Mu Kondise Lika mwa ku Pima Lilaba la Mukwañuli

“Ba ba lata ku fuma ba wela mwa miliko ni mwa malaba.”—1 TIMOTEA 6:9.

1. Ki kabakalañi ha lu swanela ku ba ni mamelelo ka za malaba?

LINZWI la ‘lilaba’ ne li kana la tisa mwa munahano sizumi ya teya kapangaliko ka ka s’a iponahazi kuli a swase ze zumiwa ze si ka lemuha. Nihakulicwalo, Mulimu u lu bonisa hande-nde kuli kwa neku la luna malaba a’ lubeta ka ku fitisisa, haki tupangaliko tenyene to tu cwalo, kono ki lika ze ne li kana za lu swasa kwa moya kamba mwa muzamao. Diabulosi ki c’aziba mwa ku teya malaba a’ cwalo.—2 Makorinte 2:11; 2 Timotea 2:24-26.

2. (a) Jehova u lu tusa cwañi ku pima malaba a’ na ni kozi? (b) Ki mufuta mañi wa lilaba o lu toma ku ona mamelelo cwale?

² Jehova u lu tusa ku lemuha a mañwi a malaba a mañata ili a’ fitana-fitana a Satani. Sina ka mutala, Mulimu u lemusa kuli milomo, kamba mulomo, wa luna u kona ku ba lilaba haiba lu bulela ka mukwa o si na butali, wa ka ku s’a nahana, kamba ka za nto ye lu s’a swaneli ku bulela. (Liproverbia 18:7; 20:25) Buikuhumuso bu kona ku ba lilaba, sina mo ku kona ku bela ku swalisana ni batu ba kabyacima. (Liproverbia 22:24, 25; 29:25) Kono ha lu kuteñi kwa lilaba le liñwi: “Ba ba lata ku fuma ba wela mwa miliko ni mwa malaba, ni mwa litakazo ze ñata ze sa utwahali, ze sinya, ze tibiseza batu mwa ku y’o sinyeha ni ku latehelela.” (1 Timotea 6:9) Se si tahisa lilaba leo kamba se si li mutomo wa lona si konwa ku bulelwa fela ka linzwi li li liñwi la “mukwañuli.” Nihaike kuli mukwañuli hañata u bonahazwa ka tundamo ya ku bata ku fuma, mukwañuli ka mo ku inezi fela ki lilaba le li na ni maneku a mañata.

Jehova U Lu Lemusa ka za Kozi

3, 4. Litaba za kwamulaho za mufuta wa mutu li na ni tuto mañi ka za mukwañuli?

³ Ka mutomo, mukwañuli ki takazo ye si na maciñekelo hande kamba ye tulile tikanyo ya ku ba ni ze ñata, ibe mali, tutu, m’ata, tobali, kamba lika ze ñwi. Ha lu ba pili ku ba mwa lubeta kwa lilaba la mukwañuli. Kwamulaho k’o mwa simu ya Edeni, mukwañuli ne u swasize Eva mi cwale hamulaho ni Adama. Sinyalana ni Eva, ili y’o n’a na ni yeloseli ye tuna mwa bupilo ku fita Eva, n’a filwe taelo ki Jehova ka sibili. Mulimu n’a ba file lihae la paradaisi. Ne ba kona ku ikola lico ze nde ili ze ñata ni za mifuta-futa, ze limilwe fa mubu o si ka silafazwa. Ne ba kona ku libelela ku ba ni bana ba ba petehile, bao ne ba ka ina ni bona ni ku sebeleza Mulimu ku ya ku ile hamoho. (Genese 1:27-31; 2:15) Kana seo ne si si ke sa bonahala ku ba se si likani kwa neku la ku kolwisa mutu ufi kamba ufi?

⁴ Niteñi, ku ba ni ze likani kwa mutu ha ku tibeli mukwañuli ku ba lilaba. Eva n’a swasizwe ki tibelelo ya ku ba sina Mulimu, ku ba ni tukuluho ye tuna ni ku fita ni ku itomela lipimo. Ku bonahala kuli Adama n’a bata silikani se si zwelapili ni sinyalana ni yena y’a buheha, ku si na taba ni se ne si ka zwa ku seo. Bakeñisa kuli mane ni batu ba ba petehile bao ne ba swasizwe ki mukwañuli, mw’a kona ku utwisisa libaka mukwañuli ha u kona ku ba kozi ku luna.

5. Ki kwa butokwa cwañi ku luna ku pima lilaba la mukwañuli?

⁵ Lu lukela ku itibelela kwa ku swasiwa ki mukwañuli bakeñisa kuli muapositola Paulusi u lu lemusa kuli: “Kana ha mu zibi kuli ba ba sa ezi ka ku luka, ha ba na ku ca sanda sa mubuso wa Mulimu? Mu si ke mwa ipuma: Ni mahule, ni ba ba lapela milimu, ni babuki, ni ba ba lumela ku ezwa musali, ni ba sodoma, Ni masholi, ni ba ba lakaza za ba bañwi, . . . ha ba na ku luwa sanda sa mubuso wa Mulimu.” (1 Makorinte 6:9, 10) Paulusi hape n’a lu bulelezi kuli: “Haili ka za buhule, ni mikwa ye maswe kaufela, ni takazo ya ku luwa, ku si ke kwa bulelwa nihaiba mabizo a lika zeo ko ku mina.” (Maefese 5:3) Kacwalo mukwañuli mane ha u swaneli ku ba taba ya ku ambolisana ka mulelo wa ku tabisa nama ya luna ye si ka petahala.

6, 7. (a) Ki mitala ifi ya mwa Bibele ye koñomeka m’ata a mukwañuli? (b) Ki kabakalañi mitala yeo ha i swanela ku ba temuso ku luna?

⁶ Jehova u ñozi mitala ye miñata ya ku lu talifisa kwa likozi za mukwañuli. Mu hupule mukwañuli wa Akani. Mulimu n’a bulezi kuli Jeriko ne u na ni ku sinyiwa, kono gauda, silivera, ni kopa, ni butale bwa yona ne li na ni ku iswa mwa pulukelo ya Hae. Akani kwa makalelo na kana a bile ni mulelo wa ku latelela ketelelo yeo, kono mukwañuli ne u mu swasize. Ha n’a s’a keni mwa Jeriko, ne ku bile inge n’a ile kwa ku leka-leka lika ili k’o n’a boni ze nde ze cipile ka mukwa o mbwetukisa, hamohocwalo ni siapalo se sinde se ne si bonahala ku mu likana hande. Ha n’a nze a’ nga gauda ni silivera ze kona ku lekwa likiti-kiti za madola, ne a kana a nahanile kuli, ‘Ki sifumu kwa butuna! Ibata i’ba ku uzwa.’ Ne li ku uzwa luli! Ka ku lakaza lika ze ne li swanelwa ku sinyiwa kamba ku isiwa mwa pulukelo, n’a uzwize za Mulimu, mi seo ne si tiselize Akani lifu. (Joshua 6:17-19; 7:20-26) Mu nyakisise, hape, mitala ya bo Gehazi ni Judasi Isikariota.—2 Malena 5:8-27; Joani 6:64; 12:2-6.

⁷ Ha lu swaneli ku libala taba ya kuli ba balalu ba ba bulezwi fahalimu ne isi bahedeni ba ne ba sa zibi lipimo za Jehova. Ka ku fapahana ni seo, ne ba li mwa swalisano ni Mulimu ya ku ineela ku yena. Kaufel’a bona ne ba boni limakazo ili zeo ne li swanela ku koñomeka ku bona m’ata a Jehova ni butokwa bwa ku buluka ku lumelelwa kwa hae. Niteñi, lilaba la mukwañuli ne li lona le ne li ba bituzi. Ni luna lwa kona ku sinya swalisano ya luna ni Mulimu haiba lu ituhelela lu swasiwa ki mukwañuli wa mufuta ufi kamba ufi. Ki mifuta kamba mikwa mañi ya mukwañuli ye neikana ya ba lubeta sihulu ku luna?

Ba Swasizwe ki Mukwañuli wa Bufumu Kamba Tutu

8. Bibele i fa litemuso lifi ze ama kwa neku la sifumu?

⁸ Bakreste ba bañata ba utwile litemuso ze utwahala hande ze zwelela mwa Bibele ze hanisa ku tahisa lilato la ku lata sifumu, takazo ya ku nyolelwa sifumu. Ki kabakalañi ha mu s’a lundululi ze ñwi za zeo, ka m’o li boniselizwe kwa Mateu 6:24-33; Luka 12:13-21; ni 1 Timotea 6:9, 10? Nihailikuli ne mu kana mwa ikutwa kuli mwa amuhela ni ku latelela kelezo ye cwalo, kana ha ku koni ku ba kuli Akani, Gehazi, ni Judasi ne ba ka bulela kuli ni bona ne ba lumelelana ni yona? Ka mo ku bonahalela fela, lu lukela ku eza nto ye fita ku lumela fela kwa mwa toho. Lu na ni ku tokomela kuli lilaba la mukwañuli wa sifumu kamba tutu li si ke la ama bupilo bwa luna bwa ka zazi ni zazi.

9. Ki kabakalañi ha lu swanela ku tatuba mubonelo wa luna wa ku leka-leka lika?

⁹ Mwa bupilo bwa ka zazi ni zazi, hañata lu na ni ku leka lika—lico, liapalo, ni tubongo-bongo twa mwa ndu. (Genese 42:1-3; 2 Malena 12:11, 12; Liproverbia 31:14, 16; Luka 9:13; 17:28; 22:36) Kono muinelo wa pisinisi u zusulusa takazo ya ku bata lika ze ñata ni ze nca ni ku fita. Ze fund’otwa ze ñata ze tezi mwa mapampili a makande, limagazini, ni fa TV ki mikwa ye ipatile ya ku zusulusa ka yona mukwañuli. Yona mikwa yeo neikaba teñi mane ni mwa masintolo a’ na ni mifohola ya libaki, lijampa, mandelesi, ni lisweta, ni lishelufu za makatulo a manca, tupangaliko twa malaiti, ni lipangaliko za k’u nga maswaniso ka zona. Bakreste ne ba kana ba ipuza kuli, ‘Kana ku leka-leka lika se ku bile kalulo ye zwile mubano kamba ye nyakalalisa hahulu mwa bupilo bwa ka?’ ‘Kana luli n’a tokwa lika ze nca ze ni bona, kamba kana miinelo ya lipisinisi i sweli fela ku nunisa lipeu za mukwañuli ku na?’—1 Joani 2:16.

10. Ki lilaba lifi la mukwañuli le li li lubeta sihulu kwa banna?

¹⁰ Haiba ku leka-leka lika ku bonahala ku ba lilaba le li atile hahulu kwa basali, ku fumana mali a mañata ni ku fita ki lilaba kwa banna ba ba si na palo. Jesu n’a swaniselize lilaba leo ka mufumi yo muñwi ya n’a na ni tuelo ye nde kono niteñi n’a bata ku ‘yahulula matuli a hae ni kuli a yahe a matuna mi a kubukanyeze mwateñi buloto bwa hae kaufela ni ze nde za hae kaufela.’ Jesu n’a si ka siya kakanyo ni ye kana ka za lubeta: “Mu tokomele, mi mu ipuluke kwa takazo kaufela ya bufumu” kamba mukwañuli. (Luka 12:15-21) Ku si na taba kuli lu ba ba fumile kamba ku tokwa, lu swanela ku ipeya ku utwa kelezo yeo.

11. Mukreste n’a kana a swasiwa cwañi ki mukwañuli wa ku bata mali a mañata ni ku fita?

¹¹ Mukwañuli wa ku bata mali a mañata ni ku fita, kamba lika zeo mali a kona ku leka, hañata u tahiswa ka miinelo ye sa iponahazi hande. Tukiso ya ku fuma kapili ka yona neikana ya tahiswa—mwendi tohonolo ye taha fela hañwi mwa bupilo bwa mutu ya ku ba ni silelezo ku za mali ka pulukelo ye lubeta. Kamba mutu n’a kana a likiwa ku fumana mali ka likezo za pisinisi ze nyazahala kamba ze s’a lumelezwi ki mulao. Yona takazotuna yeo ya ku luwa neikana ya fita fa ku ba y’e eshula, y’e swasa. (Samu 62:10; Liproverbia 11:1; 20:10) Ba bañwi mwahal’a puteho ya Sikreste ba kalile lipisinisi ka tibelelo ya kuli mizwale ba bona ba ba sepile bao ne ba ka ba bona baleki ba batuna. Haiba mulelo wa bona ka bunolo fela ne i si wa ku fumana nto ye ñwi kamba sebelezo ye ñwi ye tokwahala ka ku ‘sebeza ka t’ata ni ku eza ze nde ka mazoho a bona,’ kono wa ku fumana mali ka bubebe ka ku a zwisa kwa Bakreste sina bona, kacwalo he b’a nga muhato ka mukwañuli. (Maefese 4:28; Liproverbia 20:21; 31:17-19, 24; 2 Matesalonika 3:8-12) Mukwañuli wa mali u isize ba bañwi kwa ku eza milelo ya ku wina mali ka ku fumana nto ye ñwi ye winisa, ku peca, kamba ka lotari. Ba bañwi, ka ku keshebisa ku utwela ba bañwi butuku ni ku buluka mubonelo o’ utwahala, ba akufezi ku isa ba bañwi kwa likuta ka sepo ya kuli ba fumane mupuzo kamba tifo ya mali a mañata.

12. Ki kabakalañi ha lu ziba kuli mukwañuli kwa neku la sifumu ni tutu wa konwa ku tulwa?

¹² Ze fahalimu ki likalulo zeo ku itatuba ku swanela ilikuli lu kone ku bona ka busepahali haiba mukwañuli u teñi ku luna. Mane ni ha u li teñi, lwa kona ku cinca. Mu hupule kuli Zakia n’a cincize. (Luka 19:1-10) Haiba ufi kamba ufi a fumana ku ba ni but’ata kwa neku la mukwañuli wa sifumu kamba tutu, u swanela ku tundamena sina mwa n’a ezelize Zakia kuli a ikayutule mwa lilaba leo.—Jeremia 17:9.

Mukwañuli mwa Likalulo Ze Ñwi za Bupilo

13. Ki lilaba lifi le liñwi la mukwañuli leo Samu 10:18 i tisa kwa mamelelo ya luna?

¹³ Ba bañwi ba fumana bunolo ku lemuha kozi ya mukwañuli ha ku amiwa kwa mali kamba tutu ku fita linzila ze ñwi zeo u bonahala ka zona. Dikishinari ye ñwi ya Sigerike i bulela kuli sikwata sa manzwi a tolokilwe sina “mukwañuli” kamba “takazo ya ku fuma” a fa taluso ya “‘ku bata ze ñata ni ku fita,’ ka ku ama kwa m’ata ni ze ñwi hamohocwalo ni liluwo.” Ee, ne lu ka swasiwa ki ku bata kwa ka mukwañuli kwa ku ba ni m’ata fahalimu a ba bañwi, mwendi ka ku bata kuli ba kuñe ha ba li mwatas’a m’ata a luna a tamaiso.—Samu 10:18.

14. Ki mwa likalulo mañi takazo ya ku ba ni m’ata i bile ye na ni kozi?

¹⁴ Haisali ku zwiwa kwa mazazi a kwa makalelo batu ba ba si ka petahala ba ikozi ku ba ni m’ata fahalimu a ba bañwi. Mulimu n’a bonezi cimo kuli nto ye swabisa ye ne i ka zwa mwa sibi sa mutu neikaba ya kuli banna ba bañata ne ba ka ‘busa’ basali ba bona. (Genese 3:16) Nihakulicwalo, bona bufokoli b’o bu yandulukezi ni mwa miinelo ye si ya manyalo. Lilimo ze likiti-kiti hamulaho, muñoli wa mwa Bibele n’a lemuhile kuli “mutu u na ni mata fahalimu a yo muñwi, ku mu eza maswe.” (Muekelesia 8:9) Mwendi mwa ziba ka m’o seo se si ezahalezi mwa litaba za bupolitiki ni za masole, kono kana kw’a kona ku ba kuli mwa miinelo m’o lu na ni susuezo, lu lika ka t’ata ku ba ni m’ata kamba tamaiso ye tuna ni ku fita?

15, 16. Ki mwa miinelo mañi m’o Mukreste n’a kana a swaseha mwa lilaba la ku bata m’ata a mañata ni ku fita? (Mafilipi 2:3)

¹⁵ Kaufel’a luna lu swalisana ni batu ba bañwi—mwa mabasi a luna a’ li bukaufi hahulu kamba a mikowa, kwa mibeleko ya luna ya silifasi kamba kwa sikolo, mwahal’a balikani, ni mwa puteho. Ka linako ze ñwi, kamba hañata, ne lu kana lwa ba ni kabelo mwa ku atula ka za se si ka eziwa, mi hape ni ka mo si ka ezezwa kamba nako yeo si ka eziwa. Seo ka ili sona fela hasi si ka fosahala kamba ku ba se si maswe. Nihakulicwalo, kana lu ikola ka ku tula tikanyo ku itusisa m’ata a tamaiso afi kamba afi ao ne lu kana lwa ba ni ona? Kana ne ku kana kwa ba kuli lu lata ku ba luna ba ba eza katulo ya mafelelezo mi lu zwelapili ku bata seo ni ku fita? Bazamaisi kamba babelekisi ba silifasi hañata ba bonisa ku ba ni mubonelo wo ka ku tahisa kuli ba potolohiwe fela ki batu ba ba lumela se ba bulela kaufela, ba ba s’a fi maikuto a’ fapahana mi ili ba ba s’a hanyezi takazotuna (mukwañuli) ya m’ata a silifasi ya bazamaisi ba bona.

¹⁶ Leo ki lilaba le li swanelwa ku pimiwa mwa ku sebelisana ni Bakreste ba bañwi. Jesu n’a bulezi kuli: “Mwa ziba kuli malena a macaba ba a busa ka tata, ni kuli ba batuna ba a limba. Ku si ke kwa ba cwalo ku mina; kono ya lata ku ba yo mutuna ku mina, ibe yena mutang’a mina.” (Mateu 20:25, 26) Buikokobezo bo bu cwalo bu swanela ku bonahala maeluda ba Sikreste ha ba nze ba sebelisana hamoho, ni batanga ba bukombwa, ni mutapi. Sina ka mutala, kana takazo ya m’ata neikana ya boniswa ki muokameli ya zamaisa y’o ya buza maeluda ba bañwi mwa litaba ze nyinyani fela kono a eza likatulo ze tuna kaufela a nosi? Kana ka buniti fela ki ya itatela ku fa ku ba bañwi ye miñwi ya misebezi ya hae? But’ata bu kona ku ba teñi haiba mutang’a bukombwa y’a zamaisa mukopano wa sebelezo ya mwa simu n’a ka koñomeka ka ku tula tikanyo miinelo ye miñwi mwa litukiso za hae, kamba mane ku toma milao.—1 Makorinte 4:21; 9:18; 2 Makorinte 10:8; 13:10; 1 Matesalonika 2:6, 7.

17. Ki kabakalañi ha ku li ko ku swanela ku nyakisisa za lico ha ku buhisanwa ka za lilaba la mukwañuli?

¹⁷ Lico ki liluko le liñwi m’o ba bañata ba swasizwe ki mukwañuli. Ka mo ku inezi fela, ku ikola ku ca ni ku nwa ki kwa ka taho; Bibele i bulela ka ku lumelela seo. (Muekelesia 5:18) Niteñi, ki ko ku atile kwa neku la takazo ye ama zeo ku hula nako ha i nze i ya, ni ku fitelela hahulu se si ikoliwa ni se si likani ka mukwa o utwahala. Haiba yeo haki kalulo ye swanelwa ku fiwa mamelelo ki batu ba Mulimu, ki kabakalañi Linzwi la Jehova ha li bulela kwa Liproverbia 23:20, kuli: “U si ke wa twaelana ni sitakwa, ni ba ba funjela nama”? Niteñi, lu pima cwañi lona lilaba leo?

18. Ki ku itatuba kufi ka za lico ni lino ko ne lu kana lwa eza?

¹⁸ Mulimu h’a akalezi kuli batu ba hae ba pile fela ka lico ze ñwi ze s’a tabusi ze ciwa ka mukwa o muñwi o tomilwe. (Muekelesia 2:24, 25) Kono hape h’a lumelezi kuli lu eze lico ni lino ku ba kalulo ye tuna ya lipuhisano ni milelo ya luna. Ne lu kana lwa ipuza kuli, ‘Kana hañata ni fita fa ku ba ni cisehelo ye tula tikanyo ha ni talusa ka za sico se siñwi se ne ni cile kamba se ni lela ku ca?’ ‘Kana kamita ni bulela ka za lico ni lino?’ Poniso ye ñwi neikana ya ba ka mo l’u ngela muhato ha lu ba ni sico se ne lu si ka tateha kamba se ne lu si ka leka ka mali a luna, mwendi ha lu li baenyi kwa ndu ya yo muñwi kamba lico ha li fumaneha kwa mukopano wa Sikreste. Kana ne ku kana kwa ba kuli cwale lu tengamezi kwa ku ca ze ñata ku fita mo lu cel’anga? Lu hupule kuli Isau n’a lumelelize sico ku ba se si butokwa ku yena ka mukwa o’ s’a swaneli, mi seo ne si mu tiselize kolofalo ye inelela.—Maheberu 12:16.

19. Ne ku ka ba cwañi ni but’ata bwa mukwañuli ha ku amiwa kwa munyaka wa tobali?

¹⁹ Paulusi u lu fa kutwisiso ye tungile ka za lilaba le liñwi: “Haili ka za buhule, ni mikwa ye maswe kaufela, ni takazo ya ku luwa, ku si ke kwa bulelwa nihaiba mabizo a lika zeo ko ku mina, mo ku swanelela balumeli.” (Maefese 4:17-19; 5:3) Ka mo ku inezi fela, mukwañuli kwa neku la munyaka wa tobali u kona ku hula. Ona munyaka w’o, ka mo ku inezi fela, u ikoliwa ka swanelo mwahal’a tamo ya linyalo. Lilato le li silikani hahulu le li swalisani ni munyako w’o li peta kalulo ye ñwi mwa ku tusa munna ni musali ba ba mwa linyalo kuli ba siyale ba ipeile yo muñwi ku yo muñwi mwa lilimo ze ñata zeo ba li mwa linyalo. Nihakulicwalo, ki ba banyinyani ba ne ba ka hana kuli lifasi la kacenu li beile koñomeko ye tulile tikanyo fa tobali, ka ku tahisa se si bonahalisa mukwañuli w’o Paulusi n’a bulezi sina nto ye swanela. Mubonelo o cwalo o fosahezi wa munyaka wa tobali sihulu u ikungelwa hahulu ki ba ba ipeya fa ngandaleza kwa muzamao o maswe ni mapunu ze atile hahulu kacenu mwa maswaniso a zamaya, li-video, ni limagazini za silifasi, hamohocwalo ni libaka za ku itabiseza teñi.

20. Bakreste ba kona cwañi ku iponahaza kuli ba itibelela kwa kozi ya mukwañuli mwa litaba za tobali?

²⁰ Taba ya sibi sa Davida ni Bati-Sheba i bonisa kuli yo muñwi wa batanga ba Mulimu wa kona ku swasiwa ki lilaba la mukwañuli wa tobali. Nihaike n’a na ni tukuluho ya ku ba ni munyaka mwahal’a linyalo la hae tota, Davida n’a tuhelezi takazo ya tobali ye si ya ka mulao ku hula. Ka ku lemuha kuli musal’a Uria n’a buheha hahulu, n’a ituhelezi a ba ni munahano—ni kezo—ya ku fumana munyaka o si wa ka mulao ku yena. (2 Samuele 11:2-4; Jakobo 1:14, 15) Ka buniti fela lu lukela ku hana mufuta wo wa mukwañuli. Mane ni mwahal’a linyalo ki ko ku swanela ku hana mukwañuli. Seo ne si ka kopanyeleza cwalo ni ku hana likezo za tobali ze tulile tikanyo. Munna ya na ni tundamo ya ku pima mukwañuli mwa kalulo yeo u ka ba ya na ni cisehelo ye buniti ku sinyalana ni yena, ilikuli keto ifi kamba ifi yeo bubeli bwa bona ba eza ka za ku zamaisa butuna bwa lubasi lwa bona ne i si ke ya bonisa kuli munyaka wa hae ki o butokwa ku fita buikangulo bwa musal’a hae bwa cwale kamba bwa kwapili.—Mafilipi 2:4.

Mu Zwelepili ku Tundamena ku Pima Mukwañuli

21. Ki kabakalañi puhisano ya luna ka za mukwañuli ha i sa swaneli ku lu zwafisa?

²¹ Jehova h’a fi mamela ni litemuso kabakala ku s’a sepa kufi kamba kufi. W’a ziba kuli batanga ba hae ba ba ipeile ba bata ku mu sebeleza ka ku sepahala, mi u na ni buikolwiso bwa kuli buñata bo butuna bwa bona ba ka zwelapili ku eza seo. Ka za batu ba hae kaufela, w’a kona ku fa lipulelo ze swana ni za n’a bulezi ka za Jobo ha n’a bulela ka za Satani kuli: “Kikuli u lemuhile mutang’a ka Jobo? Mwa lifasi ha ku na ya likana ni yena; ki munna ya lukile hahulu, ya sepahala, mutu ya saba Mulimu, ya ipabalezi kwa bumaswe kaufela?” (Jobo 1:8) Ndat’a luna ya kwa lihalimu ya lilato, ya lu sepile w’a lu lemusa ka za malaba a’ na ni kozi, a’ cwale ka a’ swalisani ni mifuta ya mukwañuli, kakuli u bata kuli luna lu zwelepili lu s’a silafazwi mi lu li ba ba sepahala ku yena.

22. Ki sifi se lu swanela ku eza haiba tuto ya luna i patuluzi kalulo ye ñwi y’e lubeta kamba bufokoli bwa ka butu?

²² Yo muñwi ni yo muñwi wa luna u hozize tengamo ya ku tengamela kwa mukwañuli, mi ne lu kana lu i hulisize ni ku fita mwatas’a susuezo ya lifasi le li maswe le. Ku cwañi haiba mwahal’a tuto ya luna ya za mukwañuli—ka ku ama kwa sifumu, tutu, m’ata ni tamaiso, lico, kamba munyaka wa tobali—ne mu boni kalulo ye ñwi ya bufokoli? Hakulicwalo mu ikungele kelezo ya Jesu ye li: “Lizoho la hao ha li ku wiseza mwa sibi, u li pume; kakuli se sinde ku wena kiha u kena mwa bupilo u na ni lizoho li li liñwi, isi ku ba ni mazoho a mabeli ni ku ya mwa [Gehena, NW].” (Mareka 9:43) Mu eze licinceho lifi kamba lifi ze tokwahala mwa mubonelo kamba licisehelo. Mu pime lilaba le li bulaya la mukwañuli. Kacwalo ka tuso ya Mulimu, ne mu kana mwa “kena mwa bupilo.”

Ki Sifi Se Ni Itutile?

◻ Ki kabakalañi ha lu swanela ku ba ni mamelelo ka za lilaba la mukwañuli?

◻ Ki ka linzila mañi zeo mukwañuli kwa neku la sifumu ni tutu ne u kana wa lu swasa?

◻ Mukwañuli mwa likalulo ze ñwi za bupilo ne u ka tahisa cwañi kozi luli?

◻ Ki ufi o swanela ku ba mubonelo wa luna ka za bufokoli bufi kamba bufi bo lu na ni bona kwa neku la mukwañuli?