pa Mwebene?
w22.08-TB 18 ¶16
‘Lutilirani Kwenda mu Unenesko’
16 Ni tose yayi ise tikutemwa kuŵerenga na kusambira. Kweni Yehova wakutipempha kuti ‘tilutilire kupenja na kupenjisiska’ kuti tipulikiske makora unenesko. (Ŵazgani Zintharika 2:4-6.) Para tikuŵikapo mtima kuchita nthena, nyengo zose tikusanga chandulo. Wonani umo wakuchitira Corey para wakusambira Baibolo payekha, iyo wakuti wakusanda vesi lililose palekha. Iyo wakulongosora kuti: “Nkhuŵerenga mazgu ghamusi ghose agho ghali pa vesi, malemba ghanyake agho ghali pa vesi, na kufufuza fundo zinyake zakusazgikira. . . . Nkhusanga fundo zinandi chomene para naŵerenga mu nthowa iyi.” Kwali tikusambira Baibolo mu nthowa iyi panji zinyake, tikulongora kuti tikuzirwiska chomene unenesko para tikupatura nyengo na kuŵikapo mtima kuti tisambirenge Baibolo.—Sal. 1:1-3.
w22.10-TB 19 ¶3-4
Vinjeru Vyenecho Vikuchemerezga
3 Vinjeru tingati ni luso lwa kugwiliskira ntchito ivyo tikumanya kuti tisankhe makora vinthu. Ndipouli, vinjeru vyenecho vikusazgapo vinandi kuluska apa. Baibolo likuti: “Kopa Yehova ni jando la vinjeru, na kumumanya Mutuŵa Chomene ndiko nkhupulikiska vinthu.” (Zinth. 9:10) Ntheura para pali nkhani yakuzirwa yakuti tisankhe tikwenera kumanya umo Yehova wakuwonera nkhani iyo. Tingachita nthena para tikuŵerenga Baibolo na mabuku ghithu ghakulongosora Baibolo. Para tichitenge nthena, tilongorenge kuti tili na vinjeru vyenecho.—Zinth. 2:5-7.
4 Ni Yehova pera uyo wangatipa vinjeru vyenecho. (Rom. 16:27) Chifukwa wuli tikuyowoya kuti vinjeru vyenecho vikufuma kwa Yehova? Chakwamba, iyo pakuŵa Mlengi, wakumanya chilichose chakukhwaskana na ivyo wali kulenga. (Sal. 104:24) Chachiŵiri, chilichose icho Yehova wakuchita chikulongora kuti ngwavinjeru. (Rom. 11:33) Chachitatu, ulongozgi uliwose wa Yehova nyengo zose ukuŵa wakovwira ku awo ŵakuwulondezga. (Zinth. 2:10-12) Usange tikukhumba kuŵa ŵavinjeru nadi, tikwenera kulondezga fundo zake za mu Baibolo na kuzomerezga kuti ndizo zitilongozgenge para tikupanga vyakusankha kweniso pa vyakuchita vithu.
w16.09-TB 23 ¶2-3
Mwaŵana, Khozgani Chipulikano Chinu
2 Ŵanthu ŵanandi ŵakugomezga yayi kuti vinthu vikachita kulengeka, kweni ŵakuti vikachita kusintha kufuma ku vinthu vinyake. Kasi imwe nga muteŵeti wa Yehova, vikumusuzgani kukana chisambizgo chautesi ichi? Para vikumusuzgani, manyani kuti pali vinthu ivyo mungachita kuti mukhozge chipulikano chinu na kulutilira kuŵa na chipulikano chankhongono. Chimoza mwa vinthu ivi, nkhugwiliskira ntchito nkhongono yinu ya kaghanaghaniro iyo ‘yimusungiliraninge.’ Nkhongono yakaghanaghaniro yimuvikiliraninge kuti muleke kugomezga vinthu vyautesi ivyo ŵanthu ŵakuyowoya ivyo vingananga chipulikano chinu.—Ŵazgani Zintharika 2:10-12.
3 Munthu wakuŵa na chipulikano chanadi para wamumanya makora Chiuta. (1 Tim. 2:4) Ntheura para mukuŵazga Mazgu gha Chiuta na kuŵerenga mabuku ghakulongosora Baibolo, lekani kuŵazga mwakuchimbilira. Mukwenera kughanaghanirapo pa ivyo mukuŵazga kuti ‘mumanye ng’anamuro lake.’ (Mat. 13:23) Mu nkhani iyi, tidumbiskanenge ivyo ŵana ŵangachita kuti ŵakhozge chipulikano chawo mwa Chiuta, Mlengi wa vinthu vyose. Kweniso ivyo ŵangachita kuti ŵalutilire kugomezga Baibolo ilo lili na “ukaboni wakukhorweska.”—Heb. 11:1.
Vyo Twamanyila
it-1 1211 ¶4
Ubusubaliwa
Umunthu angaba musubaliwa ichifukwa cha kumusubila nkhani u Yehova sona ukusubila maka Ghache gho ghakwavwa. (Sali. 25.21) U Chala alayizizye ukuti akwiza pakuba “ngulu” sona “mupanda uwakughoma,” pakubafighilila bo bakubomba ivinthu umwabusubaliwa. (Mbupi. 2.6-8; 10.29; Sali. 41.12) Ukubombezya ifundo zya Yehova kukupangisya ukuti umunthu abe nu bumi ubwiza, sona zikumwavwa umunthu ukuti akwanilisye vyo asala. (Sali. 26.1-3; Mbupi. 11.5; 28.18) Ngati mo vikabela nu Yobu, abanthu bakukomana ninthamyo ichifukwa cha bulaghili bwa banthu ababibi sona vyo vingapangisya ukuti abanthu abiza bafwile poka na banthu ababibi. Loli u Yehova akunena umwakusimikizya ukuti mulimosi mo ivinthu vingabela akwiza pakubavwa abanthu bo bakuboneka ukuti te bakufighililiwa, sona bakwiza ukwikala umwakufwasa, umwamutende sona bakwiza ukuba ni chakulya ichakukwana. (Jobu 9.20-22; Sali. 37.18, 19, 37; 84.11; Mbupi. 28.10) U Yobu atakamanyikwanga ukuti munthu wa chuma, loli akamanyikwanga ukuti munthu musubaliwa, vyo vikamupangisya ukuba wakulondiwa sona wakuchindikiwa. (Mbupi. 19.1; 28.6) Lungaba lusako ulukulu nkhani ku bana ukuba nu mupapi uwakusangalusya (Mbupi. 20.7), bangasendelako inkhalo inyiza iya mo ubaba wabo akubombela ivinthu, bakuba bakuhoboka pakubabuzyako abamwabo ivinthu ivyiza vyo akubomba sona nukumupa umuchizi.