Yesu azalaki na Biblia na ye moko?

TE, Yesu azalaki na Biblia te. Mpo na nini? Mpo Biblia ya mobimba, ndenge tozali na yango lelo oyo, ezalaki te na ntango ya Yesu. Kasi, barulo oyo ezalaki na makomi oyo ezali lelo na kati ya Biblia ezalaki kobombama na kati ya basinagoga. Yesu atángaki rulo ya Yisaya na sinagoga ya Nazalete. (Luka 4:16, 17) Ntoma Paulo alandaki ‘botángi ya Mibeko mpe Basakoli’ na Antiokia ya Pisidia. (Misala 13:14, 15) Mpe moyekoli Yakobo alobaki ete makomi ya Moize ezalaki ‘kotángama na mongongo makasi na basinagoga sabata nyonso.’​—Misala 15:21.

Na ekeke ya liboso, bato bazalaki na barulo na bango moko ya Makomami Mosantu? Ntembe ezali te ete mokube Moetiopia, oyo azalaki kosala epai ya Kandase, mokonzi mwasi ya Etiopia, azalaki na yango, mpo ntango moyekoli Filipo akutanaki na ye na nzela ya Gaza, “afandaki na kati ya likalo na ye mpe azalaki kotánga na mongongo makasi mosakoli Yisaya.” (Misala 8:26-30) Ntoma Paulo asɛngaki Timote amemela ye “barulo, mingimingi mpenza oyo ya mposo ya nyama.” (2 Timote 4:13) Atako Paulo alobaki te soki ezalaki barulo nini, ekoki mpenza kozala ete ezalaki barulo ya Makomami ya Liebele.

Alan Millard, oyo azali profɛsɛrɛ ya minɔkɔ ya Basemite, alobi ete epai ya Bayuda, kaka “bato minene ya Palestine, bato oyo bazalaki koloba ete batángá, Bafalisai mosusu mpe bateyi lokola Nikodeme” nde bazalaki na barulo na bango moko ya Makomami. Moko ya bantina ezali ete barulo yango ezalaki ntalo mingi. Millard alobi ete “rulo moko ya Yisaya ekokaki kotɛkama kobanda na denali motoba tii zomi,” mpe abakisi ete Biblia mobimba ya Makomami ya Liebele “ekokaki kozala na rulo 15 to tii 20,” elingi koloba ekokaki kolya moto lifuta na ye ya sanza motoba mobimba.

Biblia eyebisi te soki Yesu to bayekoli na ye bazalaki na barulo na bango moko ya Biblia. Kasi, ntembe ezali te ete Yesu ayebaki Makomami malamu mpenza mpe azalaki kolobela yango to kotánga yango na motó. (Matai 4:4, 7, 10; 19:4, 5) Yango esengeli mpenza kotinda biso tóluka koyeba Biblia malamu mpenza, mpo lelo oyo Biblia ezali ntalo te mpe ezali mpasi te kozwa yango.