KAUHANYO 28

“Ya Sepahala Ki Wena A Nosi”

1, 2. Ku konwa ku bulelelwañi kuli Mulena Davida n’a ziba hande za ku sa sepahala?

MULENA DAVIDA n’a ziba hande ze ku talusa ku sa sepahala. Nako ye ñwi, n’a kwenuhezwi ki ba sicaba sa habo, be ne ba ezeza milelo kwa mukunda kuli ba felise puso ya hae ya mifilifili. Ku zwa f’o, Davida n’a betekilwe ki ba bañwi be ne lu k’a nga kuli ne li ba balikani ba hae ba batuna. Mu nahane musal’a Davida wa pili, yena Mikali. Pili “n’a lata Davida,” mi kacwalo n’a mu yemela mwa misebezi ya hae ya bulena. Kono hasamulaho a “mu shwaula mwa pilu ya hae,” mane ni ku nga kuli Davida “ni yena u kwa batu ba ba si na tuso.”—1 Samuele 18:20; 2 Samuele 6:16, 20.

² Hape ne ku na ni Akitofele muelezi wa Davida. Kelezo ya hae ne li fela inge ye ne zwa ku Jehova ka sibili. (2 Samuele 16:23) Kono hasamulaho, mutu ya n’a sepilwe y’o a ba mukwenuheli mi a ba ku be ne ba fetuhezi Davida. Mi mushangumuni wa bukwenuheli b’o ne li mañi? Ne li Abisalomi, mwan’a Davida luli! Mukwenuheli y’o ‘n’a hapile lipilu za bana ba Isilaele,’ mi a ikeza mulena ni yena. Bukwenuheli bwa Abisalomi ne bu tiile hahulu kuli mane Mulena Davida a mata ku saba.—2 Samuele 15:1-6, 12-17.

3. Davida n’a na ni sepo mañi?

³ Kana ne ku na ni ya n’a sepahalile ku Davida? Mwa ziyezi ya hae kaufela, Davida n’a ziba kuli ne ku na ni. Ne li mañi? Ne li Jehova Mulimu. Davida n’a ize ka za Jehova: “Ku ya sepahala, u iponahalisa ku sepahala.” (2 Samuele 22:26, NW) Busepahali kiñi, mi Jehova u tomile cwañi mutala o pahami ka ku fitisisa wa kalemeno kao?

Busepahali Kiñi?

4, 5. (a) “Busepahali” kiñi? (b) Busepahali bu shutana cwañi ni ku kona ku itingiwa?

⁴ “Busepahali” ka ku ya ka Mañolo a Siheberu, ki sishemo se si kumalela ka lilato kwa nto ye ñwi ku fitela mulelo wa nto yeo u petiwa. Busepahali ha bu ami fela ku ba ya kona ku itingiwa. Mutu u kona ku ba ya kona ku itingiwa ka ku ezeza fela mulao. Kono busepahali luli bu tomile fa lilato.a Mi hape linzwi la “ku sepahala” li kona ku itusiswa ni kwa lika ze sa pili. Ka mutala, walisamu n’a ize kweli ki “paki ye sepahala ye kwa lihalimu” kakuli i banga teñi kamita busihu. (Samu 89:37) Kono kweli ha i koni ku sepahala sina mw’a sepahalela mutu. Kabakalañi? Kakuli busepahali bwa mutu ki poniso ya lilato—leo lika ze sa pili li sa koni ku bonisa.

⁵ Ka ku ya ka Mañolo, busepahali bu na ni sishemo. Ku bu bonisa ku talusa kuli ku na ni silikani mwahal’a ya bonisa kalemeno kao ni ya ka boniswa. Busepahali bo bu cwalo ha bu cinca-cinci. Ha bu swani sina mandinda a liwate a iswa kafa ni kafa ki moya. Kono bona bu na ni m’ata a ku tula miliko ye t’ata ka ku fitisisa.

6. (a) Busepahali bu ku ba bakai, mi seo si bonisizwe cwañi mwa Bibele? (b) Ki ifi nzila ye nde hahulu ya ku ziba ka yona taluso ya busepahali, mi ki kabakalañi?

⁶ Kaniti, busepahali bo bu cwalo bu ku ba sikai kacenu. Hañata balikani ba batuna ‘ba ipatelanga za ku sinyehelwa.’ Lu sweli ku utwa hahulu za batu ba bañata ba ba yubekanga be ba nyalani ni bona. (Liproverbia 18:24; Malaki 2:14-16) Bupumi bu atile hahulu, mane lu kana lwa bulela mwa n’a bulelezi mupolofita Mika kuli: “Mutu ya saba Mulimu h’a sa li yo mwa lifasi.” (Mika 7:2) Batu niha ba palelwanga ku ba ni sishemo, Jehova yena u sishemo kamita. Mane nzila ye nde hahulu ya ku ziba ka yona taluso ya busepahali ki ku nyakisisa m’o Jehova a boniseza kalulo ye tuna yeo ya lilato la hae.

Busepahali bwa Jehova Bo Bu Pahami

7, 8. Ku konwa ku bulelwa cwañi kuli Jehova ki yena a nosi ya sepahala?

⁷ Bibele i bulela ka za Jehova kuli: “Ya [sepahala, NW] ki Wena a nosi.” (Sinulo 15:4) Ka mukwa ufi? Kana batu ni mangeloi fokuñwi ha ba si ka sepahala hahulu? (Jobo 1:1; Sinulo 4:8) Jesu Kreste bo? Kana haki yena ya “sepahala” wa Mulimu? (Samu 16:10, NW) Kacwalo ku konwa ku bulelwa cwañi kuli Jehova ki yena ya sepahala a nosi?

⁸ Pili mu hupule kuli busepahali ki kalulo ya lilato. Bakeñisa kuli “Mulimu ki lilato”—ki swanisezo luli ya kalemeno kao—ki mañi ya kona ku sepahala ku fita Jehova? (1 Joani 4:8, NW) Kaniti, mangeloi ni batu ba kona ku likanyisa tulemeno twa Mulimu, kono ki Jehova a nosi ya sepahala ka ku fitisisa. Ka ku ba “Yo Muhulu wa Mazazi,” u bile ni sishemo ka nako ye telele ku fita ufi kamba ufi fa lifasi kamba mwa lihalimu. (Daniele 7:9) Kacwalo, Jehova ki yena mutomo luli wa busepahali. U bonisa kalemeno kao ka nzila ye ka sa koni ku boniswa ki ufi kamba ufi. Ki ye mitala ye miñwi.

9. Jehova u ‘ezize likezo za hae kaufela ka busepahali’ ka nzila ifi?

⁹ Jehova u ‘ezize likezo za hae kaufela ka busepahali.’ (Samu 145:17, NW) Ka nzila ifi? Kalabo i mwa Samu 136. Teñi k’o, ku bulezwi linzila li sikai za mw’a piliseza Jehova, mane ni ku piliswa ka makazo kwa Maisilaele fa Liwate le li Fubelu. Nto ye tuna kikuli timana ni timana ya samu yeo i fela ka manzwi a li: “Kakuli sishemo [kamba, busepahali] sa hae ki sa kamita.” Samu yeo ki ye ñwi ya Lipuzo za ku Nahanisisa ze fa likepe 289. Ha mu bala litimana zeo, mu ka tabiswa ki linzila ze ñata zeo Jehova n’a bonisize ka zona sishemo kwa batu ba hae. Ee, Jehova u bonisa busepahali kwa batanga ba hae ba ba sepahala ka ku utwa likupo za bona ni ku ba tusa ka nako ye swanela. (Samu 34:6) Sishemo sa Jehova kwa batanga ba hae ha si feli ibile fela ba sepahala ku yena.

10. Jehova u bonisa cwañi busepahali kwa likuka za hae?

¹⁰ Ku zwa f’o, Jehova u bonisa busepahali kwa batanga ba hae ka ku kumalela likuka za hae. Ka ku fapana ni batu ba bañwi ba ba sa swalehi, ba ba zamaiswa fela ki maikuto a bona, Jehova ha cinca-cinci ku za nga kuli ki ze nde ni ze maswe. Ka lilimo-limo, mw’a ngela lika ze cwale ka tumelo ya mioya, ku lapela maswaniso, ni bukebenga ha ku si ka cinca. Ka mupolofita wa hae Isaya n’a ize: “Mu ka be mu supale, mane mu tunye limbi, inze li Na.” (Isaya 46:4) Kacwalo, lwa kona ku ba ni sepo ya kuli lu ka tuseha ka ku latelela likuka ze utwahala za muzamao ze mwa Linzwi la Mulimu.—Isaya 48:17-19.

11. Mu fe mitala ye bonisa kuli Jehova wa talelezanga lisepiso za hae.

¹¹ Jehova hape u bonisa busepahali ka ku taleleza lisepiso za hae. Ha polofita sika, sa ezahala. Kacwalo Jehova n’a ize: “Linzwi la ka, le li zwa mwa mulomo wa ka; ha li na ku kutela ku Na mukungulu, li si ka sebeza se si latwa ki Na, ni ku eza ze ni li lumezi.” (Isaya 55:11) Ka ku taleleza z’a bulezi, Jehova u bonisa busepahali kwa batu ba hae. Ha ba tahisezi ku libelela fela nto y’a sa leli ku eza. Jehova u zibwa hahulu cwalo kuli mane mutang’a hae Joshua n’a ize: “Ha ku si ka tokwahala taba niheba i li ñwi ya ze nde z’a n’a bulelezi [Muñ’a] Bupilo bana ba Isilaele; kamukan’a zona za bonahala.” (Joshua 21:45) Kacwalo, lwa kona ku kolwa kuli ha lu na ku swabiswa ki Jehova kabakala ku sa taleleza lisepiso za hae.—Isaya 49:23; Maroma 5:5.

12, 13. Sishemo sa Jehova “ki sa kamita” ka linzila lifi?

¹² Sina mo se ku bulelezwi, Bibele i bulela kuli sishemo sa Jehova “ki sa kamita.” (Samu 136:1) Ka nzila ifi? Nzila ye ñwi kikuli swalelo ya libi ya Jehova ki ya kamita. Sina mo ne lu bonezi mwa Kauhanyo 26, Jehova ha tahisangi hape libi za kwamulaho z’a swalezwi mutu. Kakuli ‘kaufela lu ezize sibi, mi lu kauhezwi kwa kanya ya Mulimu,’ kaufel’a luna lu swanela ku itumela kuli sishemo sa Jehova ki sa kamita.—Maroma 3:23.

¹³ Kono sishemo sa Jehova ki sa kamita ka nzila ye ñwi hape. Linzwi la hae li li ya lukile “u swana sina kota ye calilwe kwatuko ni mezi a’ buba, ye beya miselo mwa nako ya yona, ye matali a yona a sa omi; s’a eza kaufela sa konda.” (Samu 1:3) Mu nahane kota ye nde ya matali a sa omi! Ni luna ha lu tabela Linzwi la Mulimu, mazazi a luna a ka ba a matelele, a kozo, ni a ku peta ze ñata. Limbuyoti za fa Jehova ka busepahali kwa batanga ba hae ba ba sepahala ki za kamita. Kaniti, mwa lifasi le linca la ku luka la ka tahisa Jehova, batu ba ka boniswa kamita sishemo sa hae.—Sinulo 21:3, 4.

Jehova ‘H’a Tuheli Ba Hae Ba Ba Sepahala’

14. Jehova u bonisa cwañi buitebuho kwa busepahali bwa batanga ba hae?

¹⁴ Jehova u bonisize busepahali bwa hae kamita. Bakeñisa kuli Jehova h’a cinca-cinci, ki ya sepahala kamita kwa batanga ba hae ba ba sepahala. Walisamu n’a ñozi kuli: “Ni kile na ba mucaha, mi cwale se ni supezi; bo, ha ni si ka bona ya na ni niti a tuhelwa, a yumbwa, kamba bana ba hae ku pila ka ku ikupela buhobe. Kakuli [Muñ’a] Bupilo u lata ku atula ka mulao, mi h’a tuheli ba hae ba ba [sepahala, NW].” (Samu 37:25, 28) Ki niti kuli Jehova ka ku ba yena Mubupi, u lukelwa ku lapelwa ki luna. (Sinulo 4:11) Niteñi, kakuli ki ya sepahala, Jehova u itebuha busepahali bwa luna.—Malaki 3:16, 17.

15. Mu taluse m’o mwa n’a ezelize Jehova Maisilaele ku boniseza busepahali bwa Hae.

¹⁵ Jehova ka sishemo u tusanga hahulu batu ba hae ha ba ziyelehile. Walisamu u li: “U sileleza moya wa ba ba kenile ba hae, u ba lamulela mwa mazoho a ba ba maswe.” (Samu 97:10) Mu nahane mwa n’a ezelize sicaba sa Isilaele. Ha se ba pilisizwe kwa Liwate le li Fubelu, Maisilaele ne ba opelezi Jehova kuli: “Ka sishemo sa hao [kamba, busepahali] wa zamaisa sicaba s’o liuluzi.” (Exoda 15:13) Ku piliswa kwa bona fa Liwate le Lifubelu kaniti ne ku bonisize busepahali bwa Jehova. Kacwalo Mushe n’a ize kwa Maisilaele: “Libaka l’a mi latezi ni l’a mi ketezi [Muñ’a] Bupilo, hasi kakuli mu fita macaba a mañwi kwa buñata; kanti ki mina sicaba se sinyinyani kwa macaba kaufela; kono libaka ki le: Kikuli [Muñ’a] Bupilo n’a mi lata, mi n’a bata ku tiisa buitamo bw’a n’a itamile ka luci ku bokuku a mina; [Muñ’a] Bupilo kih’a mi zwisa kwa Egepita ka lizoho le li mata, mi a mi lukulula mwa ndu ya butanga, ni mwa lizoho la Faro mulena wa Egepita.”—Deuteronoma 7:7, 8.

16, 17. (a) Maisilaele ne ba si ka itebuha lika cwañi ni hanyinyani, kono Jehova n’a ba bonisize cwañi makeke? (b) Maisilaele ba bañata ne ba bonisize cwañi kuli ne ‘ku tokwa se sikana se ne si ka ba tusa,’ mi seo si lu fa temuso mañi?

¹⁶ Kono ka sicaba, Maisilaele ne ba palezwi ku itebuha sishemo sa Jehova, kakuli ha se ba pilisizwe, “ba zwelapili ku mu foseza, mi ba shemaeta Muambakani-ya-Pahami.” (Samu 78:17) Ka lilimo-limo, ba kwenuha hape ni hape, ba fulalela Jehova ni ku lapela milimu ya buhata ni ku eza za sihedeni ze n’e ba tahiselize fela silafalo. Niteñi, Jehova n’a si ka felisa bulikani bwa hae. Kono ka mupolofita Jeremia, Jehova n’a kupile batu ba hae kuli: “Kuta wena Isilaele wa mukwenuhi . . . ha ni na ku ku tahiseza buhali bwa ka fahalimu, kakuli ni na ni sishemo.” (Jeremia 3:12) Kono sina mo i boniseza Kauhanyo 25, buñata bwa Maisilaele ne ba si ka kuta. Mane, “ba seha ba ba lumilwe ki Mulimu, ba shwaula manzwi a hae, ba soma bapolofita ba hae.” Ku isa kai? “Ku fitela [Muñ’a] Bupilo h’a halifela sicaba sa hae, mane ku tokwe ni se sikana se si ka tusa.”—2 Makolonika 36:15, 16.

¹⁷ Lu itutañi ku seo? Kuli Jehova ha itibazi lika kamba ku pumiwa kabakala busepahali bwa hae. Ki niti kuli Jehova u “tezi sishemo,” mi u tabela ku shwela batu makeke ha ku na ni libaka. Kono ku cwañi haiba muezalibi u cinezi? Fohe, Jehova u kumalela likuka za hae ze lukile mi wa mu timeza. Sina mwa n’a bulelezwi Mushe, Jehova “ki ya sa latuli mulatu wa ya fosize.”—Exoda 34:6, 7.

18, 19. (a) Ku timeza baezalibi kwa Jehova ku bonisa cwañi busepahali? (b) Jehova u ka bonisa cwañi busepahali kwa batanga ba hae ba ba nyandisizwe ku isa fa lifu?

¹⁸ Ku timeza baezalibi kwa Mulimu ni kona ku bonisa busepahali. Ka nzila ifi? Nto ye ñwi ye bonisa cwalo i mwa buka ya Sinulo mwa litaelo zeo Jehova n’a file kwa mangeloi a’ 7, a li: “Mu ye, mu y’o sululela mwa lifasi linkwana ze 7 za buhali bwa Mulimu.” Lingeloi la bulalu ha li sululela nkwana ya lona “mwa linuka ni mwa maweluwelu a mezi,” mezi ao a fetuha mali. Cwale lingeloi li li ku Jehova: “U lukile Mulena, wena Ya li teñi, Ya n’a li teñi, Ya [sepahala, NW], ha u atuzi cwalo; kakuli ba suluzi mali a balumeli ni a bapolofita, kiha u ba file mali kuli ba a nwe; ku ba lukezi!”—Sinulo 16:1-6.

¹⁹ Mu bone kuli ha li nze li fitisa taba ye ya katulo, lingeloi li li Jehova ki “Ya sepahala.” Kabakalañi? Kakuli ka ku timeza ba ba maswe, Jehova u bonisa busepahali kwa batanga ba hae, buñata ili ba ba nyandisizwe ku isa fa lifu. Ka ku sepahala kwa hae, ba sa pila mwa munahano wa Jehova. U nyolelwa ku bona hape basepahali ba hae ba ba shwile bao, mi Bibele i paka kuli s’a lelile ki ku ba fa mupuzo wa ku ba zusa kwa bafu. (Jobo 14:14, 15) Jehova ha libali batanga ba hae ba ba sepahala ka libaka fela la kuli ba shwile. Kono “ku Yena, batu kaufela ki ba ba pila.” (Luka 20:37, 38) Mulelo wa Jehova wa ku zusa bafu ba ba mwa munahano wa hae u bonisa hahulu kuli wa sepahala.

Busepahali bwa Jehova Bu Kwalula Nzila ya Puluso

20. “Lipiza za makeke” ki bomañi, mi Jehova u sepahala cwañi ku bona?

²⁰ Jehova haisali u bile ya sepahala hahulu kwa batu ba ba sepahala. Mane, ka lilimo ze likiti-kiti, Jehova u ‘isweli hahulu nako ye telele ka lipiza za buhali ze bupezwi ku feliswa.’ Kabakalañi? “Kuli a zibahalise bufumu bwa kanya ya hae ka lipiza za makeke, ze ne lukiselizwe kanya, pili.” (Maroma 9:22, 23) “Lipiza za makeke” zeo ki batu ba ba swanela ili ba ba tozizwe ka moya o kenile kuli ba be babusi hamoho ni Kreste mwa Mubuso wa hae. (Mateu 19:28) Ka ku kwalulela lipiza za makeke zeo nzila ya puluso, Jehova n’a sepahalile ku Abrahama, ya n’a sepisize kuli: “Macaba kamukana a lifasi a ka fiwa mbuyoti ka lusika lwa hao, kakuli u utwile linzwi la ka.”—Genese 22:18.

21. (a) Jehova u bonisa cwañi busepahali kwa “buñata bo butuna bwa batu” ba ba sepile ku punyuha “ñalelwa ye tuna”? (b) Busepahali bwa Jehova bu mi susueza ku ezañi?

²¹ Jehova wa sepahala cwalo ni kwa “buñata bo butuna bwa batu” ba ba sepile ku punyuha “ñalelwa ye tuna” ni ku pila ku ya ku ile mwa paradaisi fa lifasi-mubu. (Sinulo 7:9, 10, 14) Batanga ba hae niha ba si ka petahala, Jehova ka busepahali u ba fa kolo ya ku pila ku ya ku ile mwa paradaisi fa lifasi-mubu. U eza cwañi cwalo? Ka tiululo—yona poniso ye tuna ka ku fitisisa ya busepahali bwa Jehova. (Joani 3:16; Maroma 5:8) Busepahali bwa Jehova bu hoha ba ba lata ku luka mwa lipilu za bona. (Jeremia 31:3) Kana ha mu ikutwi ku sutelela ku Jehova kabakala busepahali bo butuna bwa bonisize ni bwa ka bonisa? Bakeñisa kuli lu lakaza ku sutelela ku Mulimu, haike lu itebuhe lilato la hae ka ku tundamena ku mu sebeleza ka busepahali.

[Litaluso za kwatasi]

Lipuzo za ku Nahanisisa

1 Samuele 24:1-22 Ka mwa n’a ezelize Mulena Saule, Davida n’a bonisize cwañi busepahali bwa lata Jehova?

Estere 3:7-9; 4:6-14 Estere n’a likanyisize cwañi busepahali bwa Mulimu mwa ku tusa sicaba sa habo, ka ku ipeya mane mwa lubeta?

Samu 136:1-26 Samu ye i lu lutañi ka za sishemo sa Jehova?

Obadia 1-4, 10-16 Busepahali bwa Jehova kwa batu ba hae ne bu mu susuelize cwañi ku timeza Maedomo be ne ba sa sepahali?

[Siswaniso se si fa likepe 281]

Kweli i bizwa paki ye sepahala, kono ki libupiwa ze butali fela ze kona ku likanyisa busepahali bwa Jehova

[Maswaniso a fa likepe 287]

Jehova ka busepahali u ka hupula ni ku zusa ba ba sepahalile ku isa lifu

Bernard Luimes (fahalimu) ni Wolfgang Kusserow (fahali) ne ba bulailwe ki ba Nazi

Moses Nyamussua n’a bulailwe ka lilumo ki sikwata sa politiki

[Maswaniso a fa likepe 288]

Kabakala busepahali bwa Jehova, batanga ba hae kaufela ba ba sepahala ba na ni sepo ye tiile ka za kwapili