Likoki oyo mwa nyama oyo elyaka nyɛi (coléoptère) ezalaka na yango ya koyeba nzela

NYƐI esalisaka mwa nyama yango na makambo mingi. Elyaka yango, mpe elalisaka maki likoló na yango. Mwa banyama yango mosusu ya mibali ememelaka oyo ya basi liboke ya nyɛi mpo na kobenda bango. Ewelanaka makasi soki emoni nyɛi ya sika. Bato ya mayele bamonaki mwa banyama yango 16 000 ezingi nyɛi ya nzoku mpe kaka nsima ya ngomba mibale mpamba esilisaki yango nyonso.

Mpo na kokima ete baninga ebɔtɔla yango nyɛi, lolenge mosusu ya mwa nyama yango ekómisaka nyɛi yango lokola bale ntango ezali kotindika yango mpo na kokunda yango na esika oyo mabele ezali pɛtɛpɛtɛ. Ntango ezali kobenda bale yango, ekendaka kaka semba, mpo yango esalaka ete akima mpo baninga bayiba yango te.

Kasi ndenge nini mwa nyama yango esalaka sɛrklɛ te ntango ezali kotambola, mingimingi na butu?

Tókanisa naino: Makambo oyo bayekolaki liboso emonisaki ete mwa nyama yango ekoki kotambola na pole ya moi to ya sanza, kasi ekoki mpe kotambola semba na butu ata soki sanza ebimi te. Bato ya mayele na Afrika ya Sudi bamonaki ete soki mwa nyama yango esalaka bongo ezali te mpo etalaka monzoto mokomoko, kasi nde elandaka pole oyo liboke ya minzoto (Voie lactée) ebimisaka. Zulunalo Current Biology elobi ete yango “ezali mbala ya liboso bálobela mpenza ndenge mwa nyama yango elandaka pole ya minzoto yango ntango ezali kotambola.”

Moto moko ya mayele, Marcus Byrne, alobi ete “likoki oyo mwa nyama yango ezalaka na yango ya komona ata na mwa pole ya moke ya minzoto esalisaka yango etambola na butu kozanga mokakatano.” Abakisi boye: “Mwa nyama yango ekoki kosalisa bato ya siansi basilisa mokakatano oyo barobo ezalaka na yango ya kokesenisa eloko boye to boye na pole ya moke.” Na ndakisa, bakoki komekola mwa nyama yango mpo na kosala barobo oyo ekoki koluka mpe kobikisa bato na esika ya molili makasi, na ndakisa na ndako ya etaje oyo ebukani.

Okanisi nini? Mayele oyo mwa nyama yango esalelaka mpo na kotambola ebimá kaka yango moko to basalá yango kosala?