CHISETE CHAMIKANDA CHAHAINTERNET chaKaposhi Kakutalila
CHISETE CHAMIKANDA CHAHAINTERNET
chaKaposhi Kakutalila
Luvale
Tonda
  • Tonda
  • MBIMBILIYA
  • MIKANDA
  • KUKUNGULUKA
  • bsi08-2 li. 22-24
  • Mukanda WamuMbimbiliya Wakusokesa 62—WaYowano 1

Chihande unasakula kacheshi navindiyoko.

Chinapihi, vindiyo unakutonda yinakane.

  • Mukanda WamuMbimbiliya Wakusokesa 62—WaYowano 1
  • “Mazu-vasonekosena”—Amwenemwene Kaha Nawa Anganyo, Volume 17
  • Mitwe yaVihande
  • OVYO WAPWILA WANGANYO
“Mazu-vasonekosena”—Amwenemwene Kaha Nawa Anganyo, Volume 17
bsi08-2 li. 22-24

Mukanda WamuMbimbiliya Wakusokesa 62—WaYowano 1

Ausonekele: Kaposetolo Yowano

Kuvausonekelele: Efwesu, chipwe kwakamwihi naEfwesu

Vakumishile Kuusoneka: Kafwe mu 98 C.E.

KAPOSETOLO Yowano vamuzangile chikuma kuli Yesu Kulishitu. Ejivile kanawa Yesu nakuzanga kwoloka kaha echi chikiko chamulingishile numba avuluke chikuma zangi mumikanda yenyi. Yowano apwile mutu watwima mwomwo Yesu amuvuluka ngwenyi “vana-vamikalateta [Mbowaneje].” (Mako 3:17) Yowano asonekele mikanda yenyi yitatu mangana ahakwile muchano nakwoloka mwomwo amwene omu mazu aPaulu akuvuluka vaka-kusosoloka kulufwelelo apwile nakutesamo. Mikanda yenyi ayisonekelele hashimbu yakutamo chikupu, mwomwo yakafwile vaka-Kulishitu vakulivanga vahase kulihenda kuvilinga ‘vyauze wamupi’ vyapwile nakutanda.—Teso. 2, 2:3, 4; Yowa. 1, 2:13, 14; 5:18, 19.

2 Mijimbu yatwama muli eyi mikanda yasolola nge vayisonekele omu mwahichile myaka yayivulu kufuma hakusoneka Mikanda yaMujimbu Wamwaza yaMateu naMako namikanda yaPetulu naPaulu yize vasonekele omu vapwile vamishonali. Ngocho halwola kana vyuma vyavivulu te vinalumuka lyehi. Kakwapwile cheka kwitava chavaYuleya chize chevwishilenga woma vaka-vikungulwilo ngana muze chapwile kunyimako, kaha nawa chasoloka nge vatu kavapwile nakunungulula Mazu-vasoneka achiHepeleuko. Oloze Yowano ahanjikile ‘vyalwola lwakukumisa’ navyakupwako ‘chavaka-kole jaKulishitu.’ (Yowa. 1, 2:18) Mukusoneka chenyi avuluka vatu vamuchivulu ngwenyi “enu vana vami vavandende,” kaha ivene alivuluka ngwenyi “ami mukulwane.” (Yowa. 1, 2:1, 12, 13, 18, 28; 3:7, 18; 4:4; 5:21; Yowa. 2, 1; Yowa. 3, 1) Echi chasolola nge apwile kashinakaji halwola asonekele mikanda yenyi yitatu. Kaha nawa mukanda waYowano 1, 1:3, 4 wasolola nge mukanda WaYowano waMujimbu Wamwaza ausonekele halwola lwolumwe. Vatu venjikiza ngwavo Yowano akumishile kusoneka eyi mikanda yitatu kafwe mu 98 C.E., kwakamwihi naEfwesu te kunasale makumbi amandende shimbu kanda afwenga.

3 Jila vasonekelemo mukanda waYowano Wakulivanga yalifwana nayize vasonekelamo mukanda waMujimbu Wamwaza wamuchiwana uze asonekele Yowano. Ngocho echi chasolola nge yosena vayisonekele kuli kaposetolo Yowano. Chakutalilaho, hakuputuka kusoneka mukanda kana, alivulukile yivene ngwenyi apwile chinjiho uze amwene ‘lizu lyakuyoya chahaya myaka yosena chapwilenga naSetu hamwe, chize vavasolwelele.’ Kaha hanjikiso kana yalitota kanawa namazu akuputukilako amumukanda waMujimbu Wamwaza waYowano. Mijimbu yatwama hachihanda chaMuratori navaka-kusoneka vamulikulukaji lyamyaka lyamuchivali vakufwana nge Irenaeus, Polycarp, naPapias vetavila ngwavo mukanda kana wapwa wamwenemwene.a Lunga umwe Eusebius (apwileko muji 260-342 C.E.) ambile ngwenyi mukanda kana kavauhuhwasanyinenga kuvatuko.b Chipwe ngocho, ijivenu ngwenu vaka-kwalumuna jiMbimbiliya vamwe vakushikulu vachichimikilemo mazu avo kusongo yavesi 7 mukapetulu 5, swi nakumaputukilo avesi 8. Vamba ngwavo: “Mwilu, Ise, naLizu, naShipilitu Yajila, kaha ava vatatu vanapu umwe. Kaha kuvili vitatu vyeji kusololanga unjiho hamavu.” (King James Version) Mazu kana kawatwama mumanyusikilipiti yakulivanga yamuchiHelaseko, oloze vawahakamo kaha mangana vakundwize kunangula chaTulunga vatatu. JiMbimbiliya jajivulu valumuna makumbi ano jaKatolika naPolotesitati kajatwama namazu kana awako.—Yowa. 1, 1:1, 2.c

4 Yowano asonekele mukanda kana mangana akinge ‘vana venyi vavandende’ vaze ‘azanga’ kukunangula chamakuli ‘chavaka-kole jaKulishitu’ vaze valumbukile nakufwila kufumisa vakwavo mumuchano. (2:7, 18) Ava vaka-kole jaKulishitu vakusosoloka kulufwelelo vavatangwile kuvilongesa vyavaHelase nakunangula chakwitava chavaGnostics vaze valyambile ngwavo vapwile nachinyingi chakulipwila chavyuma vyaKalunga.d Yowano ahungile kusosoloka kulufwelelo, ngocho ashindakanyine chikuma hashili, nazangi nahali vaka-kole jaKulishitu. Yowano hakuhanjika chikuma vyashili nakukundwiza ndando yaYesu yakutusokola kushili, chasolola nge ava vaka-kole jaKulishitu valimwene ngwavo vapwile vakwoloka kaha kavapwile nashiliko, ngocho kavasakiwile ndando yaYesu yakusokolako. Muchima kanou wakulimona ngwavo vapwile ‘nachinyingi’ chikuma wavalingishile vapwenga nalifwi nakuhona zangi. Vilinga kana vikiko asopolwele chikuma Yowano hakushindakanya hazangi vatwama nayo vaka-Kulishitu vamuchano. Apopolwele kunangula chavo chamakuli hakuvalumbunwina kanawa ngwenyi Yesu ikiye Kulishitu, kaha kwapwile shimbu kanda achize hano hamavu. Avalwezele cheka ngwenyi Yesu apwile MwanaKalunga uze ejile mwamutu mangana alwile vaka-kufwelela. (1:7-10; 2:1, 2; 4:16-21; 2:22; 1:1, 2; 4:2, 3, 14, 15) Yowano avulukile hatoma ava vaka-kunangula vamakuli ngwenyi “vaka-kole jaKulishitu,” kaha ahanjikile nawa vyuma vyavivulu vatela kutachikijilaho vana vaKalunga navava vaLiyavolo.—2:18, 22; 4:3.

5 Ou mukanda vausonekelele vaka-Kulishitu vosena mwomwo mumukanda kana kavavulukamo chikungulwilo vautuminyineko. Kumaputukilo nakumakumishilo amukanda kana kasonekako mazu akumenekako, kahou nawa hiunjiho ukwavo wasolola nge kapwile nakusonekela chikungulwilo chimweko. Vatu vamwe vahanjika ngwavo mukanda kana kawapwa himukanda uveneko. Kuzachisa lizu “enu” mumukanda wenyi wosena (vasolola muvasona vavanene muNew World Translation) chasolola nge ou muka-kusoneka apwile nakushinganyeka havatu vavavulu keshi umwe kahako.

OVYO WAPWILA WANGANYO

11 Nganomu chapwile kusongo yalikulukaji lyamyaka lyakulivanga C.E., vaka-Kulishitu vatela kuzangama ‘navaka-kole jaKulishitu’ vaze valiko namakumbi ano. Ava vaka-Kulishitu vamuchano vatela kwivwilila ‘kumujimbu vevwile lyehi kufumisa kukuputuka, nakulizanga navakwavo,’ nakutunga usoko wamwaza naKalunga, nakuzanga kunangula chamuchano, nakuzanga kwoloka chakuzeneka kwivwa sonyi. (2:18; 3:11; 2:27-29) Kaha chachilemunyi, vatela kulihenda ‘kukufwila chachisemwa chahamavu, nakufwila chameso, nakulitukwojola chahano hakaye’ chakufwila luheto chize chinahitula vaka-Kulishitu vavavulu. Enga, vaka-Kulishitu vamuchano vatela kulihenda kuvyuma vyavipi vyamukaye nakwijiva ngwavo “muka-kulinga mwaya muchima waKalunga mwatwamanga nahaya myaka yosena.” Hakupwa tuli mukaye kavatu vakuhuka, nalujindo nakwitava chamakuli, chapwa chachilemu kutachikiza mwaya muchima waKalunga hakulinangula Mazu-vasoneka vahwima nakuwazachisa.—2:15-17.

12 Mukanda waYowano Wakulivanga wapwa wanganyo mwomwo watulweza chihandwa chatwama hamusana wakufuma kuli Setu namilima yakutwala kukunonga yakufuma kuli uze wamupi, nachihandwa chatwama hakunangula chakutwala kukuyoya chakufuma kuli Kalunga nachamakuli chavaka-kole jaKulishitu. Kaha nawa watulweza omu zangi yatwama muchikungulwilo chavatu jaSetu naMwanenyi yalihandununa nayeyi yavatu vaukenya ngana mwaKena vaze “vafumine muli etu . . . mwomwo vosena kaveshi vakwetuko.” (2:19; 1:5-7; 2:8-11, 22-25; 3:23, 24, 11, 12) Kwijiva vyuma kanevi chatela kutukafwa tufwile “kuhasa lifuchi” lino. Uno tunahase kulinga ngachilihi ngocho? Twatela kupwa nalufwelelo lwakukola ‘nakuzanga Kalunga’ chize chalumbununa kukavangiza jishimbi jenyi.—5:3, 4.

13 ‘Kuzanga Kalunga’ chize cheji kutwivwisanga kumuchima hyangu vachivuluka chikuma mumukanda wenyi wosena. Kaha mukapetulu 2 vasolola hatoma omu zangi yavaka-kaye yalihandununa nayeyi yakufuma kuli Setu. Kufumaho vatulweza jino ngwavo “Kalunga yikiye zangi.” (4:8, 16) Zangi kana yapwa chikupu yamuchano. Kaha Kalunga ayisolola hakutuma “Mwanenyi mangana ngwenyi, apwenga Mulwilo wavaka-mavu.” (4:14) Echi chatela kutulingisa tupwenga namuchima wakusakwilila nakuzanga vakwetu chakuzeneka woma, hakukavangiza mazu akaposetolo kanou ngwenyi: “Etu tweji kuzanganga mwomwo Ikiye alivangile kutuzangetu, shikaho.” (4:19) Twatela kupwa nazangi ngana yaSetu naMwanenyi vaze vasolola zangi yamuchano. Hakuwana nge Yesu atufwilile, ngachize “chatela kuli etu nayetu nawa kwecha myono yetu hali vandumbwetu.” Enga, kanda tuzanganga vandumbwetu chakuhanjika hakanwa kahako oloze twatela kuvatetela “navilinga vyetu namumuchano.” (3:16-18) Nganomu wasolola mukanda waYowano, zangi nachinyingi chakutachikiza kanawa Kalunga vikiko vyeji kununganga vatu vatwaleho lika kutambuka naSetu naMwanenyi. (2:5, 6) Yowano ahanjikile vyazangi yize yanunga vaswana jaWangana ngwenyi: “Kaha ngwetu, tuli muli Ou apwa wamuchano, muli Mwanenyi Yesu Kulishitu. Ou you Kalunga wamuchano, Ikiye kuyoya chahaya myaka yosena.”—5:20.

[Kwinyikila chamwishi]

a The International Standard Bible Encyclopedia, Vol. 2, 1982, vahitulukile kuli G. W. Bromiley, mafwo 1095-6.

b The Ecclesiastical History, III, XXIV, 17.

c Insight on the Scriptures, Vol. 2, lifwo 1019.

d New Bible Dictionary, yamuchivali, 1986, vahitulukile kuli J. D. Douglas, mafwo 426, 604.

    Mikanda yaLuvale (1982-2025)
    Soka
    Sokolola
    • Luvale
    • Hana
    • Sakula Viunasake
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Jishimbi Jamwakuzachishila Keyala
    • Mukanda waJishimbi
    • Kukinga Mijimbu
    • JW.ORG
    • Sokolola
    Hana