Mitala ya Buikokobezo Ye Na Ni ku Likanyiswa

“Ni fetuhile yo muhulu, ka [buikokobezo bwa, NW] hao.”—SAMU 18:35.

1. Ki bupaki mañi bwa buikokobezo bo ne bu ka bonwa ku yo muñwi ya n’a li prezidenti wa Watch Tower Society?

JOSEPH F. RUTHERFORD n’a na ni ponahalo ye susueza hahulu, ka ku ba wa butelele bo bu fitelela lisentimita ze 180 ni bukiti bo bu fitelela likilogiramu ze 90. Hape n’a na ni linzwi le li tiile, ili leo n’a itusisize mwa ku zibahaza libizo la Jehova ka mukwa o ne li si ka zibahazwa kale ka ona haisali hamohocwalo ni mwa ku beya fa ngandaleza bupumi bwa baeteleli ba bulapeli ba Krestendomu, ili ku biza bulapeli bwa bona kuli ki “lilaba mi ki nzila ya buputeleli.” Kono nihailikuli lingambolo za hae ne li ze na ni ku ama ko ku tiile, ha n’a lapela ni lubasi lwa Betele lwa fa sibaka se situna sa tamaiso, n’a utwahala fela inge mushimani yo munyinyani ya bulela ni bondat’ahe, kacwalo ili ku fa bupaki bwa swalisano ya hae ni Muezi wa hae ye silikani hamohocwalo ni buikokobezo bwa hae. Ee, n’a li ya ikokobeza sina mwanana yo munyinyani.—Mateu 18:3, 4.

2. Ki mwa miinelo mañi ye nongile fa taba batanga ba Jehova ba bonahala ku fapahana hahulu ni batu ka buñwi mwa lifasi?

² Ku si na kakanyo, batanga kamukana ba niti ba Jehova Mulimu ba ikokobeza. Ku seo ki ba ba fapahana hahulu kwa batu ba lifasi. Kacenu, ku fita l’ili kaufela, li tezi batu ka buñwi ba ba ikuhumusa. Ba mayemo a’ pahami ni ba ba m’ata, bafumi ni baituti, mi mane ni babotana ni ba ba fokola ka linzila ze ñwi ba ikuhumusa.

3. Ki sifi se si konwa ku bulelwa ka za muselo wa buikuhumuso?

³ Buikuhumuso bu tisa lifapahano ni manyando a mañata. Ka mo ku inezi fela, ze tisa bumai kaufela mwa pupo kamukana ne li kalisize bakeñisa kuli lingeloi le liñwi ne li fitile fa ku ba le li ikuhumusa, ka ku bata ku lapelwa ka nzila yeo ka mukwa o ipitezi ne i swanelwa fela ku Mubupi, yena Jehova Mulimu. (Mateu 4:9, 10) Fahalimu a seo, yena y’o, ya n’a ikezize Diabulosi ni Satani, n’a konile ku yaulula musali wa pili, yena Eva, ka ku landalala ku se si nyangumuna buikuhumuso bwa hae. N’a mu sepisize kuli ka ku ca kwa muselo o hanisizwe, n’a ka ba sina Mulimu ka sibili, ili ya ziba bunde ni bumaswe. Kabe n’a bile ya ikokobeza, n’a ka be a bulezi kuli, ‘Ki kabakalañi ha ni ka bata ku ba sina Mulimu?’ (Genese 3:4, 5) Ha lu nyakisisa muinelo o maswe hahulu w’o mufuta wa mutu u li ku ona, kwa mubili, mwa munahano, ni mwa muzamao, buikuhumuso bwa batu bu fita fa ku ba bo bu si na mo bu ka itatulelwa hakalo! Ha ku komokisi ha lu bala kuli Jehova u toile “buikanyiso, ni buikuhumuso”! (Liproverbia 8:13) Ka ku fapahana ko ku iponahaza hahulu kwa baikuhumusi kaufela ku na ni mitala ya buikokobezo ye fumanwa mwa Linzwi la Mulimu, yona Bibele.

Jehova Mulimu W’a Ikokobeza

4. Ki mañolo afi a’ bonisa kuli Jehova wa ikokobeza?

⁴ Jehova Mulimu—Muambakani ya Pahami, Mubusi wa Pupo Kamukana, Mulena wa ku ya ku ile—ki y’a ikokobeza. (Genese 14:22) Kana seo si kona ku ba cwalo? Ee, luli! Mulena Davida n’a bulezi, sina ka mo ku ñolezwi kwa Samu 18:35, kuli: “U ni file tebe ya hao ku ni lamulela; la bulyo la hao li ni tiisize; ni fetuhile yo muhulu, ka buikokobezo bwa hao.” Ka mo ku bonahalela fela, Mulena Davida n’a lumezi kuli buikokobezo bwa Jehova ki bona bo bu tisize kuli yena, Davida, a fetulwe yo muhulu. Mi hape, lu bala kwa Samu 113:6 kuli Jehova u “inamela ku ukumela ze mwa lihalimu ni lifasi.” Litoloko ze ñwi li bala kuli, “u inamela fafasi kuli a talime,” (New International Version) “u ikokobeza ku talima mwatasi cwalo.”—The New English Bible.

5. Ki likezahalo lifi ze bonisa buikokobezo bwa Jehova?

⁵ Jehova Mulimu ka buniti fela n’a inamile ka nzila ya n’a sebelisani ni Abrahama, ili ku lumeleza Abrahama ku honona ku luka kwa Hae mwa ku lela ku sinya mileneñi ye maswe ya Sodoma ni Gomora.a (Genese 18:23-32) Hape Jehova ha n’a bonisize tengamo ya hae ya ku yundisa sicaba sa Isilaele—ka nako ye ñwi kabakala ku lapela milimu ya maswaniso, mi ye ñwi kabakala bukwenuheli—Mushe ka nako ye ñwi ni ye ñwi n’a buhisani ni Jehova inge ya ambola ni mutu yo muñwi wa fa lifasi-mubu. Ka nako ye ñwi ni ye ñwi Jehova n’a mu utwile. N’a bonisize buikokobezo ka ku fa Mushe seo n’a kupa kwa neku la batu ba Hae ba Isilaele. (Exoda 32:9-14; Numere 14:11-20) Mitala ye miñwi ya ku sebelisana ni batu ka buikokobezo kwa Jehova ka ku talimana ni mutu a li muñwi, ka mubulelelo o muñwi, i bonwa mwa liswalisano za hae ni Gidioni ni Jonasi, sina ka mo li ñolezwi kwa Baatuli 6:36-40 ni Jonasi 4:9-11.

6. Ki muinelo mañi wa Jehova o’ bonisa ka ku ekezeha buikokobezo bwa hae?

⁶ Ka mo ku inezi mane, ka buñata bo bu fita ku h’a ketalizoho ka bune, Jehova u bulelwa ku ba y’a sa “halifi kapili.”b Ku ba ni pilu-telele, ku s’a halifa kapili, kwa Jehova mwa ku sebelisana ni libupiwa za butu ze si ka petahala mwahal’a lilimo ze likiti-kiti ki bupaki bo bu ekezehile bwa ku ikokobeza kwa hae. Baikuhumusi ha ba si ka wa lipilu, ba halifa kapili, ili miinelo ye fapahana hahulu ni pilu-telele. Buikokobezo bwa Jehova bu bonahaza buikuhumuso bwa batu ba ba si ka petahala ku ba bo bu bukuba hakalo! Bakeñisa kuli lu bulelwa ku “likanyisa Mulimu sina bana ba ba latwa,” lu lukela ku ikokobeza sina yena h’a li ya ikokobeza.—Maefese 5:1.

Mutala wa Kreste wa Buikokobezo

7, 8. Ki sifi seo Mañolo a bulela ka za buikokobezo bwa Jesu Kreste?

⁷ Mutala wa bubeli o lemuseha hahulu wa buikokobezo o lu na ni ku likanyisa u bulezwi kwa 1 Pitrosi 2:21: “Mane ki sona se mu bizelizwe; kakuli Kreste ni yena u utwile butuku bakeñisa mina, a mi siyela mutala, kuli mu hate mw’a n’a hatile.” Kale pili a si ka taha fa lifasi-mubu sina mutu, ne ku polofitilwe ka za hae kwa Zakaria 9:9 kuli: “U lulueze wena mwan’a Jerusalema wa musizana! Bona, mulen’a hao ki yo, u ta ku wena; ki ya lukile, ya pilisa; u ikokobelize, u pahami mbongolo.” Kabe Jesu Kreste n’a ikuhumusa, n’a ka be a amuhezi sa n’a fiwa ki Diabulosi ili mibuso kamukana mwa lifasi ha n’a ka eza kezo i liñwi fela ya bulapeli. (Mateu 4:9, 10) Hape n’a bonisize buikokobezo bwa hae ka ku bonisa kuli tuto ya hae kaufela ki ye zwa ku Jehova, ka ku bulela kuli: “Ha mu se mu pahekile Mwan’a mutu, fohe mu ka ziba se ni li sona, ni kuli ha ni ezi se siñwi ili na, kono ni bulela z’a ni lutile Ndate.”—Joani 8:28.

⁸ N’a kona ku bulelela bateelezi ba hae ka swanelo kuli: “Mu itwese coko ya ka, mi mu itute ku na; kakuli ni na ni musa ni pilu ye bunolo, mi mu ka fumanela mioya ya mina pumulo.” (Mateu 11:29) Mi ki mutala kwa bunde wa buikokobezo wa n’a tomile ka ku tapisa mautu a baapositola ba hae manzibwana a mafelelezo a n’a inzi ni bona sina mutu wa fa lifasi-mubu! (Joani 13:3-15) Ka ku swanela luli, kwa Mafilipi 2:3-8, muapositola Paulusi u eleza Bakreste ku ba ni “buikokobezo,” mi u bonisa Jesu Kreste ku ba mutala, ka ku bulela kuli: “Mu be ni maikuto a n’a li teñi ni ku Jesu Kreste. Niha n’a na ni sibupeho sa Mulimu, Jesu h’a si ka li, ku likana ni Mulimu ki nto y’a ka hanelela, Kono a itoboha ku s’a n’a li sona, ka ku nga sibupeho sa mutanga, ni ku ikeza ya swana sina batu; Mi h’a fumanwi a li sina mutu, a ikokobeza, a ipeya ku utwa ku isa kwa lifu, mane lifu la [fa kota ya linyando, NW].” Ha n’a talimani ni but’ata bwa mwa bupilo bwa hae bo butuna ka ku fitisisa, ka buikokobezo a lapela ku Ndat’ahe kuli: “Ku si ke kwa ezwa mo ni latela, ku ezwe mo u latela Wena.” (Mateu 26:39) Ku si na kakanyo ni ye kana, kuli lu be balikanyisi ba Jesu Kreste, ba ba hata mwa n’a hatile, lu lukela ku ba ni buikokobezo.

Muapositola Paulusi, Mutala O Munde wa Buikokobezo

9-12. Ki ka linzila lifi muapositola Paulusi a toma mutala o munde wa buikokobezo?

⁹ Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Mu be ba ba ni likanyisa, sina na, ha ni li ya likanyisa Kreste.” (1 Makorinte 11:1) Kana muapositola Paulusi n’a likanyisa Jesu Kreste ka ku ba ya ikokobeza, mi kacwalo ili ku lu fa mutala o muñwi wa buikokobezo wa kuli lu u likanyise? Ka buniti luli n’a ezize cwalo. Sa pili, n’a lumela ka buikokobezo kuli ki mutang’a Jesu Kreste. (Mafilipi 1:1) N’a bulelezi maeluda ba kwa Efese ka za ‘ku sebeleza Mulena kwa hae ka buikokobezo kaufela ni ka ku sheka miyoko mo ku ñata ni ka ku tahelwa ki miliko ka mifumbo ya Majuda.’ (Likezo 20:17-19) Kabe n’a si ya ikokobeza, ni kamuta n’a si ke a ñola manzwi a’ fumanwa kwa Maroma 7:18, 19, a’ li: “Ni ziba kuli bunde ha bu si ka ina ku na, kikuli mwa nama ya ka . . . Kakuli ha ni ezi bunde bo ni lata; kono ni eza bumaswe bo ni sa lati.”

¹⁰ Nto ye ñwi hape ye bonisa buikokobezo bwa Paulusi ki sa n’a ñolezi Bakreste mwa Korinte, sina ka mo si talusezwa kwa 1 Makorinte 2:3 kuli: “Ha ne ni inzi ku mina, ne ni ikutwa ku fokola, ni ku saba, ni ku ngangama ko kutuna.” Ka ku ama ka buikokobezo kwa nzila ya hae ya kwamulaho pili a si ka ba kale Mukreste, n’a ñozi kuli: “Na, ya n’a li munyefuli kale, ni munyandisi wa Keleke, ya n’a i sinyize; . . . Jesu Kreste u tile mwa lifasi ku pilisa baezalibi. Ku bona ki na wa kwapili.”—1 Timotea 1:13, 15.

¹¹ Nto ye ñwi ye bonisa ka ku ekezeha buikokobezo bwa hae ki ku fa Jehova Mulimu tumbo ka za ku kondisa kaufela kwa lika mwa buikatazo bwa hae. N’a ñozi ka ku ama kwa bukombwa bwa hae kuli: “Na ni calile, Apolosi u selaezi mezi; kono ya melisize, ki Mulimu. Hakulicwalo, ya na ni taba, hasi yena ya cala, kamba ya selaela; kono ki Mulimu ya melisa.” (1 Makorinte 3:6, 7) Hape n’a kupile mizwale ba hae ku mu lapelela kuli a kone ku fa hande bupaki, sina ka mo lu balela kwa Maefese 6:18-20 kuli: “Mu ni lapelele ni na, ni fiwe ku bulela . . . kuli ni bulele za [kunutu ya Evangeli] ni sa sabi, sina ha i li swanelo ya ka ya ku bulela.”

¹² Paulusi hape n’a bonisize buikokobezo bwa hae ka nzila yeo n’a swalisana ka yona ni baapositola ba bañwi: “Bo Jakobo ni Kefasi ni Joani, . . . ba iswala ni luna, na ni Barnabasi, mazoho a silyo a bulikani, kuli lu ye kwa bahedeni, mi bona ba ye ku ba mupato.” (Magalata 2:9) Fahalimu a seo n’a bonisize ku itatela kwa hae ku swalisana ni maeluda ba puteho ya mwa Jerusalema ka ku ya ni banna ba bañwi kwa tempele ni ku y’o ba lifela ha ne ba taleleza buitamo bo buñwi.—Likezo 21:23-26.

13. Ki sika mañi se si ezize buikokobezo bwa Paulusi ku ba bo bu lemuseha cwalo?

¹³ Buikokobezo bwa Paulusi ki bo bu lemuseha ni ku fita ha lu bona ka mwa n’a itusiselizwe ka mukwa o’ m’ata ki Jehova Mulimu. Sina ka mutala, lu bala kuli “[Mulimu, NW] n’a eza limakazo ze komokisa ka mazoho a Paulusi.” (Likezo 19:11, 12) Fahalimu a zeo, n’a filwe lipono ni lisinulo ze si za ka taho. (2 Makorinte 12:1-7) Hape ha lu swaneli ku libala ku buyelelwa kwa hae kuli a ñole ze 14 za libuka (ili mañolo) ze 27 za Mañolo a Sigerike a Sikreste. Zeo kaufela ne li si ka mu tahiseza buikaco, ka mubulelelo o muñwi. N’a zwezipili ku ba ya ikokobeza.

Mitala ya mwa Mazazi A Cwale

14-16. (a) Prezidenti wa pili wa Watch Tower Society n’a li cwañi mutala o munde wa buikokobezo? (b) Mutala wa hae u fapahana hahulu ku wa mañi?

¹⁴ Kwa Maheberu 13:7, lu bala kelezo ya muapositola Paulusi, ye li: “Mu hupule ba ba mi zamaisa, ba ba mi bulelezi Linzwi la Mulimu; mu likanyise tumelo ya bona, mi mu lemuhe mafelelezo a bupilo bwa bona.” Ka ku eza ka sikuka seo, lu kona k’u nga prezidenti wa pili wa Watch Tower Bible and Tract Society, yena Charles Taze Russell, sina mutala wa mwa mazazi a cwale, ili y’o tumelo ya hae ne lu kana lwa likanyisa. Kana ne li mutu ya ikokobeza? Ka mo ku inezi fela ee! Sina ha se ku bonwi hande, mwa litaba za libuka za hae za Studies in the Scriptures, ze silezi za makepe a’ eza 3,000, n’a si ka ama ku yena muñi nihaili hañwi fela. Lihatiso za Watch Tower Bible and Tract Society kacenu li latelela sikuka seo ka ku s’a hohela mamelelo kwa batu ka ku zibahaza bañoli ba litaba.

¹⁵ Mwa magazini ya Watch Tower, Russell ka nako ye ñwi n’a ñozi kuli na s’a zibi nto ye cwale ka “Russellism” ni “Russellite,” ili lipulelo zeo balwanisi ba hae ne ba itusisa kono ili zeo yena n’a hanile ka ku tala. N’a ñozi kuli: “Musebezi wa luna . . . u bile wa ku onga-onga hamoho likalulo za niti ze se li hasani ka nako ye telele ni ku li tahisa kwa batu ba Mulena—isi sina ze nca, isi sina za luna, kono sina za Mulena. . . . Musebezi w’o Mulena a tabezi ku itusisa ku ona buikoneli bwa luna bo bu fokola ha u si ka ba musebezi wa ku simulula ku fita ka mo u bezi musebezi wa ku yaha sinca, ku likanya hande, ku utwanisa.” Kaniti, n’a bulezi maikuto a muapositola Paulusi, sina ka mo a fumanelwa kwa 1 Makorinte 3:5-7.

¹⁶ Mubonelo wa hae ne li o fapahana ka ku tala ku wa Charles Darwin. Mwa ku ñolwa kwa pili kwa buka ya hae ya The Origin of Species ka 1859, Darwin ka ku kuta-kutela n’a amile kwa tuto “ya ka,” a itibaza ze ne ba se ba bulezi kale ba bañwi za tuto ya ku ipilaula kwa lika. Muñoli ya zibahala wa mwa lilimo za mwanda w’o, Samuel Butler, n’a nyazize hahulu Darwin, mi a bonisa kuli ba bañwi ba bañata kwamulaho ne ba tahisize muhupulo wa ku ipilaula kwa lika; ni kamuta ne u si ka simululwa ki Darwin.

17. Ki mitala ifi ye ekezehile ya buikokobezo bwa Muzwale Rutherford?

¹⁷ Mutanga yo muñwi ya sepahala wa mwa linako za cwale y’o Jehova Mulimu n’a itusisize ka m’ata ne li Joseph F. Rutherford, ya bulezwi kwa makalelo. N’a li muyemeli y’a bundume wa niti ya Bibele mi sihulu wa libizo la Jehova. Nihailikuli n’a zibahala hahulu sina Judge Rutherford, ka mwa n’a inezi luli ne li mutu ya ikokobeza. Sina ka mutala, ka nako ye ñwi n’a bulezi taba ye ñwi ya za tuto ka za seo Bakreste ne ba kona ku libelela ka 1925. Muta likezahalo ne li si ka lumelelana ni litibelelo za hae, ka buikokobezo a bulelela lubasi lwa fa Betele mwa Brooklyn kuli u iponahalize ku s’a lemuha hande lika. Mukreste yo muñwi ya tozizwe ili y’o n’a na ni swalisano ye silikani hahulu ni yena n’a talusize kuli n’a utwile hañata-ñata Muzwale Rutherford a inyaza ka moya o kwa Mateu 5:23, 24, fa nyangela hamohocwalo ni kwa mukunda, kabakala ku holofaza maikuto a Mukreste sina yena ka pulelo ye ñwi ye si na butali. Ku tokwa ku ba ni buikokobezo ku mutu y’a mwa mayemo a m’ata a tamaiso kuli a inyaze ku ba ba mwatas’a hae. Muzwale Rutherford n’a tomile mutala o munde kwa baokameli kaufela, ba be ba mwa puteho, mwa musebezi wa maeto, kamba ku o muñwi wa mitai ya Sosaiti.

18. Ki pulelo mañi ye patulula munahano wa buikokobezo yeo prezidenti wa bulalu wa Sosaiti n’a file?

¹⁸ Prezidenti wa bulalu wa Watch Tower Bible and Tract Society, Nathan H. Knorr, ni yena n’a bonisize kuli, nihailikuli n’a lemuseha hahulu mwahal’a batu ba Jehova, n’a si ka ikutwa ku ba ya pahamisizwe bakeñisa mayemo a hae. Nihailikuli n’a zwile mubano mwa buikoneli bwa ku swalisanisa lika ni mwa ku bulela fa nyangela, n’a kuteka hahulu seo ba bañwi ne ba si eza. Kacwalo, ka nako ye ñwi n’a potezi silama yo muñwi wa Liluko la ku Ñola Litaba mwa ofisi ya hae mi a bulela kuli: “Mo ki mona m’o musebezi wa butokwa ka ku fitisisa mi ili musebezi o t’ata ka ku fitisisa u ezahala. Ki ka libaka leo ni sebeza ku ona hanyinyani fela.” Ee, ka buikokobezo n’a sebelisa kelezo ye kwa Mafilipi 2:3, ye li ‘ka buikokobezo mutu a hupule kuli ba bañwi ba mu fita.’ N’a itebuha kuli nihailikuli ku sebeza sina prezidenti wa Sosaiti ki kwa butokwa, misebezi ye miñwi ni yona ki ya butokwa. Ne ku tokwa buikokobezo ku yena ku ikutwa cwalo ni ku bulela seo ka ku utwahala cwalo. N’a li mutala o muñwi o munde o na ni ku likanyiswa ki b’ote, sihulu ba ba na ni mayemo a’ lemuseha a buokameli.

19, 20. (a) Ki mutala mañi wa ku ikokobeza w’o prezidenti wa bune wa Sosaiti n’a tomile? (b) Ki tuso mañi yeo taba ye tatama i ka fa ka za ku bonisa buikokobezo kwa luna?

¹⁹ Prezidenti wa bune wa Sosaiti, Fred W. Franz, n’a li mutala o muñwi o munde wa buikokobezo. Ha n’a li mubakweli wa prezidenti ka lilimo ze bat’o ba ze 32, n’a eza buñata bwa za ku ñola za limagazini ni litukiso za mikopano ye mituna; niteñi ku seo kamita n’a ipulukile mwa mayemo a’ s’a lemusehi, ni kamuta a s’a bati ku fumana mamelelo. Ne lu kana lwa bulela mutala o bapanyeha ku w’o ili wa mwa linako za kwaikale. Joabi ha n’a tulile Maamoni kwa Raba, n’a boni teñi kuli Mulena Davida a fumane tumbo ka za tulo yeo.—2 Samuele 12:26-28.

²⁰ Ka buniti fela, ku na ni mitala ye minde ye miñata, ya cwale ni ya kwamulaho, ye lu fa mabaka a’ tiile a ku bela ba ba ikokobeza. Nihakulicwalo, ku na ni mabaka a mañwi a mañata ha lu swanela ku ikokobeza, mi ona ao hamohocwalo ni lituso za ku ikokobeza kwa luna li ka nyakisiswa mwa taba ye tatama.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mw’a Hupula?

◻ Ki lika mañi ze zwile mwa buikuhumuso?

◻ Ki mañi ya file mutala o munde ka ku fitisisa wa buikokobezo?

◻ Ki sika mañi se si bonisa ya n’a li mutala o mutuna hahulu wa bubeli wa buikokobezo?

◻ Ki mutala ufi o munde wa buikokobezo w’o muapositola Paulusi n’a tomile?

◻ Ki mitala mañi ya buikokobezo ya mwa mazazi a cwale ya ba mayemo a lemuseha ye lu na ni yona?

[Siswaniso se si fa likepe 11]

Jesu n’a bonisize hande buikokobezo

[Siswaniso se si fa likepe 12]

Paulusi n’a tomile mutala o munde wa buikokobezo

[Siswaniso se si fa likepe 13]

Muzwale Russell n’a si ka ikwameka libubo la za n’a ñozi