N’nga ndinofwanela i-ya tekenya karo?

NYO mutotekenya karo wa vyawa vinjinji. Thitho munosangalala tekenya karwinyu. Mbwenye akala abalinyu naafwanyu aanoukumbanyedhani thitho anofuna ira muthuulele pama akala munofuneeya dhowanave tekenya karo. Nyo munooda a-vwechecha mwasiwa anothuulela ira unofuneela irana vyevyo.

N’nga vyevi vitoroma uireelani? Akala vitoroma uireelani, chini inaukami-eni sakula munofwanela dhowanave tekenya karo venango khabe?

Mu vilambo vinango, akala motorista utoroma ulula thitho unofuna ira amairi-e okoka karta lotekenyana karo, unofwanela dhowa ira amaonane na ifirimero ira amam’mone akala unofwanela dhowanave tekenya venango khabe. Makristau anokala mu vilambo vyevi anovwela malamulo thitho a-arela vyosakula viirile andimuwa aguverno. (Aro. 13:1) Mo-obala ilambo inokala i-yo, munofwanela dhiona a-kala pyoodeya dhowanave tekenya karo mobareleya.

MUTHUULELENGA MODA UNOTEKENYA NYO KARO

Movwelana na gulu n’nango la National Institute on Aging (NIA) lau Estados Unidos, latoonga ira atu oulula anofwanela dhifuka vyofukavi:

N’nga ndinorucheya leri vikwangwani vi-eliwile ndhila venango ona pama nama-iyu?
N’nga ndinoodecha ing’ana pama va supeyoni ira ndiodenga ona vyanduli?
N’nga ndinorucheya irana vyongo mombaranya, ninga khumi-a nyalo langa va aselerador dhowa va taravau?
N’nga ndinotekenya mwavang’ono vang’ono fiyedha dhodhomi-a makaro enango?
N’nga hora dhinango ndino-alecha vang’ono funa ira ngovi venango karwanga pwanyeya venango puteya namwasa odima vyongo?
N’nga mapolisiya anondiimecha hora dhinjinji na moda munotekenyela mi-yo karo?
N’nga ndinothithelecha ndatekenyanga?
N’nga vatokala mirombwe inomwa miyo yoi inodhodhomi-a moda munotekenyela miyo karo?
N’nga atu abanjani mwanga venango afwanga atoroma khumbanya na moda unotekenya miyo karo?

Akala mutowakhula yofuka imbo-i venango vinli, kuongela ira munofwanela chinja vyongo vinango. Mwaifwanafwani-o, munooda sakula ira mwa-atekenyenga karo simbwasimbwa nama-iyu. Hora dhinjinji munooda thuulela mwemo munotekenyela nyo karo. Munooda vepha bali venango fwinyu ira auwandeleni mwemo munotekenyela nyo karo. Venango munooda ira masaka-edho ovolowa okoka xikola yotekenya karo mobareleya. Mbwenye akala mutowakhula ira ee va vyofuka vinli, munoira pama thuulela vyo-iya tekenya karo.a

MURUMELI-ENGA IRA MAKHUNDO A BIBILYA AUSOGOLELENGANI

Hora dhinango vinooda kala vyorucha thuulela akala munotekenya karo mwapama ninga walelene. Venango munooda sukwala mwathuulela vyo-iya tekenya karo. N’nga ndi makhundo avi a Bibilyani enao anaukami-eni sakula vyongo mofwanelela thitho mwazelu? Dhoweni nitapanyeni makhundo menli.

Mukalenga odhiyevi-a. (San. 11:2) I-yo atu naululanga, methwi-u, mabarwi-u thitho minokwi-u vinoroma fooka thitho ninoroma rucheya irana vyongo mombaranya. Mofwanafwani-a, atu anjinji taulukhulanga anofwanela i-ya irana vyongo vyolimbi-a manungo namwasa oi anooda pheya mo-orucha. Ndisaasawa thitho na mutu otekenya karo. Vahora inango mutu oi ngodhiyevi-a unofuneela i-ya tekenya karo vofuna barela ingumiyee. (San. 22:3) Thitho akala atu ananikumbanyedha namwasa otekenya karo, akala nili odhiyevi-a ninooda avuruwana noiravo yongo.—Mufwanafwani-edhe na 2 Samueli 21:15-17.

Murambelenga kaana landu wasangiri. (Dot. 22:8) Akala mutu kanooda tekenya pama karo, inooda pha venango phei-a atu enango. Akala mutu unodhowanave tekenya angalive ira kanooda tekenya pama, unooda e-la ingumiyee thitho yaatu enango vangovini. Thitho akala utoira ngovi noupha atu, unooda kaana landu wasangiri.

Kamuthuulelenga ira atu anooda i-ya ulemezani venango uonani ira muli o-ofuneya mwasakula i-yachi tekenya karo. Yohova unoudhiveliwanani namwasa wa makalelwinyu apama ninga idhiwa madilinyu, dhiyevi-a thitho thuulela vingumi vyaatu enango. Thitho liye utolanyedha ira unongoukami-ani noulimbi-ani. (Esa. 46:4) Liye kanodha u-iyani. Mum’vephenga ira aukami-eni i-ndi-edha basa zelu thitho makhundo a Bibiyani mwathuulelanga vyo-iya tekenya karo venango kabe.

N’nga atu enango anaukami-eni a-vi?

Hora dhinjinji abali a mutu oulula mbanaode tapanya pama vya moda unotekenyela liye karo. Venango nyo muli fwee wa motorista unango thitho mutovwa atu enango takhumbanyedhanga na moda mutekenyela liye karo. Akala ndi ee-no, kamupwaze vyongo vyivwide nyoovyo. Munooda vepha ira autukuleni na karwee thitho munooda m’mwandela moda munotekenyela liye akala vanofuneela ee-no. Mwam’mwandelanga muthuulelenga moda munodhivwela liye. Mum’mwandelenga moriya rima thitho mo-ovira khundu. Kamuthuulelenga vya liye baa-i mbwenye moda munotekenyela liye karo. Mu-indi-edhenga basa madhu oi, “Mwatekenyanga karo, ndinokhumbanyedha vyaingumi inyu” malo moonga ira “Kamunoidhiwa tekenya pama karo.” Mum’sikimizelenga ira munoidhiwa ira unodhiveliwana makhundo a Bibilya enao aongiwile mu mwasula thitho unofunechecha a-arela.

I-yo othene ninofwanela thuulela mwemo mutu oulula munadhivwele liye akala unofwanela i-ya tekenya karo. Venango unooda thuulela ira utowakiwa ufulu wana liye thitho dhivwa ira kanooda dhiimelela vaekhene. N’nga ninaakami-e a-vi? Naairelenga vyongo moriya rima noava-a kami-o linofuneela aliwa. (San. 17:17) Kanidedi-edhele ira tanivephe ira naatukulena karo ira nidhowe wu limburo linangolee namwasa oi anodha thuulela ira ninaaruchi-a. Venango ninooda saka-edha thandha ira naavelelenga wu vyoireya ninga dhowa wu migumano ya pingo, muurumiwini, magula vyongo thitho avelela ximitari. Mwaasikimizelenga ira muli okozeya airela vyongo vyevi thitho kala vambo-i naaliwa.—Aro. 1:11, 12.

a Ira muidhiwe vinjinji muleri mwasa oi, “Kodi Ngozi Zapamsewu Sizingakuchitikireni?” Mu Galamukani! wa Setembro 8 wa 2002.