Vinofunjedhavo i-yo wa Yesu va malambwee 40 omari-a

1-2. N’nga chini yaaireele anamafunjedha a Yesu vyadhowa aliwa wu Emau?

VANISANI 16, 33 EC, anamafunjedha a Yesu tatokaana tangaranga thitho ova. Anamafunjedhee ambili takuma wu Yerusalemu dhowanga wu Emau, mudhi wenuo wali varundani wa makilometru 11. Alombwanao tali osukwala maningi namwasa oi Yesu wa-arela aliwa ali angaphiwile wene. Vyaoneya ninga vyadedi-edhela aliwa vyoi Mesiya adhaire vitoimwananeya. Mbwenye vasogolovee vatooireya vyongo vinango vyodabwi-a.

² Mutu mwinango atooroma wenda vambo-i naaliwa. Aliwa tatoom’mwandela mutuo vyongo vyodabwi-a vyam’mwireele Yesu. Mutuo atootapanya naaliwa vyongo vyoi kataode vidiwala. Liye atoawandela mwasee Yesu afwanela rucheya noukwa vo-indi-edha basa “vyalembile Mose na vyalembile Anamaongela.” Angafiile wu Emau, mutuo atoodhioneeli-edha ira ali Yesu thitho atoovenyathi-iwa. Pyooneelatu ira anamafunjedhee tatoosangalala maningi voidhiwa ira Mesiya utokaana okoka ingumi!—Luk. 24:13-35.

3-4. N’nga chini yaaireele anamafujedha a Yesu, n’nga ninotapanyan’ni muyofunjedha yei? (Mayirelo 1:3)

³ Va malambo 40 omari-a aingumiyee yavailambo-i, Yesu atooneela fendo dhingasi wa anamafunjedhee. (Muleri Mayirelo 1:3.) Vahora yen’na, anamafunjedha a Yesu enao ali atangaranga thitho ova, tatoochinja roma sangalala nokala olimba rima volaleela nofunji-a atu vyokuza Umwene wa Nlungu.a

⁴ Funjedha vyongo vyairile Yesu va malambo 40 ala, unooda nikami-a maningi. Muyofunjedha yei ninoona mwemo Yesu mwa-indi-edhele liye basa hora yen’na (1) volimbi-a anamafunjedhee, (2) vowakami-a vwechecha malemba thitho (3) vowakozeeli-edha kaana vizo vilukulu. Ninoona thitho mwemo munam’sazi-edhe i-yo Yesu vavikundu viraruvi.

MULIMBI-ENGA ATU ENANGO

5. Mwasiwa ngwan’ni anamafunjedha a Yesu tanoofuneela limbi-iwa?

⁵ Mwasiwa ngwan’ni anamafunjedha a Yesu tanoofuneela limbi-iwa? Enango mwaaliwa tatoo-iya nyumba, mabanja thitho magoswiwa naifunelo yoi ta-arelenga Yesu. (Mat. 19:27) Tanooni-iwa nyarwa namwasa okala anamafunjedhee. (Ju. 9:22) Aliwa tatoorumela chinja vingumi viwa thitho rucheya namwasa ororomela ira Yesu ndi Mesiya olanyedhiwa. (Mat. 16:16) Mbwenye Yesu angaphiwile, aliwa tatoosukwala namwasa ona ira vyongo vyadedi-edhela aliwa vitoimwananeya.

6. N’nga Yesu airilen’ni angavenyathi-iwile?

⁶ Yesu atoona ira vyali vyovweya ira anamafunjedhee takaena tangaranga thitho kwaali umboni oi tali ofooka mwauzimu. Ee-no dambo lavenyathi-iwile liye, atooroma limbi-a afweao. Mofwanafwani-a, liye atooneela wa Mariya Madalena oi ala vamasiyenivee. (Ju. 20:11, 16) Atooneela thitho wa arumiwee ambili enao aaongile i-yo maromelou. Adhamale atooneela wa rumiwee Pedru. (Luk. 24:34) N’nga ninofunjedhavon’ni va vyairile Yesuvi? Dhoweni nioneni vyaireile angaoneele wa Mariya Madalena.

7. Movwelana na lemba la Juwau 20:11-16, n’nga Yesu aoni Mariya airangan’ni va Nisani 16, n’nga vyevi vyam’limbi-idhe iranan’ni? (Muone thitho iruthiruthi.)

⁷ Muleri Juwau 20:11-16. Namaebe-i Nisani 16, am’ma enango ororomeleya tatoodhowa masiyeni wa Yesu. (Luk. 24:1, 10) Dhoweni nioneni vyaireele mbo-i mwa m’ma mwinango dhinalee Mariya Madalena. Mariya angafiile afwaidhe masiyenimo ira kamwali mutu. Liye atootamanga mawandela Pedru na Juwau. Thitho tatoodhowa vambo-i naaliwa masiyenio. Pedru na Juwau tangasikimizele ira masiyenimo kamuli mutu, tatoowelela mudhi mbwenye Mariya a-adhi masiyenio alanga. Mariya kaaidhiwa ira Yesu unaam’mona. Yesu atookuzeya maningi rimani angaoni m’ma ororomeleula alanga. Ee-no atooneela wa Mariya thitho atooira yongo inango yam’limbi-idhe maningi. Yesu atoonga na liye thitho atoom’ruma ira amawandele abalee ira Yesu utovenyathi-iwa.—Ju. 20:17, 18.

8. N’nga ninam’sazi-edhe a-vi Yesu?

⁸ N’nga i-yo ninam’sazi-edhe a-vi Yesu? Mofwanafwana na Yesu, naona abali naarongoli-u tavikumbanyedhanga niongenga naaliwa moriya rima. Vyevi vinooda akami-a ira tadhowenave m’labela Yohova. Ifwanafwani-o ndi vyam’mwireele rongola mwinango dhinalee Jocelyn, wenuo balee akwide vangovini. Liye aongile ira: “Ndatookaana tangaranga maningi wa myedi minjinji.” Mbwenye bali mwinango na i-yanee tatoomwitanela nyumbani wiwa, m’vuruwana mwatangaranga, thitho m’simikizela ira Nlungu unom’mona ira ngwapereso yavadhulu. Jocelyn atoonga thitho ira: “Ndadhivwa ninga Yohova utowa-indi-edha basa ira tandithavule barani nondi-ela barkuni. Aliwa tatoondikami-a ira ndirome okoka m’labela Yohova mosangalala.” I-yo thitho ninooda limbi-a atu enango voavuruwana mwatangaranga taonganga vyokumbanya viwa, noonganga naaliwa moriya rima. Naira ee-no ninodha akami-a ira tadhowenave m’labela Nlungu.—Aro. 12:15.

MUKAMI-ENGA ATU ENANGO VWECHECHA MALEMBA

9. N’nga anamafunjedha a Yesu taguman’nena yorucha ivi, n’nga Yesu aakami-idhe a-vi?

⁹ Anamafunjedha a Yesu tanooidhiwa madhu a Nlungu, thitho tanoa-arela va ingumiiwa. (Ju. 17:6) Mbwenye aliwa tatoododomeya mathuulelo vahora yaphiwile liye ninga lipanga va imurini yooneelavo nyarwa. Yesu atoozindiyela ira aliwa anokaikela namwasa oi katinoidhiwa vyongo, a-kala namwasa oi tatekaana rima othakala. (Luk. 9:44, 45; Ju. 20:9) Ee-no liye atowakami-a vwechecha malemba. Dhoweni nitapanyeni mwemo mwairele liye vyevi na anamafunjedha ambili enao tadhowa wu Emau.

10. N’nga Yesu aakami-idhe a-vi anamafunjedhee sikimizela ira liye ali Mesiya? (Luka 24:18-27)

¹⁰ Muleri Luka 24:18-27. Vowaredha naaliwa, Yesu kaate fiyedhela awandela ira utovenyathi-iwa. Malomwee, atooroma afuka vyofuka. N’nga mwasiwa ngwan’ni atooira vyevyo? Vinooneya ira afuna taonge vyali mathuuleloni na rimanimwiwa thitho aliwa tatoongadi. Aliwa tatoom’mwandela ira anodedi-edhela Yesu wenuo unofuna vulumucha Aisraeli mu utongi onyingaleliwa na Aroma. Tangaongile movweya pama vyongo vyaakumbanyi-a, Yesu atoo-indi-edha basa malemba vowakami-a vwechecha vyongo vyaireile.b Namaulo adambo lelo, Yesu atookami-a thitho anamafunjedhee enango vwechecha makundo enala. (Luk. 24:33-48) N’nga ninofunjedhavon’ni vamwasa wen’na?

11-12. (a) N’nga ninofunjedhavon’ni vandhila yeniyo Yesu ya-indi-edhele liye basa? (Muone thitho viruthiruthi.) (b) N’nga bali am’funji-a Nortey Bibilya am’kami-idhe a-vi?

¹¹ N’nga ninam’sazi-edhe a-vi Yesu? Yoroma, mwafunjedhanga Bibilya na mutu mu-indi-edhenga basa vyofuka vom’kami-a onga vili rimani na mathuuleloni mwee. (San. 20:5) Mwavwechecha vili rimanimwee, mum’thonyi-edhe mwemo munafwanyele liye malemba enango anam’kami-e. murambelenga m’mwandela vyoira. Malomwee, mum’kami-enga vwechecha malemba thitho mum’kam-enga thuulela mwemo makundo a Bibilyani munam’kami-edhele aliwa. Ifwanafwani-o vamwasula ndi bali mwinango wau Gana dhinalee Nortey.

¹² Nortey aromile funjedha Bibilya angana vyawa 16. Va-anavire hora indendai atu abanjanimwee tatooroma m’moni-a nyarwa. N’nga chini yam’kami-edhe ira a-afooke? Namafunji-ee atoo-indi-edha basa lemba la Mateu 10 vom’mwandela ira Makristau aimbarimbari anodha oni-iwa nyarwa. Nortey aongile ira: “Atu tangaromile ndioni-a nyarwa, ndatoozindiela ira nditofwanyadi imbarimbari.” Namafunji-ee atootapanya na liye lemba la Mateu 10:16, vom’kami-a ira akalenga osamala thitho walemezo atapanyanga mwasa wa religiau naatu abanjalee. Nortey angabadiziwile, afuna arome upainiya mbwenye babee afuna ira adhowe universidade. Malo mom’mwandela vyoira, namafunji-ee atoo-indi-edha basa vyofuka vom’kami-a ira a-indi-edhenga basa malemba. Vyo-arelavovyee pyoi Nortey atooroma ira upainiya wa hora dhothene. Vingaireile e-no babee atoom’tamangi-a vandhe. N’nga Nortey avivwide a-vi angathuulele vyamuireelevi? Liye aongile ira: “Kandinokaikela ira nditosakula pama.” I-yo thitho nakami-anga atu enango ira tathuulelenga makundo amalembani vinodha akami-a ira tadhowenave m’labela Yohova.—Aef. 3:16-19.

MUKAMI-ENGA ALOMBWANA IRA “TAKALE VYOTUVA”

13. N’nga Yesu airile a-vi ira basa yolaleela idhowenave labiwa awelela dhulu? (Aefeso 4:8)

¹³ Yesu angali vailamboi atoolaba pama basa yam’va-idhe Babee. (Ju. 17:4) Mbwenye Yesu kaana mathuulelo oi, vyongo vingawendile pama aakale ndilabanga ndekene.’ Va urumiwee wa vyawa 3 na meya, atoofunji-a atu enango ira talabenga pama basila. Yesu a-anadhowe dhulu atoova-a thitho anamafunjedhee basa yosamalela mabila a Nlungu nosogolela basa yolaleela nofunji-a atu. Pyooneelatu ira enango mwa anamafunjedhee ala tana vyawa 20. (Muleri Aefeso 4:8.) Anamafunjedha a Yesu tali odhivelela, ororomeleya thitho athindhi. N’nga Yesu a-indi-edhe a-vi basa malambo 40 omari-a aingumiyee vowakami-a ira takale “vyotuva”?

14. N’nga wa malambo 40 omari-a aingumiyee, Yesu akami-idhe a-vi anamafunjedhee ira taulukule mwauzimu? (Muone thitho iruthiruthi.)

¹⁴ Yesu atoovelela malangi-o wa anamafunjedhee mo-ovira kundu mbwenye moriya rima. Mofwanafwani-a, liye atoozindiyela ira atu enango anokaikela vyongo thitho atowasumulula. (Luk. 24:25-27; Ju. 20:27) Yesu atowakami-a ira taonenga basa yolaleela kala yofuneya maningi kwaranya mabasa enango. (Ju. 21:15) Atowakami-a thitho ira katithuulelenga maningi ngari ya urumiwi inava-iwe atu enango mugulu la Yohova. (Ju. 21:20-22) Atowakami-a mali-a mathuulelo odaweya ana aliwa okuza Umwene. Thitho atoalimbi-a ira tathuulelenga maningi vyolaleela milanyu ya Umwene. (May. 1:6-8) N’nga andimuwa avapingoni anofunjedhavon’ni wa Yesu?

15-16. (a) N’nga andimuwa avapingoni Anasazi-edhe Yesu mundhila dhiivi? Muongemo. (b) N’nga Patreck aganyanle a-vi namwasa o-arela malangi-o?

¹⁵ N’nga andimuwa avapingoni anofunjedhavon’ni wa Yesu? Aliwa anofwanela funji-a alombwana thangani-avo azombwe, ira takaena vizo vilukulu.c Andimuwa avapingoni katinodedi-edhela ira anowafunji-a aliwao katidawi-enga yongo iliyothene. Andimuwa avapingoni anofwanela velela malangi-o wa azombwe ira taidhiwe vyongo vinjinji, takale odhiyevi-a, ororomeleya thitho ofunechecha labela atu enango.—1 Ti. 3:1; 2 Ti. 2:2; 1 Pe. 5:5.

¹⁶ Bali mwinango ndhinalee Patrick, atooganyali maningi namwasa o-arela malangi-o. Angali zombwe, kaaongecha pama venango ira vyongo moriya rima na abali naarongola. Ndimuwa mwinango wavapingoni atoozindiyela yorucha ya Patrick thitho atoom’va-a malangi-o mo-ovira kundu, mbwenye moriya rima. Patrick aongile ira: “Ndatoom’simba namwasa oi atoondiva-a malangi-o. Ndanoosukwala maningi ndaona abali tava-iwanga urumiwi wafuna miyo. Mbwenye malangi-o andiva-idhe ndimuuo, tatoondikami-a ira ndithuulelenga maningi vyolabela abali naarongolanga, a-kala wachela vizo vinango pingoni.” Vyo-arelavovyee pyoi Patrick atoo-eliwa kala ndimuwa wavapingoni angana vyawa 20.—San. 27:9.

17. N’nga Yesu athonyi-edhe a-vi ira anoororomela anamafunjedhee?

¹⁷ Yesu atoova-a anamafunjedhee basa yolaleela nofunji-a atu. Vinooneya ira anamafunjedhao taona ira katinaode laba basila. Yesu kaakaikela ira aliwa anooda laba. Mbwenye pyooneelatu ira Yesu kaakaikela ira anooda laba thitho anoawandela vyevyo. Yesu athonyi-edha ira anowaroromela maningi voawandela ira: “Mofwanafwana na mwemo Baba mundirumile liye, miyo thitho ndinourumani.”—Ju. 20:21.

18. N’nga andimuwa avapingoni anam’sazi-edhe a-vi Yesu?

¹⁸ N’nga andimuwa avapingoni anam’sazi-edhe a-vi Yesu? Andimuwa avapingoni enao anoidhiwa vyongo vinjinji, anova-a atu enango vyoira. (Afl. 2:19-22) Mofwanafwani-a, andimuwa avapingoni anooda vepa azombwe ira taakami-e mabasa, nosamalela va Nyumbani ya Umwene. Anova-a atu enango vyoira thitho anothonyi-edha ira anowanyindela vowafunji-a nowaroromela ira anooda laba pama basiwa. Mateu, wenuo ukanle wene ndimuwa wavapingoni, aongile ira unosimba akala andimuwa avapingoni anom’kami-a nom’funji-a basa ira alabenga pama. Liye aongile ira: “Ndadawi-a vyongo ndinosimba ira anoona vyevyo ninga ikundu yondifunji-a yeniyo inondikami-a ira ndilabenga pama.”d

19. N’nga ninofwanela dhilimbi-edha iranan’ni?

¹⁹ Yesu atoo-indi-edha basa malambo 40 aingumiyee yavailamboi ira alimbi-e nofunji-a atu enango. (1 Pe. 2:21) I-yo thitho ninofwanela a-rela ifwanafwani-o yee mosamala. Yesu unodha nikami-a irana vyevi. Liye atoonilanyedha ira: “Miyo ndili vambo-i na nyo malambo othene fiyedhela khomoni wahora ino.”—Mat. 28:20.