‘Ikalai Bajila Mu Mwiendelejo Wenu Onso’

“Monka mwikadile aye wemwityile byādi ujila, e monka ne bānwe nenu mwikale bajila mu miswelo yonso ya mwikadilo wenu; ke-kintu kisonekelwe’mba:mukēkala bajila mwanda ami mwine ne ujila.”​—1 PETELO 1:​15, 16.

MWANDA waka mutumibwa Petelo wāletele madingi adi kūlu ano? Mwanda wājingulwile’mba kifwaninwe mukristu yense ēlame mu milangwe yandi ne mu bilongwa byandi, kadi wēkilongele mwanda wa kwibakwasha bekale kukwatañana nyeke na bu-ujila bwa Yehova. Omwanda kumeso kwa kunena binenwa bidi kūlu bino, wābadikile kunena’mba: “Tai’ko mityima yenu, mwilamei senene umbyonso . . . Ikalai bwa bana bakokele, kemukikalai mo mwadi mwikadile kalakala mu bya kusakasaka kubi, po mwadi bakubulwa kuyuka kintu.”​—1 Petelo 1:​13, 14, MB.

² Kusakasaka kwetu kwa pakala kwādi kwampikwa bu-ujila. Mwanda waka? Mwanda kumeso kwa kwitabija bubinebine bwa bwine-kristu, bavule umbukata mwetu bādi bēpene mu bilongwa bya bwine-ntanda. Petelo wādi wikiyukile senene, omwanda wāsonekele patōkelela’mba: “Ke-kintu kyokya kyaba kya pakala kibabwana kwikilonga kiswa-mutyima kya bajentaila, ne kunangila mu byakulondalonda bya mutyima umbi, ne bilokoloko, ne kutoma vinyu nakampata, ne kupotoma byamalwa, ne lupotopoto lwa bya kukolwa, ne kutōta bakishi bajidikilwe.” Bine Petelo kābadile’mopo bilongwa byadisubi bitumbile mu ano etu mafuku, mwanda byādi kebyayukene mu kyokya kitatyi.​—1 Petelo 4:​3, 4.

³ Lelo muyukile’mba kuno kusakasaka kutalanga pa bilokoloko bya ngitu, pa mwīivwanino, ne pa mīdimuko ya mu ngitu? Shi tushile bino bintu kyaba bitubikale, nankyo milangwe yetu ne milongelo yetu ikekala yadisubi. Kino ye akyo kilombola mvubu ya kuleka bukomo bwa buluji bwetu buludike bilongwa byetu. Polo wēkilombwele namino: “Bānwe bāna betu, nemwisashilapo pa lusa ne lusa lwa Leza’mba, mwipane ngitu yenu, ke kitapwa kyumi, kikola, kya kuloelelwa Leza, kokutōta kwenu kwinekwine kwa [na bukomo bwa buluji bwenu, NW].”​—Loma 12:​1, 2.

⁴ Pa kwela kitapwa kudi Leza, tufwaninwe kuludikwa na bukomo bwa buluji bwetu, ketufwaninwepo kwilekelela tubikalwe na mīdimuko ya mu ngitu. I bantu banga kebaponene mu busekese pamwanda wa kuleka mīdimuko ya mu ngitu yabo ibaludike mu mwiendelejo wabo! Kino kekishintululapo’mba ketufwaninwepo kwivwana mīdimuko ya mu ngitu, mhm; nankyo lelo i muswelo’ka otukokeja kukevwana nsangaji mu mwingilo wa Yehova? Inoko, shi tusaka kutamija bipa bya mushipiditu kuleka’ko mingilo ya bungitu, nankyo tufwaninwe kukwatañanya ñeni yetu na milangwe ya Kristu.​—Ngalatea 5:​22, 23; Fidipai 2:5.

Būmi Bukola, ku Lupoto Lukola

⁵ Mwanda’ka Petelo wādi utele mutyima uno muswelo ku kamweno ka bakristu ka kulama nyeke bu-ujila? Mwanda wādi uyukile’mba bantu bakikōkeji bākudilwe ku lupoto lukola, lujila. Wāsonekele’mba: “Pa kuyūka’mba bānwe umbakūlwa ku muswelo mukobakane wa mwikadilo wenu wa kwipanununa na bakulutuba benu, ke ku bintu bibole, bya ndalama, nansha nsahabu, i na mashi ā buleme, pamo bwa ā kāna-kamukōko kampikwa bulema, nansha kiko, ke ā Kidishitu kadi.” (1 Petelo 1:​18, 19) Eyo, Yehova Leza, Nsulo ya bu-ujila, wātumine pano pantanda wandi Mwana mubutulwe-kasuku, “Ujila,” kufuta kinkulwa mwanda wa kupa bantu muswelo wa kwikala mu kipwano kilumbuluke na Leza.​—Yoano 3:​16; 6:​69; Divilu 28:36; Mateo 20:28.

⁶ Inoko tuyukei’mba kekipēlangapo kwikala na mwiendelejo wa bu-ujila mu ino ntanda ya Satana myoneke. Satana utanga nyeke bakristu babine makinga bapima kwinyongolola mu ngikadilo yandi imbi ya bintu. (Efisesa 6:​12; 1 Temote 6:​9, 10) Kulondwalondwa ku kaji, kupangwapangwa mu kisaka, kufutululwa ku masomo, ne kupunikwa na balunda netu, bine bino byonso bilombanga kwikala mupose kumushipiditu mwanda wa kulama bu-ujila bwetu. Kino ye akyo kilombola mvubu ya kwifunda kwa pa kasuku ne kutanwa kitatyi kyonso ku kupwila kwa bwine-kristu. Omwanda Polo wādingile Temote’mba: “Londa mu kyelekejo kya myanda mikomo, yo waivwene kudi ami, mu kwitabija, ne mu lusa lwa [mudi] Kidishitu Yesu.” (2 Temote 1:​13) Twivwananga bino binenwa bikankamika ku Njibo ya Bulopwe ne mu kwifunda kwetu kwa pa kasuku kwa Bible. Bikokeja kwitukwasha twikale bajila mu mwiendelejo wa umbūmi bwetu bonso bwa difuku ne difuku ne mu byaba bishileshile.

Mwiendelejo wa Bu-ujila mu Kisaka

⁷ Pakutela Levi 11:​44, Petelo wāingidije kishima kya mu Kingidiki haʹgi·os, kishintulula “mwisansanye na bubi ne mwipāne kudi Leza, mupandulwe’mo.” (An Expository Dictionary of New Testament Words, dya W. E. Vine) I muswelo’ka ufwaninwe kwitutenga buluji bwa kino kishima mu būmi bwetu bwa kisaka? Kishintulula’mba būmi bwetu bwa kisaka bufwaninwe kwimanina pa buswe, ke-pantu “Leza i buswe.” (1 Yoano 4:​8, NW) Buswe bwakubulwa kwisakila, budi pamo bwa māni abombolola kipwano kya ba mulume ne mukaji, ne kya bambutwile na babo bana.​—1 Kodinda 13:​4-8; Efisesa 5:​28, 29, 33; 6:4; Kolose 3:​18, 21.

⁸ Padi tukokeja kufwatakanya’mba kulombola buswe bwa uno muswelo kekukomopo mu bisaka bya bakristu. Inoko, yukai’mba mu bisaka bivule bya bakristu buswe budi’mo, kebudipo na bobwa bufwaninwe kwikala nabubinebine mu bisaka bya bakristu. Pavule twikalanga twilombola buswe pakatampe enka ku Njibo ya Bulopwe kete, ino tukomenwanga kulombola bu-ujila bwetu ku bipango byetu. Pakupwa’tu kutamba, twavulaminwa ponka na ponka’mba wami mukaji ukidi nyeke kaka mukristu, nansha’mba mulume wami ukidi nyeke enka tutu’wa (padi i mwingidi wa mingilo nansha mukulumpe) onadi ndemekele ne kutyina ku Njibo ya Bulopwe. Mwashilula kala kwifunka minwe ne kwipotomeja. Būmi bwa mapala-kubidi bwashilula kala kutandabuka mu mwiendelejo wenu. Kemwitale pamo’nka bwa ba mbulu ne nsamba bekoka, kutupu kumvwañana senene bu bakristu ba mulume ne mukaji. Mwavulaminwa’mba mu kisaka kyenu mufwaninwe kwikala ngikadila ya bu-ujila. Papo kala mwashilula kwishinika bishima pamo’nka na banwe bene-ntanda. Muwamone mushilwilanga kulupuka mukanwa midiululo ne binenwa bya kafutululo!​—Nkindi 12:​18; enzankanya na Bilongwa 15:37-​39.

⁹ Ino Polo uleta ano madingi’mba: “Kemukikāla kuleka kinenwa kibole [mu Kingidiki loʹgos sa·prosʹ, ‘muneneno mukobakane,’ wa mpikwa bu-ujila] kulupuka mu kyakanwa kyenu, mhm, poso kilumbuluke kyonka kyakwimutamija biyampe, senene, amba kipane buntu kudi boba bakwivwana.” Kino kisambilanga pa bemvwaniki bonso ba mu njibo, kwela’mo ne bana bene.​—Efisesa 4:​29; Yakoba 3:​8-​10.

¹⁰ Kadi ino misoñanya itala pa bu-ujila italanga ne pa bana ba mu kisaka kya bakristu. Ke-pantu i kipēla kobadi kushilula kwiula butomboki ne misambo yampikwa buleme ya bakwabo bakisense bene-ntanda, po batamba ku masomo kebajokela ku mobo! Bana, kemwakikokwai na ngikadila imbi na yādi na banuke balembakane bātukile mupolofeto wa Yehova ne bādi na muneneno wa kapuni ne wa kibengo, wiifwene na wa bankasampe bavule ba mu ano etu mafuku. (2 Balopwe 2:​23, 24) Muneneno wenu keufwaninwepo kusubijibwa na muneneno wa munyanji wingidija bivila biselakana mu mashinda, wa bantu bankope nansha bakomēnwe kwingidija muneneno wa buleme. Byotudi bakristu, muneneno wetu ufwaninwe kwikala wa bu-ujila, usangaja, ūbaka, wakanye, ne ‘mwelwe’mo mwepo.’ Ufwaninwe kwitushiyañanya na bantu bakwabo.​—Kolose 3:​8-​10; 4:6.

Bu-ujila ku ba mu Kisaka Kyetu Bampikwa Kwitabija

¹¹ Kitatyi kyotulonga bukomo bwa kulombola bu-ujila bwetu, ketufwaninwepo kwīpa buleme bupitepite nansha kwimona bu boloke kutabuka, nakampata shi tudi mu kisaka na bantu bakubulwa kwitabija. Ino mwiendelejo wetu wa kanye wa bwine-kristu, ye ao ufwaninwe kwibakwasha bamone’mba twibeshile, kadi amba tuyukile kulombola buswe ne kanye, pamo’nka na mwālongele mwine Samadia muyampe wa mu kyelekejo kyāelele Yesu.​—Luka 10:30-​37.

¹² Petelo wāimanine bininge pa kamweno ka kwikala na mwikadilo muyampe ku bantu ba mu kyetu kisaka bakubulwa kwitabija, omwanda wāsonekēle bakaji bakristu’mba: “Kadi bānwe bakaji nenu mo monka, kōkelai balume benu; amba, shi kudi bamo-bamo bakubulwa kukōkela mwanda, nankyo banekenībwe kwampikwa kwisambilwa mwanda, ponka pa mwikadilo wa bakaji babo; pa kumona mwikadilo wenu byo udi utōka, tō, ne kwakamwa ponka.” Mukaji mukristu (nansha mulume, pa uno mwanda) ukokeja kumwekeja bubinebine bu kintu kikoka bininge ku meso a mwine-pandi wakubulwa kwitabija, shi mwiendelejo wandi i wakubulwa kakoba, wakulangila bakwabo, ne wabuleme. Kino kishintulula’mba kafwaninwepo kwikala na kaninga-mpo mu myanda itala mpangiko yandi ya bintu bya kumushipiditu, kutyina’mba wakasūla nansha kubulwa kuta mutyima ku bisakibwa bya mwine-pandi wakubulwa kwitabija.a​—1 Petelo 3:​1, 2.

¹³ Bakulumpe ne bengidi ba mingilo bakokeja kitatyi kimo-kimo kukwasha bisaka bya uno muswelo na kwiyuka senene ne kwinangila na mulume wakubulwa kwitabija usongele kaka. Mu uno muswelo, ukajingulula’mba ba Tumoni badi pamo’nka na bantu bakwabo, i batukanye, kadi basangelanga kwisambila pa myanda mishileshile, ke enkapo pa yoya itala Bible kete. Kimfwa, mukulumpe umo wātele mutyima ku makayo a buluwe ādi asenswe mulumya kaka umo. Enka kine’kyo ye kyākweshe kupengulula bijika byonso. Mwenda mafuku uno muntu waikala ke tutu mubatyijibwe. Kimfwa kikwabo i kino, mwana-mulume umo wakubulwa kwitabija wādi usongele kaka, wādi wipēne mu bwifundi bwa tōni. Ino bakulumpe kebāpungilepo nansha dimo. Umo wa mu bakulumpe wakefunda myanda itala pa bwifundi bwa tōni mwanda wa kitatyi kyobaketana na mulumya kaka’wa akamone muswelo wa kushilula nandi misambo itala pa myanda yasenswe! Shi kepano, kwikala ujila kekishintululapo kwikala mūmu, nansha kwikala na ñeni mīpi.​—1 Kodinda 9:​20-​23.

Tukekala Bajila Muswelo’ka mu Kipwilo?

¹⁴ Satana Dyabola i vubavuba, mwanda dijina Dyabola, mu Kingidiki di·aʹbo·los, dishintulula “musapujani” nansha “vubavuba.” Lumvuba ye busendwe bwandi, kadi upimanga kwibwingidija ne mu kipwilo. Kyambo kyandi kyasenswe bininge i lubābo. Lelo twitūlanga batwe bene bu kyambo kyandi mu uno mwiendelejo wakubulwa bu-ujila? Lelo i muswelo’ka otukokeja kwitūla bu kyandi kyambo? I na kushilula lubābo, na kupitulukila’mo muntu mukwabo, nansha ke na kwiluteja kwine. Lukindi lumo lwa ñeni lunena’mba: “Muntu mupupakane usambakanya konso-konso lūma, kadi wa lumvuba ukalañanya bapwene.” (Nkindi 16:28) Lelo i kika kikokeja kwitukwasha tuleke lubābo ne lumvuba? Tufwaninwe kwikengelela nyeke mu muneneno wetu shi i ūbaka ne wabuswe. Misambo yetu ikekala nyeke isangaja ne ya kumushipiditu shi twikale tutala enka bintu bilumbuluke bilonga banabetu, kupitako kusaka kwibaboya enka tuto. Vuluka’mba kubāba muntu kupēlanga. Kadi muntu ubāba bakwabo kodi, wikalanga ukubāba ne abe ku bakwabo!​—1 Temote 5:​13; Tetusa 2:3.

¹⁵ Batwe bonso tufwaninwe kwiula Kristu mwanda wa kulama bu-ujila bwa kipwilo, ne tuyukile’mba ngikadila yandi imbajinji i buswe. Omwanda Polo wādingile bene Kolose bekale na kanye pamo bwa Kristu, amba: “Vwalai pamo bwa batongibwe ba Leza, bapandulwemo, baswedibwe, mutyima wa lusalusa ne kanye, ne bumvu, ne kikōkeji, ne kutūkija mutyima . . . ne kwilekela bitupu banwe bene . . . Ebiya pa bino byonso tentekaipo lusa [“buswe,” NW], lo lwakulamankanya lufikijije.” Kupwa wābwejako’mba: “Kadi ndoe ya Kidishitu nayo ikale ya kutyibila mambo mu mityima yenu.” Bine tukokeja kulama bumo ne bu-ujila bwa kipwilo shi twikale na uno mushipiditu wa kwilekela.​—Kolose 3:12-​15.

Lelo Bu-ujila Bwetu Bumwekanga ku Balondakani Netu?

¹⁶ Lelo balondakani netu nabo? Le betumonanga muswelo’ka? Lelo tweñenyanga nsangaji ya bubinebine’ni, nansha tumwekejanga bubinebine bu kitundu kilema? Shi twikale bajila na mwikadile Yehova bu ujila, nankyo kikamweka kupityila ku muneneno wetu ne ku mwiendelejo wetu. Kadi kikamweka patōka’mba mutōtelo wetu ujila i mutōtelo wa nsangaji. Mwanda waka? Mwanda Yehova Leza wetu i Leza wa nsangaji, usakilanga batōtyi bandi nabo bekale na nsangaji. Omwanda kaimba wa mitōto wēsambile pa bantu ba Yehova ba mu kitatyi kya kala’mba: “Kebo ba nsangaji yabo, shabo, boba bantu ba Leza wabo i Yehova.” Lelo tulombolanga ino nsangaji? Lelo betu bana nabo balombolanga nsangaji ya kubadilwa umbukata mwa bantu ba Yehova, ku Njibo ya Bulopwe nansha ke ku bitango?​—Mitōto 89:15, 16; 144:15b.

¹⁷ Tukokeja kadi kulombola bu-ujila bwenzankane senene, na mushipiditu wa kwingidila pamo ne na kulombola kanye ku balondakani netu. Kyaba kimo, balondakani bonso bekalanga basakilwa kwingidila pamo, kimfwa kulongolola pobashikete, mu mashinda, ne mu bilayi bikatampe na mokilongelwanga mu matanda amo-amo. Bu-ujila bwetu bukokeja kadi kumweka mu muswelo otutēle mutyima ku bukundwe bwa pa lubanza, bwa mikalo ya madimi, ne bwa bituntwa bikwabo. Shi tulekele busala bulēle pa lwano koku ne koku, shi lubanza lwetu i lwa kubulwa bukundwe nansha dyangi, luyule’po bityakuku bya biboyo bya myotoka bikenekele meno ku meso a bantu bonso, lelo tukokeja kunena’mba bine tukwete balondakani netu na buleme?​—Kusokwelwa 11:18.

Bu-ujila ku Mingilo ne ku Masomo

¹⁸ Mutumibwa Polo wāsonekele bakristu bādi mu Kodinda, kibundi kyampikwa bu-ujila, amba: “Nemusonekele mu mukanda wami na’mba: Kemukinanga ne babusekese; nako kekwadi kwa kunena’mba, i babusekese ba panopantanda, mhm, nansha bakilokoloko, nansha bakudimba, nansha bakutōta bakishi; shi badi babo longa poso mwafundukidila panopantanda.” (1 Kodinda 5:​9, 10) Kino i kikomo nakampata ku bakristu bafwaninwe kwingidila pamo difuku ne difuku na bantu ba mwiendelejo wa munyanji nansha bakubulwa kuta mutyima ku misoñanya ya bu-ujila. Kino kitūlanga bululame bwetu pa ditompo dikatampe, nakampata mu bifuko bikankamika nansha bitumbile’mo busekese, mankufi ne budimbi-dimbi. Mu bifuko bya uno muswelo, ketufwaninwepo kuzobolola mwimanino wetu wa kulamata ku misoñanya, mwanda wa kumweka bu “bayampe” ku bantu betujokolokele. Ino ngikadila yetu ya bu bakristu bakanye, inoko beshile, ifwaninwe kwitushiyañanya tumweke ku bantu bayukile kusansanya, bu bantu batele mutyima ku bisakibwa byabo bya kumushipiditu ne bakimba bintu bilumbuluke.​—Mateo 5:3; 1 Petelo 3:​16, 17.

¹⁹ Muswelo umo onka, kudi matompo mavule atānanga betu bana ku masomo. Banwe bambutwile, lelo mupempulanga ne masomo afundanga’ko benu bana? Lelo muyukile milongelo isambakene’ko? Lelo mwikalanga mwisamba na babo badimu? Mwanda’ka bino bipangujo bidi na mvubu? Mwanda mu bipindi bivule bya mu bizungu pano pantanda, masomo pano i biwanza bya bukalabale, kwiponga dyamba, ne busekese. Bana bakokeja kulama muswelo’ka bululame bwabo ne mwiendelejo wa bu-ujila shi kemwibakwatakanyangapo na kanye senene? Polo wādi na bubinga bwa kudingila bambutwile’mba: “Bānwe bashabo nenu, kemukisomba bāna benu, mwanda wa kunena’mba, bakanyoñama pa mutyima.” (Kolose 3:​21) Kintu kimo kikokeja kunyoñamija bana pa mutyima i kubulwa kuta mutyima ku myanda ibatana difuku ne difuku ne ku matompo ebafikila. Kuteakanya bana mwanda wa kukomena matompo a ku masomo kushilulanga mu kisaka kya bakristu shi mudi kyanga kya kumushipiditu.​—Kupituluka 6:​6-9; Nkindi 22:6.

²⁰ Shi kepano, mwanda waka bu-ujila i bwa kamweno ku batwe bonso? Mwanda bwitukiñanga ku makinga a ino ntanda ya Satana ne ku milangwe yandi imbi. Bukokeja kwituletela madyese dyalelo ne mu mafuku akaya kumeso. Bwitūpanga kikulupiji kya kukekala na būmi, būmi mu ntanda impya ya boloke. Bwitukwashanga twikale bantu bandiñamano, kebakole kōbolola, bakristu ba kipwano​—bakubulwa kaninga-mpo, ba lusa. Mu kīpi, bu-ujila bwitukwashanga twikale pamo bwa Kristu.​—1 Temote 6:​19.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo]

1. Mwanda’ka Petelo wākankamikile bakristu bekale bajila?

2. Mwanda’ka kusakasaka kwetu kwādi kwampikwa bu-ujila kumeso kwa kwitabija bubinebine?

3, 4. (a) I muswelo’ka otukokeja kukankaja bilokoloko bibi? (b) Lelo bakristu kebafwaninwepo kwivwana mīdimuko ya mu ngitu? Shintulula.

5. Mwanda’ka Petelo wādi utele mutyima nakampata ku kamweno ka bu-ujila?

6. (a) Mwanda waka kekipēlangapo kwikala na mwiendelejo wa bu-ujila? (b) I kika kikokeja kwitukwasha tulame bu-ujila mu mwiendelejo wetu?

7. Bu-ujila bufwaninwe kwikala na lupusa lwa muswelo’ka mu būmi bwa kisaka?

8, 9. (a) I mwikadila’ka wikalanga ulupuka kyaba kimo-kimo mu bisaka bya bakristu? (b) I madingi’ka malumbuluke aleta Bible pa uno mwanda?

10. Bana nabo, ano madingi atala pa bu-ujila ebatalanga muswelo’ka?

11. Mwanda’ka kwikala ujila kekishintululangapo kwimona bu moloke bipite-pite?

12. I muswelo’ka ukokeja bakristu bakaji-basonge kumwekeja bubinebine bu kintu kilumbuluke bininge ku babo balume?

13. I muswelo’ka ukokeja bakulumpe ne bengidi ba mingilo kukwasha bana-balume bakubulwa kwitabija basongele bakaka, basangele bubinebine?

14. (a) I manwa’ka amo mu manwa engidijanga Satana mwanda wa konakanya kipwilo? (b) I muswelo’ka otukokeja kukomena makinga a Satana?

15. I ngikadila’ka ya Kristu iketukwasha tulame batwe bonso bu-ujila mu kipwilo?

16. Mwanda’ka mutōtelo wetu ujila ufwaninwe kwikala mutōtelo wa nsangaji?

17. I kika kyotukokeja kulonga mwanda wa kulombola bu-ujila bwa ndiñamano?

18. (a) I kika kikomo nakampata ku bakristu dyalelo? (b) I muswelo’ka otukokeja kwishila na ino ntanda?

19. (a) I matompo’ka alwanga na bana ku masomo? (b) I kika kifwaninwe kulonga bambutwile mwanda wa kukwatakanya babo bana balame mwiendelejo wabo wa bu-ujila?

20. Mwanda’ka bu-ujila budi na kamweno ku umo ne umo umbukata mwetu?

[Kapango pa paje 27]

Byotudi ba Tumoni twa Yehova, tufwaninwe kwikala na nsangaji mu kwingidila Leza ne mu mingilo mikwabo

Lelo Ukivulukile’byo?

◻ Mwanda’ka Petelo wāmwene bu kifwaninwe kudingila bakristu pa mwanda utala bu-ujila?

◻ Mwanda’ka kekipēlangapo kwikala bu bajila?

◻ I kika kifwaninwe kulonga umo ne umo umbukata mwetu mwanda wa kushinsankanya bu-ujila mu kisaka?

◻ Pa kusaka’mba kipwilo kishale nyeke kijila, i bilongwa’ka byakubulwa bu-ujila byotufwaninwe kwepuka?

◻ I muswelo’ka otukokeja kwikala nyeke bajila ku mingilo ne ku masomo?