Ohinga mar Jarito LAIBRARI E INTANET
ohinga mar jarito
LAIBRARI E INTANET
Dholuo
  • MUMA
  • BUGE
  • MIKUTANO
  • bt sula 3 ite mar 20-27
  • “Roho Maler Nopong’ogi”

Hakuna video yoyote kwa sasa.

Samahani, haikuwezekana kupakia video.

  • “Roho Maler Nopong’ogi”
  • ‘Chiw Neno e Okang’ Mong’ith’ e Wi Pinyruodh Nyasaye
  • Vichwa vidogo
  • Habari Zinazolingana
  • “Jopuonjre Duto ne ni Kamoro Achiel” (Tich Joote 2:1-4)
  • “Ng’ato ka Ng’ato . . . ne Winjo ka Jopuonjrego Wacho Dhogi” (Tich Joote 2:5-13)
  • “Petro ne Ochung’” (Tich Joote 2:14-37)
  • “Ng’ato ka Ng’ato Kuomu Obatis” (Tich Joote 2:38-47)
  • Batiso Itimo e Nying Jomage Kod Ang’o?
    Ohinga mar Jarito ma Lando Wach Pinyruoth (Mar Puonjruok)—2010
  • “Koro Un Oganda Nyasaye”
    Ohinga mar Jarito Malando Pinyruodh Jehova—2014
  • Jopuonjre Yesu Oyudo Roho Maler
    Weche Minyalo Puonjori e Muma
‘Chiw Neno e Okang’ Mong’ith’ e Wi Pinyruodh Nyasaye
bt sula 3 ite mar 20-27

SULA MAR 3

“Roho Maler Nopong’ogi”

Gik ma notimore bang’ ka noseol roho maler chieng’ Pentekost

Kaluwore gi Tich Joote 2:1-47

1. Ler ane gik ma ne timorega e Nyasi mar Pentekost.

ILO kod mor mogundho opong’o taon mar Jerusalem.a Yiro wuok e kendo mar misango sama Jo-Lawi wero Halel. (Zaburi 113 nyaka 118) Nenore ni jomoko ne wer ka jomoko to olo wer. Welo nopong’o taondno. Ne gia kuonde maboyo boyo kaka Elam, Mesopotamia, Kapadokia, Ponto, Misri, kod Rumi.b Ang’o momiyo ji mor kamano? En chieng’ Pentekost, ma bende iluongo ni “odiechieng’ mar nyak mokwongo.” (Kwan 28:26) Nyasini itimoga higa ka higa kendo onyiso giko mar kayo shairi kod chakruok mar kayo ngano. Ji mor ahinya chieng’no.

Map ma nyiso kuonde mopogore opogore ma joma ne owinjo wach maber e Pentekost 33 B.K. ne oaye. 1. Kuondego ne gin: Libya, Misri, Ethiopia, Bithunia, Ponto, Kapadokia, Judea, Mesopotamia, Babulonia, Elam, Media, kod Parthia. 2. Taonde ne gin: Rumi, Aleksandria, Memfis, Antiokia (ma Siria), Jerusalem, kod Babulon. 3. Nembe ne gin: Nam Mediterania, Nam ma Rateng’, Nam Makwar, Nam Kaspia, kod Nam Persia.

JERUSALEM​—KAR LAMO MAR DIN JO-YAHUDI

Ng’eny gik miwuoye e sula mokwongo kwongo mag bug Tich Joote timore Jerusalem. Taondno yudore e gode mag Judea, kilomita 55 yo wuok chieng’ mar Nam Mediterania. E higa mar 1070 K.K.P., Ruoth Daudi nomonjo mi oloyo kama ochiel motegno ma ne nie Got Sayun, kendo taon ma ne ni machiegni gi kanyo e ma ne odongo mi obedo taon maduong’ mar oganda Jo-Israel machon.

Machiegni gi Got Sayun, nitie Got Moria, kama Jo-Yahudi wacho ni e ma Ibrahim notemoe chiwo Isaka kaka misango, higni ma dirom 1,900 ka pok gik miwuoyoe e bug Tich Joote otimore. Taon mar Jerusalem, bang’e nokwako alwora ma Got Moria ne nitie ka ne Solomon ogero hekalu mokwongo mar Jehova e wi godno. Hekaluno nobedo kama Jo-Yahudi ne leme kendo timoe gik mopogore opogore.

Jo-Yahudi moluoro Nyasaye ne chokorega e hekaluno kinde ka kinde mondo gichiw misengni, gilem, kendo gitim nyasi mopogore opogore. Ne giluwoga chik ma ne Nyasaye ochiwo ma wacho niya: “Jou ma chwo duto biro chokore e nyim Jehova Nyasachu nyadidek e higa ka ma obiro yiero.” (Rap. 16:16) Sanhedrin ma ne en kot maduong’ mar Jo-Yahudi kaachiel gi ofise mag sirkal bende ne yudore Jerusalem.

2. Gin gik mage miwuoro ma ne otimore chieng’ Pentekost higa mar 33 B.K.?

2 E higa mar 33 B.K. kar sa adek okinyi, nitie gimoro ma timore ma ji biro paro kuom higni mang’eny. “Apoya nono, koko moro noa e polo ma chal gi mar yamo ma kudho matek.” (Tich 2:2) Kokono nopong’o ot kama jopuonjre Yesu ma romo 120 nochokoree. Bang’ mano, gimoro miwuoro notimore. Ne gineno gik ma chalo gi ligek mach ka piyo e wi moro ka moro kuom jopuonjrego.c Kae to, ‘roho maler nopong’o’ jopuonjrego kendo ne gichako wuoyo gi dhok mopogore opogore! Sama ne giwuok e ot, welo ma ne giromogo e nderni mag Jerusalem nobwok ahinya, nikech jopuonjre ne nyalo wuoyo kodgi! Kuom adier, ng’ato ka ng’ato kuomgi ne winjo ka jopuonjrego “wacho dhogi.”​—Tich 2:1-6.

3. (a) Ang’o momiyo Pentekost ma higa 33 B.K. ne en higa makende e histori mar lamo madier? (b) Ere kaka weche ma ne Petro owacho otudore gi ‘ofungu mag Pinyruoth’?

3 Gik ma notimorego nyiso gimoro makende e lamo madier, tiende ni chakruok mar Israel mar Nyasaye ma en kanyakla mar Jokristo mowal. (Gal. 6:16) Kata kamano, nitie gik momedore. Sama Petro ne wuoyo gi oganda e odiechiengno, notiyo gi achiel kuom ‘ofungu mag Pinyruoth.’ Moro ka moro kuom ofungugo ne yawo thuolo ne grube mopogore opogore mondo giyud gueth makende. (Mat. 16:18, 19) Ofungu mokwongo ne konyo Jo-Yahudi gi joma nolokore mi odonjo e din mar Jo-Yahudi mondo girwak wach maber kendo owalgi gi roho maler mar Nyasaye.d Ne gidhi bedo Israel mar roho, to mano ne dhi miyogi thuolo mar locho kaka ruodhi kod jodolo e Pinyruodh Mesia. (Fwe. 5:9, 10) Bang’e, Jo-Samaria kod joma ok gin Jo-Yahudi be ne nyalo yudo thuolo ma kamano. Ang’o ma Jokristo ma kindegi nyalo puonjre kuom gik ma ne otimore chieng’ Pentekost higa mar 33 B.K.?

“Jopuonjre Duto ne ni Kamoro Achiel” (Tich Joote 2:1-4)

4. Ang’o momiyo wanyalo wacho ni kanyakla ma ne ochakre e higa mar 33 B.K., e kanyakla mar Jokristo ma pod nitie nyaka sani?

4 Kanyakla mar Jokristo nochakore gi jopuonjre120 ma ne ni “kamoro achiel” e gorofa moro, to giduto nowalgi gi roho maler. (Tich 2:1) Chop giko mar odiechiengno, jo kanyaklano ma ne osebatis ne ochopo ji alufe mang’eny. Mano ne en chakruok mar riwruok moro ma kwan-gi pod medore nyaka sani! Ee, en e riwruok moting’o mon gi chwo moluoro Nyasaye ma en kanyakla mar Jokristo. Gilando ‘wach maber mar Pinyruoth e piny mangima mondo obed ranyisi ne ogendni duto’ ka pok giko mar pinyni ochopo.​—Mat. 24:14.

5. Chokruok gi kanyakla mar Jokristo kelo ber mage?

5 Kanyakla mar Jokristo ne dhi tego Jokristo e weche Nyasaye, moriwo joma owal, kendo bang’e, “rombe mamoko” bende. (Joh. 10:16) Paulo nonyiso kaka ne omor ahinya gi yo ma ji ne jiworego e kanyakla ka nondiko ne Jokristo ma ne ni Rumi niya: “An gi siso mar nenou mondo amiue mich moko mag chuny mondo ubed motegno; kendo mondo wajiwre e yiewa, ka ajiwou to un bende ujiwa.”​—Rumi 1:11, 12.

RUMI​—TAON MADUONG’ MAR JO-RUMI

Kinde ma gik mondik e bug Tich Joote ne timore, Rumi e ma ne en taon maduong’ ma ne ong’ere e piny mangima kendo ma weche siasa ne lichie ahinya e kindeno. Ne en taon maduong’ mar Jo-Rumi kendo nokwako pinje mag Britain nyaka North Africa kendo Nam Atlantic nyaka Nam Persia.

Taon mar Rumi noting’o timbe mopogore opogore, ogendni, dhok mopogore opogore kod timbe juok. Nikech ne nitie nderni mabeyo, jowuoth kod johala ne dhi kuno ka giwuok e alworano duto. Meli ne keloga chiemo kod mwandu mabeyo beyo e taondno ka gigowo e dho wath mar Ostia.

Ji mokalo milion achiel nodak Rumi e kinde Jokristo mokwongo. Chiegni ni nus mar jogo ne gin wasumbni moriwo jomahundu, nyithindo ma ne ous kata ojwang’ gi jonyuolgi, kod mabuse ma ne omak e kampen mar jolweny mag Jo-Rumi. Mabuse moko ne gin Jo-Yahudi ma ne omak Jerusalem, bang’ ka Jatend Lweny mar Jo-Rumi miluongo ni Pompey, nomonjo taondno mi oloye e higa mar 63 K.K.P.

Ng’eny ji ma ne odak Rumi ne gin joma odhier, ma ne odak kuonde ma ji ng’enyie e ute gorofa mag sirkal kendo ne gigeno kuom kony ma sirkal miyogi. Kata kamano, jotelo to ne ogero ute mabeyo mogik ma ne miyo taondno nenore maber ahinya. Moko kuom utego ne itiyogago kaka kuonde ma ji ne nenoe kendo tugoe tuke mopogore opogore kaka, piem ma ji gore gi ligangla, piem mar geche, kendo ji ne neno tukego nono ma ok gichulo gimoro amora.

6, 7. Ere kaka kanyakla mar Jokristo ma kindegi chopo tich mar lando wach maber ne ogendni duto?

6 Paro ma kanyakla mar Jokristo mokwongo ne nigo pok olokore. Yesu nomiyo jolupne migawo maber ahinya kata obedo ni ne gidhi yudo pek moko sama gitime. Nonyisogi niya: “Dhiuru e ogendni duto mondo ulok ji obed jopuonjrena, kubatisogi e nying Wuoro, gi Wuoyi, gi roho maler, kendo kupuonjogi timo gik moko duto ma asechikou.”​—Mat. 28:19, 20.

7 Jehova tiyo gi kanyakla mar Joneno mag Jehova e chopo tijno e kindegi. Adiera en ni, lendo ne ji ma wacho dhok mopogore opogore ok yot. To e ma pod Joneno mag Jehova oseloso vidio kod buge ma lero Muma e dhok mokalo 1000. Ka idhiga e chokruoge mag kanyakla kendo riwo lwedo tij lendo kod loko ji obed jopuonjre, mano nyalo miyo ibed mamor. In achiel kuom joma tin e pinyka ma nigi migawo makende ahinya mar chiwo neno e yo mong’ith e wi nying Jehova!

8. En ber mane ma wayudo ka wadhi e chokruoge mag Jokristo?

8 Jehova omiyowa riwruok mar oganda mare mondo okonywa nano gi mor e kinde matekgi. Paulo nondiko ne Jokristo ma Jo-Hibrania kowachonegi niya: “Wadewreuru mondo wajiw hera kod timbe mabeyo, ma ok wajwang’ bedo e chokruogewa kanyachiel mana kaka jomoko osebet gi timno, to wajiwreuru, to moloyo sa muneno ni chieng’no medo sudo machiegni.” (Hib. 10:24, 25) Kanyakla mar Jokristo en mich ma Jehova omiyowa mondo wajiwgo jowetewa kendo wan be wajiwre. Bed machiegni gi oweteni gi nyimineni ma Jokristo. Kik iwe dhi e chokruoge mag Jokristo!

“Ng’ato ka Ng’ato . . . ne Winjo ka Jopuonjrego Wacho Dhogi” (Tich Joote 2:5-13)

Jopuonjre Yesu lendo ne Jo-Yahudi kod joma wuok e ogendni mamoko e ndara modich.

“Wawinjo jogi ka wuoyo e wi tije madongo mag Nyasaye e dhowa wawegi.”​—Tich Joote 2:11

9, 10. En ang’o ma jomoko osetimo mondo gilend ne joma wacho dhok machielo?

9 Tem ane paro mor ma Jo-Yahudi kod joma ne olokore modonjo e din mar Jo-Yahudi ne nigo chieng’ Pentekost e higa mar 33 B.K. Samoro ng’enygi ne wacho dho Grik kata dho Hibrania ma gin dhok ma ji mang’eny ne wacho e kindeno. Kata kamano, koro ne ‘giwinjo ka jopuonjrego wacho dhogi.’ (Tich 2:6) Onge kiawa ni joma ne winjogigo ne mor ahinya nikech ne giwinjo wach maber e dhogi giwegi. En adier ni Jokristo ma kindegi ok nyal wacho dhok ma wendo e yor hono. Kata kamano, ji mang’eny osechiwore mondo giland wach Pinyruoth ne ogendni duto. Gitimoga mano nade? Jomoko osepuonjre dhok manyien mondo gidhi gikony e kanyakla miwache dhokno kata dhi e piny machielo. Kinde mang’eny, joma gilendonegi morga ahinya gi kinda ma gitimo.

10 Ne ane ranyisi mar Christine kaachiel gi Joneno mamoko abiriyo ma nopuonjre dho Gujarati. Ka ne oromo gi jatich wadgi ma wacho dhokno, ne omose gi dhoggino. Dhakono ne mor ahinya kendo ne odwaro ng’eyo gimomiyo Christine ne timo kinda mondo opuonjre dhok matek kaka Gujarati. Christine nolendone maber ahinya. Dhakono nonyiso Christine niya: “Nyaka bed ni un gi wach maber ma unyisoga ji.”

11. Ere kaka wanyalo ikore lando wach Pinyruoth ne joma wacho dhok mopogore opogore?

11 Adiera en ni, nitie jomoko kuomwa ma ok nyal puonjore dhok manyien. Kata kamano, pod wanyalo ikore mondo walend ne joma wacho dhok mopogore opogore. E yo mane? Yo achiel en tiyo gi JW Language® app e ng’eyo kaka ji mosore e dhok miwacho e alworau. Inyalo puonjri weche moko e dhokno ma nyalo mako pach joma wacho dhokno. Nyisgi websait mar jw.org, kendo inyalo kata tang’onegi vidio kod buge ma yudore e dhogi. Ka watiyo gi gik ma kamago e tij lendo, wanyalo bedo mamor kaka Jokristo mokwongo ne mor, sama ne gineno ka joma ne wuok e pinje mamoko nohum nikech “ng’ato ka ng’ato” ne winjo wach maber e “dhogi.”

JO-YAHUDI MANIE PINY MESOPOTAMIA KOD MISRI

Buk miluongo ni The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ (175 B.C.–A.D. 135) wacho kama: “Nyikwa joma ne owuok e dhoudi apar mag [Israel], kod pinyruodh Juda nodak Mesopotamia, Media kod Babulonia bang’ ka ne odargi mi otergi kuno gi Jo-Asuria kod Jo-Babulon.” Kaluwore gi Ezra 2:64, Jo-Israel 42,360 kende e ma ne odok Jerusalem ka giwuok e tuech e piny Babulon. Mano notimore e higa mar 537 K.K.P. Flavius Josephus wacho ni Jo-Yahudi ma romo alufe mang’eny “nodak Babulonia” e kinde Jokristo mokwongo. E higni mag 200-400 B.K., Jo-Yahudigo nondiko buk miluongo ni Babylonian Talmud.

Nitie gik ma nyiso ni Jo-Yahudi nodak Misri chakre higni mag 500 K.K.P. Gie kindeno, Jeremia nooro ote ne Jo-Yahudi ma nodak e alwora mar Misri duto moriwo nyaka Memfis. (Jer. 44:1, weche moler piny.) Nenore ni ji mang’eny nodar mi odhi Misri e kinde ma Jo-Grik ne locho e wi ogendni mamoko. Josephus wacho ni Jo-Yahudi gin moko kuom joma nokwongo dak Aleksandria. Bang’ kinde, taondno nobedo margi. E kinde Jokristo mokwongo, jandiko moro ma Ja-Yahudi miluongo ni Philo nowacho ni Jo-Yahudi ma dirom milion achiel, nodak Misri chakre “Libya nyaka alwora mar Ethiopia.”

“Petro ne Ochung’” (Tich Joote 2:14-37)

12. (a) Janabi Joel nokoro ang’o e wi hono ma ne otimore chieng’ Pentekost higa mar 33 B.K.? (b) Ang’o momiyo ji ne geno neno kaka weche ma Joel nokoro ne dhi chopo e kinde Jokristo mokwongo?

12 “Petro ne ochung’” mondo owuo gi joma ne wacho dhok mopogore opogore. (Tich 2:14) Nolero ne joma ne winje ni Nyasaye e ma ne omiyogi nyalo mar wacho dhok mopogore opogore e yor hono mondo ochopgo weche ma ne janabi Joel okoro, ma wacho niya: “Anaol roho mara kuom ji duto.” (Joel 2:28) Kinde matin ka pok Yesu odok e polo, nonyiso jopuonjrene niya: “Abiro kwayo Wuora mi nomiu jakony machielo,” to Yesu noluongo jakonyno ni “roho.”​—Joh. 14:16, 17.

13, 14. Petro notimo ang’o mondo ochop e chuny joma ne winje, to ere kaka wanyalo luwo ranyisi mare?

13 Petro notieko twage kowacho kama: “Ng’euru ni kuom adier, Yesu ma ne unego e yath, Nyasaye ne okete Ruoth kendo Kristo.” (Tich 2:36) En adier ni ng’eny joma ne winjo Petro ne onge sama ne inego Yesu e yadh-sand. Kata kamano, oganda duto mar Jo-Yahudi ne okwan e kethono. To e ma pod Petro nowuoyo kodgi e yor luor kendo chopo e chunygi. Dwaro maduong’ ma Petro ne nigo ne en konyogi mondo gilok chunygi to ok kwedogi. Be ogandano ne ochwanyre nikech weche ma Petro nowachogo? Ooyo. Kar mano, “wachno nochwoyo chunygi.” Ne gipenjo niya: “Ang’o monego watim?” Nenore ni yo maber ma Petro nowuoyogo nochopo e chuny joma ng’eny, mi ne giloko chunygi.​—Tich 2:37.

14 Wan be wanyalo luwo ranyisi mar Petro mar chopo e chuny ji. Sama walendo, ok ochuno ni wakwed gimoro amora ma wuon ot owacho ma ok luwre gi Muma. Kar mano, nyalo bedo maber ka wawuoyo e wi gik ma wawinjoree. Ka wasefwenyo gik ma wawinjoree, wanyalo tiyo gi Muma e leronegi wechego. Kinde mang’eny, ka walero ne ji adiera mag Muma e yo ma kamano, joma chunygi ni kare nyalo rwako wach ma walandonegi.

DIN MAR JOKRISTO E PONTO

Moko kuom joma ne owinjo twak ma Petro nogolo chieng’ Pentekost 33 B.K., ne gin Jo-Yahudi ma nowuok e distrikt ma Ponto, nyandwat mar Asia Minor. (Tich 2:9) Nenore ni moko kuomgi notero wach maber thuchegi, nikech joma ne Petro ondikonegi barupe mokwongo, noriwo joma ne “oke kuonde mopogore opogore” e alwora mar Ponto.g (1 Pet. 1:1) Weche ma ne ondiko nyiso ni Jokristo ‘nosesandore e tembe mopogore opogore’ nikech yiegi. (1 Pet. 1:6) Nenore ni tembego noriwo akwede kod sand.

Barupe ma Pliny the Younger ma ne en Gavana ma Rumi e provins ma Bithunia kod Ponto, nondiko ne jatelo miluongo ni Trajan, nyiso chandruoge mamoko ma Jokristo ma Ponto noyudo. Ka en Ponto e higa mar 112 B.K., Pliny nondiko e ripot moro ni din mar Jokristo ne chalo kaka “tuo ma landore” ma nyalo mako ng’ato ang’ata bed ni en dichwo kata dhako, rawera kata ng’at moseti kata bed ni en jatelo kata raia. Pliny nochiwo thuolo ne Jokristo mondo giwere gi dindno, to joma ne otamre ne dhi yudo kum mar tho. Ng’ato ang’ata ma ne okuong’o Kristo kata ma ne olamo sanamu mar Trajan ne iweyo thuolo. Pliny nong’eyo maber ni “Jokristo madier ne ok nyal timo gigo.”

g Weche motigo ni “oke kuonde mopogore opogore” gin weche ma Jo-Yahudi ne tiyogo ahinya. Mano nyiso ni ng’eny joma ne olokore mobedo Jokristo ne gin Jo-Yahudi.

“Ng’ato ka Ng’ato Kuomu Obatis” (Tich Joote 2:38-47)

15. (a) Petro nowacho ang’o, to ji norwako nade weche ma ne owacho? (b) Ang’o momiyo ne owinjore obatis ji alufe ma ne owinjo wach maber chieng’ Pentekost?

15 Chieng’ Pentekost higa mar 33 B.K., ma en chieng’ ma ji ne mor ahinya, Petro nonyiso Jo-Yahudi kod joma ne olokore modonjo e din mar Jo-Yahudi niya: “Lokuru chunyu, kendo ng’ato ka ng’ato kuomu obatis.” (Tich 2:38) Kae to ne obatis ji ma dirom 3,000 e yewni ma ne ni Jerusalem kata machiegni gi taondno.e Be en adier ni jogo norikni kawo okang’ mar batiso ma ok giparo malong’o? Be mano nyiso ni jopuonjre Muma kod nyithind Jokristo nyalo kawo okang’ mar batiso ka pok giikore? Ooyo. Par ni Jo-Yahudi kod joma ne olokore mi odonjo e din mar Jo-Yahudi ma ne obatis chieng’ Pentekost 33 B.K., ne gin jopuonjre Muma ma jokinda, kendo ne gin e kind oganda ma ne Jehova oyiero. E wi mano, ne gisenyiso ni gin jokinda e weche moko, kuom ranyisi, ne gia mabor ahinya mondo gibi e nyasini ma ne itimoga higa ka higa. Bang’ yie gi migawo maduong’ ma Yesu Kristo nigo e chopo dwach Nyasaye, koro ne giikore dhi nyime tiyo ne Nyasaye kaka jolup Kristo mosebatis.

JOMA NOLOKORE MODONJO E DIN MAR JO-YAHUDI NE GIN JOMAGE?

“Jo-Yahudi kod jo ma nolokore modonjo e din mar Jo-Yahudi” nowinjo ka Petro yalo chieng’ Pentekost 33 B.K.​—Tich 2:10.

Nicolao, ma ne en “Ja-Antiokia, jal ma ne odonjo e din mar Jo-Yahudi,” en achiel kuom chwo ma ne oyier mondo otim ‘migawo mochuno’ mar pogo chiemo. (Tich 6:3-5) Joma nolokore modonjo e din mar Jo-Yahudi ne gin jopinje mamoko mopogore gi Jo-Yahudi. Ne inenogi kaka Jo-Yahudi e yore duto nikech ne giyie gi Nyasach Jo-Israel kendo ne giyie luwo chikegi, ne gikwedo nyiseche mamoko, joma chwo noter nyangu, kendo ne giriwre gi oganda mar Jo-Israel.

Bang’ ka nosegony Jo-Yahudi e tuech e piny Babulon e higa mar 537 K.K.P., ng’enygi nodak mabor gi piny Israel, kata kamano, ne gidhi nyime luwo din mar Jo-Yahudi. Nikech mano, joma ne odak e alwora mar Middle East kod kuonde mamoko, nong’eyo din mar Jo-Yahudi. Jondiko machon kaka Horace kod Seneca, wacho ni ji mathoth moa kuonde mopogore opogore ma ne mor gi din Jo-Yahudi, nolokore modonjo e din mar Jo-Yahudi.

16. Ere kaka Jokristo mokwongo nonyiso chuny mar chiwruok?

16 Jehova noguedho grubno. Ndiko wacho niya: “Jogo duto ma noyie ne ni kanyachiel kendo ne giriwo gik moko duto ma ne gikonyorego, kendo ne giuso gigegi kod mwandugi kae to ne gipogo yutogo ne ji duto kaluwore gi kaka ng’ato ka ng’ato ne ochando.”f (Tich 2:44, 45) Jokristo duto madier onego onyis chuny mar chiwruok ma kamano.

17. Gin ang’o ma ng’ato nyaka tim eka ochop e batiso?

17 Nitie gik ma Ndiko wacho ni ng’ato nyaka tim eka ochiwre ne Nyasaye kendo obatise. Nyaka opuonjre Wach Nyasaye. (Joh. 17:3) Nyaka obed gi yie, olok chunye kuom gik maricho mosetimo, kendo nyiso ni osin gi gigo. (Tich 3:19) Nyaka olok timbene kae to ochak timo gik moko kaluwore gi dwaro mar Nyasaye. (Rumi 12:2; Efe. 4:23, 24) Bang’ timo kamano, ochiwore ne Nyasaye e lamo, kae to ibatise.​—Mat. 16:24; 1 Pet. 3:21.

18. En thuolo mane makende ma jopuonjre Kristo mosebatis nigo?

18 Be in japuonjre Yesu Kristo mosechiwore ne Nyasaye kendo obatisi? Ka en kamano, bed mamor gi thuolo makende ma in-gono. Mana kaka Jokristo mokwongo ma ne oolnegi roho maler ne ochiwo neno e okang’ malach, in bende Jehova nyalo tiyo kodi mondo ichiw neno e okang’ malach kendo itim dwache!

a Ne sanduk ma wiye wacho ni “Jerusalem​—Kar Lamo mar Din Jo-Yahudi.”

b Ne sanduge ma wigi wacho ni “Rumi​—Taon Maduong’ mar Jo-Rumi,” “Jo-Yahudi Manie Piny Mesopotamia kod Misri,” kod “Din mar Jokristo e Ponto.”

c “Par ni ne gineno “gik ma chalo ligek mach.” Mano nyiso ni ka ne ool roho maler e wi ng’ato ka ng’ato, ne ginenore kaka mach kata kamano, ne ok gin mach masie.

d Ne sanduk ma wiye wacho ni “Joma Nolokore Modonjo e Din mar Jo-Yahudi ne Gin Jomage?.”

e Kuom ranyisi, e dwe mar Agost 7, 1993, e chokruok maduong’ moriwo pinje mar Joneno mag Jehova ma ne otim Kiev, e piny Ukraine, ne obatis ji 7,402 e yewni auchiel. Batisono nokawo seche ariyo gi dakika apar gabich.

f Chenro mar kinde machuokno, ne okonyo e chopo dwaro mag welo ma ne odong’ Jerusalem mondo gipuonjre weche momedore e wi yie manyienno. Hera e ma ne chwalo jogo mondo gichiw mwandugi to ok weche moko mag siasa.​—Tich 5:1-4.

    Buge mag Dholuo (1993-2025)
    Toka
    Ingia
    • Dholuo
    • Shiriki
    • Kaka Daher
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Chikewa
    • Rito Weche
    • Mpangilio wa Faragha
    • JW.ORG
    • Ingia
    Shiriki