Yuma Yinateli Kuyikwasha Antu Etañawu Kudi Enikwawu
Mutayi waWorld Health Organization wahoshaña nawu, “Antu etaña nankashi ambanda, chumichi chidi tuhu neyi chikatu chinakutaanda, dichi chinakukeñeka kuzatilahu swayi-swayi kulonda alekeshi chumichi.” Iwu mutayi wawana nawu mapasenti 30 “awambanda asumbuka ayetaña hela kuyikaama chakuyikanjikija” kudi anfumujawu. Nawa lipoti yafumini kudi aUN yahosheli nawu muchaaka chimu, ambanda akushika ku 137 mukaayi kejima ayijahaña hefuku-hefuku kudi anfumujawu hela kudi ntaña.a
Achinu chibaaba chinakuhosha hadi ambanda etañawu, ilaña yikuma yayivulu yitunahoshihu yinakundami cheñi nikudi amayala etañawu.
Kuvula kwaniyi nambala kunakumwekesha kukala kwakweta antu chikunaswejeliku, ilaña hikwatulejaña yuma yidi yejima hachatiyañayi muntu anakukabishawu, kumuchima hela kumujimbaku. Komana ninenu ayetaña? Tahindi mwelukahu muntu etañawu? Neyi dichi chidi, talenu iyi yikuma yamuBayibolu yinateli kuyikwasha.
Bayi neyi iyenu mwaleteshaña ayeteñaku
Chimunateli kumukwasha muntu etañawu
Bayi neyi iyenu mwaleteshaña ayeteñaku
Chahoshaña Bayibolu: “Wonsu wetu twakalumbulula kudi Nzambi mutwelaña hamuntu-hamuntu.”—ARoma 14:12.
Anukenu chumichi: Muntu wayetaña diyi wudi nakukala.
Neyi mwinikwenu ayinka muloña nindi yenu mwaleteshaña ayeteña, nakutwamba. Ambanda atelela kuyikeña bayi kuyikabishaku.—AKolosi 3:19.
Mpinji jikwawu, muntu wakabishaña mwinikwindi hadaha wakata muwoñu, nkulilu yindi yidi chiwahi wanyi, hela wanwaña chatama walwa. Hela chochu, wakalumbulula kudi Nzambi kwesekeja nachayihembañayi. Nawa diyi watela kuzata nañovu kulonda ahimpi yilwilu yindi.
Anateli kuyikwasha
Chahoshaña Bayibolu: “Hadi akakukwashana maana amavulu yuma yalumbulukaña.”—Yishimu 15:22.
Anukenu chumichi: Neyi munakutiya nenu mwakiñewa wanyi, hela muneluki wanyi chakwila, antu anateli kuyikwasha.
uloñadi chimukukeñela kuyikwasha kudi antu? Neyi ayetaña, kudi yuma yayivulu yimukutoñojokaña. Neyi munakufuukula chimwatela kwila nanoku kukala, chinateli kuyikalila kwiluka chuma chachiwahi chimwatela kwila muloña muneluki wanyi chuma chalema haniyi yuma, chidi neyi:
Chakudikiña enu aweni
Yuma yinateli kuyiwahila anyanenu
Chakuwana mali akudikwasha nachu
Chimwamukeña mwinikwenu
Mukufwila kuhemba wulu wenu neyi mwinikwenu ahimpa yilwilu
Chakadi nikujina, munateli kwiluka wanyi chakwila nawa mukutoñojokaña nenu kukala kunasweji. Hinyi imwatela kuleja kulonda ayikwashi?
Ibwambu denu imwakuhwelela hela ntaña yenu nateli kuyikwasha. Kulejaku muntu wayakamenaña kunateli kuyikwasha chikupu.
Kutemeshela foni kudi antu akwashanaña anateli kuyikwasha swayi-swayi. Awa antu anateli kuyikwasha kwiluka chimwatela kudikiña. Neyi mwinikwenu eteja yiluwa yindi nawa nakukeña kuhimpa, antu akwashanaña anateli kumukwasha nayuma yatachi yatela kwilayi hakwila ahimpi.
Antu amakwawu anateli kuyikwasha mukunyakashana anateli kuyikwasha swayi-swayi neyi mudi muwubanji. Awa antu munabombeli andotolu, manansi hela antu amakwawu adizishawu chakukwasha antu.
Himudi nkawenuku
Chahoshaña Bayibolu: “Yehovab wudi kwakwihi nawantu abaluka nyichima; wamwinaña antu achikeka muspiritu.”—Isamu 34:18.
Yehova didu ijina daNzambi neyi chashimunawu muBayibolu.
Anukenu chumichi: Nzambi washiika nindi wukuyikwashaña.
Jehova wayakamenaña chikupu. (1 Petulu 5:7) Weluka chimwatoñojokaña nichimwatiyaña. Nateli kuyikundeja kuzatisha Izu dindi, Bayibolu. Nawa wakeñaña nindi mulombeña kudi yena. Neyi mulomba, mulejenu ayinki maana niñovu yakuumika oku kukala.—Isaya 41:10.
Kwetana kwakamana
Chahoshaña Bayibolu: “Muntu-himuntu wakashakama mwishina damuvinyu windi nimwishina dachikuyu chindi, nawa kwosi wakayitiyishaña womaku.”—Mika 4:4.
Anukenu chumichi: Bayibolu yashiika nawu katataka kumbindi antu ejima akekala mukuwunda mwitala.
Yehova Nzambi hohu diyi wunateli kumanisha kukala kwejima kutwamonaña. Bayibolu yatushiika nawu: “Wakakombola madilu ejima kumesu awu, nikufwa hikwakekalaku cheñiku, hikwakekala cheñi kudishona, kudila hela kuyeñaku.” (Chimwekeshu 21:4) Hayina mpinji, hitwakanukaña yuma yatama yatumwekeneniku, muloña twakatoñojokaña hohu yayiwahi. (Isaya 65:17) Iyi diyi mbidi yayiwahi yakuwunda yatushiika Bayibolu.
a Mwelukahu muntu etañawu? Hela chakwila ayidizisha wanyi chakukwasha antu, munateli kuyikwasha.
b Neyi mudi awamayala nawa munakwakama hadi muntu wamumbanda imweluka etañawu, munakukeña kumukwasha, chikuwaha neyi mukwikala nahakukumina nakumuleja nenu watela kulejaku ibwambu dindi wamumbanda akuhwelelayi kulonda amukwashi.
Mutiyililenu nakanañachima. (Yakoba 1:19) Mulejenu nenu mukumutiyilila chikuhoshañayi, ilaña bayi mumukakeja kuhoshaku. Mulejenu nenu munakuhweleli yuma yinakuhoshayi.—Yishimu 20:5.
Mutayi wumu wahosheli nawu: “Wahamukili hakwila ahoshi nanenu. [Antu etañawu] avula kusweka hela kukehesha nsañu, chatela ashimuni nsañu yejima kwesekeja nachichadiña. Chinateli kuyikalila kukuhwelela nenu muntu imweluka wekala nachilwilu chakwetana. Muntu wetanaña nateli kumwekesha yilwilu yacheñi neyi mudi hamu [kubadika] chekalañayi neyi wudi namuntu etañayi.”
Hoshenuña munjila yakukolesha. (1 ATesalonika 5:11) Hoshenuña nindi munjila yikumukwasha kutiya nindi walema. Mulejenu nenu mwamutoñojokañahu. Mwanukishenu yilwilu yayiwahi yikwetiyi. Nawa mukwashenu kulonda alombeña wukwashu.
Mukwashenuña. (Yishimu 17:17) Mukwashenuña muyuma yidi neyi kumutalilaku anyana hadi kapinji hela kuyitelekelaku yakuda. Mwihulenu neyi neluki chatela kwilayi neyi asweja kumweta munjila yinateli kuleta wubanji, hela neyi neluki kwatela kuyayi hakwila adikiñi.
Mukwashenu eluki nindi wudi nawuswa wakudifuukwila yomweni. (AÑalija 6:5) Mulejenu nsañu yinateli kumukwasha, nawa hoshenu hanjila jinateli kumukwasha. Ilaña bayi mumuleja chatela kwilayiku.