Mokapo 117

Yesu aoki mawa mingi kati na elanga ya Getesemane

NTANGO Yesu asilisaki kobondela, ye mpe bantóma na ye ya sembo 11 bayembi nzembo ya masanzoli mpo na Jéhovah. Mpe bakiti longwa na eteni na ndako na likoló, babimi na butu na malili mpe bakatisi lisusu lobwako ya Kedelona mpo na kokende na Betania. Kasi, na nzela, bafandi moke na esika oyo balingaki mingi, elanga ya Getesemane, oyo ezali na ngomba ya Olive to pene na yango. Mbala na mbala Yesu azalaki koyangana elongo na bantóma na ye na esika wana, na nsé na banzeté ya Olive.

Atiki bantoma mwambe—ntango mosusu pene na ekɔtelo ya elenga—alobi na bango ete: “Bofanda naino awa, nakei kuna kobondela.” Mpe azwi bantóma mosusu misato, Petelo, Yakobo mpe Yoane, mpe bakɔti kati na elanga. Yesu amitungisi mpe aoki mpasi mingi. Alobi na bango ete, “Molimo na ngai mozali na mawa mingi kino kufa. Botikala awa mpe bokengela na ngai elongo.”

Kotangwáká mwa moke, Yesu akwei na mabelé, atii elongi na nsé mpe abandi kobondela na molende ete: “Tata na ngai, soko ekoki, tika ete kopo oyo elongwa na ngai. Kasi lokola elingi ngai te nde lokola elingi yo.” Alingi mpenza koloba nini? Mpo na nini ‘aoki mawa mingi kino kufa’? Alingi nde kobongola ekateli na ye ya kokufa mpe komipesa lokola lisiko?

Soko moke te! Yesu asengi te ete balongolela ye liwa. Nkutu likanisi mpamba oyo Petelo apesi ye mbala mosusu mpo na kopengola kufa lokola mbeka, esepelisaki ye te. Ya solo, Yesu aoki mawa mingi mpo azali kobanga motindo na liwa akokufela mosika te—lokola oyo ya mosali na mabe—ete ebwaka nsoni te likoló na nkombo ya Tata na ye. Ayebi sikawa ete nsima na mwa bangonga, akokakisama na nzeté lokola mosali na mabe mingi, lokola motuki! Tala likambo oyo lizali kopesa ye mpasi mingi.

Nsima na libondeli na ye molai, Yesu azongi mpe akuti bantóma misato na mpongi. Alobi na Petelo ete: “Bongo, boyebaki kokengela na ngai kino ntango moko te? Bokengelaka mpe bobondelaka ete boingela na komekama te.” Esosoli ye ete batungisami mingi mpe ngonga eleki mosika, abakisi ete: “Elimo ezali solo na molende, nde nzoto ezali na bolembu.”

Yesu akei lisusu mpo na mbala ya mibale kosenga na Tata na ye ete alongola “kopo” oyo emonisi mokumba oyo Jéhovah asili kopesa ye, mokano oyo asili kozwa mpo na ye. Ezongi ye, akuti lisusu bantóma misato na mpongi nzokande basengelaki kobondela mpo ete baingela na komekama te. Wana Yesu azali koloba na bango, bayebi eloko ya koyanola te.

Na nsuka, atangwaki na bango mpo na mbala ya misato, na ntáká ya mwa bametele, nsima afukami mpe, na konganga makasi mpe na mpisoli, Yesu abondeli Nzambe ete: “Tata, soki okani boye, longola kopo oyo na ngai.” Yesu azali koyoka mpasi mpenza na ntina na nsoni oyo liwa na ye lokola moto na mabe ekobwaka likoló na nkombo ya Tata na ye. Likanisi oyo ya kokweisama lokola motuki—moto oyo azali kolakela Nzambe mabe—endimamaki na ye te.

Atako bongo, Yesu akóbi kobondela, ete: “Nde mokano na ngai esalema te, kasi mokano na yo.” Na kotosáká, atyé mokano na ye na nsé na oyo na Nzambe. Na ntango wana, anzelu moko ya likoló abimeli ye mpe ayikisi ye mpiko na maloba na kolendisa. Na ntembe te, alobi na ye ete andimami epai na Tata na ye.

Oyo nde mokumba monene, Yesu amemi! Bomoi na ye ya seko mpe ya bato nyonso ezali na likámá. Mpasi ekómi makasi. Mpe Yesu abondeli lisusu na molende mingi; mpe motoki motangi na nsé lokola makila. Zulunalo moko elobeli makambo ya monganga (Journal de l’association des médecins americains) elobi ete: “Atako ezali likambo oyo lisalemaka mingi te, ekoki mbala mosusu kokóma ete moto atànga makila lokola motoki . . . na ntango atungisami mingi.”

Na nsima, Yesu azongi mpo na mbala ya misato epai na bayekoli na ye mpe akuti bango lisusu na mpongi. Balembi likoló na mawa oyo bazali na yango. Mpe alobi ete: “Bozali naino kolala? Bozali naino kopema? Ekoki! Ntango esili koya! Bazali kokaba Mwana na moto na maboko na bato na masumu. Botelema! Tokende! Botala mokabi na ngai abelemi.”

Ezali ye naino koloba, Yuda Iskariote abelemi, elongo na ebele na bato bamemi mpaká, miinda mpe bibundeli. Matai 26:30, 36-47; 16:21-23; Malako 14:26, 32-43; Luka 22:39-47; Yoane 18:1-3; Baebele 5:7.

▪ Nsima na kotika eteni na ndako na likoló, epai wapi Yesu amemi bantóma, mpe akosala nini na esika yango?

▪ Bantóma bazali kosala nini wana Yesu azali kobondela?

▪ Mpo na nini Yesu aoki mawa mingi, mpe asali libondeli nini epai na Nzambe?

▪ Likambo oyo ete motoki na Yesu ekómi lokola makila elakisi nini?

Mokapo 118

Atɛkami mpe akangami

KATIKATI na butu esili koleka na ntango Yuda akómi na elanga ya Getesemane, komema ebele na bato oyo kati na bango ezali na basodá, banganga-kapita mpe Bafalisai. Banganga bayokanaki mpo na kopesa ye paláta na misolo 30 mpo ete atɛka Yesu.

Mwa moke liboso, ntango babimisaki ye na elambo ya Pasiká, emonani polele ete akendaki mbala moko epai na banganga-kapita. Bango bayanganisaki noki basali na bango elongo na limpinga moko ya basodá. Mbala mosusu Yuda amemaki bango naino na esika oyo Yesu mpe bantóma na ye bakumisaki Pasiká. Emoni bango ete balongwaki wana, ebele na bato yango bamemi bibundeli, na miinda mpe na mpaká, babimi longwa na Yelusaleme Yuda liboso na bango, mpe bakatisi lobwaku ya Kedelona.

Soki Yuda azali komema molongó na bato wana epai na ngomba ya Olive, ezali mpo ete ayebi esika nini bakoki kokuta Yesu. Poso oyo euti koleka, na ntango bazalaki kosala mibémbo katikati na Betania mpe Yelusaleme, Yesu mpe bantóma na ye, mbala mingi bazalaki kofanda moke na elanga ya Getesemane mpo na kopema mpe kosolola. Kasi, na ngonga oyo, na ntembe te Yesu azali kati na molili na nsé na banzeté ya olive; ndenge nini basodá bakoyeba ye? Mbala mosusu bamóna ye naino liboso te. Yango wana Yuda apesi bango elembo, ete: “Soko nakopwepwa nani, ye wana. Bokanga ye, bokenda na ye mpe bokengela ye malamu.”

Yuda akambi ebele na bato na elanga, amoni Yesu elongo na bayekoli na ye, mpe akei mbala moko liboso na ye. Alobi na ye ete: “Mbote, Labi! Mpe apwepwi ye.”

Yesu azongisi: “Moninga ozali awa mpo na nini?” Mpe, ye moko ayanoli na motuna, ete: “Yuda, ozali kokaba Mwana na moto na lipwepwe?” Kasi tokoloba lisusu te na ntina na moteki oyo! Yesu apusani epai na kongenga ya mpaká mpe ya miinda, mpe atuni ete: “Bozali koluka nani?”

Bamosusu bayanoli ete: “Yesu moto na Nazarete.”

Abimi epai na bango na molende nyonso, ye ete: “Ngai oyo.” Ekamwi bango mpo na molende na ye mpe lokola bayebi te soki akosala bango likambo nini, mibali yango bazongi nsima mpe bakwei na mabelé.

Yesu akobi na kimya nyonso: “Nalobi na bino ete, ngai oyo; soko bozali koluka ngai, tika ete baoyo bakenda na bango.” Mwa ntango liboso, kati na eteni na ndako na likoló, Yesu abondelaki Tata na ye ete, abatelaki bantóma na ye ya sembo mpe ete moko te kati na bango abungaki, “bobele mwana na libebi.” Mpo ete liloba na ye likokana, asengi ete batika bayekoli na ye bakende.

Wana basodá bazwi lisusu makasi, batelemi mpe babandi kokanga Yesu na nsinga, bantóma basosoli likambo oyo likosalema nde batuni ete: “Nkolo, tobeta mopanga?” Naino Yesu ayanoli te, Petelo azwi moko na mipanga mibale oyo bantóma bamemaki mpe abeti Malukusu, moombo ya nganga monene. Azwi ye na motó te, kasi akati ye litoi ya mobali.

Yesu apekisi ete: “Botika; ekoki boye.” Asimbi litoi ya Malukusu mpe asilisi mpótá na ye. Apesi na bongo liteya moko monene, na kopesáká etinda epai na Petelo ete: “Zongisa mopanga na yo na esika na yango. Mpamba te baoyo nyonso bakosimba mopanga bakokufa na mopanga. Okanisi te ete nakoki kobondela Tata na ngai mpe ye akotindela ngai pwasa koleka bibele zomi na mibale na baanzelu?”

Yesu andimi kokangama, mpo alimboli ete: “Nde nzela nini makomi makokokana ete makambo masengeli kobima boye?” Mpe abakisi ete: “Kopo oyo epesi Tata epai na ngai, namela yango te?” Atósi mokano na Nzambe na ntina na ye, na mobimba na yango.

Yesu alobi epai na bibele ete: “Bobimi nde na mipanga mpe na nzeté kokanga ngai lokola mpo na moyibi? Nafandaki na tempelo kolakisa mokolo na mokolo nde bokangaki ngai te. Kasi nyonso ekómi mpo ete makomi na basakoli makokana.”

Nsima na koloba boye, limpinga na basoda, Komandá mpe basali ya Bayuda bakangi Yesu mpe balingi ye na nsinga. Emoni bango boye, bantóma batiki ye mpe bakimi. Nzokande, elenge mobali moko, ekoki kozala moyekoli Malako, atikali elongo na bibele. Mbala mosusu azalaki na ndako epai kuna Yesu akumisaki Pasiká mpe na nsima, alandaki bibele ntango bakendaki. Sikawa bayebi ye, mpe bato mosusu bameki kokanga ye. Abwaki bilamba na ye ya pɛpɛlɛ, mpe akimi. Matai 26:47-56; Malako 14:43-52; Luka 22:47-53; Yoane 17:12; 18:3-12.

▪ Mpo na nini Yuda azali na elikya ya kokuta Yesu kati na elanga ya Getesemane?

▪ Ndenge nini Yesu amonisi ete azali komibanzabanza mpo na bantóma na ye?

▪ Petelo asali nini mpo na kobikisa Yesu, kasi Yesu alobi na ye nini?

▪ Ndenge nini Yesu amonisi ete atósi mokano na Nzambe na ntina na ye, na mobimba na yango?

▪ Ntango bantóma bakimi Yesu, nani atikali, mpe likambo nini likómeli ye?

Mokapo 119

Epai na Anne, mpe epai na Kayife

BAKANGI Yesu na nsinga lokola mosali na mabe, mpe bakumbi ye epai na Anne, nganga monene ya kala mpe moto monene na nguya. Anne azalaki nganga monene wana Yesu azalaki na mibu 12, ntango akamwisaki balakisi na Bayuda mpo na boyebi na ye na tempelo. Bana mingi ya Anne bakomaki banganga minene na nsima, mpe, sikawa, ezali bokilo na ye, Kayife, nde moto azali kokokisa mokumba yango.

Na ntembe te Yesu akumbami liboso epai na Anne, mpamba te nganga-kapita wana azali uta kala kokokisa mokumba monene kati na lingomba ya Bayuda. Kotelema wana epai na Anne epesi nzela na nganga monene Kayife ete ayanganisa basangani 71 ya Sanedrina, esambiselo monene na Bayuda, mpe mpo na koyanganisa batatoli na lokutá.

Sikawa, Anne, nganga-kapita, atuni Yesu na ntina na bayekoli na ye mpe na mateya na ye. Kasi Yesu ayanoli ye ete: “Ngai nasololi polele kati na mokili. Ntango nyonso nalakisi polele kati na eyanganelo mpe kati na tempelo wana Bayuda nyonso bazali koyangana; nasololi likambo moko na nkuku te. Mpo na nini ozali kotuna ngai? Tuna bango basili koyoka makambo masololaki ngai na bango. Bango bayebi makambo malobi ngai.”

Na maloba oyo, moko na basali oyo atelamaki pene na Yesu abeti ye mbata, ye ete: “Ozali kozongisela nganga-kapita na lolenge boye?”

Yesu azongiseli ye ete: “Soko nalobi mabe, tatola mpo na mabe yango; nde soko nalobi malamu, mpo na nini obeti ngai?” Nsima na kolobana wana, Anne atindi Yesu oyo alingámi na nsinga epai na Kayife.

Na ntango wana, banganga-kapita nyonso, mikóló mpe bakomeli, elingi koloba Sanedrina mobimba, ebandi koyangana. Emonani lokola ete, likita yango lisalemi epai na Kayife. Atako yango eyokani te na mobeko na Bayuda na kosala esambiseli motindo wana na butu ya Pasiká, mikóló na lingomba baboyi kotika mwango na bango mabe.

Baposo mingi liboso, ntango Yesu asekwisaki Lazare, Sanedrina ezwaki ekateli ya koboma ye. Mpe nsima na mikolo mibale, na mokolo mwa misato, mikóló ya lingomba bayangaki mwango ya kokanga ye na nzela ya mayele mabe ete baboma ye. Kanisa naino mwa moke: Yesu akatelami etumbu ya liwa nkutu liboso ete asambisama!

Sikawa bazali kosala makasi ya kozwa batatoli oyo bamilengeli mpo na kopesa matatoli ya lokutá mpo na koyanganisa bilembeteli na ntina na ye. Kasi, matatoli yango mazali na boyokani te. Na nsuka na yango, batatoli mibale batelemi mpe balobi ete: “Toyoki ye koloba ete: ‘Ngai nakoboma tempelo oyo esalami na maboko, mpe nsima na mikolo misato nakotonga mosusu ekosalama na maboko te.’”

Kayife atuni ete: “Okozongisa monoko te? Makambo bato oyo balobi na ntina na yo ezali solo?” Kasi Yesu ayanoli te. Mpo na nsoni monene ya Sanedrina, ata kati na efundeli wana ya lokutá, matatoli ya batemwe wana mibale mayokani te. Na yango, Kayife ameki mwango mosusu.

Ayebi ete Bayuda bakotombokaka wana moto moko amikumisi ete, azali Mwana na Nzambe. Mbala mibale liboso, bawelaki koloba ete Yesu azali motuki oyo abongi na liwa, mpo bakanisaki ete Yesu amikokanisi na Nzambe, nzokande ezalaki bongo te. Na mayele mabe, Kayife asengi Yesu ete: “Nazali kokatisa yo ndai na Nzambe na bomoi ete oloba na biso soko yo ozali Klisto, Mwana na Nzambe!”

Atako likanisi na Bayuda ezali nini, Yesu azali mpenza Mwana na Nzambe. Soko afandi nyee, bakokanisa ete awangani ete azali Klisto te. Na yango, Yesu ayanoli na mpiko nyonso ete: “Ngai nazali, mpe bokomona Mwana na moto kofanda na loboko na mobali na nguya mpe koya kati na mapata longwa na likoló.”

Na maloba wana, na ekela moko, Kayife apasoli bilamba na ye ya likoló mpe angangi ete: “Asili kotuka! Tozali lisusu koluka litatoli mpo na nini? Sikawa bosili koyoka maloba na kotuka! Bino bokanisi nini?”

Sanedrina ekati ete: “Abongi kokufa.” Bongo, mibali yango babandi koseka ye mpe kotuka ye. Bamosusu bazali kobeta ye mpe kobwakela ye nsoi na elongi. Bamosusu bazali kozipa elongi na ye mpe kobeta ye makofi kolobáká na mongongo ya kotyola ete: “Sakwela biso, yo Klisto, nani abeti yo?” Wana ezali makambo mabe mpe mandimami na mibeko te oyo basalelaki Yesu na boumeli ya kosambisama na ye butubutu. Matai 26:57-68; 26:3, 4; Malako 14:53-65; Luka 22:54, 63-65; Yoane 18:13-24; 11:45-53; 10:31-39; 5:16-18.

▪ Yesu akumbami liboso epai wapi, mpe likambo nini likomeli ye?

▪ Na nsima akumbami lisusu epai wapi, mpe na mokano nini?

▪ Lolenge nini Kayife asali mpo ete Sanedrina ekatela Yesu etumbu ya liwa?

▪ Makambo nini ya mabe mpe ezangi kondimama na mibeko basali yango epai na Yesu na boumeli ya kosambisama na ye butubutu?

Mokapo 120

Petelo awangani Yesu

NSIMA wana batiki Yesu na elanga Getesemane mpe bakimi elongo na bantóma mosusu, Petelo mpe Yoane batelemi naino. Mbala mosusu bakómi wana ntango bakotisi Yesu epai na Anne. Ntango atindi Yesu epai na nganga monene Kaïfe, Petelo mpe Yoane bazali kolanda na mosika, emonani ete bazali na mposa ya komona nini ekokomela Nkolo na bango, nde bazali kobanga mpo na bomoi na bango.

Wana bakómi na ndako monene ya Kaïfe, Yoane alongi kokóta na lopango, mpo ete ayebani na nganga monene. Petelo, ye, atikali na ekuke. Kasi, mosika te Yoane azongi mpe alobi na mwasi mokengeli na ekuke ete akotisa Petelo.

Lokola mpio ezali mingi sikawa, baombo mpe basali ya nganga monene bapelisi móto na makala. Petelo asangani elongo na bango mpo na koyotola móto kozeláká nsuka na kosambisama na Yesu. Wana, na mwa kongenga ya móto, mosaleli mwasi oyo akotisaki Petelo amoni ye malamu mpenza. Mpe angangi ete: “Yo mpe ozalaki na Yesu na Galilai!”

Kobangaka ete noki bayeba ye, Petelo awangani liboso na bato nyonso ete ayebi Yesu soko moke te. Alobi ete: “Nayebi ye te mpe nasimbi ntina na maloba na yo te.”

Mpe Petelo akei kotelema pene na ekuke. Wana, mosali mwasi mosusu amoni ye mpe alobi lisusu na bato bazali wana ete: “Oyo azalaki elongo na Yesu na Nazareta.” Petelo awangani lisusu, asimbi ndai ete: “Nayebi moto yango te.”

Petelo atikali na lopango kolukáká na lolenge nyonso ete bayeba ye te. Mbala mosusu ezali na ntango wana nde nsoso eleli na mwa kotana ya ntongo. Na ntango wana bazali se kosambisa Yesu, na eteni na ndako, na likoló. Petelo elongo na bato mosusu oyo bazali kozela, bazali komona lolenge batatoli mingi babengamaki bazali kokende mpe kozonga mpo na kotatola.

Pene na ngonga moko esili koleka uta basosoli Petelo ete azali moko na baninga na Yesu. Sikawa, bato oyo bazali wana babelemi na Petelo mpe balobi na ye ete: “Solo, yo ozali moko na bango mpo lokóta na yo ezali kososolisa yo.” Moko na bango oyo azali ndeko ya Malukusu, moto oyo Petelo akataki litoi, atuni ye ete: “Namonaki yo te kati na elanga elongo na ye?”

Nde Petelo alobi na nguya nyonso ete, “Nayebi moto yango te!” Ameki kondimisa bango nyonso ete bazali komikosa, asimbi ndai mpe amilakeli mabe, elingi koloba kobenga mabe likoló na ye moko soki nde alobi solo te.

Wana Petelo awangani Yesu mpo na mbala ya misato, nsoso eleli. Bobele na ntango wana, emonani ete Yesu asili kobima mwa liboso na libanda na ndako bipai ya likoló, abongwani mpe atali Petelo. Nokinoki, ye mpe amikundoli likambo oyo ayebisaki ye mwa bangonga liboso kati na eteni na ndako na likoló, ete: “Liboso naino nsoso eleli mbala mibale te, okowangana ngai mbala misato.” Koyokáká mpasi mpo na lisumu na ye wana, Petelo abimi mpe aleli mingi mpenza.

Ndenge nini likambo ya boye ekoki kosalema? Ndenge nini, nsima na komimonisa makasi na elimo, Petelo awangani Nkolo na ye mbala misato na mwa ntango moke? Makambo mabimi na ndenge oyo Petelo amibongisaki na yango te. Solo ebebisami mpe Yesu alakisami lokola mosali na mabe mpenza. Makambo na sembo, bakomi kotanga yango ete ezali mabe, mpe bazali koluka kokweisa moto oyo azwami na mabe moko te. Mpo na monyoko oyo nyonso, Petelo akoki lisusu kotelema ngwi te. Na mbala moko, bosembo na ye ebebi. Ezali likambo na mawa mingi mpo na Petelo mpamba te abulungani likoló na kobanga bato. Tika ete likambo oyo ekomela biso soko moke te. Matai 26:57, 58, 69-75; Malako 14:30, 53, 54, 66-72; Luka 22:54-62; Yoane 18:15-18, 25-27.

▪ Ndenge nini Petelo mpe Yoane balongi kokota kati na lopango ya nganga monene?

▪ Wana Petelo mpe Yoane bazali na libanda, nini ezali kosalema kati na ndako?

▪ Nsoso eleli mbala boni, mpe Petelo awangani Klisto mbala boni?

▪ Likambo oyo ete Petelo asimbi ndai mpe amilakeli mabe elimboli nini?

▪ Mpo na nini Petelo awangani Yesu?