Ngbaribbai ma ni nanga ka ndi jini nidhó kʉ ná ritsi dho nari

1. Ledhó kʉ ná ritsi dho le nanga jini nari na mana ká kʉ addu ndirigoti nga ká ri na mana kʉ addu?

NI NANGA ká adi jini nidhó kʉ ná ritsi dho nì? Ji nanga adi jini ndima dhó kʉ ná ritsi dho ná ndrŭ e hwè na ndirigoti ngoi na dhonalo kpa adi mbai po Yova bbʉ ndima dho ná ritsi dho. Kpa nanga nzɨ adi kani inga ndima é thø na nga kʉ ndima dhó ná ritsi dho ri. Nì mai ri kʉ fø ro, ko nanga jini kodhó kʉ ná ritsi dho nari na mana nga kʉ, ri nzá ngani ko di ngaddi kodhó maisha djo ri. Føri dho, Yova dzá njí kana ko riji ko njínjí bbo nari nga kʉ che ri. (Ro. 12:1; 1 Ti. 3:1) Ro, njati ko nanga di jini kodhó kʉ ná ritsi dho ró, ko ka ko é hwè na nì dhé nzá ma ko ba ko jie ko ba ná pendeleo ró.

2. Nzɨ le nanga jini ledhó kʉ ná ritsi dho nari ká kʉ che addudho?

² Njati ko nanga di jini kodhó kʉ ná ritsi dho nzá ró, fø ri ka ndi liri ko vʉ lonanga d’idhé. Loroji na, nzɨ nanga adi jini ndima dhó kʉ ná ritsi dho ná ndrŭ adi njínji saa bí kana ndiro ndima dzi nzá ndima dhó lo u bbo ná ritsi d’e. Njedha dhi lo kʉ, nja kʉ ná Wakristo d’ungʉe mbø ma, ndima jingʉe ná nja ritsi ma na. Njaro kpa ngʉ riddi ɨ: ‘Ma kaka ma ba i ritsi’ inga ‘Ringani ma ba ri kpadjo thei’ inga ‘Ma ka ma dzi i mbø kpadjo ndirigoti ma si ri ngʉ luti.’ Ro, krʉ kʉ ná gbʉ nzɨ adi Yova nyǒ tho ri ndirigoti ri nzɨ adi heshima bbʉ ke dho ri. (Mez. 30:9) Nja ndrŭ thí bʉrieni ndima ngʉ ji ndima ba ná pendeleo ndima barie nzá nari dho, ná føri lirieri kpa bbá Yova dho ndima njínji nari tso bba. (Gal. 6:9) Ká addudho Yova dho bbʉ ndi ná ke inga le ka ndi njiri fø? Føri ka ndi njini njati ddikpa ke inga le bbá ndidhó kʉ ná ritsi dho ndi nanga jini nari tso ró.

3. Wafilipi 4:11, 12 nǎ ro ká ko ka ko ba kpakpa ka ndi li ko ná ngbá somo?

³ Ko krʉ ko ka ko liri ko nanga di jini kodhó kʉ ná ritsi dho. Mutume Paulo ndingʉeri nari kʉ; ndi “chu ndi nanga jini ndidhó kʉ ná ritsi dho nari chu njati rié ngbǎ ma [ndidhó] lo kʉ ri ró.” (Azø Wafilipi 4:11, 12.) Fø lo ke ndingʉe prizo nǎ ndi ngʉe ná saa na. Føro ma nzá ddi ke vingʉe ndidhó hwè ri. Ke chungʉe ngbaribbai ma ndi nanga ka ndi jini ndidhó kʉ ná ritsi dho nari. Njati rié kpakpa ko dho ko nanga di jini kodhó kʉ ná ritsi dho ró, Paulo dhó lo ma, ke dangʉe lu ná lo ma na ka ndi liri ko uri u nari kʉ, ko nanga ka ndi di jini ngbà dhé kodhó kʉ ná ritsi dho. Ri nzá ngani ko di riddi nari kʉ, ko sie hwè na ko da lu ná lo dho ri. Føri rɨngana, ringani ko chu ji ko nanga jini nari. Ká ngbaribbai? Akotilo ko tsotso ka ndi kó ná sifa djo ndiro ko chu ngbaribbai ma ko nanga ka ndi di jini kodhó kʉ ná ritsi dho nari d’e.

ADI MBAI PO

4. Mbai ko po nari ká ka ndi kó ko tsotso ngbaribbai ndiro ko nanga di jini kodhó kʉ ná ritsi dho d’e? (1 Watesalonike 5:18)

⁴ Mbai po ná ke nanga adi jini ji ndidhó kʉ ná ritsi dho. (Azø 1 Watesalonike 5:18.) Njati ko di mbai po kodhó lo u ná ritsi ko ba nari dho ró, ko nzá ka ko di ngaddi bbo ko ji ko ba ná ritsi ko ba nzá nari dho ri. Ko nanga di jini Yova dzá njí kana nì kʉ kodhó ná pendeleo dho ró, føri si rili ko di ko dho ka ná lo nji krʉ kodhó bbʉni ná njí kana, ko di é ngaddi ko ba d’i wø pendeleo nari djo nari rɨngana. Føri dho, Biblia ripo ko di mbai po Yova dho sala ko nji ná saa na! Mbai ko po nari si ko tsotso ko ko ba “Mungu dhó ro si ná dada kodhó ngaddidha djolu ná ngoi.”​—Flp. 4:6, 7.

5. Waisraeli dho ká ringangʉeni ndima po mbai ngbá lo dho? (Anja ji maddi.)

⁵ Akotilo Waisraeli ró njingʉeni ná lo djo. Bí ina kpa ngʉ ripo Yova dho nari kʉ, ndima nzɨ Misri nǎ ndima ngʉ adi nyo ná nyo ro nyo ri. (Hes. 11:4-6) Bbʉbbʉ dhé, ngødja nǎ maisha nga ngʉe sʉsʉ ri. Nde, kpa tsotso ká addu ka ndi kongʉe ndiro kpa nanga di jini ji ndima dhó ngʉe ná ritsi dho d’e? Kpa dho ringangʉeni kpa nanga die jini b’lo Yova njingʉe ndima dho nari ritsi dho. Kpa dho ringangʉeni kpa nonga nari kʉ, no tsena ndima ngʉ nzani Misri nǎ ná saa na, Yova bbʉngʉe 10 kʉ ná mapigo Misri nǎ ndrŭ djo ndirigoti ke gøngʉe ndima nari djo. Misri nǎ ro Waisraeli ngʉ ra ná saa na, kpa kongʉe mbø ma, or ma, rù ma na Misri nǎ ndrŭ dhó ro. (Kut. 12:35, 36) Misri nǎ bbasødda ngʉ Waisraeli utso di ná saa na, Yova ndongʉe kaka jʉdda nanga ddù chulu. Ndirigoti ngødja lu kpa ngʉ bbí ná saa na, krʉ ddo ró Yova ngʉ kpa ngu Mana na. Nde, kpa nanga ká ngʉ nŭ addudho? Waisraeli nanga nzá jingʉeni ndima dhó ngʉe ná ritsi dho ri, ri nga ngʉe kpa nyo ná ritsi ngʉe nga nari dho ri, ro kpa nzɨ ngʉ mbai po Yova ngʉ nji ndima dho ná ritsi dho nari dho.

6. Ko tsotso ká addu ka ndi kó ndiro ko di mbai po d’e?

⁶ Ni tsotso ká addu ka ndi kó ndiro ni di mbai po d’e? Ya kwanza, krʉ ddo ró adi saa ba nja ni di ngaddi nidhó kʉ ná bblo ritsi djo d’e. Ni ka ni ndí mbai ni ka ni po dho ná ritsi aro inga gbo. (Omb. 3:22, 23) Ya pili, adi ni mbai po nì nari dhǒ. Adi mbai po nja ndrŭ nji ni dho ná lo dho. Føri djolu pli, krʉ ddo ró adi mbai po Yova dho. (Zb. 75:1) Ya tatu, ane nì adi mbai po ná bbakau. Kpadhó bblo kʉ ná fø nyi ka ndi liri ni ma di mbai po ddi. (Kum. 1:26-28; 2 Ti. 3:1, 2, 5) Mbai ko po nari ka ndi liri nzɨ ri di ko nanga d’o bbo nga kʉ kodhó ná ritsi dho.

7. Aci tsotso ká ngbá lo kongʉe ndiro ndi é hwè na d’e?

⁷ Akotilo Indonésie nǎ Aci ró dho kʉ ná le-ve ró njingʉeni ná lo djo di. Le pori: “Corona virus dhi saa na, ma ngangʉe madhó lo ma ddí ma lai nja Wakristo dhó ri na nari tso. Føri lingʉeri nzɨ ma nanga di jini madhó kʉ ná ritsi dho.” (Gal. 6:4) Le tsotso ká ngbá lo kongʉe ndiro le wø ndidhó ngaddidha thika d’e? Aci pori: “Ma ngangʉe krʉ ddo ró Yova bbʉ ma dho ná bblo ritsi ma, kedhó tengenezo nǎ ma kʉ nari dho ma ba ná bblo ritsi krʉ ma na djo ma ngaddi nari tso. Ma pongʉe mbai Yova dho krʉ ke njingʉe ma dho ná fø lo dho. Føri lingʉeri ma nanga di jini madhó kʉ ná ritsi dho.” Njati ni da lu ná lo di rili nzɨ ni nanga di jini nidhó kʉ ná ritsi dho ró, ni ká ka ni njí Aci njingʉe ná lo ro nzá ndiro ni di mbai po d’e?

ADI NYENYENGA NA

8. Baruku ró ká ngbá lo njingʉeni?

⁸ Nabi Yeremia dhó nga ngʉ ndí ná ke, Baruku nanga ma nzá ddi jingʉeni ddikpa saa na ndidhó maisha nǎ ngʉ njini ná lo dho ri. Baruku dhona kpakpa kʉ ná ddikpa njí bbʉngʉeni, ke dho ringangʉeni ke kó Yeremia tsotso Yova dhó imba ndi d’ra nzɨ ngʉ mbai po ná ndrŭ tsɨ dho nari na. Ro, Yova jingʉe ke njí ná lo djo ke lie ndi thí nari rɨngana, Baruku ngangʉe ndi ji ná lo djo ndi ngaddi nari tso. Nabi Yeremia chulu Yova pongʉeri Baruku dho ɨ: “Ni bbo kʉ ná ritsi ne. Abba fø ritsi ni ne nari tso.” (Yer. 45:3-5) Nja lo nǎ, Yova pongʉeri Baruku dho ɨ: “Abbari ni nanga di jini nì kʉ nidhó ná ritsi dho.” Baruku rrngʉe nga Yova dho ndirigoti ke ma kana kau ki ngʉngʉe kpakpa vi Yova na.

9. Ko ká ba ngbá somo 1 Wakorinto 4:6, 7 nǎ ro? (Anja ji maddi.)

⁹ Nja saa na, ddikpa Mukristo ka ndi ddiri nari kʉ, ndi kaka ndi ba ddikpa pendeleo Yova dzá njí kana. Njaro ke ka ndi ddinga føri bbai; ndi kʉ na ná ufundi ma, ndi njínji kpakpanga na nari ma, ndi njinjí Yova dho cho bí kana b’lo nari ma na dho. Nì mai ri kʉ fø ro, njaro nja ndrŭ ka ndima ba ke jirie ndi ba ná fø pendeleo nganga. Ke tsotso ká addu ka ndi kó ndiro nzɨ ke thí bʉni fø lo djo ró? Ke ka ndi ddinga 1 Wakorinto 4:6, 7 (azø) nǎ mutume Paulo ndingʉe ná lo djo. Ko kʉ na ná pendeleo ma, ko chu ná lo ma na krʉ si Yova dhó ro. Yova nzɨ adi fø ritsi bbʉ ko dho ko na mana kʉ bbo nja ndrŭ djolu nari dho ri. Ro, føri kʉ Yova dhó nzá tso ka ndi koe le djo ná zølo ke adi dhǒ nǎ ná chu.​—Ro. 12:3, 6; Efe. 2:8, 9.

10. Ko ká ka ko é nyenyenga na ngbaribbai?

¹⁰ Ko ka ko é nyenyenga na njati ko di ngaddi bbo Yesu bbangʉe ko dho ná loroji djo ró. Akotilo Yesu ʉngʉe ndidhó mitume kó ná kuna njingʉeni ná lo djo. Mutume Yohana ndingʉeri ɨ: “Yesu chungʉe [1] Baba bbʉ krʉ kʉ ná ritsi ndi dhona, [2] ndi si Mungu dhi ngana ro ndirigoti [3] ndi ngʉ Mungu dhi ngana nari . . . ke ngangʉe ndi unakpa kó ndi ʉ nari tso.” (Yoh. 13:3-5) Føri ka ndi lieri Yesu ddiri nari kʉ, ringani ndidhó mitume i ʉ ndi kó. Dz’ djó ke ngʉe ná saa na, ke nzá ddingʉeri ndi kaka ndi ba bblo pli kʉ ná ritsi maisha nǎ ri. (Lu. 9:58) Yesu ngʉe nyenyenga na ndirigoti ke nanga ngʉ adi jini ndidhó kʉ ná ritsi dho. Føri chulu ke bbangʉe kaka ná loroji ko dho.​—Yoh. 13:15.

11. Nyenyenga ká koe Dennis tsotso ngbaribbai ndiro ke nanga di jini ndidhó kʉ ná ritsi dho d’e?

¹¹ Pays-Bas nǎ di ná le-djo Dennis mbungʉeri ndi é nyenyenga na Yesu bbai, ro ri nga ngʉe sʉsʉ ke dho ri. Ke pori: “Ddikpa ke ba ma jie ma ba ná pendeleo ná saa na, ma thí adi bʉni bbo dhonalo ma adi riddi nari kʉ, ma dhé kaka ma ba fø pendeleo. Fø di ná lo banga ná saa na, ma adi nyenyenga djo tilo ná lo zø. JW Library^® djó ma adi nyenyenga djo tilo ná andiko tso ro alama li, ná føri adi rili ma ba ri tse ndirigoti ma zø ri bí ina. Føri kina, ma adi nyenyenga djo tilo ná hotuba telesharje ndirigoti ma adi ri rr bí ina.a Ma ra richu nari kʉ, krʉ ko nji ná njí na ko adi madha bbʉ Yova dho, ro nga ko dho ri. Ko krʉ adi Yova tsotso kó ke adi nji ná njí kana.” Njati ni thí di bʉni ni jie ni ba ná pendeleo ni ba nzá nari dho ró, anji kpakpanga ni é nyenyenga na bbo. Føri si ni tsotso ko ni li ni kana kau é kpakpa Yova na ndirigoti ni nanga di jini nidhó kʉ ná ritsi dho.​—Yak. 4:6, 8.

ADINGADDI BBO NIDHÓ NGAB’ODHA DJO

12. Ko tsotso ká gosi njini ná ngbá lo adi kó ndiro ko nanga di jini kodhó kʉ ná ritsi dho d’e? (Isaya 65:21-25)

¹² Yova dhó tsodha djo ko ngaddi bbo ná saa na, ko nanga adi jini bbo kodhó kʉ ná ritsi dho. Isaya dzá buku nǎ, Yova pori ndi adi ko bani na ná bí kʉ ná kpakpalo famu nì. Nì mai ri kʉ fø ro, ke tsoni ndi si fø kpakpalo krʉ sisi. (Azø Isaya 65:21-25.) Ko si di bblo kʉ ná dza nǎ. Ko si hwè si bbʉ ko dho ná njínji ndirigoti ko si bblo kʉ ná afya bbʉ ná nyo nyo, djuu ndi o ro. Ko nzɨ do si nji chelo si njini ko ró inga kodhí nzø ró nari dho ri. (Isa. 32:17, 18; Eze. 34:25) Ko ka ko uri u nari kʉ, krʉ kʉ ná fø lo si njini nji.

13. Ko ká ka ko li ko thí kodhó ngab’odha djo ngbá lo kana?

¹³ Kpadjo ringani ko li ko thí kodhó ngab’odha djo anziro nga djolu. Ká addudho? Dhonalo ko di “ngasini ná saa” na ndirigoti ko krʉ adi “hwini kpakpalo tso ró.” (2 Ti. 3:1) Krʉ ddo ró Yova adi ko tsotso kó ko ve ngatso kodhó lo u ná chutsoddadha ma, kpakpanga ma, le tsotsokodha ma na ndi bbʉ ko dho nari chulu. (Zb. 145:14) Føri kina, kodhó ngab’odha adi ko tsotso kó kpakpalo dhi saa na. Njaro ri kʉ kpakpa ni gba nidhó familia dhó kimwili nǎ mahitaji tso. Føri na mana ká kʉ krʉ ddo ró ni di njínji kpakpanga na dhé ndiro ni ba ni tsotso ko ná ritsi d’e? Nga! Yova tsoni ndi si nidhó lo u ná ritsi bbʉ ni dho, bbo pli Paradiso nǎ. (Zb. 9:18; 72:12-14) Njaro krʉ ddo ró ni hwini bí kʉ ná kpakpalo tso ró; ni thí bʉni nari inga nzɨ sini ná dhe dho. Nde, føri na mana ká kʉ ni nzani fø theinga dho, nzá ni mbuni bblo ro? Ri nga kʉ fø ri. Dhe le nji nari ma, dhe le dhe nari ma na ro nga sie Mungu dhó wø dz’ djó ri. (Ufu. 21:3, 4) Fø ngab’odha adi ko tsotso kó nzɨ ko nanga kani ndirigoti nzɨ ko di thø na njʉ njini ko ró ná lo dho ró. Ko ka ko é hwè na nì dhé njati rié nga kʉ chø ná lo ma inga kodhi ji ko ji ná le dhedhe inga ko dhe nji inga ko bani nja kʉ ná kpakpalo na ma ró. Ká addudho? Dhonalo ko churi chu ko bani na ná “kpakpalo krʉ kʉ sese saa dho” ndirigoti karnga goti wø dz’ djó nga kpakpalo ki ro sie ri.​—2 Ko. 4:17, 18.

14. Ko ká ka ko li kodhó ngab’odha kpakpa ngbaribbai?

¹⁴ Gosi ná saa djo ko kʉ na ná ngab’odha adi ko tsotso kó ndiro ko nanga di jini kodhó kʉ ná ritsi dho d’e. Nde, ko tsotso ká ngbá lo ka ndi kó ndiro ko li ko thí Yova tsoni djo ná lo si njini nji nari djo d’e? Ddikpa ke dhó lo ka ndi u linete nja ndi nja da ngana kʉ ná ritsi nari bbai, kodhó lo maddi ka ndi u ko li kodhó ngab’odha kpakpa, ná føri ka ndi liri ko nja gosi si ná Paradiso b’lo si nari bbai. Loroji na, ko thí di bʉni mbø badha kʉ kpakpa nari dho ró, ko ka ko ddinga kodhó maisha nzɨ si riu ko é mbø na ndirigoti ddikpa le ro ma nga ddi sie njedha ná saa na nari djo. Ko thí di bʉni ko jie ná pendeleo ko ba nzá nari dho ró, ko ka ko ddinga ngbaribbai ma føri sie nga na mana kʉ ná ritsi njati le ddi ri ngbaribbai ma maisha sie bblo kaka ná ndrŭ ko si ngʉ ná saa na ndirigoti b’lo ko njinjí Yova dho cho bí kana nari na ró. (1 Ti. 6:19) Ko nanga rid’o njʉ ko bani na ná kpakpalo dho nari ka ndi liri nzɨ ko di ngaddi gosi njini ná tsodha djo. Ro, ko di ko thí li Yova dhó tsodha djo ró, føri si ko tsotso ko nzɨ ko di ko thí li kodhó kpakpalo djo.

15. Christa po ná lo ká ko ni tsotso ngbaribbai?

¹⁵ Akonja ngbaribbai ma ngab’odha kongʉe anziro ko tielo djo ná Dennis bbá le, Christa tsotso nari. Le pori: “Ma ró e ná dhe adi rili ma bbí tsutsu ná ndrŭ dhó gari djó ndirigoti saa bí kana ma di ra djó. Krʉ ddo ró ma adi ma mbu che. Sese da ná ddo kana, madhó dokter poeri ma nzá ka ma gø ri. Fø ro thei ma ddingʉeri, ‘Ke nzɨ gosi ná saa nja ma adi ri nja nari bbai ri.’ Ma adi ma thí li madhó ngab’odha djo nari adi ngoi bbʉ ma dho. Njʉ, ma ka ma ve bí kʉ ná kpakpalo tso, ro wø dz’ djó madhó maisha sie bblo!”

“YOVA DO NJI NÁ NDRŬ NZƗ SI DDIKPA RITSI RO MA KOSA DDI RI”

16. Ká addudho Daudi ndingʉeri Yova do nji ná ndrŭ “nzɨ si ddikpa ritsi ro ma kosa ddi ri”?

¹⁶ Njati ko nanga di jini kodhó kʉ ná ritsi dho ma ró, ko ka ko bani kpakpalo na ngbà dhé. Pi Daudi thí bʉngʉeni bbo ndidzá gbo kʉ ná nzø chengʉeni nari dho. Nja ndrŭ bbøngʉe ke kali dhi lo na, kedhó bbakau dzingʉe ke nanga, ddikpa pi jingʉe ndi hwi ke ndirigoti ke ndrongʉe Daudi cho bí kana. Nì mai ke ngʉ fø kpakpalo tso ve ro, Daudi pongʉeri Yova djo ɨ: “Yova do nji ná ndrŭ nzɨ si ddikpa ritsi ro ma kosa ddi ri.” (Zb. 34:9, 10) Ke ká pongʉeri fø addudho? Dhonalo ke chungʉeri chu nari kʉ, nzá mai Yova ka ndi cho ndi bani na maisha nǎ ná kpakpalo tso ro, ke si ndidhó lo u ná ritsi bbʉ nì ndi dho. (Zb. 145:16) Daudi bbai, ko maddi ko ka ko uri u nari kʉ, Yova si ko tsotso ko ndiro ko ve ko bani na ná kpakpalo tso d’e. Ko ka ko é ngoi na ndirigoti hwè na kpakpalo na ma ko bani ró.

17. Ni ká vʉri ni nanga di jini nidhó kʉ ná ritsi dho addudho?

¹⁷ Yova jiri ni nanga di jini nidhó kʉ ná ritsi dho. (Zb. 131:1, 2) Føri dho, anji kpakpanga ni chu ngbaribbai ma ni nanga ka ndi di jini nidhó kʉ ná ritsi dho nari. Njati ni di kpakpanga nji ndiro ni di mbai po, ni é nyenyenga na ndirigoti ni di ni thí li nidhó ngab’odha djo ró, ni si ripo: “Bbʉbbʉ dhé, ma nanga jini madhó kʉ ná ritsi dho.”​—Zb. 16:5, 6.