CHIBAABA CHAKUDIZA 48
KAMINA 129 Tukutwalekahu Kuumika
Nsañu Yekala muMukanda waYoba Yinateli Kuyikwasha Neyi Munakukabakana
“Chalala, Nzambi helaña yuma yatamaku.”—YOBA 34:12.
TUKUDIZA
Yuma yitunateli kudizila kunsañu yekala mumukanda waYoba kulonda twiluki chetejelayi Nzambi makabi nichitunateli kuumika neyi tunakukabakana.
1-2. Muloñadi mukanda waYoba chiwawahila kuwutaña?
MUNATAÑIHU mukanda waYoba katataka? Hela chakwila awusonekeli dehi yaaka 3,500 yinahitihu, antu amavulu iwu mukanda wunashimbuli awuchindilaña hanyikanda yalema nankashi mukaayi. Antu amuhamekaña nsoneki yaniwu mukanda muloña wazatisha mazu aswayi kutiya, amawahi nawa akweti ñovu yakushika hamuchima. Mosi diyi wasonekeli iwu mukanda wukweti nsañu yalema, ilaña Nsoneki yomweni hiYehova Nzambi.—2 Tim. 3:16.
2 Mukanda waYoba himukanda walema nankashi muBayibolu. Muloñadi? Muloña wamwekeshaña hatooka chuma chacheni chatela kufuukulahu kwila yileñaleña yejima yikweti maana, dikwila nawu kujilika ijina daYehova. Iwu mukanda watudizishaña cheñi hayilwilu yayiwahi yaYehova, chidi neyi kukeña, maana, wuñanji niñovu. Chakutalilahu, mukanda waYoba wamutena Yehova nawu “Wañovu Jejima” mapampa 31, kubadika mapampa adi munyikanda yinashali yamuBayibolu neyi ayibomba hamu. Mukanda waYoba cheñi waakula malwihu avula kwihulawu antu muchihandilu, kushilahu ninilu lwihu lwayikalilaña antu amavulu kuwana ñakwilu: Muloñadi Nzambi chetejelayi makabi?
3. Yumanyi yayiwahi yinateli kufumamu neyi tudizaña mukanda waYoba?
3 Tunateli kwesekeja kutaña mukanda waYoba nakukandama hewulu dampidi. Neyi mudi hewulu dampidi, munateli kumona chiwahi maluña adi mukamwihi. Munjila yoyimu, neyi tutañaña mukanda waYoba tunateli kwiluka chiwahi Yehova chamonañayi makabi itunakuhitamu. Tutalenu mukanda waYoba chiwunateli kutukwasha neyi tunakukabakana. Tukudiza nsañu yahosha hadi Yoba chiyakwashili aIsarela amakwawu nichiyinateli kutukwasha makonu. Tukudiza cheñi chitunateli kuzatisha iyi nsañu yamuBayibolu hakukwasha antu.
NZAMBI WETEJELI YOBA KUKABAKANA
4. Chaambwinyi cheneni chadiña hakachi kaYoba nawaIsarela adiña muEjipitu?
4 Hampinji aIsarela yakabakeneñawu muwuduñu muEjipitu, iyala wejina daYoba washakamineña mwituña daUzi, hadaha dadiña kumusela Wetuña daChikaninu nawa kwakwihi nakabeta kakuchimunswa kaArabia. Kwambukaku chikupu nawaIsarela atachikili kudifukula kudi ankishi muEjipitu, Yoba wamukalakeleleña Yehova nakashinshi. (Yosh. 24:14; Ezek. 20:8) Yehova wahosheli hadi Yoba nindi: “Kwosi muntu hela wumu wudi neyi yena hamasekiku.”a (Yoba 1:8) Yoba wadiña namaheta amavulu nawa amulemesheli chikupu—wabadikili antu ejima akuMusela. (Yoba 1:3) Satana watela watiyili kutama nankashi hakumona iwu iyala walema nawa waheta nakumukalakela Nzambi nakashinshi!
5. Muloñadi Yehova chamwitejeleliyi Yoba kukabakana? (Yoba 1:20-22; 2:9, 10)
5 Satana wahosheli nindi Yoba wukushiya kudifukula kwalala neyi yatachika kukabakana. (Yoba 1:7-11; 2:2-5) Hela chakwila Yehova wamukeñeli Yoba nankashi, wamwitejeli Satana kulonda yamwekeshi neyi mazu ahosheliyi hadi Yoba alala hela nehi. (Yoba 1:12-19; 2:6-8) Satana wasendeli anyikoku niñombi jaYoba, wakojejeli anyana kaYoba 10 kufwa nawa wamukatishili Yoba namahuti ayeña chikupu, kutachikila kumutu kushika nikumadatilu. Ilaña iku kweseka kweneni kwahitilimu Yoba hikwamuletesheli kufumpa kashinshi kindiku. (Tañenu Yoba 1:20-22; 2:9, 10.) Mukuhita kwampinji Yehova wamuukili Yoba, wamufuntishilili maheta niijina dadiwahi dadiñayi nadu nawa wamubombelelelihu anyana amakwawu 10. Wamubombelelelihu cheñi yaaka 140 muchihayamisha, chakwila watwesheli kumona makiñu awana andonda yachisaka chawanyanindi. (Yoba 42:10-13, 16) Iyi nsañu yateleleli kuyikwasha ñahi ambuña aNzambi akunyima, nawa yinateli kutukwasha ñahi ninetu makonu?
6. Yumanyi yayiwahi yadi kufumamu neyi aIsarela elukili chaletesha Nzambi yeteji makabi kwikalaku? (Talenu cheñi mwevulu.)
6 AIsarela chihandilu muEjipitu chayipeleleli wanyi. Chakutalilahu, chihandilu chaYoshuwa naKalebi chejima chakuwansi chadiña hohu chawuduñu. Akimbokeli mwisaña hadi yaaka 40 muloña hohu wakudikaña kwawakwawu. Neyi aIsarela elukili iyi nsañu yahosha hamakabi amweniyi Yoba nichekalili chihandilu chindi mukuhita kwampinji, chakadi nikujina yayikwashili wena nimakiñu awaIsarela amakwawu enjileña hambidi kutiyishisha wakojeja makabi ekaliku. Atela atiyishishili cheñi chaletesha Nzambi yeteji makabi kwikalaku ninochu chalemeshayi antu atwalekañahu kuhemba kashinshi kawu hela chakwila anakumona kukala.
Nkumininaku, aIsarela ashakamini yaaka yayivulu muwuduñu muEjipitu, ateleli kudizila kuyuma yamumwekeneni Yoba hakwila yiyikwashi (Talenu paragilafu 6)
7-8. Mukanda waYoba wunateli kukwasha ñahi antu anakukabakana? Shimunenu chuma chamwekeni.
7 Iyi nsañu chiyinateli kutukwasha ninetu. Chawushona, antu amavulu makonu amukuhwelelaña Nzambi wanyi muloña eluka wanyi chuma chaleteshaña yuma yatama yimwekeneña antu amawahi. Talenu chuma chamumwekeneni muhela Hazelb wakuRwanda. Hadiñayi kansi, wakuhweleleli nindi Nzambi wekala kwoku. Nawa mukuhita kwampinji, yuma yahimpikili. Anvwali jindi adiseñeli, chafuminimu amukulishili kudi atata yindi enjili nakusumbula amama yindi. Nawa atata yindi amuwaninimu, amukabishileña nankashi. Hadiñayi kampululu, kudi iyala wamukaamini chakumukanjikija. Hazel chayileñayi kuchechi nindi amukundeji, kwosi amukundejeleña. Mukuhita kwampinji, Hazel wamusonekeleli Nzambi mukanda. Muniwu mukanda wasonekeli nindi: “Eyi Nzambi, nalombeli kudi eyi, nesekeli kwila yuma yayiwahi ilaña eyi wankojejeli kumona makabi. Ichi inakukushiya, nawa inakutoñojoka kwila chuma chidi chejima chikunzañalesha.” Chatukataña nankashi kumuchima hakumona antu adi neyi Hazel anayileteshi kukuhwelela nawu Nzambi diyi wakojejaña makabi!
8 Hela chochu, etu twadiza mumukanda waYoba netu Nzambi hidiyi wakojejaña makabi itwamonañaku—Satana diyi! Twadiza cheñi kutondolwela kuhosha netu antu anakukabakana anakumuna yuma yakuwiliwu. Nsona yatulejaña nawu “mpinji niyuma yamwekanaña chakubula kukuhwelela” yinateli kumwekena muntu wudi wejima hampinji yidi yejima. (Mukwa. 9:11; Yoba 4:1, 8) Nawa twadiza netu neyi tuumika kukala kutunakumona nakashinshi, tukumukwashaku Yehova kumwakula Satana wamusupishaña. Chumichi chakwashaña kuhakwilaku Ijina dindi. (Yoba 2:3; Yish. 27:11) Twasakililaña haniyi yuma yitwadiza, muloña yinatukwashi kwiluka chuma chacheni chaleteshaña etu niantu itwakeña kukabakana. Nkumininaku, Hazel wadizili Bayibolu nawaYinsahu jaYehova nawa welukili nindi Nzambi hidiyi wakojejeleña yakabakaneñaku. Dichi wahosheli nindi: “Nalombeli cheñi kudi Nzambi chakufuma hamuchima. Namulejeli Yehova nami chinahosheli nami inakukeña kumushiya, hinakeñeleña kumushiyaku. Kafwampi, hinamwilukili nikumwilukaku. Ichi neluki nami Yehova wankeña. Chayinu mpinji nindi namuzañalu nawa inakuzañalala nayuma yinukweti.” Twasakililaña nankashi hakwiluka chuma chacheni Nzambi chetejelayi makabi! Ichi dinu tuhanjekenu hansañu yahosha hadi Yoba chiyinateli kutukwasha hamuntu-hamuntu neyi tunakuhita mukukala.
NSAÑU YAYOBA CHIYATUKWASHAÑA KUUMIKA
9. Mukulumbulula ñahi chidi chihandilu chaYoba hampinji yinashakamiyi mumawuti? (Yakoba 5:11)
9 Fwikijenu Yoba nashakami nkawindi mumawuti, wudi namahuti mujimba wejima nawa nakutiya kuyeña chikupu. Ikowa dindi dinakisiki muloña waniwu musoñu, dinowuki kumujimba windi wunakosi nankashi. Iku nazeyi kumujimba, Yoba hanakutwesha kuzata mudimu wudi wejimaku, ilaña nakukumina hohu dakuduwa nachizanda nawa nakutooba muloña wakuyeña kunakutiyayi. Hela chochu, bayi neyi Yoba wadiña hohu nakuhandaku, ilaña wadiña cheñi nakuumika. (Tañenu Yakoba 5:11.) Yumanyi yamukwashili Yoba kuumika?
10. Yumanyi yinakumwekesha nawu Yoba wadiña wakasunuka kumuleja Yehova chinakutiyayi? Lumbululenu.
10 Yoba wamulejeli Yehova chatiyileñayi. (Yoba 10:1, 2; 16:20) Chakutalilahu, kapetulu 3 katulejaña nawu Yoba watoobeli chikupu hayuma yatama yamumwekeneni, muloña watoñojokeleña nindi Yehova diyi wakojejeli makabi amweneñayi. Kuhiñahu, hampinji yamutaadikishileñawu Yoba kudi amabwambu jindi asatu, watwalekelihu kudihakwilaku nindi wadiña washinshika kudi Yehova. Mazu ahosheliyi Yoba amwekeshaña nawu haniyi mpinji wadimweni kuloña nankashi kubadika Nzambi. (Yoba 10:1-3; 32:1, 2; 35:1, 2) Hela chochu, wetejeli chakadi kuhita mumbadi nindi muloña wakufwila kuhakwilaku kashinshi kindi, mpinji jikwawu wahosheleña “mazu akutuboka.” (Yoba 6:3, 26) Mukapetulu 31, twatañañamu mazu ahosheliyi Yoba amwekeshaña nawu wakeñeleña nindi amwamwini kudi Nzambi. (Yoba 31:35) Hela chochu, Yoba waluwañesheli chamukanjikijiliyi Nzambi nindi yamuleji chuma chaletesheli yakabakaneña.
11. Yehova wamwakwili ñahi Yoba kutalisha hakashinshi kindi?
11 Ichi tuneluki netu chuma chaletesheli Yoba yahoshi muniyi njila, muloña wadiña nawubwambu wakola naYehova nawa wakuhweleleli chikupu nindi Nzambi wukumona kashinshi kindi. Nkumininaku, Yehova chamwakwiliyi Yoba mumpepela yeneni, hamulejeli yuma yejima yaletesheli akabakaneñaku. Nawa wamutwikili wanyi Yoba nyiloña hanochu chatoobeleñayi hela hamuloña wakuhosha nindi kwosi chuma chatama cheliliyi chaletesheli yakabakaneña. Ilaña, Yehova wolweli yitoñojoka yaYoba neyi tata yawantu chinateli kwilayi namwanindi. Nawa iyi diyadiña njila yayiwahi yakumukwashilamu. Chafuminimu, Yoba wadizozeli nakwiteja nindi kwosi chuma chelukiliyi nawa wabalumukili mumuchima nakuditoñesha hamazu ahosheliyi. (Yoba 31:6; 40:4, 5; 42:1-6) Iyi nsañu yateleli kuyikwasha ñahi antu akunyima, nawa yinateli kutukwasha ñahi ninetu makonu?
12. Nsañu yahosha hadi Yoba yatela yayikwashili ñahi aIsarela?
12 Iyi nsañu chiyateleli kuyikwasha aIsarela. AIsarela ateleli kudizila kuyuma yamumwekeneni Yoba. Talenu yuma yamumwekeneni Mosi. Womikili kukala kwakuvulu, amuneñesheleña kudi antu nikumutiyisha kutama hampinji yamwinkeliwu mudimu wakulombola muza waIsarela. Kwambukaku nawaIsarela adikañili, amutoobeleleña Yehova kakavulu, Mosi wamulejeleña Yehova yuma yamwakamishileña. (Kwid. 16:6-8; Kuch. 11:10-14; 14:1-4, 11; 16:41, 49; 17:5) Mosi niyena wakeñekeleña kuumika, sweje-e hampinji yamufumbiliwu. Chakutalilahu, hampinji yateekeleliwu aIsarela kuKadeshi, hadaha dichadiña chaaka chamu 40 kufuma hatachikiliwu kuhitañana muchinkalampata, Mosi “wanyakeli kuhosha nanyivumbu yindi” nawa wakañenyi kutuumbakesha ijina daYehova. (Mas. 106:32, 33) Chafuminimu, Yehova wamwitejeli wanyi Mosi kwiñila Mwituña daChikaninu. (Kuhit. 32:50-52) Iku kufumba kwatela kwamukatili Mosi kumuchima; ilaña, wakutambwilili nakudizoza. Iyi nsañu yaYoba yatela yakwashili makiñu awaIsarela alondelelihu kuumika kukala kwamweneñawu. Kutoñojoka chikupu haniyi nsañu, kwatela kwayikwashili antu ashinshika kumuleja Yehova chatiyileñawu nikutondolwela kusweja kudimona kuloña kumesu indi. Atela adizili cheñi chakutambwila kufumba kwaYehova nakudizoza.
13. Nsañu yahosha hadi Yoba yinateli kutukwasha ñahi kuumika? (AHeberu 10:36)
13 Iyi nsañu chiyinateli kutukwasha ninetu. Chineli tudi akaKristu, ninetu twakeñekaña kuumika. (Tañenu AHeberu 10:36.) Chakutalilahu, etu amakwawu tunakumona kukala kwakumujimba hela kwamuyitoñojoka, kukala kwamuchisaka, kufwisha muntu itwakeña, hela kukala kukwawu kwamaneni. Nawa mpinji jikwawu, mazu anateli kuhoshawu antu amakwawu hela yilwilu yinakumwekeshawu yinateli kutukañesha kuumika. (Yish. 12:18) Hela chochu, mukanda waYoba watudizishaña nawu tunateli kumuleja Yehova chitunakutiya mukachi kamuchima, nakukuhwelela netu wukututiya. (1 Yow. 5:14) Wukutwinkamu nyiloña wanyi neyi mpinji jikwawu chitunakulomba nakulemba chakufuma hamuchima tuzatisha “mazu akutuboka,” neyi cheliliyi Yoba. Ilaña, Nzambi wukutwinka ñovu nimaana akutukwasha kuumika. (2 Kushi. 16:9; Yak. 1:5) Nateli cheñi kutwolola neyi yamona nindi hadi hitwatela kuzatila, neyi cheliliyi naYoba. Mukanda waYoba watudizishaña cheñi chitunateli kuumika neyi tunatambwili kufumba hela kubabeshewa Mwizu daYehova, mukuloñesha Kwindi, hela kudi amabwambu jetu apama. (Heb. 12:5-7) Yoba chatambwililiyi kufumba nakudizoza, mwafumini yuma yayiwahi. Dichi ninetu neyi twiteja kutwolola, mukufuma yuma yayiwahi. (2 Kor. 13:11) Mwamweni, kudi yuma yalema yitunateli kudizila kudi Yoba! Ichi tuhanjekenu kulonda tumoni chitunateli kuzatisha nsañu yahosha hadi Yoba hakukwasha antu.
ZATISHENU NSAÑU YEKALA MUMUKANDA WAYOBA HAKUKWASHA ANTU
14. Njilanyi yimu yitunateli kuzatisha mumudimu wakushimwina hakulumbulula muloña waweni wutwakabakenaña?
14 Mwawanahu dehi muntu mumudimu wakushimwina wayihwili muloña waweni antu chakabakenañawu? Mwamwakwili nenudi? Mwatela mwahosheli hachahosha Bayibolu hayuma yamwekeni mwitempa daEdeni. Hadaha mwatachikili nakuhosha nenu Satana, spiritu watama, walejeli eyala namumbanda atachi makudi aletesheli adikañi naNzambi. (Kutach. 3:1-6) Kuhiñahu mwatela mwahosheli nenu hanyima yakudikaña kwaAdama naEva, kaayi kenzeli namakabi nikufwa. (Rom. 5:12) Nkumininaku, mwatela mwalumbulwili nenu Nzambi weteja mpinji kuhitahu kulonda yamwekeshi hatooka makudi aSatana nikutaandisha nsañu yayiwahi yakwila nawu kumbidi antu akekala cheñi awanina. (Chim. 21:3, 4) Iyi hinjila yayiwahi yakwakwilamu ilu lwihu, nawa munateli kufuma yuma yayiwahi.
15. Tunateli kuzatisha ñahi nsañu yekala mumukanda waYoba hakukwasha muntu wunehuli muloña waweni wutwakabakenaña? (Talenu cheñi nyevulu.)
15 Njila yikwawu yimunateli kuzatisha hakuyilumbulwila antu chaletesha tukabakaneña hikuhosha hansañu yekala mumukanda waYoba. Munateli kutachika nakumusakilila muntu halwihu lwalema lunehuliyi. Kuhiñahu, munateli kuhosha nenu Yoba, iyala washinshika wakabakeni nankashi, niyena wadiña nayitoñojoka yoyimu. Watela wakuhweleleli cheñi nindi hadaha Nzambi diyi waletesheli yakabakaneña. (Yoba 7:17-21) Muntu imunakuhanjeka nindi nateli kutiya kuwaha chelukayi nindi antu amakwawu akunyima niwena atoñojokeleña neyi chinakutoñojokayi. Kuhiñahu, munateli kumulumbulwila mukubabala nenu Diyabolu diyi wakojejeleña makabi amweneñayi Yoba, bayi Nzambiku. Diyabolu wakeñeleña kumwekesha nindi antu hiyamukalakelaña Nzambi muloña wakumukeñaku, ilaña muloña wayuma yayinkañayi. Munateli kubombelahu nenu hela chakwila Nzambi hidiyi wakojejeli Yoba kukabakanaku, ilaña wetejeli chumichi kumumwekena, dichi Nzambi wamwekesheli nindi wakuhwelela antu ashinshika kumwekesha hatooka nawu Satana hisakutwamba. Nkumininaku, munateli kumulumbulwila nenu Nzambi wamukiswilili Yoba muloña wakutwalekahu kwikala washinshika. Dichi tunateli kuyikundeja antu kuhitila mukuyileja netu Yehova diyi wakojejaña makabi wanyi.
Munateli kuzatisha ñahi nsañu yekala mumukanda waYoba hakukwasha antu kulonda eluki nawu “Nzambi helaña yuma yatamaku”? (Talenu paragilafu 15)
16. Shimunenu chuma chamwekeni chinakumwekesha nsañu yekala mumukanda waYoba chiyinateli kukwasha muntu wunakukabakana.
16 Talenu nsañu yekala mumukanda waYoba chiyamukwashili Mario. Ifuku dimu mu 2021, muhela wumu washimwinineña kuzatisha foni. Chatemesheliyi foni, Mario diyi wadiña muntu watachi ahanjekeliyi nindi vasi yamuBayibolu nawa wamulumbulwilili nindi Nzambi bayi neyi watiyililaña hohu kukulomba kwetuku, ilaña watushiika niyuma yayiwahi kumbidi. Iwu muhela chamwihwiliyi hayitoñojoka yindi, Mario wahosheli nindi wasonekeleña mukanda wakudijaha hampinji yamutemesheleliwu foni. Wahosheli nindi, “Namukuhwelela Nzambi, ilaña nantetemena natachika kutoñojoka nami wañakamenaña wanyi.” Chamutemesheleliyi foni kamuchiyedi, atachikili kuhanjeka hakukala kwamweniyi Yoba. Mario wafuukwilihu nindi wukutaña mukanda waYoba wejima. Dichi muhela wamutemesheleli iwu iyala linki yaBayibolu yaNsona jaKaayi Kakaha. Chumanyi chafuminimu? Mario wetejeli kudiza Bayibolu nawa watiyili kuwaha kudizilahu nsañu yayivulu hadi Nzambi wukweti kukeña nawa wamwakameneni.
17. Muloñadi chitwamusakililaña Yehova hakusha mukanda waYoba Mwizu Dindi donenewa? (Yoba 34:12)
17 Mwamweni, Izu daNzambi dikweti ñovu chikupu yakukwasha antu, kushilahu ninana anakukabakana. (Heb. 4:12) Twasakililaña nankashi muloña Yehova washili nsañu yahosha hadi Yoba Mwizu Dindi donenewa! (Yoba 19:23, 24) Mukanda waYoba watukwashaña kukuhwelela netu “chalala, Nzambi helaña yuma yatamaku.” (Tañenu Yoba 34:12.) Watudizishaña cheñi chuma chacheni chaletesha Nzambi eteji makabi nichitunateli kuumika neyi tunakukabakana. Nawa iwu mukanda watukwashaña kukundeja anakukabakana. Muchibaaba chinalondelihu, twakahanjeka hansañu yekala mumukanda waYoba chiyinateli kutukwasha kufumbana chachiwahi.
KAMINA 156 Nakuhweleli chikupu
a Yoba wadiñaku hanyima yakwila Yosefu nafwi dehi nawa henohu Mosi kanda amutemeshi kuya nakufumisha aIsarela muwuduñu muEjipitu. Dichi kuhanjeka kwadiña hakachi kaYehova naSatana, kushila nimakabi amweniyi Yoba, yumiyi yatela yamwekeni hakachi ka 1657 B.C.E. na 1514 B.C.E.
b Majina amakwawu anayihimpi.