Février

Mutinu Ezekiase bu keri na timbevo tia nguria tia ngolo, walemberela Yehova ngatu kamuwasisa. Buna, Yehova wamuwasisa. (2 Mit. 20:​1-6) Ku lweka lwakaka, ntumwa Paulo bu kalomba Yehova kamukatula ‘lusende’ lweri nandi mu nitu, kampe timbevo tieri, Yehova ka yirika musamu wo ko. (2 Kor. 12:​7-9) Ntumwa Zaki na ntumwa Piere. Ba bole, mutinu Erode wabakanikina lufwa. Timvuka tiasambila mu bungu dia Piere, ntembe kâni na mu bungu dia Zaki mpe. Zaki bamuhonda, kâ Piere mbazi yamuvukisa. (Bis. 12:​1-11) Tulendi tiyula: ‘Mu bungu dia nti Yehova kavukisa Piere, kâ kabikila Zaki?’ Bibila ka ditâka wo ko. Musamu wu tulendi bêla na lukwikulu ni wena’eti nsalulu za Yehova ka zikondoko’â buderede ko. (Lub. 32:4) Ntangu zakaka, tulendi baka mvutu yi tuta lembo kêla. Kâ mu bungu ti lukwikulu lwe neto ti Yehova mbo kahanina mvutu mu tusambulu tweto mu luzolo na mu buderede, ka tufweti’â taniongenaka mpila yi kasolaka ko mu tu hana mvutu.—Yobe 33:13. w23.11 21 par. 6

Titsoniki tia Zu dia Nzambi Zaki watâ ti bantu bê na ndwenga ‘bakubama bena mu tumama.’ Banza’eti bwe wuta zolo tâ. Tufweti bâ na nsatu mpe na timina dia tumama kwe bantu Yehova ba kahana lutumu. Kâ, Yehova ka tu lombaka ko mu tumamana muntu wutulombaka mu kolamana ntumunu zandi. (Bis. 4:​18-20) Tulendi banza ti ka wena musamu wa mpasi ko mu tumamana Yehova, kâ musamu wa mpasi wena mu tumamana bantu. Mu bungu ti, Yehova lutwalusu lwa lunga kwa kahanaka ntangu zazansoni. (Mik. 19:7) Kâ bantu bê na lutumu masumu me nawu. Ntono musamu wo, Tata’eto dia ku mazulu wahana lutumu kwe bibuti, kwe bantu bê mu guvernema na kwe bakuluntu. (Bin. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Pi. 2:​13, 14) Bu tubatumamanaka, Yehova mpe tutomo tumamanaka. w23.10 6 par. 2-3

Mpila mosi yi lendi yikila timinu tiaku ngolo ni mu dimbitilaka mu ngolo za Yehova. Lenda die nandi dia lungisa makani mamansoni ma kasaka. Lendi bwa sa mu bungu ti ni Yandi we Nkwa Ngolo Zazansoni. (Yobe 42:2; Mak. 10:27; Efz. 3:20) Yehova watâ kwe Abrahame na Sara ti mbo baketi buta mwana mu bununu. (Mba. 17:​15-17) Watâ mpe kwe Abrahame ti bala bandi mbo baketi biarila nsi ya Kana. Tûka ntangu yayansoni yeri bala ba Abrahame, babatâka bala ba Israele ngamba ku Ezipte, kani dio mbo dieri monekaka ntiana’eti ka diaketi’â lungana ko. Kâ walungisa dio. Watâ kwe Mariya walembo zaba babakala ti mbo kaketi buta mwana wa Nzambi. Musamu wo mbo waketi lungisa mbikululu yasa Yehova tûka mivu miamingi ku nsaba ya Edene! (Mba. 3:15) Bu tudimbitilaka mu makani mamansoni masa Yehova na mpila yi kalungisila mo, mbo tubakulaka ti ngolo za nzitukulu ze nandi. Ha manima timinu tieto mu nza ya môna mbo tikwizi tomo kula.—Yos. 23:14; Iza. 55:​10, 11. w23.04 28 par. 10-12

Yehova wahana mvutu mu tusambulu twa Davide mu mu kûla. (1 Sam. 19:​10, 18-20; 2 Sam. 5:​17-25) Beto mpe tulendi bâ na lukwikulu lo. (Mik. 145:18) Yehova lendi hana mvutu peleko kâni mu tusambulu tweto mu mpila yi tuta kêla. Paulo walomba kwe Nzambi mu katula lusende lweri nandi mu nitu. Mbala tatu, Paulo wasambila mu bungu dia musamu wo wa mpasi. Ngano Yehova wahana mvutu mu tusambulu twandi? Yee, kâ ka mu mpila ko yeri kêlaka Paulo. Kani kakatula musamu, Yehova wamuhana ngolo zeri nandi nsatu mu tatamana mu bâ wa kwikama. (2 Kor. 12:​7-10) Beto mpe, ntangu zakaka tulendi baka mvutu za swaswana mu mio mi tuta kêla. Tulendi bâ na lukwikulu ti Yehova tomono zaba bwe katubakisila buna bufwanakane. Lendi ‘yirika miyôkele miamiansoni mi tulomba, peleko mi tubanza.’ (Efz. 3:20) Mu bungu dia musamu wo, lendi hana mvutu mu tusambulu tweto mu ntangu peleko mu mpila yi tuta lembo kêla. w23.05 8-9 par. 4-6

Musamu wa mbote wena kwe beto, mu vulu bongaka ntangu ya dimbitila mu mvumbukulu yikwiza. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti ka tuzebi’â ko ntia ntangu tulendi baka timbevo tilendi tu nata ku lufwa, peleko tulendi fwilulu muntu wutuzololo mu ta-pulukusu. (Ekl. 9:11; Zaki 4:​13, 14) Tivuvu tieto mu mvumbukulu tilendi tu bakisa mu korela misamu mia mpila yo. (1 Tes. 4:13) Matsonoko lukwikulu matuhanaka ti Tata’eto die ku mazulu beto katomono zaba, mpe beto katomono zolo. (Like 12:7) Buna, Yehova fweti tomo tu zaba ngatu katuvumbula kwe ba fwa na timuntu tieto, na nsimu’eto mpe. Diangana, Yehova beto katomono zolo, mpe tu heni bweso bwa zinga mankululu! Ni bu sa ti tufwiri, mbo katuvumbula. Mu bungu dia nti tulendi kwikila mu kani di ditariri mvumbukulu? Mu bungu ti lukwikulu lwe neto ti wo kanisini, nsatu na lenda die nandi mu lungisa dio. w23.04 8-9 par. 2-4

Yozefe na Mariya basala tintwari mu lunda tindiku tiawu na Yehova ngolo. Babakula mfunu ya sarila Yehova tintwari mu kanda. (Like 2:​22-24; 4:16) Diangana tifwani tia nguria tia mbote tiena mu bungu dia bantu ba kwelana lumbu ti! Tala ti bala bê naku, ntiana bwa sa Yozefe na Mariya, wulendi bâ musamu wa mpasi mu kwendaka ku tukutakanu peleko mu kubika ntangu ya nsambululu ya kanda. Wulendi bâ mpe nguria mpasi kwe mukento na bakala mu baka ntangu ya longoka na ya sambila tintwari. Kâ, bambukeno ti bu lusarila Yehova tintwari, mbo lutomo pusana kwe Yandi, mpe mbo lutomo bâ penepene beno bole. Buna, tûleno nsambululu ha tibuka tia ntete. Tala ti misamu mie neno mu longo lweno, mabanza ma sa nsambululu ya kanda malendi lembo bâ ma mbote. Tala ti ni bo, yêleno mu zonzela musamu wa fioti wu lulendi zolo. Bu lusila bo, tindiku tieno na nsatu’eno ya sa misamu mia timpeve beno bole mbo biyikama ngolo. w23.05 22 par. 7-8

Bwe tifu tia tîna Nzambi mu mpila ya delakana tiabakisila Abdiase? Tifu tio, tiamubakisa mu bâ na bunsungu na mu bâ muntu wu balendi kwikila; ntiangu, mutinu kamuhana dema dia kipaka nzo’andi. (Fwanakasa na Nehemi 7:2.) Tifu tio tia tîna Nzambi tiamuhana mpe butindi bwa nzitukulu—ntembe kâni nguria nsatu butindi yeri nandi. Abdiase wazinga mu ntangu ya mutinu Ahabe. (1 Mit. 16:30) Mukento mpe wa Ahabe, Yezabele, Bale keri sambilaka mpe wadinga mu katula nsambululu ya verela ku timfumu tia ku nore ku Israele, mu bungu ti Yehova keri yinaka. Mbikuri mpe za Nzambi zazingi kahonda. (1 Mit. 18:4) Yezabele bu kabatika mu dinga mbikuri za Nzambi ngatu kabahonda, Abdiase wabonga mbikuri za 100 zi kasweka ‘mu ntari (grotte) zole, makumatanu (50) makumatanu mu muna ntari, [mpe wadikila zo] mu mampa na mamba.’ (1 Mit. 18:​13, 14) Tala ti bamubandakasa, ntembe kâni Abdiase weri na butindi mbo baketi mu honda. Kampe, Abdiase bunkuta bweri nandi, mpe keri’â zoloko ko mu fwa. Kâ wazolo Yehova na bisari biandi yôka luzingu lwandi beni. w23.06 16 par. 9-10

Yehova mbo katatamanaka mu twarisa kanda diandi lumbu ti, ntiana mu ntama. Yandi wasila bo mu nzila ya Zu diandi na ya Mwana’andi, mfumu ya timvuka. Ngano tulendi mona bidimbu bisongelaka ti Nzambi watatamana mpe mu sarila bantu mu ntangu ya beto? Yee. Mu tifwani, tabanzeno’eti mu misamu miayôka ha manima ma muvu wa 1870. Charles Taze Russell na ndiku zandi bayizi bakula ti muvu wa 1914 mbo waketi bâ muvu wa mfunu mu bungu ti mbo waketi nata misamu mia nzitukulu mu ntangu yi baketi tûla Timfumu tia Nzambi. (Dan. 4:​25, 26) Mu bâ na mabanza mo bayizi sikamana mu mbikululu za Bibila. Ngano Yehova weri twarisaka recherches zi beri saka mu Bibila? Yee. Mu 1914, misamu miayôka mu nza miasongela ti Timfumu tia Nzambi tiabatika mu yâla. Muzingu wa ntete wa wunene mu nza wabatika, ha manima kwayizi bâ bimbevo, midikutulu mia mutoto, na nsatu. (Like 21:​10, 11) Yehova mbo keri sarilaka Bakristo bo ba nsungu mu bakisa kanda diandi. w24.02 22 par. 11

Bu twena kanda dia Yehova, tuzebi ti beto kazololo, mpe zololo ti tabâ na luzingu lwa nkatika lwa mbote. (Rom. 8:​35-39) Lukwikulu mpe lwe neto ti ntangu zazansoni zi tusarilaka mitieno mia Bibila, ndandu tubakaka. (Iza. 48:​17, 18) Kâ, nti tulendi sa tala ti misamu mia mpasi mi tuta lembo kekolo mituturiri? Mu tifwani, muntu wa kanda wulendi tâ peleko wulendi yirika musamu wutunôkesa. Tulendi bâ na timbevo tia ngolo tisaka ti ka tuyirikandi misamu miamingi mu tisalu tia Yehova. Kampe katastrofe ya ngolo yabwa ku tizunga tieto. Peleko kampe mu bungu dia nkwikulu zeto batukwamisaka. Bu tubâka na misamu mia mpasi mia mpila yo, tulendi kwizi tiyula: ‘Mu bungu dia nti mpasi zi zita kunturila? Ngano musamu wa mbi nayirikiri? Ngano wuzololo tâ ti Yehova ka kunsakumunaka ko?’ Ngano mbanzulu ni zo ze naku? Tala ti ni bo, kunôkandi. Bisari bia Yehova bia kwikama biabingi binwanaka na mbanzulu za mpila yo.—Mik. 22:​1, 2; Hab. 1:​2, 3. w23.04 14 par. 1-2

Bu tubwabanaka na ntontolo, na manzangu mamansoni mbo tulosaka mbanzulu peleko tima tilendi bebesa tindiku tieto na Nzambi. Yehova zololo ti tamutumamana mu mutima’eto wa mukaka. (Rom. 6:17) Mio mi katulombaka mu yirika ni mu bungu dia bubote bweto, ka tulendi’â tasoba misiku miandi ko. (Iza. 48:​17, 18; 1 Kor. 6:​9, 10) Satana mbo kasarilaka miangu na tiya tu batusaka mu petesa nzengolo’eto. Kani diandi ni mu tu “dia,” mu honda tindiku tieto na Yehova. (1 Pi. 5:8) Mu mbandu ya ntete, Bakristo babasila miangu, babahonda mu bungu dia kangama kwawu. (Bis. 5:​27, 28, 40; 7:​54-60) Lumbu ti Satana mbo katatamanaka mu sarila nkwamusu. Musamu wo mbo wumonekaka mu mpila yi babongelaka mpangi zeto na miangu miamiansoni ku Russie na ku nsi zakaka, na mu mpila yi babongelaka muna muntu kwe bantu batutelamanaka. Ha zulu nkwamusu, Satana mpe mbo kasarilaka mpila za mayela zi tulembo bakulaka.—Efz. 6:11. w23.07 15-16 par. 6-9

Bu tatamana mu longoka Zu dia Nzambi, luzolo lwaku mu Yehova mbo lukula. Luzolo lo mbo lu kutuma mu sarila misamu mi ta longoka. Mbo bongaka nzengolo za mbote zasikamana mu mitieno mia Bibila. Wizi tomesa bifu biaku na ndiatulu’aku mu bungu ti we naku watâ Yehova nsayi. Ntiana kwa bu landaka mwana bifu bia tata’andi dia luzolo, mbo landaka bifu bia Tata’aku dia ku mazulu. (Efz. 5:​1, 2) Tulendi tiyula: ‘Ngano luzolo lwani mu Yehova bwawu bu luyôkele ngolo na lo lweri nani bu nayizi bâ Mukristo? Tûka bateme’ani, ngano mpila’ani ya banzila na ya sarila mbo yitomo delakanaka na za Yehova—nsungula bu nisongelaka luzolo kwe mpangi zani?’ Tala ti luzolo lweri naku ku mbatukulu lwayizi wola fioti, kunôkandi. Musamu wa mpila yo waturila Bakristo ba mu mbandu ya ntete. Yezu ka ba kala ko, mpe ka tu kala ko. (Nza. 2:​4, 7) Zebi ti tulendi vutu vumbula luzolo lweri neto bu tabatika mu longoka matieleka. w23.07 8 par. 2-3

Ntumwa Piere wasa fote zazingi, mpe mu bungu dia fote zo wayizi sa disumu dia dinene. Ntete-ntete, Piere wasongela lukwikulu lwayôka mu yandi beni, bu katisîka ti mbo kaketi bâ wa kwikama ni bu sa ti bantumwa bakaka bayambikiri Yezu. (Mak. 14:​27-29) Ha manima, bu beri ku nsaba ya Ngetesemane, Piere walembana mu bâ na meso ma tia mbala zazingi. (Mak. 14:​32, 37-41) Mpe yungi dia bantu bu diayiza na mbele na mibota mu kanga Yezu, Piere wamuyambirika. (Mak. 14:50) Ha manima, Piere wakala Yezu nkumbu tatu, wadia mpe ndefi mu bungu dia musamu wo wa bungungu. (Mak. 14:​66-71) Bwe Piere kasa bu kabakula ti disumu dia dinene kasa? Watomo dila, kampe watisemba. (Mak. 14:72) Ha manima, kani kasemba Piere mu bungu dia fote, Yezu watâ kwe ndiku’andi ti mbo kaketi baka madema ma manene. (Za 21:​15-17) Piere wazaba ti disumu dia dinene kayirika, kâ watatamana mu yêla mu yirika misamu mia sungama. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti lukwikulu lweri nandi ti Mfumu’andi, Yezu, ka mu yambirika ko. Ngano malongi ni me? Yehova zololo ti tabâ na lukwikulu mu luzolo lwandi na mu mulemvo’andi.—Rom. 8:​38, 39. w24.03 18-19 par. 13-15

Bunsuza bulendi nata nsoni, mbanzulu za mona ti ka wena salu ko, zimi dilembolo kekolo, mpe makanda malendi mwangana. Diangana, mbo tusarila ndwenga bu tukala mbila ya mukento wa tizoba. Bantu babîngi mbo bahombesa tindiku tiawu na Yehova, mpe mbo babakaka bimbevo bilendi kulu ba honda. (Bin. 7:23) Verse 18 ya Bingana tikapu 9 mbo yimanisinaka ebu: ‘Mbila zandi ku nguria nsi ya ba fwa zinataka.’ Buna, mu bungu dia nti babîngi batamburilaka mbila’andi yinataka ku lufwa? (Bin. 9:​13-18) Mutambu wakaka ni porno. Bantu bakaka mbo babanzaka ti tifu tia talaka porno ka tisaka tima ko. Kâ porno bantu yibebesaka, buzitu yibamanisaka, mpe musamu wa mpasi wena mu bika tifu tia talaka yo. Mu bungu ti binsinsia bio bia mbi zingila bizingilaka mu fwasuka bio mu mbanzulu zeto. Diangana, porno ka yikumaka nsatu za mbi ko; kâ mbo yivutu za yikaka ngolo. (Kol. 3:5; Zaki 1:​14, 15) Yee, bô batalaka porno mbo batatamanaka mu yirika misamu mia mbi. w23.06 23 par. 10-11

Ni bu sa ti nsi zakaka zilendi telamana Anglo-Américain lwe lutumu luyôkele mu nza, ka bayingasa lo ko. Mu bungu ti tuzebi ti “tari” dimonekesaka Timfumu tia Nzambi mbo ditutakasa malu, mamonekesaka luwawanu lwa Anglo-Américain. (Dan. 2:​34, 35, 44, 45) Ngano mbo kwikilaka ti mbikululu ya Daniele yitariri malu ma bisengo mavukana na lubumba ya matieleka yena? Tala ti ni bo, musamu wo mbo wunata nsobolo mu mpila yi natinaka luzingu lwaku. Buna, kudinga ko mu bâ na mbongo zazingi peleko mu bâ na bimvwama biabingi mu bungu ti ntamana nza yi ya mbi mbo yifuka. (Like 12:​16-21; 1 Za 2:​15-17) Bu bakula mbikululu yo mbo yikubakisa mu mona mfunu ya tisalu tia samuna na tia longesa. (Mat. 6:33; 28:​18-20) Ha manima ma ndongokolo ya mbikululu yi, lendi tiyula tiyuvu eti: ‘Ngano nzengolo zi nibongaka mbo zisongelaka ti lukwikulu lwe nani ti ntamana Timfumu tia Nzambi mbo tifukisa guvernema zazansoni za bantu?’ w23.08 11 par. 13-14

Tambula na kuluka kwakwansoni ti mvula zaku, tikolela tiaku, mpe na misamu mie naku bilendi dimina mio mi lendi lungisa. Ntiana Barzilayi, bâ wa kubama mu kala madema mu bungu ti kusiri’â na ngolo zifwanane ko. (2 Sam. 19:​35, 36) Ntiana Mose, tambula lubakusu lwa bantu bakaka mpe hana madema kwe bantu bakaka tala ti wufwanane. (Ndu. 18:​21, 22) Kuluka kwa mpila yo mbo ku kukabakasa mu bâ na makani malembolo delakana malendi ku fwatikisa. ka tulendi’a ta nata dema mu nzengolo za mbi zi bongaka bantu bakaka. Ka tulendi’â tabonga nzengolo ko mu bungu dia bantu bakaka; mpe ntangu zazansoni ka tulendi’â tabakengerela ko mu misendo milendi tula mu bungu dia nsololo zawu za mbi. Mu tifwani, mwana wa bakala peleko wa mukento wubongele nzengolo ya lembo vutu sarila Yehova. Nzengolo yo mbo yimwisa bibuti mpasi. Kâ bibuti bitisembaka mu bungu dia nzengolo ya mwana’awu, dema dia dinene banataka. Ka diena dema ko Yehova di kakêlaka ti banata. w23.08 29 par. 11-12

Samsone muntu wa masumu weri ntiana beto, buna ntangu zakaka wasa nsololo za mbi. Nzengolo yimosi kabonga yanata misendo mia nkatika mia mbi. Bu kayizi sala tisalu tia mfundisi tûka mwa ntangu, Samsone ‘wazolo mukento wu beri tâka nkumbu Dalila, weri bâka ku mudimba wa Soreke.’ Mukento watoko bâ na Samsone weri Musi-Filisiti, kâ longo lo Yehova watuma lo mu bungu ti mbo keri dingaka mpila ya nwanisa Bisi-Filisiti. Ha manima, Samsone wabâ mu nzo ya tiyala timosi tia ku mumvuka wa Gaza, ku Filisiti. Mu ntangu yo, Nzambi wahana ngolo kwe Samsone mu nata porte za mumvuka, mpe mumvuka ka wavutu’â sâla ngolo ko. (Mfu. 14:​1-4; 16:​1-3) Kâ mu Dalila, kampe misamu mia swaswana mieri mu bungu ti kampe mwana wa Israele weri. Dalila watambula mbongo zazingi za Bisi-Filisiti ngatu kabatekela Samsone. w23.09 5 par. 12-13

Ndwenga za bakula zilendi tu bakisa mu bâ balembama. Muntu we na ndwenga za bakula mbo kasarilaka tifu tia tiyimina bu bamuyulaka biyuvu mu nkwikulu zandi. Biyuvu biakaka mbo bibâka ntiana bibungulu bia binene bia glace, lweka lwa lunene lwa bibungulu bio ka bimonekaka ko. Mu tifwani, lwaka peleko ntembe zilendi tuma muntu mu yula tiyuvu. Buna, ntete wahana mvutu, mbo wubâ musamu wa mbote mu bakula ti ka tuzebi’â misamu ko misiri ti muntu wayula tiyuvu. (Bin. 16:23) Banza mu mvutu ya hana Zedeyo kwe babakala ba Efrayime. Na nkesi zazansoni bayizi mu yula mu bungu dia nti kalembo kulu ba têla mbila mu vukana nandi ngatu banwanisa mbeni za Israele. Ngano musamu we kô wabanata mu zonzela bo? Kampe, bafwema mu bungu ti lulendo lweri nawu. Ntono bwe misamu mieri, na ndwenga zazansoni, Zedeyo wazitisa mbanzulu zawu, mpe wabahana mvutu ya lembama. Ntia ndandu zamoneka? Buna wabatûla mamba mu munwa, mpe balembama.—Mfu. 8:​1-3. w23.09 16 par. 8-9

Yehova na Yezu tindiku tia nguria tia ngolo tie nawu tiyôkele tindiku tia tata ni tata na mwana’andi. Ntembe kâni, watomo mu sa mpasi mu mona Mwana’andi wu beri niekonaka, wu bakala, mpe weri timukaka. Bibuti biabiansoni biafwilulu mwana bitomono zaba tiari tia ngolo tibâka na muntu wufwilulu mwana’andi. Timinu tia ngolo tie neto mu mvumbukulu, kâ ka tilendi’â tiakatula tiari tibâka neto ko bu tufwiluluku muntu. Tifwani tio mbo tita tu bakisa mu bakula ntia tiari tieri na Yehova bu kamona Mwana’andi wu katomono zolo weri monaka mpasi, mpe bu kayizi fwa mu printemps ya mu muvu wa 33 M.B. (Mat. 3:17) Tûka lumbu ti tii mu tilumbu tia Mbambukulu, lendi bâ na kani dia taluzula misamu mitariri nkûlulu mu ndongokolo ya nge beni, peleko mu nsambululu ya kanda. Mpe mu tilumbu tia Mbambukulu, kuzimbakanandi mu landa nsambululu ya pari ya nzitukulu. Bu tukubikaka mitima mieto mu bungu dia Mbambukulu, mbo tubâka ba kubama mu bakisa bampwana’eto mu bakila yo ndandu bawu mpe.—Ezd. 7:10. w24.01 11 par. 10-12

Mpila mosi yi tulendi bakila ngolo za Yehova ni mu pusana kwe Yandi mu lusambulu. Yehova mbo kahanina mvutu mu tusambulu tweto, bu katuhana ngolo ziyôkele. (2 Kor. 4:7) Tulendi mpe baka ngolo, bu tutangaka Zu diandi na bu tudimbitilaka dio. (Mik. 86:11) Nsangu zi tu hanaka Yehova mu Bibila ngolo zena. (Ebr. 4:12) Bu sambila Yehova mpe bu tanga Zu diandi, mbo baka ngolo ze naku nsatu mu korela, mu tatamana mu bâ mu nsayi, peleko mu lungisa dema dia mpasi. Tala bwe Yehova kayikila mbikuri Yonase ngolo. Yonase ngolo zeri nandi nsatu. Wadioka tisalu tia mpasi tia mu hana Yahova. Mu bungu dia musamu wo, yandi na bantu ba beri mu bato baketi fwa mu titembo. Bu bamolosa mu mubu, mbizi ya yinene yamumina. Yonase mu mbuka ya bunkuta keri, mu moyo wa mbizi. Mu mabanza ma nge, Yonase bwe kamona? Ngano wamona ti mbo kaketi fwa? Ngano watiyula, tala ti Yehova wamulosa? Diangana Yonase lwaka lwalwingi lweri nandi. Ngano Yonase nti kasa mu baka ngolo mu mbuka ya yandi kaka? Yandi wasambila.—Yon. 2:​1, 2, 7. w23.10 13 par. 4-6

Ni bu sa ti ntumwa Piere watsoneka mikanda mio kwe Bakristo ba ntete, Yehova wakotesa mio mu Zu diandi. Buna, beto mpe tulendi mia bakila ndandu. (Rom. 15:4) Bantu balembolo na timinu mu mbikululu za Bibila batuzungirilaka. Bantu batutelamanaka balendi tu sehesela mu bungu ti tûka mvula zazingi tukêlaka nsuka ya nza. Bakaka mbo batâka ti kani kabwe nsuka ka yitula ko. (2 Pi 3:​3, 4) Tala ti tuwîri misamu mia mpila yo kwe muntu wu tuta samunina, kwe mpwana’eto yi tusalaka, peleko kwe muntu wa kanda, timinu tieto tilendi zeza. Piere wabangula nti bilendi tu bakisa. Bantu bakaka balendi banza ti Yehova mande me nandi mu tûla nsuka mu nza yi ya mbi. Misamu mia tâ Piere milendi tu bakisa mu bungu ti mbo mitubambulaka ti mpila Yehova yi kamwinaka ntangu ya swaswana yena na ya bantu. (2 Pi 3:​8, 9) Kwe Yehova, mvula 1000 zidelakane na tilumbu timosi. Yehova luvivululu lwe nandi, mpe ka zololo’â ko ti na kani muntu wumosi wafuka. Kâ, tilumbu tiandi bu titula, nza mbo yifuka. w23.09 26-27 par. 2-5

Mu bungu dia nti ntumwa Paulo katsonekena mukanda kwe Bakristo ba Bahebre ba ku Yude? Kampe, mu bungu dia misamu miole mia mfunu. Wa ntete ni mu ba hana lutindusu. Babingi ha kati diawu mu dibundu dia Bayuda babakurisila. Kampe mfumu zawu za mabundu za ntama zayizi basehesela mu bungu ti bayizi bâ Bakristo. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti Bakristo ka beri’â na Tempelo ya nzitukulu ko mu sa nsambululu, ka beri’â na ziku ko di baketi sila mikayulu kwe Nzambi, mpe ka beri’â na Banganga-Nzambi ko mu basarila. Musamu wo mbo waketi nôkesa milongoki mia Kristo, mpe mbo waketi wolesa timinu tiawu. (Ebr. 3:​12, 14) Bakaka mu bawu mbo baketi dinga mu kâla mu dibundu dia Bayuda. Wa nzole Paulo wamona ti Bakristo ba Bahebre ka beri’â sarilaka ngolo ko mu bakula ndongosolo za timpeve za môna peleko za ndilu, ‘bidia bia dema’ bie mu Zu dia Nzambi. (Ebr. 5:​11-14) Mu matieleka, bakaka mu bawu mbo beri tatamanaka mu landa Musiku wa Mose. w23.10 24-25 par. 3-4

Bakento bakaka mbo basolaka mu lembo kwela, ni bu sa ti mu tikulu tiawu ka batambulaka bumpumpa ko. (Mat. 19:​10-12) Bakaka balendi tatamana mu bâ bampumpa mu bungu dia misamu. Bâ na lukwikulu ti Yehova na Yezu ka banioniaka Bakristo balembolo ba kwela ko. Mu nza ya mukaka, mpangi za zikento zilembolo za kwela nsobolo za mbote banatinaka timvuka. Luzolo lwawu na lwaka lubâka nawu mu bakaka mbo bitumaka Bakristo bo ba bakento mu bâ mpangi za yela mu timvuka, mpe nguri za timpeve. (Mak. 10:​29, 30) Bakaka bisari bia ntangu zazansoni bakwizi bâka. Bakristo ba bakento ndandu zazingi banataka mu tisalu tia samuna tia mu nza ya mukaka. (Mik. 68:11) Ngano lendi bâ na kani dia sala tisalu tia ntangu zazansoni? Lendi kwizi bâ mupasuri-nzila, lendi tihana ku tisalu tia ntungulu, peleko Betelite. Sambila mu bungu dia kani diaku. Zonzesa bantu balenda mu lungisa makani ma mpila yo, mpe dinga mu zaba misamu mi lendi yirika mu bâ wa kubama. Ha manima, kubika mpila yi lungisila misamu. Bu kwizi lungisa kani diaku, mbo kwizi bâ na bweso bwabwingi bwa nzitukulu mu tisalu tia Yehova. w23.12 22 par. 16-17

Mu bungu ti ntangu ya mpasi ziyôkele yeka nguria penepene, nkatika mfunu wena kwe beto mu tumamana ntumunu ya sala tisalu tia samuna. Kâ, wulendi bâ musamu wa mpasi kwe beto tala ti mbaya ye neto, peleko tala ti tisalu tieto tia samuna batelamanaka. Ngano nti bitubakisa mu tûla tisalu tia Yehova ha tibuka tia ntete? Tatatamana mu bâ na lukwikulu ti “Yehova wa binwani” ku lweka lweto kena. Mbo katubakisa tala ti tutatamane mu tûla tisalu tiandi ha tibuka tia ntete, ntete misamu mieto. Buna, ka tutînandi na kani tima. (Hag. 2:4) Yehova zololo ti tatûla mabanza meto mamansoni mu tisalu tivukisaka luzingu tia kubika milongoki. Ntiana bu batêle wo mu paragrafe 7, Hagaye watindisa kanda dia Yehova mu batika tisalu tia ku Tempelo, ntiana kwa bawu beri vutu tûlaka bandu dia Tempelo. Bu baketi sila bo, Yehova wabakanisina mu ba sakumuna. (Hag. 2:​18, 19) Beto mpe, tulendi bâ na lukwikulu ti Yehova mbo kasakumuna ngolo zeto tala ti tutûriri tisalu ti katuhana ha tibuka tia ntete. w23.11 16 par. 8; 17 par. 11

Mu mukanda’andi kwe Bisi-Rome, ntumwa Paulo watâ ti bantu babansoni masumu me nawu. Buna, mu bungu dia nti Nzambi kalendi yangalala mu beto mpe kalendi tu tâ bantu ba sungama? Mu bakisa Bakristo babansoni ba nsungu mu hanina tiyuvu tio mvutu, Paulo wasarila tifwani tia Abrahame. Yehova watâ Abrahame muntu wa sungama bu keri bêlaka ku nsi ya Kana. Mu bungu dia nti Yehova katêla Abrahame muntu wa sungama? Ngano ni mu bungu ti Abrahame watumamana Musiku wa Mose? Kâni. (Rom. 4:13) Musiku wo bahana wo kwe bala ba Israele mvula yôka 400 ha manima Nzambi bu kamana tâ Abrahame muntu wa sungama. Buna, mu ntia musamu Nzambi katêla Abrahame muntu wa sungama? Mu bweso bwandi bwa lembo tu delakana, Yehova watâ Abrahame muntu wa sungama mu bungu dia timinu tiandi.—Rom. 4:​2-4. w23.12 3 par. 4-5

Mu mpimpa yo kwa ya landa misamu mia tâ mbikuri Natane kwe Mutinu Davide, Yehova watêla Natane ti ka Davide’ako waketi tunga Tempelo. (1 Nta. 17:​3, 4, 11, 12) Ngano Davide bwe kabongela musamu wo? Watûla mabanza mandi mu mbongo na mu bima biaketi sarila mwana’andi Salomo mu bungu dia ntungulu. (1 Nta 29:​1-5) Bu kamana hana nsangu kwe Davide ti ka yandi’â ko waketi tunga Tempelo, Yehova wasa luwawanu na Davide. Yehova wakanisina Davide ti mosi mu bala bandi waketi bâ mutinu mankululu. (2 Sam. 7:16) Banza ka bwe, mu nza ya môna, Davide kabâ na nsayi mu zaba ti Yezu nata ndandu mu luyalu lwa mvula 1000, ni mutinu we mu kanda dia yandi beni! Tinsamu tio mbo tita tu bakisa mu bakula ti, ni bu sa ti ka twena na lenda ko dia yirika misamu miamiansoni mi tuzololo, Nzambi’eto lendi tu hana tusakumunu twakaka tu tweri lembo kêlaka. w23.04 16 par. 8-10

Lendi kwizi mona ti bitini biakaka bia Bibila bilendi tomo ku tindisa bu bâka na bunkuta. Mu tifwani, lendi baka lutindusu mu buku dia Yobe, dia Mikunga, dia Bingana na mu misamu mia tâ Yezu mu Matie 6. Bu sambila Yehova, mpe bu tanga Zu diandi, mbo kwizi baka lutindusu lwandiTulendi bâ na lukwikulu ti Yehova mbo kabâ neto mu ntangu za mpasi za luzingu lweto. Kani kabwe ka tubâ beto kaka ko. (Mik. 23:4) Yehova tu kanisini mu tu keba, mu tu sikamasa, mu tu bakisa na mu tu tindisa. Izaya 26:3 mbo yitâka ebu mu bungu dia Yehova: “Mbo kengerela bô basikamanaka kwa mu nge; mbo ba hana tidzunu tia sikama, mu bungu ti nge basikirilaka.” Buna, sikirila Yehova, mpe dinga mu baka ndandu mu mpila zi kasarilaka mu ku bakisa. Wamana sila bo, mbo kwizi vutu bâ na ngolo ni bu sa ti mu ntangu za mpasi. w24.01 25 par. 16-17

Misamu mi bazonzele mu verse ya lumbu ti mia mita lungana lumbu ti. Misamu mitindisaka mita landa, mia mita lungana mpe mu ntangu yi ya beto: ‘Bala baku babansoni mbo babalongesa kwe Yehova, mpe tidzunu tia bala baku mbo tibâ tia tinene. Buderede mbo bukusikamasa. [. . .] Kuvutu’â bâ na bunkuta ko, mbo bâ mala na tintekoto mu bungu ti ka tivutu’â finka ha we nge ko.’ (Iza. 54:​13, 14) Satana, nzambi ya nza yi, kena na nswa ko mu tûla nsuka mu tisalu tia ndongosolo ti salaka kanda dia Yehova. (2 Kor. 4:4) Nsambululu ya verela bakarisa yo, mpe kani kabwe ka yibeba ko. Mbo yibâ ho ntangu zazansoni. Ka kwena tinwanunu ko ti bayirika titununga! w24.02 4 par. 10

Bu twena Bakristo, mbo tubongelaka na bunsungu kani di tasa dia tihana kwe Yehova. Kani dio mbo disobesaka nzengolo na nsalulu zeto mu misamu mia kanda. Mbo tusarilaka ngolo mu kipa nsatu za kanda dieto ntiana bu tulombaka Bibila, kâ, kani kabwe ka tutûlaka nsatu za bantu ba kanda dieto ku matu ko yôka mio mi tu lombaka Yehova. (Mat. 10:​35, 36; 1 Tim. 5:8) Ntangu zakaka mbo wuzolo tâka, katula mwa tidzunu tibâka neto na kanda dieto mu tâ Yehova nsayi. Yandi wasa ti makanda mabâ, mpe zololo ti tabâ na nsayi mu kanda. (Efz. 3:​14, 15) Tala ti tuzololo tabâ na nsayi ya matieleka, tufweti yirika misamu mi zololo Yehova. Kani kabwe, kusakandi ntembe ti Yehova mbo katomo zoloko ngolo zi sarilaka mu tambula mu hombesa bima ngatu wamusarila, bu ta kwe kipi kanda diaku, mpe bu ta dia bongela na luzulo mpe na buzitu.—Rom. 12:10. w24.02 18 par. 11, 13