Mum’nyindelenga Yohova ira audidili-eni

1. N’nga vyongo vyali a-vi wa Ayuda enao tali udhaari?

N’NGA munothuulela ira Ayuda tavivwa a-vi vyali aliwa udhaari wu Babulo? Aliwa tali taonanga ilambwiwa vyanongiwa aliwa. Ayuda tatootukuliwa dhowiwana wu ilambo yailendo namwasa wa vyodawa viwa na vyaanamabaliwa. (2 Li. 36:15, 16, 20, 21) Pyaimbarimbari ira wu Babulo, adhaari tanooda laba mabasiwa a dambo na dambo. (Jer. 29:4-7) Mbwenye ingumiiwa chaali yokweya thitho aliwa katadhiveliwana kaathi wu Babulo. N’nga tavivwa a-vi na vyongo vyaireilevyo? Kaonani vyaongile mutu mwinango ororomeleya wenuo adhowile naaliwa vambo-i udhaari. Liye aongile ira: “Nakaathidhe vathi chereerani mwa mi-inje yau Babulo. Natoola ningathuulele vya Ziyoni.” (Sal. 137:1) Atu tali udhaarao tanoodhivwela tangaranga, n’nga mbaani afuna alimbi-a?

2-3. (a) N’nga Yohova aairele n’ni Ayuda enao tali udhaari? (b) N’nga ninotapanya n’ni muyofunjedha yei?

² Yohova ndi “Nlungu unonididili-a va yorucha iliyothene.” (2 Ak. 1:3) Yohova ndi Nlungu waudhivela thitho unosangalala didili-a atu ali vauxamwali wapama na liye. Yohova atooidhiwa ira enango mwa Ayuda adhowile udharao, anodha rumela langiwa nowelela wa liye. (Esa. 59:20) Wanga-adhi vyawa vyokwaranya 100 ira tadhowe udhaari, Yohova atoom’mwandela Esaya ira alembe bukhu lelo linoidhiweya na dhinalee. Voonga ifunelo ya bukhuli Esaya aongile ira: “‘Ulimbi-e atwanga. Mwaimbarimbari waalimbi-e,’ unoonga ee-no ndi Nlungwinyu.” (Esa. 40:1) Dhela mwa vyongo vyalembile namaongelula, Yohova atoonga madhu olimbi-a Ayuda enao tadhowile udhaari afuneela aliwa.

³ Molandana na Ayuda enao tadhowile udhaari, i-yo thitho ninofuneela limbi-iwanga hora dhothene. Muyofunjedha yei ninoona mwemo Yohova mwalimbi-edhe liye adhaarao mundhila dhiraru: (1) Yohova atoolanyedha ira unodha levelela atu ochinyuwa (2) Yohova atoovelela idedi-edho waatwee na (3) Yohova atowakami-a ira ta-aovenga. Natapanyangani yofunjedha yei ninoona mwemo Yohova munanilimbi-edhe liye mundhila dhedhi.

YOHOVA UNONILEVELELA MWATANGARANGA

4. N’nga Yohova unothonyi-edha a-vi ira ndi Nlungu wa tangaranga? (Esaya 55:7)

⁴ Yohova ndi “Baba wa tangaranga dhilukulu.” (2 Ak. 1:3) Yohova atoothonyi-edha ira ngwa tangaranga vevo valanyedhile liye ira unodha levelela adhaari enao achinyuwile. (Muleri Esaya 55:7.) Yohova aongile ira: “Namwasa wa udhivelanga ororomeleya oi kunochinja, ndinodha uvwelani tangaranga.” (Esa. 54:8) N’nga Yohova aavwenle a-vi tangaranga? Angalive ira Ayuda tanoorucheya namwasa wa vyo-arelavo vya vyodawa viwa, Yohova atowalanyedha ira katinodha kalangave wu Babulo modhowa nodhowa. Vira wahora Ayuda tatoowelela waniwa. (Esa. 40:2) Vinooneya ira madhwala tatowadidili-a thitho limbi-a atu tachinyuwile enao tali udhaari.

5. Mwasiwa ngwan’ni ninooda onga ira nitokaana myasa minjinji yosimba tangaranga dha Yohova kwaranya Ayuda enao tali udhaari?

⁵ N’nga ninofunjedhavo n’ni? Yohova ngokozeya levelela arumiwee na rima wethene. Mo-iyana na Ayudao, malamboano nitokaana mwasa nlukhulu onoiri-a roromelanga likundo leli. Mwasiwa ngwan’ni ninoonga ee-no? Va-eeni ninovwechecha mwasee pyoodeya ira Yohova anilevelelenga. Vangavirile vyawa vinjinji kumela vevo Esaya vyalembile liye ulosula, Yohova atooruma Mwanee obaliwa ekhene vailambo yavathila ira adhavelele khuto oombolana atu othene ochinyuwa. Namwasa wa sembe yen’na, Pyoodeya mali-elatu “vyodawa vyothene.” (May. 3:19; Esa. 1:18; Aef. 1:7) Onga mwaimbarimbari ninom’lambela Nlungu wa tangaranga.

6. N’nga thuulela tangaranga dha Yohova unonikami-a a-vi? (Muone thitho iruthiruthi.)

⁶ Madhu ava lemba la Esaya 55:7, anooda nilimbi-a nadhiombanga landu. Enango a i-yo ninodhowechanave dhiomba landu va vyongo vyadawi-idhe i-yo angalive ira nitochinyuwa. Vyevi vinooda ireya simbwasimbwa akala ninogumanana vyo-arelavo vya vyongo vyadawi-idhe i-yovyo. Mbwenye akala nitorumela chinyuwa, kanikaikelenga ira Yohova utonilevelela. Thitho Yohova alevelela unodiwalelatu mwasuo. (Mufwanafwani-edhe na lemba la Jeremiya 31:34) Akala Yohova kanokalela thuulelanga vyongo vyadawi-idhe i-yovyo, i-yo thitho kaninofwanela vithuulelanga. Yohova unothuulela maningi vyongo vinoira i-yo va-eeni a-kala vyongo vyadawi-idhe i-yo ndulimu. (Zak. 33:14-16) Vo-odembuwava, Babi-u wa tangaranga dhilukulu unodha mali-elatu nyarwa dhothene dhinogumanana i-yo, namwasa wa vyongo vyadawi-idhe i-yo.

7. N’nga chini inanilimbi-e ira nivepe kami-o waandimuwa avapingoni akala nikadhi nilokotanga vyodawa?

⁷ N’nga ninofwanela iran’ni akala ithuulela rimi-u inoniruchi-a namwasa olokota yodawa? Bibilya linonilimbi-a ira nivepenga andimuwa avapingoni ira tanikami-e. (Yak. 5:14, 15) Mbwenye kai vyokweya rumela vyongo vidawi-idhe i-yo. Chinyuwa unooda nilimbi-a ira niwandele alombwana ororomeleyala. Yongo inanikami-e kuthuulela ira Yohova naalombwana aasakunle liye ala, anodha nivwela tangaranga. Kathuulelani mwemo tangaranga dha Yohova mwam’kami-dhele aliwa bali mwinango dhinalee Arthur,a wenuo arucheya maningi na ithuulela rimee. Liye aongile ira: “Vaduzi duzi wa yawa imbo-i ndikadhi ndionelanga vyaumandhave. Mbwenye ndigavuruwanile mwasa okuza ithuulela rima, ndatoom’mwandela i-yananga naandimuwa avapingoni nyarwa yagumanana miyo. Ndangairile vyevyo ndatooroma dhivwa pama thitho ndanoosukwalave namwasa wa yodawa yairile miyo. Andimuwa avapingoni tatoondisikimizeli-a ira Yohova unofunave ira ndikale fwee. Yohova unonilangi-a namwasa oi unonidhiveliwana. Madhu audhivelala tatoondididili-a rima thitho tatoondikami-a ona ira Yohova unondilevelela.” Va-eeni Arthur ndi painiya okaatheya thitho rumiwi okami-a. Pyolimbi-a idhiwa ira Yohova unonivwela tangaranga nachinyuwa.

YOHOVA UNONIVA-A IDEDI-EDHO

8. (a) N’nga chiidedi-edho iivi yeniyo Yohova yava-idhe liye Ayuda enao tali udhaari? (b) Movwelana na lemba la Esaya 40:29-31, n’nga idedi-edho yakami-idhe a-vi Ayuda enao tachinyuwile?

⁸ Atu taona ira pyo-oodeya ira Ayuda enao tali udhaari, anodha thathuliwa nowelela waniwa. Utongi wakopolo wailambo yothene wa Ababulo wanooidhiweya ira kwaa-iya adhaaree ira tawelele waniwa. (Esa. 14:17) Mbwenye Yohova atoava-a atwee idedi-edho. Liye atoolanyedha ira unodha akumi-a atwee thitho kavali yongo inam’mwimwanani-e irana vyevyo. (Esa. 44:26; 55:12) Wa Yohova Ababulo tali ninga tumbulu. (Esa. 40:15) Mutu avudhelela vali tumbulu, hora yeniyene tumbululo linokumavo. N’nga idedi-edho yakami-idhe a-vi Ayudao? Yatowalimbi-a nowakami-a thitho mundhila inango. Yesaya atoolemba ira: “Atu anom’dedi-edhela Yohova, anodha kaana kopolo.” (Muleri Esaya 40:29-31.) Ee-no, idedi-edho yatoava-a kopolo thitho tangaodile “purumuwela dhulu kalanga ninga atokaana mapepelu aivangwe.”

9. N’nga Ayuda enao tali udhaari tana myasa yoi a-vi yaairi-a roromelanga vyongo vyalanyedhile Yohova?

⁹ Yohova atoava-a Ayuda enao tali udhaari mwasa ororomelela vyolanyedhavyee. Kathuulelani vya maulosi enao tali tangamadhi kwakwaneli-edhiwa wale vahora yeniyo. Mwaifwanafwani-o, aliwa tali tangaidhiwile ira Asuri ali angamadhi gonji-a umwene wa norte wau Israeli notukula atwee adhowana udhaari. (Esa. 8:4) Tali thitho tangaoni Ababulo tanonganga Yerusalemu notukula atwee noadhowana udhaari. (Esa. 39:5-7) Tatoona thitho Mwene Zedekiya angairi-iwile ira a-aonenga notukuliwa dhowiwana wu Babulo. (Jer. 39:7; Zak. 12:12, 13) Vyongo vyothene vyaongile Yohova vyatookwakwaneli-edhiwa. (Esa. 42:9; 46:10) Vyevi vyatoolimbi-a iroromelo yiwa ira vyongo vyalanyedhile Yohova ira unodha akumi-a muudhaari unodha vikwakwaneli-edha.

10. N’nga chini inanikami-e ira nikaena idedi-edho yakopolo malambo omari-ala?

¹⁰ N’nga ninofunjedhavo n’ni? Nafooka, idedi-edho inooda nilimbi-a thitho nikami-a ira nikaena okhoka kopolo. Ninokala muhora yorucha thitho vatokala amwidani akopolo enao anoniruni-a. Mbwenye kanifooke. Yohova utoniva-a idedi-edho yapama maningi ya ingumi yo-omala, voi ninodha kala obareleya thitho ninodha kala varendele waimbarimbari. Hora dhothene nithuulelenga idedi-edho yen’na. Na-aire ee-no idedi-edho yi-u inodha kala ninga ninoing’ana limburo lobaleya dhela va janela loi vidrulee topingidheya. N’nga ninaire a-vi ira “nionenga pama” vyongo vinodedi-edhela i-yo? Hora dhothene ndi pama thuulelanga mwemo ingumi munofuna aliwa dhakalela muilambo ipya. Ninooda leri myasa, onela mavidiyo thitho vuruwana nyumbo dhoonga vya idedi-edho yi-u. Ninooda m’mwandela Yohova dhela mulobelo vyolanyedha vinofunechecha i-yo dhaona vikwakwaneli-edhiwanga.

11. N’nga chini yam’kami-idhe rongola mwinango wenuo abulela marenda malukulu ira akaena okhoka kopolo?

¹¹ Kathuulelani mwemo idedi-edho mwalimbi-edhe aliwa rongola mwinango dhinalee Joy, wenuo unobulela marenda malukulu. Liye aongile ira: “Ndadhikumbanyedhanga, ndinom’mwandelecha Yohova moda unodhivwela miyo namwasa oi ndinoidhiwa ira unondivwechecha. Yohova unowakula malobelwanga vondiva-a kopolo ‘yokwaranya yobaliwana.’” (2 Ak. 4:7) Joy unodhifwanafwani-edhela angali muilambo ipya mwemo “kavali mutu unofuna dhakala ilambonimo unofuna dhaonganga ira: ‘Ndinaabulela.’” (Esa. 33:24) Na-iyene thitho nam’mwandelanga Yohova moda unodhivwela i-yo nothuulelanga vya idedi-edho yi-u ninooda kaana kopolo.

12. N’nga ndi myasa iivi inonikami-a roromelanga vyolanyedha vya Yohova? (Muone thitho iruthiruthi.)

¹² Molandana na mwemo mwairele liye na Ayuda enao tali udhaari, Yohova utoniva-a myasa minjinji yoniiri-a roromela vyolanyedhavyee. Kathuulelani vya maulosi enao anokwakwaneli-edhiwa va-eeni. Mofwanafwani-a, va-eeni ninoona utongi wa kopolo vailambo yothene oi “va vyongo vinango ngwakopolo mbwenye va vyongo vinango ngo-okaana kopolo.” (Dan. 2:42, 43) Ninovwa vya “vindharandhara mumamburo o-iyana i-yana” thitho ninolaba basa yolaleela “atu amaziza othene.” (Mat. 24:7, 14) Maulosi enala na enango anolimbi-a iroromelwi-u ira vyongo vilanyedhile Yohova vinokwakwaneli-edhiwa vo-odembuwava.

YOHOVA UNONIKAMI-A IRA NA-AOVENGA

13. (a) N’nga Ayuda taguman’nena nyarwa dhiivi vahora yakumi-iwile aliwa mu udhaari? (b) Movwelana na lemba la Esaya 41:10-13, n’nga Yohova alimbi-idhe a-vi Ayuda enao tali udhaari?

¹³ Angalive ira Yohova atoolimbi-a Ayuda enao tali udhaari voava-a idedi-edho yapama, tanooidhiwa ira anodha gumanana nyarwa vahora inofuna aliwa dhakumi-iwa muudhaari. Yohova ali angaongeletu ira komoni wa udhaaruo, mwene mwinango wakopolo unodha dhimbinuela maziza othene orungunuwa, adhamala unodha dhimbinuela Babulo. (Esa. 41:2-5) N’nga Ayudao tafwanela ovanga vyongo vyevyo? Kabe, namwasa oi vyongo vyevi vya-anaireye, Yohova ali angamadhi alimbi-a voawandela ira: “Kuove namwasa oi miyo ndili nawee. Kuvikumbanyedhe namwasa oi miyo ndili Nlungwaa.” (Muleri Esaya 41:10-13.) N’nga veva Yohova athapulelan’ni voawandela ira “miyo ndili Nlungwaa”? Kavinothapulela ira Yohova aira athuucha Ayuda ira tam’lambelenga namwasa oi aliwa tatoomala idhiwa ira anofwanela irana vyevyo. Mbwenye liye aira aathuucha ira unodha dhowanave kala uikundu yiwa.—Sal. 118:6.

14. N’nga Yohova akami-idhe a-vi Ayuda enao tali udhaari ira ta-aovenga?

¹⁴ Yohova atookami-a Ayuda enao tali udhaari ira ta-aovenga voathuucha vya zeludhee na kopolodhee dho-okaana madile. Yohova atoowandela Ayudao ira taing’ane nyenyedi dhulu. Atoawandela ira kaiira ate panducha baa-i nyenyedidho mbwenye unoidhiwa dhina la nyenyedi iliyothene. (Esa. 40:25-28) Ee-no Yohova kanaimwanena idhiwa dhina la rumiwee uliwethene. Akala Yohova utokaana kopolo dhopanducha nyenyedi, kuongela ira utokaana kopolo dhokami-ana arumiwee. Vyevi vinooni-a ira Ayuda enao tali udhaari katafwanela vikumbanyedhanga venango ova yongo iliyothene.

15. N’nga Nlungu akozeeli-edhe a-vi Ayuda enao tali udhaari va vyongo vyadedi-edhela aliwa?

¹⁵ Yohova atoowandela atwee vyongo vyofwanelela irana hora yoi takumi-iwe muudhaari yafiya. Maromelo wa bukhu la Esaya, Nlungu atoowandela atwee ira: “Nyo atwanga, dhowani mumavolowe makwartuni mwinyu awari thitho mufunge lango. Mumavithale mwemo fiyedha nyanyuwa wanga ungavirile.” (Esa. 26:20) Kwakwaneli-edhiwa oroma wa ulosi wen’na, vinooneya ira waireile Koresi vyagonji-idhe liye Babulo. Mulimbo lemba limbili mwinango wa Igiriki aongile ira Koresi angavolowile mu Babulo, “atootonga [anyakondwee] ira tamaphe mutu uliwethene unam’fwanye aliwa vandhe.” Vinooneya ira atu awu Babulo tatoova maningi na vyongo vyevi. Mbwenye Ayuda tatoobareleya namwasa o-arela malangi-o a Yohova.

16. Mwasiwa ngwan’ni kaninofwanela kumbanyedhanga maningi vyongo vyasogolo? (Muone thitho iruthiruthi.)

¹⁶ N’nga ninofunjedhavo n’ni? Vachineneeva ninodedi-edhela nyarwa ilukulu yoi kinarome ireyavo. Nyarwa yadharoma, atu ailambwila anodha dodomeya mathuulelo thitho anodha ova. Mbwenye atu a Yohova katinodha ova. Nitoidhiwa ira Yohova ndi Nlungwi-u. Ninodha imela noimecha mirwi-u voidhiwa ira “ivulumucho yi-u itokwivela.” (Luk. 21:28) Masiki vahora yeniyo uli vwelano wa vilambo adha nidhimbinuela, ninodha kalave olimba. Yohova unodha nikami-a vo-indi-edha basa angelwee thitho malangi-o onikami-a ira nivulumuwe. N’nga unodha niva-a a-vi malangi-o enala? Va-eeni kaninoidhiwa. Mbwenye vinooneya ira venango ninodha va-iwa malangi-o ala dhela pingoni. Ninooda onga ira mipingwila inodha kala ninga “makwartu awari” ira nidhavithelemo nobareleya. N’nga ninakozeele a-vi vyongo vinofuna dhaireya sogolou? Ninofwanela vwelananga maningi naabali naarongoli-u, vwela malangi-o agulu la Yohova thitho roromelanga ira ndi Yohova unosogolela gulu li-u.—Aeb. 10:24, 25; 13:17.

17. N’nga munaire a-vi ira mum’nyindelenga Yohova ira aulimbi-eni?

¹⁷ Angalive ira Ayuda enao tali udhaari tanoogumanana nyarwa, Yohova anowalimbi-a nowakami-a. Na-iyene thitho unodha niirela vyongo vimbo-ive. Ee-no akala munogumanana nyarwa dhorucha moi a-vi, mudhowenganave m’nyindela Yohova ira aulimbi-engani. Muroromelenga ira Yohova ndi Nlungu wa tangaranga dhilukulu. Mukaengana idedi-edho yolimba. Muthuulelenga ira namwasa oi Yohova uli uikundu yinyu, kavali yongo inofwanela nyo ova.