Mukanda WamuMbimbiliya Wakusokesa 57—Fwilemone
Ausonekele: Paulu
Kuvausonekelele: Loma
Vakumishile Kuusoneka: Kafwe mu 60–61 C.E.
MUKANDA waFwilemone vausonekele kuli Paulu mujila yakulonga nazangi, kaha wapwa waulemu kuli vaka-Kulishitu makumbi ano. Ou mukanda ‘wakaposetolo kuli vaka-mafuchi eka’ wapwa wawihi hamikanda yize asonekele, oloze muMbimbiliya yosenanyi mukanda waYowano Wamuchivali naWamuchitatu yikiko yapwa yayihi chikuma. Mukanda waFwilemone ukiko kaha asonekele Paulu mujila ‘yakulipwila’ mwomwo kausonekelele chikungulwilo chipwe kalama wamuchikungulwiloko, oloze ausonekelele ndumbwenyi muka-Kulishitu Fwilemone uze apwile lihando munganda yaFwiluja, muKolose mulifuchi lyaAsia Minor mangana vashimutwile kupenge ukalu apwile nawo Paulu.—Loma 11:13.
2 Vyuma asonekelele ou mukanda vyasoloka hatoma. Omu Paulu vamukashile mukamenga halwola lwatete muLoma (59-61 C.E.), vamwitavishile kwambulula vyaWangana waKalunga. Vatu vavavulu vetavilile mujimbu waPaulu, kaha naOneshimu uze achinyine muundungo kuzuvo yaFwilemone sepa lyaPaulu naikiye etavilile. Ngocho Oneshimu apwile jino muka-Kulishitu, kaha Paulu amulwezele akinduluke kuli Fwilemone. Halwola kana hakiko nawa Paulu asonekelele mikanda kuchikungulwilo chaEfwesu naKolose. Mumikanda yoseneyi ivali, ahuhumwine vaka-Kulishitu vavandungo navakaka javo vatwamenga kanawa. (Efwe. 6:5-9; Kolo. 3:22–4:1) Ngocho, Paulu asonekele jino namukanda wakulembelela Fwilemone atambule kanawa Oneshimu. Ou ukiko kaha mukanda asonekele Paulu nalivoko lyenyi, chuma chize kalingilengako. (Fwile. 19) Echi chalingishile mazu enyi apwenga nangolo jakukunyula Fwilemone.
3 Mukanda kana ausonekele kafwe mu 60-61 C.E. omu apwile muLoma hashimbu yayisuku nakwambulwila vatu valumuke. Hakuwana nge muvesi 22 asonekelemo vyalutalililo lwakumufumisa mukamenga, ngachize tunahase kukukulula ngwetu ou mukanda ausonekele te kunasale makumbi amandende nakumufumisa mukamenga. Chasoloka nge Tukiku naOneshimu vakivo vatwalile mukanda waFwilemone, nauze wakuchikungulwilo chaEfwesu nachaKolose.—Efwe. 6:21, 22; Kolo. 4:7-9.
4 Muvesi yatete mumukanda waFwilemone vavulukamo lijina lyaPaulu, kaha echi chasolola nge ikiye vene ausonekele. Origen naTertullian navakivo vetavila ngwavo ikiye ausonekele.a Mukanda waMuratorian Fragment uze vasonekele mulikulukaji lyamyaka lyamuchivali C.E. wasolola nge mukanda waFwilemone wapwa wamwenemwene mwomwo naukiko vaulavila hamikanda yeka yize asonekele Paulu.
OVYO WAPWILA WANGANYO
7 Nganomu wasolola mukanda kanou waFwilemone, Paulu kapwile ‘nakwambulula vyajishimbi nachiyulo’ mangana vajihe mauka najishimbi jajipi jakufwana nge jakuheta vandungoko. Kaha nawa kakashile jishimbi jakufumisa vandungo vaze vapwile vaka-Kulishitu kuvakaka javoko, oloze alwezele Oneshimu uze achinyine muundungo akinduluke kuli kaka yenyi Fwilemone. Kaha Oneshimu atambukile ungeji wajikilomita 1400 kufuma kuLoma kuya kuKolose. Enga, Paulu ahakile muchima kumulimo wenyi waulemu wauposetolo ‘wakwambulula Wangana waKalunga, nakunangula vyuma vyakuvuluka Mwata Yesu Kulishitu.’—Vili. 28:31; Fwile. 8, 9.
8 Mukanda vasonekelele Fwilemone wasolola hatoma zangi nakulinunga chapwile muli vaka-Kulishitu vamulikulukaji lyamyaka lyakulivanga. Wasolola nawa nge vaka-Kulishitu vakulivanga valivulukilenga ngwavo “ndumbwami.” (Fwile. 2, 20) Kaha mwatwama nawa jindongi vatela kuzachisa vaka-Kulishitu hakutwama navandumbwavo. Wasolola nawa nge Paulu apwile wakuvanguluka nakulinyisa. Azangile chikuma vandumbwenyi, nakumona jishimbi javatu kupwa jajilemu, nakupwa nakavumbi havyuma vyambala. Numba tuhu Paulu apwile kalama uze atetekelelenga vyuma muchikungulwilo chavaka-Kulishitu, oloze kakanjikijile Fwilemone akonekele Oneshimuko. Paulu alinyishile nakulembelela Fwilemone hazangi yauKulishitu nahausepa wavo. Natulama makumbi ano navanganyala hakulondezeza Paulu uze akafwile Fwilemone mujila yakuzangama.
9 Chasoloka nge Paulu afwelelele ngwenyi Fwilemone mwevwilila mazu amusonekelele mangana akavangize vyuma ahanjikile Yesu hali Mateu 6:14 nawaze ahanjikile Paulu hali Efwesu 4:32. Navaka-Kulishitu makumbi ano vatela kupwa nalikoji nakukonekelanga vandumbwavo nge vanavavulumuna mulonga. Nge Fwilemone akonekelele ndungo yenyi, numba tuhu apwile nalisesa lyakumulinga kala mweshomwo asakile, kahanyi vaka-Kulishitu vatela kuhambakanamo kukonekela vandumbwavo vaze navavavulumuna mulonga.
10 Mukanda waPaulu asonekelele Fwilemone wasolola nge shipilitu yaYehova yeji kuzatanga. Unjiho kana wasoloka hatoma mujila akumishililemo ou ukalu namuchima wakeke, nazangi nalufwelelo muli mukwavo muka-Kulishitu. Ngana mwamikanda yikwavo, mukanda kana watwama najindongi vatela kukavangiza vaka-Kulishitu nakuvakolezeza valinunge, nakupwa nazangi nalufwelelo vize vatwama navyo “vaka-kujila” vaze vasolola keke yaYehova nakupwa nalutalililo lwakukatwama muWangana waKalunga.—Vesi 5.
[Kwinyikila chamwishi]
a Mukanda waThe International Standard Bible Encyclopedia, vahitulukile kuli G. W. Bromiley, Vol. 3, 1986, lifwo 831.