Jehova Nochange

Gikone, chwogo duto noling’ thi. Nyalo bedo ni dwol ma koro ne nyalo winjore ne en mar yamo ma ne kutho e thim mar Arabia. Ayub nosewacho dhoge te! Koro nool bang’ mino wach gi osiepenego kuom kinde malach. Tem ane neno wenge morangogo Elfaz, Bildad, gi Zofar, osiepene adek ma nobiro lime. Nyalo bedo ni yo morangogigo nyisogi ni en gadier ni oloyogi gi wach, kendo ka gidwaro dhi nyime mino kode wach, to pod oikore. Kata kamano, chwogo wigi kuot ma ok ginyal kata ng’iyo wang’ Ayub tir nikech riekogi ma ling’ling’, wechegi manono, kod wechegi ma ne gichuoyogo Ayub, osegoyo lwanda. (Ayub 16:3) Gima duong’ ma Ayub ne dwaro timo ne en neno ni osiko ka en ng’at matir nyaka giko.

Ayub nong’eyo ni ne nyaka odhi nyime makore gi timne matir, kata ang’o ma timrene. Noselalo mwandune, nyithinde apar, luor ma osiepene nomiye, kendo koro en owuon be notuore. Pien dende ne osebokore, nopong’ gi adhonde, kod kute. Dhoge bende ne dung’ marach. (Ayub 7:5; 19:17; 30:30) Kata kamano, weche ma chwo a dekgo nowacho nomiyo i Ayub owang’ marach. Noramo ni nyaka nokony chwogo ng’eyo ni ne gihangone. Weche mogik ma Ayub nowachonegi nomako dhogi. Koro ne onge gik maricho modong’ ma ne ginyalo wachone. Kata kamano, Ayub pod nodhi nyime winjo rem e chunye kod e dende. Omiyo, pod ne dwarore ni mondo okonye!

Wanyalo neno gimomiyo Ayub ne ok nigi paro makare e wi chandruok ma nokaloe. Ne dwarore ni ng’ato otaye kendo orieye. Bende, nodwaro jip kod hoch madier. Mago e gik ma osiepene adek ma nolimeka nonego omiye, to ne ok gitimo kamano. Be nitie kinde ma chunyi oseganyosore ma igombo ng’at ma nyalo jiwi kendo hoyi? Be joma ne igeno kaka osiepeni osegachwanyi marach? We wane ane kaka Jehova Nyasaye nokonyo jatichne ma Ayub. Siganano nyalo miyi geno kod gik minyalo timo ka po ni ochwanyi e yo moro amora.

Ng’at Mariek Kendo Mong’eyo Chiwo Siem

Koro sigand Ayub goyo kona apoya. Nitie ng’ato machielo ma bende ne ni bathgi kanyo ma hike ne tin. Ne nyinge Elihu. Nosebedo koling’ aling’a sama chwo adekgo ne mino gi Ayub wach. Kata kamano, gik ma nowinjo ka jogo wacho ne ok omore.

Weche Ayub be ne ok omoro Elihu. Ne litne ahinya ka “Ayub ne temo nyiso ni en kare kar nyiso ni Nyasaye e man kare.” Kata kamano, Elihu pod nokecho Ayub gadier. Nonyalo neno kaka Ayub ne chandore, kaka nowacho gik ma ne ni e chunye, kod kaka kuom adier nogombo ng’ama dirieye kendo hoye e yo mang’won. Elihu koro ne ok nyal dhi nyime ling’! Nosewinjo kaka osiepe Ayub adekgo ne wacho ni Ayub ne en ng’at manono, ma ne onge yie kuom Nyasaye, kendo ma ne ok rit tim matir. To marachie moloyo en ni wechegigo ne nyiso ni Nyasaye en ng’at marach. Wechegigo ne oolo it Elihu, kendo noneno ni koro to nyaka nowuo!​—Ayub 32:2-4, 18.

Nowachonegi kama: “An pod atin to un, un jodongo. Omiyo, ne amiyou luor mondo uwuo mokwongo, mi ok anyisou weche ma ang’eyo.” Nodhi nyime wacho niya: “Higni kende ok e ma mi ng’ato obed mariek, bende, jodongo kende ok e mong’eyo gik makare.” (Ayub 32:6, 9) Kae to, Elihu nowacho weche mang’eny ma nonyiso ni adier, higni ma ng’ato nigo ok e ma mi obed mariek. Nowuoyo gi Ayub e yo mopogore ahinya gi kaka Elifaz, Bildad, kod Zofar nowuoyo kode. Nomiyo Ayub obedo gadier ni ok obi jare kata miyo omed winjo marach. Bende, nomiyo Ayub luor, koluonge gi nyinge, kendo nonyiso maler ni chwo adekgo ne osewuoyo gi Ayub e yor achaya.a Nowacho e yor luor niya: “Koro Ayub, yie iwinj wechena.”​—Ayub 33:1, 7; 34:7.

Elihu nonyiso Ayub ayanga niya: “Ne asiko awinjo kiwacho ni, ‘Aler, kendo aonge ketho, aler, kendo onge richo kuoma. Kata kamano, Nyasaye chuogona weche mondo otimna marach.’” Elihu nochopo e chuny wach, ka nopenjo niya: “Be in gadier ni in kare wacho ni, ‘An ng’at makare moloyo Nyasaye’?” Elihu ne nyaka rie pach Ayub mobamno. Nowacho niya: “Ok in kare kuom wacho kamano.” (Ayub 33:8-12; 35:2) Elihu nong’eyo ni Ayub ne nigi mirima nikech masiche ma noseyude kod weche ma osiepene adekka nohangone. Kata kamano, nosiemo Ayub niya: “Bed motang’ mondo mirima kik mi iwuo marach.”​—Ayub 36:18.

Elihu Nojiwo Kaka Jehova Ng’won

Gima duong’ moloyo ma Elihu notimo ne en nyiso ni Jehova Nyasaye timo gik makare kinde duto. Nowacho adiera makendeni: “Nyasaye madier ok ditim gima ok kare ngang’, Ng’at Manyalo Duto ok nyal timo marach. . . . Ng’at Manyalo Duto ok nyal ng’ado bura e yo ma ok owinjore.” (Ayub 34:10, 12) Elihu nokonyo Ayub neno kaka Jehova ng’won kendo ong’ado bura e yo makare. Nikech Ayub noketo pache mana kuome owuon, nowuoyo marach e wi Nyasaye. Jehova ne nyalo yiero kume nikech wechenego, kata kamano, ne ok otimo kamano. (Ayub 35:13-15) Elihu ne ok otimore ka gima nong’eyo weche duto e wi Nyasaye; kar mano, nowacho niya: “Duong’ mar Nyasaye odhiero dhano ng’eyo.”​—Ayub 36:26.

Kata obedo ni Elihu nochiwo siem moriere, notimo mano e yo mang’won. Nochiwo geno kowacho ni Jehova ne dhi chango Ayub. Nyasaye ne dhi wacho kuom Ayub niya: “Dende obed mayom moloyo mar nyathi; kendo obed gi teko kaka ma ne en-go e kinde ma ne pod en rawera.” Yo machielo ma Elihu nonyisogo ni nong’won gi Ayub en ni nomiyo Ayub thuolo mar wuoyo, kar golone agola twak. Nowacho niya: “Wuo awuoya nikech adwaro riwi lwedo ni in ng’at matir.” (Ayub 33:25, 32) Ayub noling’ thi. Samoro noneno ni onge tiende medo wacho ni en ng’at makare bang’ ka nosemiye siem e yo mang’won kamano. Nyalo bedo ni chunye nofuong’ore ma pi wang’e ochuer.

Wanyalo puonjore gik mathoth kuom Elihu gi Ayub. Ranyisi mar Elihu puonjowa kaka wanyalo chiwo siem kendo hoyo joma chandore. Osiep madier ok bi ling’ koneno ka nyawadgi timo gimoro marach ma nyalo hinye. (Ngeche 27:6) Dwaher bedo osiepe ma chalo kamano, ma siko ka ng’won kendo jiwo joma dwaro jip, kata mana sama jogo wuoyo e yo ma ok ber. Ranyisi mar Ayub to puonjowa ni sama imiyowa siem, ok onego wagar, to kar mano, onego wachik itwa gi bolruok duto. Waduto dwarorega ni oriewa kendo osiemwa. Rwako siem nyalo reso ngimawa.​—Ngeche 4:13.

Dwol ma Nowinjore “Gie Kalausi”

Sama Elihu ne wuoyo, nosiko kotiyo gi weche kaka yamo, boche polo, mor polo, kod mil polo. Nowacho kama e wi Jehova: “Winjuru kaka dwond Nyasaye mor malich.” Kae to bang’e nowuoyo e wi “yamb ahiti.” (Ayub 37:2, 9) Nenore ni sama Elihu ne wuoyo, yamo ne kutho, kendo yamono ne medore ameda. Gikone, yamono nolokore kalausi. Kae to gimoro malich notimore: Dwol moro nowinjore e i kalausi. Jehova owuon nowuoyo!​—Ayub 38:1.

Sama wasomo bug Ayub, wabedo ma mor sama wasomo sula ma Jehova wuoyoe gi Ayub achiel kachiel. Ne chalo mana ka gima kalausi ne fwadho miriambo ma Elifaz, Bildad, gi Zofar nosewachoka. Jehova ne ok owuoyo gi chwo adekgo komondi. Noketo pache mana kuom Ayub kende. Norieyo jatichne ma noherono mana kaka wuoro dirie wuode.

Jehova nong’eyo lit ma Ayub ne kaloe. Wach Ayub ne chando chunye mana kaka chunye chandorega sama oneno ka jotichne chandore. (Isaya 63:9; Zekaria 2:8) Kata kamano, nong’eyo bende ni Ayub nosebedo ka “wuoyo e wi gik mokia,” kendo mano ne medone mana chandruok. Omiyo, Jehova norieye kotiyo gi penjo mang’eny mondo okonye paro matut. Nochako niya: “Ne in kanye ka ne achueyo piny? Dwoka ane kiparo ni ing’eyo.” Ka ne Nyasaye ochueyo piny, “sulwe mag okinyi,” ma gin malaike, nokok gi mor ka ne gineno mano. (Ayub 38:2, 4, 7) Ayub ne ok nyal dwoko, nikech onge gima nong’eyo.

Jehova nodhi nyime wuoyo e wi gik ma nosechueyo. Ne chalo mana ka gima Jehova puonjo Ayub astronomy, biology, geology, kod physics. Jehova nowuoyo kuom le mopogore opogore ma ne nitie e alwora ma Ayub nodakie, kaka sibuor, agak, dieg got, punda, jowi, udo, faras, koga, ongo, Behemoth (ma nenore ni en rao), kod Lefayathan (ma nenore ni en nyang’). Tem ane paro ka ibet piny to Jachuech mar piny gi polo goloni twak ma wuoyo e wi le, winy, kod chuech mamoko mopogore opogore!b

Puonj Michiwo e Wi Bolruok kod Hera

Ang’o momiyo Jehova nopuonjo Ayub e yo ma kamano? Ne dwarore ni okony Ayub mapiyo mondo omed bolore. Sama Ayub ne wacho ni Jehova ne timone malit, nomedo mana ketho winjruok maber mar ne en-go gi Jehova kendo medo lit e chunye owuon, to mano ne medo mana hinye. Omiyo, Jehova nopenjo Ayub ni ne en kanye ka ne ochueyo gik moko, kendo ka be nonyalo pidho le ma ne ochueyo kata chikogi. Ka Ayub ne ok nyal chiko gik ma Jehova nochueyo, ere kaka nonyalo chiko Jachuech e wi gik monego otim? Donge nenore maler ni pach Jehova kod riekone ni malo moloyo kaka Ayub ne paro?

Weche duto ma Jehova nowacho ne nyiso kaka nohero Ayub ahinya. Ne chalo ka gima Jehova ne nyiso Ayub niya: ‘Wuoda, ka anyalo chueyo gigi duto kendo ritogi, donge mano nyiso ni anyalo riti in be? Be anyalo jwang’i adier? Be anyalo mayi nyithindi, mwanduni, kendo keloni tuo? Donge an kenda e ma anyalo duokoni gik moko duto ma ne ilalo kendo changi kuom tuoni ma keloni rem mang’enyni?’

Ayub nowuoyo diriyo kende e wi penjo duto ma Jehova nopenje. Ne ok omino gi Jehova wach kata temo nyiso ni ne en kare; bende, ne ok obadhore. Noyie ni onge gima nong’eyo, kendo noloko chunye kuom weche maricho ma nosewacho. (Ayub 40:4, 5; 42:1-6) Weche Ayubgo miyo waneno kit yie ma ne en-go. Bang’ kalo e weche malitgo te, pod nodhi nyime bedo gi yie motegno kuom Jehova. Noyie mondo Jehova orieye kendo noloko paro ma ne en-go. Wanyalo penjore niya: ‘Be abolora e yo ma nyalo miyo arwak siem?’ Kinde ka kinde, waduto dwarore ni oriewa kendo osiemwa. Ka wayie rwako siem, wanyiso ni waluwo yie mar Ayub.

“Ne Ok Uwacho Adiera Kuoma”

Jehova koro nokawo okang’ mar hoyo Ayub. Jehova nowuoyo gi Elifaz ma nenore ni hike ne ng’eny moloyo jowetene, kowacho niya: “Akecho kodi kaachiel gi osiepeni ariyo, nikech ne ok uwacho adiera kuoma kaka jatichna Ayub notimo.” (Ayub 42:7) Par ane matut kuom wechego. Be Jehova ne temo wacho ni weche duto ma chwo adekgo nowacho ne gin miriambo, kata ni weche duto ma Ayub nowacho ne gin adier? Ooyo.c Kata kamano, ne nitie pogruok maduong’ e kind Ayub gi osiepene adekgo. Ayub ne nigi lit, kendo chunye ne onyosore nikech weche ma nohangne. Mano ne nyalo miyo kinde moko owuo gi ich wang’. Elifaz gi jowetene ariyo to ne ok kal e lit ma Ayub ne kaloe. Ne giwuoyo kamano goyiem nikech ne gin gi ng’ayi kendo yie ma ne gin-go kuom Nyasaye ne tin. Ne giwacho weche mag miriambo kuom Ayub, to marachie moloyo, ne gimiyo onenore ni Jehova en ng’at ma kwiny kendo ma ohero gik maricho!

Mano konyowa ng’eyo gimomiyo Jehova ne dwaro ni gigol misango ma nengone tek. Ne dwarore ni gichiw ruedhi abiriyo kod yimbe abiriyo. Mano ne ok en wach matin, nikech bang’e noket e Chike Musa ni jadolo maduong’ ne onego ogol ruath kaka misango ka ne otimo richo ma miyo oganda duto bedo ma ok ler. (Tim Jo-Lawi 4:3) Ruath e le ma ne nengone tekie mogik kuom le duto ma ne ichiwo kaka misango e bwo Chike Musa. To moloyo mano, Jehova nowacho ni nodhi yie gi misengni ma osiepe Ayubgo ne dhi golo mana ka Ayub okwongo olemonegi.d (Ayub 42:8) Mano kaka Ayub ne mor ahinya ng’eyo ni Jehova Nyasache pod ne kwane kaka jatichne, kendo ni Jehova nong’ado bura e yo makare!

Jehova ne nigi adier ni Ayub ne dhi timo mana kaka nokwaye, tiende ni, nodhi yie ng’wono ne chwo adek ma nochwanyego. To mano e gima Ayub notimo. (Ayub 42:9) Gik ma Ayub notimo nonyiso maler ni nomakore gi timne matir. Wechene kende ne ok nyal nyiso mano. Bedo ni Ayub noikore luwo kaka Jehova nochike nomiyo Jehova oguedhe ahinya.

“Ogundho gi Hera Matut”

Jehova Nyasaye ‘mogundho gi hera matut nokecho’ Ayub. (Jakobo 5:11) E yo mane? Jehova nochango Ayub. Par ane kaka Ayub nowinjo bang’ fwenyo ni dende ne osebedo “mayom moloyo mar nyathi” mana kaka Elihu nosewacho ni ne dhi timore! Wedene gi osiepene nochako biro bute, kendo ne gikelone mich. Jehova nomiyo Ayub mwandu moloyo ma ne en-go motelo nyadiriyo. To nade nyithinde ma notho? Ayub gi jaode ne mor ahinya nikech ne ginyuolo nyithindo mamoko apar kendo! Bende, Jehova nomiyo Ayub odak higni 140 momedore. Mano nomiyo oneno nyithinde kod nyikwaye nyaka tieng’ mar ang’wen. Ndiko wacho niya: “Gikone, Ayub ne otho ka hike oniang’ maber.” (Ayub 42:10-17) E Paradiso, Ayub gi chiege biro bedo kanyachiel gi joode duto, moriwo nyaka nyithinde apar ma Satan nonego.​—Johana 5:28, 29.

Ang’o momiyo Jehova noguedho Ayub kamano? Muma dwoko kama: “Usewinjo wach Ayub kaka ne onano.” (Jakobo 5:11) Ayub nonano e pek mang’eny moloyo kaka wanyalo paro, to nodhi nyime bedo gi yie motegno kuom Jehova kendo nohere gi chunye duto. Bende, noikore ng’wono ne joma nochwanye goyiem, kar bedo gi mirima kendo chulo kuor. Nodhi nyime bedo gi geno kendo nosiko ka en ng’at matir.​—Ayub 27:5.