KAUHANYO 30

“Mu Zamaye mwa Lilato”

1-3. Ku ezahalañi ha lu likanyisa mutala wa Jehova wa lilato?

“KU NA ni mbuyoti mwa ku fana, ye fita ye mwa ku fiwa.” (Likezo 20:35) Manzwi a Jesu ao a koñomeka taba ya butokwa ye: Ku ba ni lilato le li si na buitati ku tahisa mupuzo. Ku boniswa lilato niha ku tabisa hahulu, ku li fana, kamba ku li bonisa ku ba bañwi ku tabisa hahulu ni ku fita.

² Ha ku na ya ziba seo ku fita Ndat’a luna wa kwa lihalimu. Sina mo lu bonezi mwa likauhanyo ze felize za kalulo ye, Jehova ki yena mutala o pahami ka ku fitisisa wa lilato. Ha ku na ya bonisize lilato cwalo, ka nako ye telele cwalo. Ki lona libaka Jehova ha bizwa “Mulimu ya tabile.”—1 Timotea 1:11, NW.

³ Mulimu wa luna ya lilato u bata kuli lu mu likanyise, sihulu mwa ku bonisa lilato. Maefese 5:1, 2 i lu taluseza kuli: “Mu be ba ba likanyisa Mulimu sina bana ba ba latwa; mi mu zamaye mwa lilato.” Ha lu likanyisa m’o Jehova a boniseza lilato, lu ba ni tabo ye tuna ye zwa mwa ku fana. Hape lu ba ni tabo ya ku ziba kuli lu tabisa Jehova, kakuli Linzwi la hae li lu susueza “ku latana.” (Maroma 13:8) Kono ku na ni mabaka a mañwi hape ha lu swanela ku ‘zamaya mwa lilato.’

Libaka Lilato Ha Li Li La Butokwa

4, 5. Kiñi ha ku li kwa butokwa ku bonisa lilato la ku itoboha kwa balumeli ba bañwi?

⁴ Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku bonisa lilato kwa balumeli ba bañwi? Ka bukuswani, lilato ki ona mutomo wa Bukreste bwa niti. Ha lu si na lilato, ha lu koni ku ba ni silikani se si tiile ni Bakreste ba bañwi, mi sihulu-hulu, ha lu bi se siñwi ku Jehova. Mu bone m’o Linzwi la Mulimu li boniseza cwalo.

⁵ Busihu bwa mafelelezo fa lifasi, Jesu n’a ize kwa balateleli ba hae: “Ni mi fa mulao o munca, kikuli mu latane; sina mo ni mi latezi, ni mina mu latane cwalo. Se ba ka ziba batu kaufela kuli mu balutiwa ba ka ka sona, ki ha mu latana.” (Joani 13:34, 35) “Sina mo ni mi latezi”—ee, lu laezwi ku bonisa lilato la n’a bonisize Jesu. Mwa Kauhanyo 29, ne lu boni kuli Jesu n’a tomile mutala o mutuna wa lilato la ku itoboha, wa ku eza pili za ba bañwi ku fita za hae. Ni luna lu bonise lilato le li cwalo, mi lu swanela ku li bonisa hande-nde ilikuli ni ba ba siyo mwa puteho ya Sikreste ba li bone. Kaniti, lilato la ku ifana kwa mizwale ki lona le li lu zibahaza ku ba balateleli ba niti ba Kreste.

6, 7. (a) Lu ziba cwañi kuli Linzwi la Jehova li koñomeka za ku bonisa lilato? (b) Manzwi a Paulusi a’ ñozwi kwa 1 Makorinte 13:4-8 a koñomeka za lilato mañi?

⁶ Ha lu si na lilato bo? Muapositola Paulusi n’a ize: “Ha ni si na lilato, ni mulangu fela o lila, kamba ngongi ye mulumo o mutuna.” (1 Makorinte 13:1) Ngongi i tazanga lilata. Mulangu bo? Litoloko ze ñwi li li “ngongi ye lilata” kamba “ngongi ye lila.” Ki liswanisezo ze swanela luli! Mutu ya si na lilato u swana sina siliziso se si taza fela lilata, se si filikanya ku fita ku tabisa. Mutu ya cwalo u ka utwana cwañi ni ba bañwi? Paulusi hape n’a ize: “Niha ni ka ba ni tumelo kaufela, mane ni shimbulula ni malundu, ha ni si na lilato, ha ni se siñwi.” (1 Makorinte 13:2) Mu nahane fela, mutu ya si na lilato ‘ha si se siñwi,’ ku si na taba ni misebezi ya eza! Kana ha ku iponahazi hande kuli Linzwi la Jehova li koñomeka za ku bonisa lilato?

⁷ Kono lu kona ku bonisa cwañi kalemeno kao ku ba bañwi? Kuli lu alabe puzo yeo, ha lu nyakisiseñi manzwi a Paulusi a kwa 1 Makorinte 13:4-8. Ze koñomekwa mwa litimana zeo haki mw’a lu latela Mulimu kamba mo lu latela Mulimu. Kono Paulusi n’a koñomekile za mo lu swanela ku latanela. N’a talusize lika ze bonisa lilato ni ze sa bonisi lilato.

Ze Bonisa Lilato

8. Pilu-telele i kona ku lu tusa cwañi ku sebelisana ni ba bañwi?

⁸ “Lilato li na ni pilu-telele.” Ku ba ni pilu-telele ki ku tuhelela ze lu sa lati ku ba bañwi. (Makolose 3:13) Kana ha lu tokwi pilu-telele ye cwalo? Bakeñisa kuli lu batu ba ba si ka petahala ba ba sebeza hamoho, lu lukela ku libelela kuli fokuñwi, Bakreste ba bañwi ba ka lu filikanya mi ni luna lu ka ba filikanya. Kono pilu-telele i ka lu tusa ku libala milatunyana ya ba bañwi—ku si na ku tahisa filikanyo mwa puteho.

9. Lu kona ku bonisa cwañi musa ku ba bañwi?

⁹ “Lilato . . . li na ni musa.” Musa u boniswa ka ku tusa ba bañwi ni ka manzwi a’ lilato. Lilato li lu tusa ku fumana linzila za ku bonisa ka zona musa, sihulu ku ba ba mwa butokwi. Ka mutala, mwendi mulumeli wa musupali u ikutwa buinosi mi u tokwa susuezo ka ku mu potela. Me wa likwasha kamba kaizeli ya pila ni ba ba si balapeli a kana a tokwa tuso. Mukuli kamba mutu ya ziyelehile a kana a tokwa ku utwa manzwi a’ lilato a mulikani ya sepahala. (Liproverbia 12:25; 17:17) Ha lu bonisa musa ka linzila ze cwalo, lu bonisa kuli lilato la luna ki lilato sakata.—2 Makorinte 8:8.

10. Lilato li lu tusa cwañi ku yemela ni ku bulela niti, niha ku ka ba t’ata?

¹⁰ “Lilato . . . li tabela ze na ni niti.” Toloko ye ñwi i li: “Lilato . . . li tabiswa ki niti.” Lilato li lu susueza ku yemela niti ni ku ‘bulela niti yo muñwi ni yo muñwi.’ (Zakaria 8:16) Haiba, ka mutala, mutu ye lu lata u ezize sibi se situna, lilato ku Jehova—ni sifosi—li ka lu tusa ku kumalela lipimo za Mulimu ku fita ku pata, ku nyinyafaza, kamba mane ku puma ka za bufosi b’o. Ki niti, ku t’ata ku amuhela buniti bwa taba. Kono ha lu iyakatwa hahulu mutu y’o, lu ka bata kuli a fiwe mi a amuhele kalimelo ya Mulimu ye lilato. (Liproverbia 3:11, 12) Ka ku ba Bakreste ba ba lilato, hape “mwa lika kaufela lu lata ku eza se si lukela.”—Maheberu 13:18.

11. Bakeñisa kuli lilato “li lwala linto kaufela,” lu swanela ku ikataza ku ezañi ka za mafosisa a balumeli ba bañwi?

¹¹ “Lilato . . . li lwala linto kaufela.” Taluso luli ya pulelo yeo ki “ku kwahela lika kaufela.” (Kingdom Interlinear) Liñolo la 1 Pitrosi 4:8 li li: “Lilato li kwahela libi ze ñata.” Ee, Mukreste ya etelelwa ki lilato haki ya tabela ku patulula mafosisa kaufela a Bakreste ba bañwi. Hañata, mafosisa a balumeli ba bañwi ki a manyinyani mi a kona ku kwahelwa ki lilato.—Liproverbia 10:12; 17:9.

12. Muapositola Paulusi n’a bonisize cwañi sepo ku Filemoni, mi lu itutañi kwa mutala wa Paulusi?

¹² “Lilato . . . li na ni tumelo kwa linto kaufela.” Toloko ya Moffatt i li lilato li “lata ku lumela ze nde kamita.” Ha lu kakanyi balumeli ba bañwi ni ku honona milelo ya bona kaufela. Lilato li lu tusa “ku lumela ze nde” ka za mizwale ba luna ni ku ba sepa.a Mu bone mutala mwa liñolo la Paulusi ku Filemoni. Paulusi n’a ñolela Filemoni ku mu susueza ku amuhela hande Onesimo mutanga ya n’a matile ili y’o cwale n’a kuta ku yena. Onesimo n’a sa bile Mukreste. Ku fita ku lika ku hapeleza Filemoni, Paulusi n’a mu kupile ka lilato. N’a bonisize buikolwiso bwa kuli Filemoni n’a ka eza ze lukile, ha n’a bulezi kuli: “Ni ku ñolezi seo, ni nze ni sepile ku utwiwa ki wena; na ziba kuli u ka eza mane ku fita se ni bulezi.” (Timana 21) Lilato ha li lu susueza ku sepa mizwale ba luna cwalo, lu ba susueza ku eza ze nde hahulu.

13. Lu kona ku bonisa cwañi kuli lu sepile mizwale ba luna?

¹³ “Lilato . . . li na ni sepo mwa linto kaufela.” Sina ha li na ni tumelo, lilato hape li na ni sepo. Ka lilato, lu sepa kuli mizwale ba luna ba ka eza ze nde. Ka mutala, muzwale ha “eza mulatu,” lu sepa kuli u ka amuhela tuso ye lilato ya ku mu sikulula. (Magalata 6:1) Hape lu sepa kuli ba ba fokozi mwa tumelo ba ka tiya. Lu ba ni pilu-telele ku bona, ni ku ikataza ku ba tiisa hape mwa tumelo. (Maroma 15:1; 1 Matesalonika 5:14) Mutu ye lu lata niha yembuluka, lu sa sepa kuli zazi le liñwi u ka kengeyela mi u ka kutela ku Jehova, sina mwana wa sisinyi wa mwa nguli ya Jesu.—Luka 15:17, 18.

14. Buitiiso bwa luna bu kona ku likiwa cwañi mwa puteho, mi lilato li ka lu tusa ku eza cwañi?

¹⁴ “Lilato . . . li itiisa mwa linto kaufela.” Buitiiso bu lu tusa ku sa zikinyeha ha lu li mwa butata kamba ha lu swabiswa. Litiko ze tokwa ku tiyelwa ha li zwi fela kwande a puteho. Fokuñwi, li kona ku zwa mwa puteho. Kabakala ku sa petahala, mizwale ba luna fokuñwi ba kona ku lu foseza. Manzwi a’ si ka nahaniwa hande a kana a lu tunka kwa pilu. (Liproverbia 12:18) Mwendi lu bona kuli taba ye ñwi mwa puteho ha i si ka talimwa hande. Muzamao wa muzwale ya kutekeha u kana wa lu filikanya, mi lu kana lwa ipuza kuli, ‘Mukreste u kona ku eza cwañi cwalo?’ Zeo ha li ezahala, kana lu ka zwa mwa puteho ni ku tuhela ku sebeleza Jehova? Ha lu na ku eza cwalo haiba lu na ni lilato! Ee, lilato li lu tibela ku tuhelela mafosisa a mizwale ku lu libalisa bunde bwa bona kamba bwa puteho mutumbi. Lilato li lu konisa ku zwelapili ku sepahala ku Mulimu ni ku ba mwa puteho ku si na taba ni z’a bulezi kamba ku eza mutu yo muñwi.—Samu 119:165.

Ze Sa Bonisi Lilato

15. Pilu-seta kiñi, mi lilato li lu tusa cwañi ku pima moya wo o sinya?

¹⁵ “Lilato ha li na pilu-seta.” Pilu-seta i kona ku lu tahiseza ku shwela muna za ba bañwi—libyana, limbuyoti, ni buikoneli bwa bona. Muna o cwalo ki moya o sinya wa buitati, mi ha u tuhelelwa, u kona ku tahisa filikanyo mwa puteho. Ki sifi se si ka lu tusa ku pima “muna”? (Jakobo 4:5, NW) Ki lilato. Kalemeno ka kande kao ka ka lu konisa ku nyakalala ni ba ba bonahala ku ba ni matohonolo e lu si na. (Maroma 12:15) Lilato li lu tusa ku sa ikutwa ku fosezwa yo muñwi ha lumbiwa kabakala buikoneli bwa hae kamba nto ye tuna ya petile.

16. Haiba luli lwa lata mizwale ba luna, lu ka pimelañi ku ikuhumuseza ze lu eza mwa ku sebeleza Jehova?

¹⁶ “Lilato ha li ikankabeki; ha li ikuhumusi.” Lilato li lu tibela ku ikuhumuseza ze lu ikonela kamba ze lu petile. Haiba luli lwa lata mizwale ba luna, lu ka ikuhumusezañi ze lu peta mwa bukombwa kamba buikalabelo bwa luna mwa puteho? Buikuhumuso bo bu cwalo bu kona ku zwafisa ba bañwi, ni ku ba tahiseza ku ikutwa bunyinyani. Lilato ha li lu lumelezi ku ikuhumuseza z’a lu lumeleza Mulimu ku eza mwa sebelezo ya hae. (1 Makorinte 3:5-9) Ee, “lilato ha li ikankabeki,” kamba sina toloko ye ñwi ha i li, “ha li na mihupulo ya ku ipahamisa.” Lilato li lu tibela ku ikupula kuli lu ba batuna.—Maroma 12:3.

17. Lilato li lu ezisa ku hupulañi ka za ba bañwi, mi kacwalo lu ka pima muzamao o cwañi?

¹⁷ “Lilato . . . ha li ezi ze swabisa.” Mutu ya eza ze swabisa u eza ka nzila ye sa swaneli kamba ye filikanya. Ku eza cwalo ki ku sa ba ni lilato, kakuli ki ku sa isa pilu kwa maikuto ni buiketo bwa ba bañwi. Kono lilato li na ni sishemo se si lu hupulisa za ba bañwi. Lilato li tahisa mikwa ye minde, muzamao o tabisa Mulimu, ni likute kwa balumeli ba bañwi. Kacwalo, lilato ha li lu lumelezi ku ikenya mwa “taba ye swabisa”—kamba nto ifi ni ifi ye ka swabisa kamba ku sitatalisa Bakreste ba bañwi.—Maefese 5:3, 4.

18. Ki kabakalañi mutu ya lilato ha sa tundameni kuli lika li ezwe mw’a latela yena?

¹⁸ “Lilato . . . ha li yemi fa litukelo za lona.” Toloko ye ñwi fa i li: “Lilato ha li tundameni za lona fela.” Mutu ya lilato ha tundameni kuli lika kaufela li ezwe mwa latela, inge kuli mihupulo ya hae i lukile kamita. Ha swali-swali ba bañwi fa meto, ka ku itusisa m’ata a hae a ku kolwisa kwa ku hapeleza ba ba na ni muhupulo o fapana. Muñañatoho o cwalo u bonisa buikuhumuso, mi Bibele i li: “Buikuhumuso bu zamaya shandauko kwapili.” (Liproverbia 16:18) Haiba luli lwa lata mizwale ba luna, lu ka kuteka mihupulo ya bona, mi ha ku konahala, lu ka eza ze ba lata bona. Ku eza cwalo ki ku utwa manzwi a Paulusi, a li: “Ku si ke kwa fumanwa mutu ya ya ka se si mu swanela yena a li nosi, kono a ye ka se si swanela ba bañwi.”—1 Makorinte 10:24.

19. Lilato li lu tusa ku ezañi ba bañwi ha ba lu foseza?

¹⁹ “Lilato . . . ha li konwi ku halifiswa; ha li (buluki, NW) bumaswe.” Lilato ha li halifiswi ka bubebe ki ze ba bulela ni ku eza ba bañwi. Ki niti kuli lwa filikananga ba bañwi ha ba lu foseza. Kono niha lu na ni libaka la ku nyema, lilato ha li lu lumelezi ku ina lu nze lu halifile. (Maefese 4:26, 27) Ne lu si ke lwa buluka manzwi kamba likezo ze maswe, inge kuli li ñoliwa mwa buka kuli li si ke za libalwa. Kono lilato li lu susueza ku likanyisa Mulimu wa luna ya lilato. Sina mo lu bonezi mwa Kauhanyo 26, Jehova wa swalela ha ku na ni libaka le linde. H’a lu swalela, wa libala, f’o kikuli, ha na ku lu otela libi zeo kwapili. Kana ha lu itumeli kuli Jehova ha bulukangi bumaswe?

20. Lu ka eza cwañi mulumeli yo muñwi ha kena mwa sibi ni ku kutula teñi ze maswe?

²⁰ “Lilato . . . ha li tabeli ze si ka luka.” Toloko ye ñwi fa i li: “Lilato . . . ha li tabiswi ki libi za ba bañwi.” Toloko ya Moffatt i li: “Lilato ha li nyakalali ba bañwi ha ba fosize.” Lilato ha li tabeli ze si ka luka, kacwalo ha lu keshebisi muzamao o maswe kaufela. Lu ka eza cwañi mulumeli yo muñwi ha kena mwa sibi ni ku kutula teñi ze maswe? Lilato ha li lu lumelezi ku nyakalala, inge kuli lu bulela kuli ‘Ehe! U lukehile!’ (Liproverbia 17:5) Kono lwa taba haiba muzwale ya fosize u nga mihato ya ku yoyelwa kwa moya.

“Nzila Ye Fita Hahulu kwa Bunde”

21-23. (a) Paulusi n’a talusañi ha n’a ize “lilato ha li na ku fela”? (b) Ku ka nyakisiswañi mwa kauhanyo ya mafelelezo?

²¹ “Lilato ha li na ku fela.” Paulusi n’a talusañi? Taba i bonisa kuli n’a nyakisisa limpo za moya ze ne ba na ni zona Bakreste ba kwa makalelo. Limpo zeo ne li bonisa kuli Mulimu n’a shemuba puteho ye ne sa zo tomiwa yeo. Kono ne si Bakreste kaufela be ne ba folisa, ku polofita, ni ku bulela mwa lipuo. Niteñi ne ku si na taba; kakuli limpo zeo ne li ka fela. Kono nto ye ñwi ne i ka siyala, yeo ki nto ye ne kona ku ba ku Mukreste kaufela. Yona ne li ye ipitezi, ye inelela ku fita limpo zeo. Mane, Paulusi n’a ize ki “nzila ye fita hahulu kwa bunde.” (1 Makorinte 12:31) “Nzila ye fita hahulu kwa bunde” yeo ki nto mañi? Ki nzila ya lilato.

²² Ee, lilato la Sikreste la n’a talusize Paulusi “ha li na ku fela.” Ni kacenu le, lilato la ku itombolela ba bañwi li zibahaza balateleli ba niti ba Jesu. Kana ha lu boni lilato leo mwa liputeho za balapeli ba Jehova lifasi kamukana? Lilato leo ki la kamita-ni-mita, kakuli Jehova u sepisa bupilo bwa kamita kwa batanga ba hae ba ba sepahala. (Samu 37:9-11, 29) Haike lu zwelepili ku ikataza ku ‘zamaya mwa lilato.’ Ka ku eza cwalo, lu ka ipumanela tabo ye tuna ye zwa mwa ku fana. Mi sihulu, lu ka zwelapili ku pila—mane ni ku zwelapili ku latana—kamita-ni-mita, sina Jehova, Mulimu wa luna ya lilato.

²³ Mwa kauhanyo ye ye ungula kalulo ye bulela za lilato, lu boni mo lu kona ku latanela. Kono kabakala kuli lu tusiwa hahulu ki lilato—hamohocwalo ni m’ata, katulo ye lukile, ni butali bwa Jehova—lu lukela ku ipuza kuli, ‘Ni ka bonisa cwañi Jehova kuli na mu lata luli?’ Puzo yeo i ka alabiwa mwa kauhanyo ya luna ya mafelelezo.

[Litaluso za kwatasi]

Lipuzo za ku Nahanisisa

2 Makorinte 6:11-13 Ku ‘atamisa’ lilato la luna ku talusañi, mi lu kona ku utwa cwañi kelezo yeo?

1 Pitrosi 1:22 Manzwi a a bonisa cwañi kuli lilato kwa balumeli ba bañwi li lukela ku ba la niti, la ka pilu kaufela?

1 Joani 3:16-18 Lu kona ku bonisa cwañi kuli “lilato la Mulimu” li inzi ku luna?

1 Joani 4:7-11 Kiñi ze lu susueza hahulu ku bonisa lilato kwa balumeli ba bañwi?

[Siswaniso se si fa likepe 302]

Lilato li lu susueza ku sepa mizwale ba luna

[Siswaniso se si fa likepe 308]

Batu ba Jehova ba zibwa ka ku latana kwa bona