Sula mar Apar Gabich

Winj Puonj, Kendo Yie Mondo Orieyi

1. (a) Ang’o momiyo dwarore mondo waduto wayud puonj gi siem ma rieyowa? (b) En penjo mane ma dwarore wanon?

MUMA wacho e Jakobo 3:2 ni: “Waduto wachwanyore pile.” Wanyalo paro kinde mang’eny ma wasebothie mi watimo gik ma opogore gi gima Wach Nyasaye jiwowa ni mondo watim. Kuom mano, wayie ni Muma wacho adier kama: “Winj ka ging’adoni rieko, yie gipuonji; Mondo ibedi ng’a mariek kisedongo.” (Ngeche 19:20) Onge kiawa ni gie sani, wasetimo lokruok madwarore e ngimawa mondo omi watim kaluwore gi puonj manie Muma. Kata kamano, wakawo nade puonj kata siem ma Jakristo wadwa miyowa achiel kachiel e wi wach moro?

2. Ang’o ma onego watim ka omiwa puonj kata siem ma mulowa achiel kachiel?

² Nitie jomoko matamore yie seche ma irieyogi, ka gitemo nyiso ni gima gitimono ok en gima rach ahinya kata gitemo keto kethono kuom jomoko. Kata kamano, en gima ber moloyo ka ng’ato winjo puonj kata siem ma imiye, kendo kotiyo gi puonj momiye. (Jo Hibrania 12:11) En adier ni onge ng’at monego okaw jomoko kaka joma ok nyal both ngang’, kendo ok onego obed ni kinde duto orieyo kata ochiwo ne jomoko siem e wi gik matindo tindo kata e wi weche ma Muma oweyo ne ng’ato owuon mondo oti gi pache. Bende, nyalo bedo ni jal machiwo puonj kata siem podi ok onono weche duto madwarore, kendo wechegi inyalo yangnego gi luor. Kata kamano, e twak maluwoni, wakaw ni puonj kata riech ma ochiw en ma Muma osiro. Ng’ato onego okaw puonj ma kamano e yo mane?

Ranyisi ma Onego Waluw Sama Irieyowa Kata Isiemowa

3, 4. (a) Gin weche mage ma Muma oting’o manyalo konyowa bedo gi paro makare kuom puonj kod siem? (b) Ruoth Saulo ne okawo nade siem ma ne omiye, to ang’o ma ne otimorene nikech mano?

³ Wach Nyasaye oting’o weche ma ne otimore adier chon kuom jomoko ma ne omi puonj kod siem ma ne dwarore. Nitie kinde ma puonj kata siem ne iluwo gi kum. Achiel kuom jogo ne en Saulo Ruodh Israel. Ne ok oluwo chik ma Jehova ne ochiwo kuom oganda mar Jo-Amalek. Jo-Amalek ne osebedo ka kwedo jotich Nyasaye, omiyo kum ma Jehova ne ong’ado negi ne en ni mondo okethgi giduto kaachiel gi jambgi. Kata kamano, Ruoth Saulo ne ok oketho ruodhgi koda jambgi ma ne beyo moloyo.​—1 Samuel 15:​1-​11.

⁴ Jehova ne ooro janabi Samuel mondo odhi okwer Saulo nikech timno. Saulo ne okawo wachno nade? Ne oramo ni ne oseketho Jo-Amalek, to mak mana ni ruodhgi kende ema ne oneno ni mondo owe. Kata kamano, mano ok e gima Jehova ne ochiko. (1 Samuel 15:20) Saulo ne otemo keto kethono kuom ji nikech weyo ma ok ginego jamni kowacho kama: “Naluoro ji, kendo nawinjo dwondgi.” (1 Samuel 15:24) Nenore ni gima ne odwaro rito ahinya ne en nyinge, nikech nokwayo bende mondo Samuel omiye duong’ e nyim oganda. (1 Samuel 15:30) Gikone, Jehova ne odagi Saulo kik odhi nyime gi bedo ruoth.​—1 Samuel 16:1.

5. Ang’o ma ne otimore ne Ruoth Uzzia kane otamore winjo ka ikwere?

⁵ Uzzia, Ruodh Juda “notimo marach ni Jehova Nyasache; nimar nodonjo ei hekalu mar Jehova mondo owang’ ubani.” (2 Weche mag Ndalo 26:16) Kata kamano, jodolo kende ema chik ne oyienegi mar wang’o ubani. Kane jadolo maduong’ otemo kwere, mirima ne omako ruoth Uzzia. Ang’o ma ne otimore? Muma wacho ni: “Dhoho notuch e lela wang’e . . . nikech Jehova nosegoye. Kendo ruoth Uzzia nobedo jadhoho nyaka chieng’ thone.”​—2 Weche mag Ndalo 26:19-​21.

6. (a) Ang’o momiyo Saulo gi Uzzia ne otamore winjo siem? (b) Ang’o momiyo tamruok winjo puonj kata siem en tim ma onya ahinya ndalogi?

⁶ Ang’o momiyo Saulo gi Uzzia ne onwang’o ka tek negi mondo giwinj siem? Gima duong’ ma ne chandogi ne en sunga, ne giparo ni gin joma ni malo ahinya ma ng’ato ok nyal kwero. Thoth ji kelo kuyo kuomgi giwegi nikech bedo gi kidoni. Chal ka gima gineno ni ka ng’ato oyie mowinjo ka ikwere, to mano nyalo miyo nyinge kethre. Kata kamano, sunga en nyawo. Sunga en gima umo pach ng’ato ka miyo okwedo kony ma Jehova chiwo kokalo kuom Wachne koda riwruok mar oganda mare. Kuom mano, Jehova chiwo siem kama: “Sunga e motelo ni nek; Ng’a masungore obiro podho.”​—Ngeche 16:18; Jo Rumi 12:3.

Onego Wawinj Puonj gi Siem

7. Gin puonj mage mabeyo ma wayudo kuom ng’iyo yo ma Musa ne owinjo godo siem kata puonj?

⁷ Ndiko bende oting’o ranyisi mabeyo mag jogo ma ne owinjo puonj kod siem, kendo wanyalo puonjore kuomgi. Kaw ane ranyisi mar Musa, ma ore ma wuon jaode ne ochiwone puonj kuom yo ma ne onego otim godo migawo maduong’ ma ne en-go. Musa ne owinjo wachne, kendo ne otiyo gi puonjno kanyo gi kanyo. (Wuok 18:13-​24) Kata obedo ni Musa ne nigi migawo maduong’ mar telo, ang’o momiyo ne oikore winjo siem kata puonj? En nikech ne en kod kido mar bolruok. “Musa ne en ng’at mamuol ahinya moloyo ji duto man e piny.” (Kwan 12:3) Ang’o momiyo muolo en kido madwarore? Zefania 2:3 nyiso ni kidono tero ji e ngima.

8. (a) Gin richo mage ma Daudi ne otimo? (b) Daudi ne oneno nade ka Nathan nodhi kwere? (c) Gik mage ma ne otimore nikech richo ma Daudi notimo?

⁸ Ruoth Daudi ne oterore gi Bathsheba, kendo ne otemo umo timneno kuom miyo oneg Uria, ma ne chwor dhakono. Jehova ne ooro janabi Nathan mondo odhi okwer Daudi. Ne oloko chunye mi oyie mapiyo ni: “Aseketho e nyim wang’ Jehova.” (2 Samuel 12:13) Kata obedo ni Nyasaye ne oyie gi lokruok ma Daudi ne obedogo e chunye, Daudi podi ne dhi yudo chandruok ma richone ne dhi nyuolo. Jehova ne onyise ni “ligangla ok nowuogi oa” e ode, kendo ni mondene ne idhi mi dichwo wadgi, kendo ni wuowi ma ne idhi nyuol kuom chode, “tho, to enotho.”​—2 Samuel 12:10, 11, 14.

9. Ang’o ma wiwa ok onego owil godo seche ma imiyowa siem kata kum?

⁹ Ruoth Daudi nong’eyo ber mar winjo siem kata puonj makare. Nitie kinde ma ne odwoko ne Nyasaye erokamano nikech puonjno kata siemno ne owuok kuom Nyasaye. (1 Samuel 25:32-​35) Be wan wachalo kamano? Ka en kamano, to ok wabi bedo joma wacho kata timo gik mang’eny manyalo miyo waywag ang’e bang’e. To nade ka ochopo kama dwarore ni mondo wayud siem kata mana kum nikech tim moro? Ber mondo wiwa kik wil ni mano en gima nyiso ni Jehova oherowa nikech odwaro ni mondo wabed gi ngima maber nyaka chieng’.​—Ngeche 3:​11, 12; 4:​13.

Kido Mabeyo Chuth Monego Wanyag

10. En kido mane ma Yesu ne onyiso ni dwarore kuom jogo ma nodonj e Pinyruoth?

¹⁰ Mondo omi wabed gi winjruok maber e kindwa gi Jehova kaachiel gi Jokristo wetewa, nitie kido ma onego wanyag. Yesu ne onyiso achiel kuomgi kane okawo nyathi moro mokete e kind jopuonjrene mowacho kama: “Ka ok ulokru, kendo udok kaka nyithindo matindo, ok unudonj e pinyruodh polo ngang’. Kamano, ng’at modoko mamuol kaka nyathi matinni, jalo e ma nobed maduong’ moloyo e pinyruodh polo.” (Mathayo 18:​3, 4) Muolo kata bolruok ne en kido ma jopuonjre Yesu ne nyaka nyagi, nimar ne onwang’o gisebedo ka gigoyo mbaka e kindgi ni en ng’a ma en ng’a maduong’ moloyo kuomgi.​—Luka 22:24-​27.

11. (a) Onego wabed joma bolore e nyim jo mage, to nikech ang’o? (b) Ka wan joma bolore, wabiro timo nade seche ma imiyowa puonj kata siem?

¹¹ Jaote Petro ne ondiko ni: “Uduto rwakuru law muolo, kuwinjoru ng’ato gi ng’ato; nikech Nyasaye tamo josunga, to omiyo jo mamuol ng’wono.” (1 Petro 5:5) Wang’eyo ni onego wabed joma muol kata mabolore e nyim Nyasaye, to kata kamano Ndiko bende nyiso ni onego wabed jo mamuol kata mabolore ne Jokristo wetewa. Ka wan kamano, ok wabi tamore winjo paro ma jomoko chiwonwa, to wabiro puonjore kuom jowetewa.​—Ngeche 12:15.

12. (a) En kido mane motudore ahinya gi kido mar bolruok? (b) Ang’o momiyo onego wapar ahinya kaka timbewa nyalo mulo jomoko?

¹² Kido machielo motudore ahinya gi kido mar bolruok en bedo ng’at ma paro ber mar jomoko. Jaote Paulo ne ondiko kama: “Kik ng’ato odwar gi maberne owuon, to ng’ato ka ng’ato mondo odwar gi maber ni ng’at machielo. . . . Omiyo kata uchiemo kata umetho, kata gimoro mutimo, timuru duto ni duong’ mar Nyasaye. Kik ubed jo ma kelo chwanyruok, ni jo Yahudi, kata ni jo Yunani, kata ni kanisa mar Nyasaye.” (1 Jo Korintho 10:24-​33) Paulo ne ok owacho ni mondo waket tenge gigo duto ma wahero, to ne ojiwowa ni mondo kik watim gimoro amora manyalo miyo ng’at machielo oyud chir mar timo gima chunye owuon kwere ni rach.

13. En wach mane manyalo nyiso ka wan joma tiyo gi siem kata puonj manie Ndiko?

¹³ Be iketo dwaro mag jomoko nyime moloyo dwaro magi iwuon? Waduto onego wapuonjre timo kamano. Nitiere yore mang’eny ma wanyalo timoe mano. Kaw ane kuom ranyisi, wach lewni koda rwakruok. Magi gin gik ma ng’ato yiero en owuon kaluwore gi gik ma Ndiko puonjo e wi ritruok, bidhruok kod ler. Kata kamano, ka inwang’o ni lawi kata yo ma irwakori godo miyo jomoko kik chik itgi ne wach Pinyruoth, be iikori mar timo lokruok? Kuom adier, konyo ng’at machielo mondo oyud ngima mochwere ber moloyo temo dwaro mor magwa wawegi.

14. Ang’o momiyo nyago kido mar bolruok koda mano mar paro jomoko en gima dwarore ahinya?

¹⁴ Kuom wach bolruok kod paro ber mag jomoko, Yesu ne oketo ranyisi, kane oluoko tiende jopuonjrene. (Johana 13:12-​15) Wach Nyasaye wacho kama kuome: “Beduru gi paroni e chunyu ma ne ni e i Kristo Yesu bende. Ne en e kit Nyasaye, to ne ok okwano bedo marom gi Nyasaye ka gi mitueruokie, to notimore obet nono, kokawo kit misumba, kendo kobet e kido ma chal gi dhano. Kendo ka nonenore kaka dhano, nobet mamuol, kodoko ng’a ma winjo wach nyaka tho.”​—Jo Filipi 2:5-8; Jo Rumi 15:​2, 3.

Kik Itamri Kum ma Jehova Chiwo

15. (a) Gin lokruok mage ma dwarore watim mondo omi wabed gi kido mamoro Nyasaye? (b) Jehova chiwonwa puonj gi siem waduto e yore mage?

¹⁵ Nikech waduto wan joricho, dwarore ni mondo walok chunywa kod timbewa ka wadwaro bedo gi kido kaka mar Nyasachwa. Dwarore ni warwak kido kata “dhano manyien.” (Jo Kolosai 3:​5-​14) Puonj kata siem koda kum konyowa fwenyo kuonde ma onego watimie lokruok kendo neno kaka wanyalo timo lokruokgo. Muma wuon e kama wanyalo yudoe chike monego otawa. (2 Timotheo 3:​16, 17) Buge moting’o weche Muma kaachiel gi chokruoge milosonwa gi riwruok mar oganda Jehova konyowa e tiyo gi puonj manie Wach Nyasaye. Kata obedo ni imiyowa puonj kata siem manyalo bedo ni ne osemiwa chon, be waikore fwenyo gimomiyo inwoyonwago mi bang’e watim dongruok kata lokruok madwarore?

16. En kony mane ma Jehova chiwonwa ng’ato ka ng’ato?

¹⁶ Nikech hera ma en-go, Jehova konyowa e chandruogewa. Ji tara gi tara oseyudo konyruok kokalo kuom puonjruok Muma. Jonyuol puonjo kendo rieyo nyithindgi mondo omi kik gidonj e timbe manyalo kelo negi kuyo. (Ngeche 6:​20-​23) Ei kanyakla, kinde mathoth jomoko kwayo paro kuom jogo molony e tij lendo mondo omi gimed timo dongruok e tijgi mar lendo. Nitie kinde ma jodongo bende kwayo paro gi puonj e kindgi giwegi ng’ato gi nyawadgi, kata kuom jogo molony e tij lendo. Jogo ma Ndiko omiyo migawo mar timo kamano, tiyo gi Muma e konyo jogo madwarore oyud puonj moro, kendo gitimo mano gi chuny mamuol. Seche ma in iwuon ichiwo puonj kata siem, tim kamano “kuritoru uwegi mondo un bende kik otemu.” (Jo Galatia 6:​1, 2) Ee, mondo omi wabed e achiel ka walamo Nyasaye makende mar adier, nyaka waduto wayud puonj gi siem.

Be Inyalo Paro?

• Kuom herane, ere kaka Jehova konyowa neno kuonde ma wan wawegi onego watimie lokruok?

• Ang’o momiyo winjo puonj kata siem madwarore bedo matek ne thoth ji, to mae en kido marach nikech ang’o?

• Gin kido mage mabeyo mabiro konyowa winjo puonj kata siem, to Yesu ne oketo ranyisi nade kuom wechegi?

[Picha manie ite mar 142]

Uzzia ne odagi siem mi ne ogoye gi dhoho

[Picha manie ite mar 142]

Musa ne oyudo konyruok nikech winjo puonj mowuok kuom Jethro