Yohova unodha ukami-ani vilela nyarwa dha-adedi-edhela nyo

1. N’nga kaninokaikela vyan’ni?

NINGA atu a Yohova, ninoidhiwa ira unonidhiveliwana thitho unofuna ira nikalenga osangalala na ingumi yapama maningi. (Aroma 8:35-39) Kaninokaikela ira hora dhothene na-arelanga makundo a Bibilyani, vyongo vinongoniwendela pama. (Esaya 48:17, 18) N’nga munoona a-vi nagumanana nyarwa dho-odedi-edhela?

2. N’nga ndi nyarwa dhiivi dhinaode i-yo gumanana, n’nga dhinooda niiri-a ira nivifukenga vyofuka viivi?

² Arumiwi othene a Yohova tanogumanana nyarwa. Mofwanafwani-a, bali-u unooda nisukwali-a, ninooda bulela marenda malukulu ananiiri-e ira na-airenga vyongo vinjinji vomlabela Yohova, venango ninooda gumanana vyo-arelavo vya masoka avilengo. Ninooda thitho ona nyarwa namwasa wa vyongo vinororomela i-yo. Nagumanana nyarwa ninga dhedhi, ninooda dhifuka ira: ‘Mwasiwa ngwan’ni vyevi vinondiireela? N’nga nditedawi-a yongo inango? N’nga vinothapulela ira Yohova kanandiraeli-a?’ N’nga mwatooroma vivwavo e-no? Akala ndi e-no kamutatile rima. Arumiwi anjinji ororomeleya a Yohova tatoovivwa e-no thitho.—Sal. 22:1, 2; Habak. 1:2, 3.

3. N’nga ninofunjedhavon’ni va lemba la Salimo 34:19?

³ Muleri Salimo 34:19. Kaonani makundo menli ofuneya anofwanya i-yo va salimoli: (1) Atu olongomana tanogumanana nyarwa. (2) Yohova unonivulumucha nagumanangana vyowesedha. N’nga Yohova unonivulumucha a-vi? Ndhila imbo-i kunikami-a ira nionenga vyongo mofwanelela. Angalive ira Yohova unolanyedha ira nisangalalenga namlabelanga, liye kaongile ira kaninagumanengana nyarwa malamboano. (Esaya 66:14) Liye unonilimbi-a ira nithuulelenga vya hora inofuna i-yo dhakaana ingumi yosangalala modhowa nodhowa. (2 Akor. 4:16-18) Mbwenye va-eni unonilimbi-a ira nidhowenave mlabela dambo nlilothene.—Male. 3:22-24.

4. Chini inofuna i-yo tapanya muyofunjeda yei?

⁴ Dhoweni nitapanyeni vyongo vinafunjedhevo i-yo va vifwanafwani-o vya arumiwi ororomeleya a Yohova oongiwa Bibilyani thitho amalamboano. Ninga munaonele i-yo ninooda gumanana nyarwa dho-odedi-edhela. Mbwenye akala ira ninomnyindela Yohova liye kanodha imwanana nikami-a. (Sal. 55:22) Natapanyanga vifwanafwani-ovi nidhifukenga ira: ‘N’nga aakale ira ngumiyo chini yafuna miyo ira vasogolo vogumanana vyevi? N’nga vifwanafwani-ovi vinondikami-a a-vi ira ndimnyindelenga Yohova? N’nga ndi makundo avi ana-indi-edhe i-yo basa vaingumi yi-u?’

ATU OONGIWA BIBILYANI

5. N’nga Yakobo agumanena nyarwa dhoi a-vi namwasa wa Labani? (Muone iruthiruthi yavakapani.)

⁵ Arumiwi a Yohova oongiwa Bibilyani tanoogumanana nyarwa dho-odedi-edhela. Kathuulelani ifwanafwani-o ya Yakobo. Babee atom’mwandela ira amathele mbo-i mwaa-ima aa-iyana a Labani baliwa wenuo amlabela Yohova thitho atomsikimizeli-a ira Yohova unodha mraeli-a maningi. (Maro. 28:1-4) Ee-no Yakobo atoira vyongo vyofwanelela. Liye atokuma wu Kanani dhowa waniwa wa Labani wenuo ana a-ima ambili, Leya na Rakele. Yakobo atomdhiveliwana Rakele mwana wang’ono wa Labani thitho atomlabela babee vyawa 7 ira amthele. (Maro. 29:18) Mbwenye vyongo kavyaireile ninga mwathuulela Yakobo. Labani atomvuthi-a vomva-a mwanee wandimuwa Leya ira amthele. Labani atorumeli-a ira Yakobo athele Rakele vangavirile sumana limbo-i mbwenye anofwanela i-nda okoka basa wa vyawa vinango 7. (Maro. 29:25-27) Labani kaam’mwirela vyongo vyolongomana Yakobo. Liye atom’mwirela Yakobo vyongo vyo-olongomanavi wa vyawa 20.—Maro. 31:41, 42.

6. N’nga ndi nyarwa dhiivi dhinango dhedho dhavilenle Yakobo?

⁶ Yakobo atovilela nyarwa dhinango. Liye atokaana banja nlukulu mbwenye kaiira a-imao tanoovwelana hora dhothene. Aliwa tatofiya vomguli-a baliwa Yosefe udhaari. Ambili mwa a-ima a Yakobo, Simiyoni na Levi tatoiri-a manyadho banja liwa thitho tatonyozi-a dhina la Yohova. Wenjedhela vevo i-yana odhiveliwiwa wa Yakobo, Rakele, atokwa vabala liye mwaniwa wanambili. Thitho na mwasa wa ndhala ilukulu, Yakobo atokanyi-edheya thamela wu Iguputu angali oulula.—Maro. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. N’nga Yohova athonyi-edhile a-vi ira unosangalala na Yakobo?

⁷ Va vyothene vyam’mwireele Yakobo, kaa-iidhe roromeleya wa Yohova thitho vyolanyedha vyee. Yohova atomthonyi-edha ira unosangalala na liye. Mofwanafwani-a, angalive ira Labani atom’mwirela vyongo vyo-olongomana, Yohova atomraeli-a Yakobo vomva-a fuma injinji. Thitho kathuulelani mwemo mwasimbele liye Yohova angagumanena mwanee Yosefe wenuo athuulela liye ira utokwa. Yakobo atooda vilela nyarwa namwasa okala vauxamwali wapama na Yohova. (Maro. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) I-yo thitho nakala vauxamwali wapama na Yohova ninooda vilela nyarwa dho-odedi-edhela dhedho dhinogumanana i-yo.

8 N’nga Mwene Davide afuna iran’ni?

⁸ Mwene Davide kaaode irana vyongo vyothene vyafuneya vomlabela Yohova. Mofwanafwani-a, Davide anofunechecha m’mangela Nlungu Kachisi. Liye atom’mwandela namaongela Natani vyafuna liye iravyo. Voakula Natani atoonga ira: “Muire iliyothene ili rimani mwinyu neri-a Nlungu waimbarimbari uli nanyo.” (1 Limb. 17:1, 2) Vinooneya ira madhu enala tatomlimbi-a maningi Davide. Venango vahora yeniyo atoroma kozeela basa nlukululo.

9. N’nga Davide airilen’ni angavwide milanyu yosukwali-a?

⁹ Va-anavire hora namaongela wa Yohova atoodhana mwasa osukwali-a. “Nama-iyuo,” Yohova atom’mwandela namaongela Natani ira: Kai Davide unofuna manga kachisi mbwenye mbo-i mwaa-imee. (1 Limb. 17:3, 4, 11, 12) N’nga Davide airilen’ni angavwide milanywila? Atochinja vyongo vang’ono. Atoroma gumani-a vyongo vyevyo mwanee Solomo vyafuneela liye ira amange kachisuo.—1 Limb. 29:1-5.

10 N’nga Yohova amraeli-idhe a-vi Davide?

¹⁰ Angam’mwandele Davide ira kai liye unofuna manga kachisi Yohova atoira ivwelano na liye. Atomlanyedha Davide ira mbo-i mwaa-imee obaliwela zelenimwee unodha tonga modhowa nodhowa. (2 Sam. 7:16) Kathuulelani mwemo Davide munofuna liye dhasangalala muilambo ipya idhiwa ira unosangalala na ingumi muutongi wa vyawa 1.000 wa Yesu, Mwene okumela banjani mwee. Mwasula unonikami-a ona ira masiki ira kaninaode ira vyongo vyothene vinofuna i-yo vomlabela Nlungwi-u, liye unooda nilokotedha maraeli-o enango enao a-adedi-edhela i-yo.

11. N’nga Makristau a muhora ya arumiwi, talimbi-iwile a-vi masiki ira Umwene kwaadhe vahora yadedi-edha aliwa? (Mayirelo 6:7)

¹¹ Makristau a muhora ya arumiwi tanoogumanana nyarwa dho-odedi-edhela. Mofwanafwani-a, aliwa tanoodedi-edhela mwachidwi udha wa Umwene wa Nlungu, mbwenye kataidhi ira Umwenula wadhe e-lini. (Mayir. 1:6, 7) N’nga tairile avi? Aliwa tanoopingeya na basa lolaleela. Vevo milanyu yapama vyamwadheya aliwa, tatoona umboni oi Yohova unoraeli-a thindhi liwa.—Muleri Mayirelo 6:7.

12. N’nga Makristau a muhora ya arumiwi tairile a-vi muhora ya ndhala?

¹² “Vahora inango watokala ndhala ilukulu vailambo yothene yavathi weo uli atu.” (Mayir. 11:28) Vyevi vyatookuza thitho Makristau oroma. Kathuulelani mwemo mwaonele aliwa nyarwa na mwasa wa ndhala ilukulwila. Pyo-okaiki-a ira miru ya mabanja yanookumbanya namwasa ofuna fwanya vyofuneela vya mabanjiwa. N’nga a-vi vya azombwe enao tana vifunelo vyofuna wenjedhela urumiwiwa? Venango aliwa tanoona ira kwapama imeli-a vifunelo viwa? Masiki ira vatookala nyarwa, Makristau tatochinja vyongo movwelana na mwemo vyongo mwakalele aliwa vaingumiwa. Aliwa tatodhowanave laleela ninga mwaodela aliwa thitho sangalala vogawela Makristau afwiwa awu Yudeya vyongo vyana aliwa.—Mayir. 11:29, 30.

13. N’nga Makristau taoni maraeli-o oi a-vi vahora ya ndhala?

¹³ N’nga Makristau taoni maraeli-o oi a-vi vahora ya ndhala? Enao tava-iwile vyongo vyofuneela tatoona ira Yohova unoakami-a. (Mat. 6:31-33) Vinooneya ira aliwa tatoroma vwelana maningi na Makristau enao taakami-idhe. Thitho atu tavelele vyongo viwa naatu takami-a basalo, tanoofwanya imwerumweru inodha namwasa ova-a. (Mayir. 20:35) Yohova atoaraeli-a othene enala namwasa oira vyongo movwela na mwemo mwachinjele vyongo vaingumi vyiwa.

14. N’nga chini yam’mwireele Barnaba na Paulo, n’nga vyo-arelavovyee vyali vyoi a-vi? (Mayirelo 14:21, 22)

¹⁴ Hora dhinjinji Makristau a muhora ya arumiwi tanooni-iwa nyarwa venango vahora ya-adedi-edhela aliwa. Kathuulelani vyevyo vyam’mwireele Barnaba na rumiwi Paulo vevo valaleela aliwa wu Lusitala. Voroma tatowacheliwa pama naatu enao taavuruwana. Mbwenye hora inango nama-iyu wa dambo lelo atu oruni-a “tatoakopa atwao” thitho atu enango tatomponyedha Paulo mabwe nom-iya anga-adhi vang’ono funa wukwa. (Mayir. 14:19) Mbwenye Baranaba na Paulo tatoodhowanave laleela matatamo enango. N’nga vyo-arelavoyee vyali vyoi a-vi? Aliwa tatoakami-a “atu angasi ira takale anamafunjedha” thitho vyoonga na vifwanafwani-o viwa vyatoolimbi-a Makristau afwiwa. (Muleri Mayirelo 14:21, 22.) Atu anjinji tatoganyali na mwasa oi Baranaba na Paulo katawelele nduli angalive ira tanooni-iwa nyarwa dho-odedi-edhela. I-yo thitho ninodha raeli-iwa akala kanino-iya laba basa liniva-idhe Yohova.

ATU A MUHORI-U

15. N’nga ninofunjedhavon’ni va ifwanafwani-o ya bali A. H. Macmillan?

¹⁵ Ya-anafiye yawa ya 1914, atu a Yohova tanoodedi-edha mwaifunelo ira vanodha ireya vinango. Mofwanafwani-a, kathuulelani vyevyo vyam’mwireele bali A. H. Macmillan. Molandana naatu anjinji vahora yeniyo, bali Macmillan anothuulela ira mo-odimbela unodha wachela yotuva yodhowa dhulu. Mwasula atouonga mumwasa waongile liye mu Setembro 1914, liye atoonga ira: “Vinooneya ira mwasa wen’na ngomari-a onga.” Mbwenye wen’na kaali mwasa omari-a. Vasogolovee bali Macmillan atoolemba ira: “Vinooneya ira anjinji a i-yo natotamanga rima thuulela ira ninodhowa dhulu vahora yeniyo.” Liye atowenjedhela ira: “Yongo yafuna i-yo irana kupingeya na basa la Mbwiye.” bali Macmillan anopingeyadi na basa. Thitho anokaana thindhi va basa lolaleela. Liye atokaana ngari yolimbi-a abali anjinji enao tamangiwile na mwasa okonda volowela unyakondo. Hora dhothene aliwa tanofwanyeya va migumanoni yapingo angalive ira tali oulula. N’nga bali Macmillan aganyali a-vi namwasa okala opingeya vomlabela Yohova vevo vadedi-edha liye dhawachela yotuva? Anga-adhi vang’ono funa ukwa mu 1966, atolemba ira: “Iroromelwanga chaafookilevo navang’onovene.” Yei chiifwanafwani-o yapama maningi wa i-yo othene, inofwanela i-yo tukulela simbwasimbwa akala nitovilela wa hora indendai kwaranya mwemo mwadedi-edhela i-yo!—Aeb. 13:7.

16. N’nga bali Jennings na i-yanee tagumanena nyarwa dhoi a-vi mo-odedi-edhela? (Yakobo 4:14)

¹⁶ Arumiwi anjinji a Yohova tanogumanana nyarwa dhokuza tutu liwa mo-odedi-edhela. Mofwanafwani-a, mu mwasa okuza limbili la ingumiyee bali Herbert Jenningsb atoonga mwemo liye na i-yanee mwakalela aliwa osangalala na urumiwi wa umisionariyo wu Ghana. Mbwenye vangavirile hora atokaana marenda a mathuuleloni. Vothuulela madhu a va Yakobo 4:14, bali Jennings aongile ira vyevi vyandireele “na ‘namaebe-i’ oi kanadedi-edhela.” (Muleri.) Liye atolemba ira: “Nanofuneela rumela thitho natosaka-edha ira nithame wu Ghana, i-ya afwi-u avarimani dhowa wu Canada ira ndimawachele kami-o la mirombwe.” Yohova atomkami-a bali Jennings na i-yanee ira tadhowenave mlabela mororomeleya masiki tagumanangana nyarwa.

17. N’nga ifwanafwani-o ya bali Jennings yakami-idhe a-vi abali enango?

¹⁷   Viongile bali Jennings moona rima vyatookuza maningi atu enango. Rongola unango atoolemba ira: “Kandinaromevo mwasa ndifiya varimani maningi ninga vyalerile miyo mwasula. . . . Leri vyairile bali Jennings vo-iya urumiwee ira amawachele kami-o la mirombwe, watoondikami-a maningi ira ndionenga vyongo mofwanelela vaingumi yanga.” Bali unango atolemba ira: “Ndingatumikele ninga ndimuwa wavapingoni wa vyawa 10, ndanofuneela i-ya izwanga namwasa wa marenda a mathuulelo. Ndadhiona ninga mutu oimwanana thitho ndanokumbanya maningi moi kandaoda leri myasa dhoonga limbili la vingumi vyaatu enango. . . . Mbwenye vilela wa bali Jennings watoondilimbi-a maningi.” Vyevi vinondithuucha ira ndavilelanga nyarwa dho-odedi-edhela ndinooda limbi-a atu enango. Masiki ira vyongo vya-aireye mo-odedi-edha ninooda kala ifwanafwani-o waatu enango vamwasa ororomeleya thitho vilela.—1 Pe. 5:9.

18. Ninga muonele i-yo vairuthiruthiniva, n’nga ninofunjedhavon’ni va vyevyo vyam’mwireele rongola okweliwa wau Nigeria?

¹⁸ Nyarwa dhodha morurumucha ninga sau wa COVID-19, utokuza maningi arumiwi ororomelaya a Yohova. Rongola unango okweliwa wa Nigeria a-adhina yodya thitho kobiri yoyeva maningi. Dambo lo-arela mwanee wa-iyana atomfuka ira, n’nga ninodyan’ni, aliwa tali tangapiile komixo imbo-i ya mbunga yeniyo yali yomari-a. Rongoli-uo atom’mwandela mwanee ira kaana kobiri thitho yodya iliyothene ee-no anoofwanela a-rela ifwafwani-o ya i-yana unango okweliwa wau Zarefati, vosaka-edha yodya yomari-a yana liye nomnyindelanga Yohova. (1 Mam. 17:8-16) A-anarome thuulela navang’onovene ira unodyan’ni nathana wa dambo lelo tatowachela kami-o lofuneela kumela wa Makristau afwiwa. Va vyongovyo vatookala vyodya vyokwakwanela masumala menli. Rongoluo kaaidhiwa ira Yohova unovuruwana vyaonga liye na mwaneuo. Onga imbarimbari namnyindelanga Yohova va nyarwa dhedho dhinagumanena i-yo unooda nikami-a ira nimnyindelenga maningi.—1 Pe. 5:6, 7.

19. N’nga bali Aleksey Yershov arucheile moi a-vi?

¹⁹ Mu vyawa vya chineneeva abali naarongoli-u anjinji tanokala tavilelanga nyarwa dho-odedi-edha. Kathuulelani vyevyo vyam’mwireele bali Aleksey Yershov wenuo unokala wu Russia. Atu ava horiyo tali varendele vevo bali Yershov vyabadiziwa liye mu yawa yau 1994. Mbwenye vyawa vyo-arela vyongo vyatochinja wu Russia. Mu 2020, mapolisiya tatovolowa thitho sakasaka m’mba mwa bali Yershov thitho tatotukula vyongo vinjinji. Vangavirile medi mingasi guverno atoadhulela milandu. Vyongo vyatofiya vothakala maningi mutu unango adhinami-edha funjedha Bibilya wa yawa imbo-i angaoni-idhe vidiyo yagaravarile liye ira ikale umboni valanduo. Vyevi vyali vyothakala maningi!

20. N’nga bali Yershov airile a-vi ira adhowenave limbi-a uxamwalee na Yohova?

²⁰ N’nga vatokala vyo-arelavo vyapama vamwasa ovilela wa bali Yershov? Ee. Uxamwalee na Yohova watolimba maningi. Liye atoonga ira: “Miyo na i-yananga nanolobela vambo-i mwavaduzi naduzi, ndinoidhiwa ira kandaode vilela mo-okami-iwa na Yohova.” Atowenjedhela onga ira: “Funjedha vameka watondikami-a ira nda-afooke. Ndinothuulela modi-a vya arumiwi ororomelaya awale. Vatokala myasa injinji yoongiwa Bibilyani yothonyi-edha funeya okala o-otekenyeya thitho mnyindela Yohova.”

21. N’nga nifunjedhilen’ni mu mwasula?

²¹ N’nga nifunjedhilevon’ni vamwasula? Hora dhinango ninooda gumanana nyarwa dho-odedi-edhela muilamboi. Masiki vingalive ee-no, Yohova unokami-a arumiwee anomnyindela. Ninga mwemo lemba linosogolela mwasula munoongela aliwa, “nyarwa dha mutu olongomana toinjiva, mbwenye Yohova unoavulumucha wu nyarwa dhothene.” (Sal. 34:19) Malo mothuulelanga nyarwa dhinagumanena i-yo, dhoweni nithuulelenga mwemo Yohova munoniva-edha liye kopolo ira niodenga vilela. Naira mofwanafwana na rumiwi Paulo ninooda onga ira: “Va vyongo vyothene ndinofwanya kopolo kumela wa wenuo undiva-idhe kopolo.”—Afil. 4:13.