Hrehawmna Ata Chhuahna—Tihdamna Chhawrtlâk Tak
“Nangni thawk rim leh phurrit phur zawng zawngte u, ka hnênah lo kal ula, keiman ka chawlhtîr ang che u.”—MATTHAIA 11:28.
1, 2. (a) Nasa taka hrehawmna tinêp thei eng thu nge Bible hian a ken? (b) Isua zirtîrnate chu engti taka ṭangkai nge ni?
HREHAWM lutuka awm chu a hlauhawm a; lungngaihna a thlen thei tih i pawm ngei a rinawm. Bible chuan thil siam mihringte hian phur rit tak an phur a, mi tam tak chuan tûn laia nun hrehawmna ata chhuah hlân chu an nghâkhlel hle tih a sawi a. (Rom 8:20-22) Chutih rual chuan, tûn la laa chutiang hrehawmna engemaw chen pumpelh theih dân pawh min kawhhmuh bawk a ni. Chutiang chhuahna chu kum zabi 20 vêl liam taa tlangvâl pakhat entîr siam leh a thurâwn pêkte zawmna aṭangin a hmuh theih a ni. Ani chu mi themthiam tak a ni a; mahse, a hna aiin mihringte a hmangaih zâwk a ni. Mite thinlung a hneh a, an mamawh a phuhrûksak a, chak lote ṭanpuiin, lungngaite a hnêm ṭhîn. Chu bâkah, mi tam takte chu thlarau lamah a ṭanpui a. Chuvângin, mite chu nasa taka hrehawmna ata an lo chhuak thei a, nang ngei pawh i chhuak ve thei a ni.—Luka 4:16-21; 19:47, 48; Johana 7:46.
2 He Nazareth Isua hi hmân lai Rom te, Athen te, a nih loh leh Alexandria tea an zir khawvêl lam finna hian a kaihruai ve lo. Mahse, a zirtîrnate chu a lâr êm êm tho a ni. A zirtîrnate chuan thupui a nei a: chu chu Pathianin hlawhtling taka kan lei a awpna tûr sawrkâr a ni. Isua chuan nun dân tûr thu bul pawimawh tak a hrilhfiah bawk a, chûng chu tûn laiah a hlu tak zet a ni. Isua zirtîrnate zira nunpuitute chuan a hlâwkna chu an têl nghâl a, chûng zîngah chuan nasa taka hrehawmna ata chhuahna pawh a tel a ni. Chu chu i tawng ve em?
3. Eng sâwmna ropui tak nge Isua’n a siam?
3 ‘Hma sânga mi chuan tûna ka nunah hian nghawng ṭha a nei thei dâwn em ni?’ tiin rinhlelhna i nei a ni thei e. Awle, Isua sâwmna thu hi lo ngaithla teh: “Nangni thawk rim leh phurrit phur zawng zawngte u, ka hnênah lo kal ula, keiman ka chawlhtîr ang che u. Ka nghâwngkawl bât ula, ka hnênah zir rawh u; thuhnuairawlh leh rilrua inngaitlâwm tak ka nih hi: tichuan, in thlarau tân chawlhna in hmu ang. Ka nghâwngkawl chu a nuam a, ka phur pawh a zâng a ni,” tih hi. (Matthaia 11:28-30) Eng a tihna nge ni? Hêng thute hi a kimchang zâwkin lo enfiah ila; tichuan, nasa taka hrehawmna ata chhuahna kawng a hawn theih dân kan hmu ang.
4. Isua’n tute nge a kawm a, engvângin nge anni chuan an chunga thil phût chu zawm harsa an tih?
4 Isua chuan, dânin a phûtte zawm tum hrâm hrâm; mahse, Juda hruaitute’n sakhuana chu phurrita an siam avânga “phurrit” hrehawm tak phurtu mi tam tak a kâwm a. (Matthaia 23:4) Chûng hruaitute chuan nun kawng tinrêng mil tûrin dân sawisên loh an zam a. Chu chu emaw, kha kha emaw “i ti tûr a ni lo” tih hriat reng mai chu a ninawm i ti viau lo vang maw? Isua sâwmna erawh chuan mite chu thutakah te, felnaah te, leh a thusawi ngaihthlâkna aṭangin nun kawng ṭha zâwkahte a hruai a ni. Ni e, Pathian dik hriat theih dân tûrah chuan Isua ngaihsakna a tel a, a chhan chu amahah chuan miin Jehova nihphung an hriat theih—a ni, an hriat ngei dâwn—avângin. Isua chuan: “Tupawh mi hmu chu Pa hmu a ni,” a ti.—Johana 14:9.
I Nun A Hrehawm Viau Em?
5, 6. Engtin nge Isua hun laia hnathawh dân leh hlawh chu tûn laia mi nên khaikhin a nih?
5 I hna emaw, in chhûngkaw dinhmun emaw chu a hrehawm mai theih avângin, he thu hi i bengkhawn zâwng tak a ni thei ang. A nih loh leh mawhphurhna dangte’n a tlâkbuak hneh lutuk che pawh a ni thei. Chutiang i nih chuan Isua kawm leh ṭanpuina dawng mi dik takte ang i nih chu. Entîr nân, ei khawp thawh chhuah chungchânga harsatna awm hi han ngaihtuah ta ila. Tûn laiah mi tam takte’n chutiang harsatna an tawn angin, Isua hun laia mite pawhin an tawng bawk a ni.
6 Isua hun lai chuan, hna thawktute chuan kâr khata ni 6 chhûng, nî tin dârkâr 12 zêl an thawk ṭhîn a, nî lêngin duli an hlawh tlângpui ṭhîn. (Matthaia 20:2-10) Chu chu i hlawh emaw, i ṭhiante hlawh emaw nên engtin nge a khaikhin theih? Hmân laia an hlawh lâk leh tûn laia hlawh khaikhin chu thil harsa tak a ni. Khaikhin theih dân kawng khat chu pawisain a lei tam theih zâwng chhût hi a ni. Mi thiam pakhat chuan, Isua hun lai chuan dârkâr khat hlawhin maida no lia siam chhang tlâwn khat a lei thei a ti. Mi thiam dang leh chuan dârkâr hnih hlawh chuan uain ṭha mi no khat a lei thei a ti bawk. Chûngte aṭang chuan chutih hun laia mite chuan ei an hmuh nân an thawk rim hle tih i hmu thei ang. Keimahni ang bawkin tlân chhuahna leh chawlh hahdamna an mamawh a ni. Hna thawh lai nei i nih chuan, hlawh tam lehzual ngai niin i inhre thei a. Ngun taka thil ngaihtuah a, thutâwp siamna hun kan nei mang lo fo a ni. Chuvângin, hrehawmna ata chhuah chu i châk ngei ang.
7. Eng nge Isua thuchah chhânlêtna chu?
7 “Thawk rim leh phurrit phur” zawng zawngte hnêna Isua sâwmna tihchhuah chu a ngaithlatute tân chuan thil duhawm ber a ni ngei ang le. (Matthaia 4:25; Marka 3:7, 8) Tin, Isua’n “keiman ka chawlhtîr ang che u,” tih a tiam bawk tih theihnghilh suh. Chu thutiam chuan tûn laiah pawh nghawng a la nei reng a. “Thawk rim leh phurrit phur” kan nih chuan kan tân pawh a la ni thei a ni. Tin, chutiang bawk dinhmuna ding kan hmangaihte tân pawh a ni thei bawk.
8. Engtin nge fa enkawl leh tarna chuan hrehawmna a belhchhah theih?
8 Mite phur tirittu thil dang a la awm a. Fate enkawl chu thil khirh tak a ni. Naupang nih hrim hrim pawh hi a harsa thei bawk. A pui a pang mi tam takte chuan rilru leh taksa hrisêlna lamah harsatna an tawng a, chutiang harsatna tawng chu an pung tual tual a. Damdawi ṭha tak tak a lo chhuah a, mi an dam rei zâwk pawh hian, tarte chuan harsatna bîk an nei a ni.—Thuhriltu 12:1.
Nghâwngkawl Chu Bâtin
9, 10. Hmân lai chuan nghâwngkawl chu eng chhinchhiahna nge ni a, engvângin nge Isua’n a nghâwngkawl bât tûra mipuite a sâwm?
9 Matthaia 11:28, 29 aṭanga lâk chhuah thuah hian, Isua chuan: “Ka nghâwngkawl bât ula, ka hnênah zir rawh u,” a tih hi i hmu em? Chutih laia mi narânte chuan nghâwngkawl bât chunga rim taka hna thawk angah an inngai a ni thei ang. Hmân lai ata tawh rêngin, nghâwngkawl chu sal emaw, chhiahhlawh emaw chhinchhiah nâna hman a ni tawh a ni. (Genesis 27.40; Leviticus 26:13; Deuteronomy 28:48) Isua kawm ni hlawha hnathawk mi tam takte chuan an kokiah nghâwngkawl tak tak bâtin, thil rit tak tak an phur hlawm a ni. Nghâwngkawl chu a tuk dân azirin, nghâwng leh koki a tân a bah a nuamin, a hrehawm thei a ni. Mi themthiam tak a nih avângin, Isua chuan nghâwngkawl pawh a lo tuk ṭhînin, “bah nuam taka” tuk dân pawh a hre ngei ang. Bah tinuam tûrin kokia a innghahna lai tak chu savun emaw, puan emawin a tuam a nih a rinawm.
10 Isua’n: “Ka nghâwngkawl bât ula,” a tih hian, ani chu hna thawktute nghâwng leh koki atâna “bah nuam taka” nghâwngkawl tuktu angah a inchan a ni mai thei. Tin, Isua chuan: “Ka phur pawh a zâng a ni,” tiin a sawizawm zêl a. A awmzia chu a nghâwngkawl chu a bah a nuam a, a phur pawh a rit lo tihna a ni. Chutianga a nghâwngkawl bât tûra a thu ngaithlatute a sâwm chuan, an hun laia hrehawmna zawng zawng ata an chhuak nghâl ang tih a tiamna a ni lo. Amaherawhchu, thil thlîr dân a pêkte chuan engemaw chen hahdamna chu a thlen nghâl tho dâwn a ni. An nun phung leh an thil tih dân insiamṭhatna pawh chuan hahdamna a thlen bawk a ni. A pawimawh zâwkah chuan, beiseina chiang tak an neih chuan an nun chu hrehawm ti lo deuh tûrin a ṭanpui a ni.
Chawlhna I Hmu Thei
11. Engvângin nge Isua chuan nghâwngkawl bah lai chu nghâwngkawl danga thlâkthleng a rawt loh?
11 Isua chuan an nghâwngkawl bah lai chu nghâwngkawl danga thlâk thleng tûrin a ti lo tih hria la. Tûn laia Kristiante awmna ram chu sawrkârin a la awp reng ang hian, ram chu Rom sawrkârin a la awp reng tho va. Kum zabi pakhatnaa Rom-ho hnêna chhiah chawi chu a bâng lo va, hrisêlna leh sum leh pai, ei leh bâr chungchânga harsatna lah a bo hek lo. Ṭhat famkim lohna leh sualna chuan mite a nghawng zui zêl a ni. Mahse, Isua zirtîrna pawmna avângin, chawlh hahdamna chu an hmu thei a ni; chutiang bawkin chu chu tûn laiah pawh kan hmu thei bawk.
12, 13. Chawlhhahdamna la rawn thlentu tûr eng thil nge Isua’n a sawi uar a, engtin nge ṭhenkhatin an chhân lêt?
12 Isua sawi nghâwngkawl tehkhin thuin a tum ber chu zirtîr siam rawngbâwlna chungchângah a ni tih a chiang ta hle a. Isua rawngbâwlna bul ber chu mi dangte zirtîr a ni a, chutah chuan Pathian Ram chu a sawi uar ber a ni. (Matthaia 4:23) Chuvângin, “Ka nghâwngkawl bât ula,” a tih hian a rawngbâwl anga rawngbâwl ve hi a tel ngei ang. Isua chuan mi rilru ṭhate chu an dam chhûnga an ngaih pawimawh ber an eizawnna chu thlâkthleng tûrin a chêttîr tih Chanchin Ṭha ziak chuan a târ lang. Petera te, Andria te, Jakoba leh Johana te hnêna: “Mi zui rawh u, tichuan mihring mantuah ka siam ang che u,” tia a sâwm kha hre reng rawh. (Marka 1:16-20) Chûng sangha mantute hnênah chuan, a nuna a hna pawimawh ber chu a kaihhruaina leh ṭanpuina hnuaia an thawh chuan an lungâwi dân tûr chu a entîr a ni.
13 A thu ngaithlatu Juda ṭhenkhatte chuan a thusawi chu an man thiam a, an nunpui ta a. Luka 5:1-11-a kan chhiar vaukama thil thleng chungchâng chu han mitthla teh. Sangha mantu palite chuan zankhuain hah takin lên an dêng a; mahse, pakhat tê mah an man lo. Thâwklehkhatah an lênte chu a rawn khat ta! Vânneih thilthu mai a ni hauh lo; Isua a rawn inrawlh vâng a ni zâwk. Vaukam lam an han thlîr chuan, Isua zirtîrna duh êm êm mi tam tak an hmu a. Chu chuan: “Tûn hnuah zawng mihring i man tawh ang,” tia Isua’n anmahni a hrilh kha a hriatthiamtîr a ni. Engtin nge an chhân let? “An lawngte chu vaukamah an hruai kai a, engkim kalsanin amah an zui ta a.”
14. (a) Engtin nge tûn laiah chawlh hahdamna kan hmuh theih? (b) Eng chanchin ṭha mi tihahdam thei tak nge Isua’n a puan chhuah?
14 Chutiang bawk chuan nang pawhin i chhâng lêt ve thei a ni. Mite hnêna Bible thutak zirtîrna hna chu chhunzawm zêl a ni a. Khawvêl pum puia Jehova Thuhretu maktaduai ruk vêl chuan ‘a nghâwngkawl bât’ tûra Isua sâwmna chu an pawm a; ‘mihring mantu’ an lo ni tawh a ni. (Matthaia 4:19) Ṭhenkhat chuan hna berah an nei a, ṭhenkhat erawh chuan an theih ang tâwk zêlin an thawk a ni. An zain hahdam thlâk an ti a, an nun chu a hrehawm lo sawt a ni. Chutah chuan an thil hlimpui êm êm, mi dangte hnêna chanchin ṭha hrilh a tel—“lalram chanchin ṭha” hrilhna chu. (Matthaia 4:23) Chanchin ṭha chungchâng, a bîk takin he ram chanchin ṭha chungchâng sawi hi a hlimawm reng a ni. Hrehawm lo zâwka an khawsak theihzia mite pawmtîr tûra kan mamawh thu pawimawh bul ber chu Bible-ah a awm a ni.—2 Timothea 3:16, 17.
15. Engtin nge nun chungchânga Isua zirtîrna chu i hlâwkpui theih?
15 Pathian Ram chanchin zir ṭan chauhte pawhin, nun dân tûr chungchânga Isua zirtîrna chu engemaw chen an hlâwkpui nghâl a. Isua zirtîrnate chuan a chawlh hahdamtîrin, an nun a inthlâkthleng tûrin a ṭanpui tih mi tam takte chuan an sawi thei a ni. Nang pawhin, Isua nun leh a rawngbâwlna chungchâng ziakna, a bîk takin Matthaia ziak te, Marka ziak te, leh Luka ziak tea nun dân tûr thu bul târ chhuah ṭhenkhat bihchianna hmangin chutiang chuan i sawi ve thei a ni.
Chawlhhahdamna Hmuh Theih Dân
16, 17. (a) Khawiah nge Isua zirtîrna pawimawh deuh deuh ṭhenkhatte i hmuh theih? (b) Isua zirtîrna nunpuina hmanga chawlh hahdamna hmu tûrin eng thil nge ngai?
16 C.E. 31 ṭhâl lai chuan, Isua’n tûn thlenga khawvêl hriat lâr êm êm zirtîrna thu a sawi a. Tlâng Chunga Thusawi tia koh a ni tlângpui a ni. Chu chu Matthaia bung 5 aṭanga bung 7 thleng leh Luka bung 6-ah ziaka chhinchhiah a ni a, chu chuan a zirtîrna tam tak a khaikhâwm a ni. A zirtîrna dangte chu Chanchin Ṭha ziak hmun dangah i hmu thei ang. A thusawi tam takte chu a taka nunpui harsa hle mah se, a fiah êm êm a ni. Engvângin nge chûng bungte chu ngun tak leh uluk taka i chhiar loh vang ni? A ngaih dânte chu i ngaihtuahna leh i rilru put hmang thununtîr rawh.
17 Dik tak chuan, Isua zirtîrnate chu a chi dang pawha remkhâwm theih a ni a. A zirtîrna pawimawh zual zualte chu thla khat chhûnga nî tin nunpui i tum theih nân i lo remkhâwm ang u. Engtin nge kan tih ang? Awle, thu pawimawhte chu en thuak thuak mai suh. Isua Krista hnêna: “Zirtîrtu ṭha, chatuana nunna channa tûrin engtin nge ka tih ang?” tih zâwttu rorêltu hausa tak kha hre chhuak ang che. Isua’n Pathian Dânin a phût pawimawh deuh deuhte a han sawi chuan chûng zawng zawng chu a zawm vek tawh thuin a chhâng a ni. Mahse, tih ngai dang a nei tih a la inhria a ni. Chutah Isua’n Pathian thu bulte nunpui tûra theihtâwp chhuah tûr leh a zirtîr phusa tak lo ni tûrin a ti ta a. Chutiang thleng thlenga kal thui chu a inhuam lo a ni. (Luka 18:18-23) Chuvângin, tûn laia Isua zirtîrna zir duhte chuan a zirtîrnate pawm leh a taka nunpui a, hrehawmna tihtlêmna inkâr danglamna chu an hriat reng a ṭûl a ni.
18. He thuziak ruala bâwm pêk hi i hman ṭangkai theih dân tûr han sawi teh.
18 Isua zirtîrnate bihchiang a, nunpui ṭan nân, he thuziak ruala pêk bâwma târ lan thu 1-na en ang che. Chu chu Matthaia 5:3-9 chungchâng a ni a. Dik taka sawi chuan, tupawhin chûng chângtea târ lan zilhna thu ṭha tak takte chu hun rei tak chhûng kan ngaihtuah thei ṭheuh vang. Nimahsela, a puma han thlîr hian, rilru put hmang chungchângah eng thu tlûkna nge i neih? Nasa taka hrehawmna hneh chu i duh tak zet a nih chuan, engin nge ṭanpui thei che? Thlarau lam thilte i ngaihtuah zual zêl a, chûng thilte chu i ngaihtuahna i luahtîr deuh deuh chuan, engtin nge i dinhmun a tihṭhat zâwk theih ang? I nunah hian thlarau lam thilte i ngaihtuah nasat zâwk theih nâna ngaih pawimawh loh ngai thil engemaw awmin i hria em? Chutianga thlarau lam thilte i ngaihtuah chuan, tûn apang hian i hlimna a lo pung ang.
19. Hriatthiamna neih belh tûrin eng nge i tih theih?
19 Tûnah chuan, tih theih dang i la nei a. Chûng Bible chângte chu engvângin nge Pathian chhiahhlawh dang, i nupui emaw, i pasal emaw, i chhûngkhat hnaite emaw, a nih loh leh i ṭhiante emaw nêna in sawiho loh vang? (Thufingte 18:24; 20:5) Rorêltu hausa tak chuan kan thusawi lai mêk chu mi dang—Isua—a zâwt tih hre reng ang che. A chhânna chuan hlimna leh chatuan nun a beiseina chu a tipung thei a ni. I chibai bûkpui i titipuite chuan Isua an tluk lo ngei ang; mahse, Isua zirtîrna chungchâng in sawihona chu in hlâwkpui dun dâwn a ni. Chutianga tih thuai chu i tum dâwn nia.
20, 21. Isua zirtîrna zir tûrin eng hun duan nge i zui theih a, engtin nge hma i sâwn dân i hriat theih ang?
20 Tichuan, he thuziak ruala tel bâwm, “Nangmah Ṭanpui Tûr Che Zirtîrnate” tih chu en leh la. Hêng zirtîrnate hi nî tin zirtîrna pakhat tal i ngaihtuah theih nâna remkhâwm a ni. A châng târ lana Isua thusawite chu chhiar hmasa phawt la. Tichuan, a thute chu ngaihtuah la. I nunpui theih dân tûr ngaihtuah bawk rawh. Chûng chu i zawm tawh diama i inhriat chuan, chu Pathian zirtîrna zâwm tûra i tih theih dangte ngaihtuah leh ang che. Chu zirtîrna chu chu mi nî ngeia zawm tum ngar ngar ang che. Hre thiam tûr emaw, i nunpui dân tûr emawah harsatna i neih chuan, ni khat dang hun la leh ang che. Nimahsela, a danga i kai leh hmain i nâl zaih kher a ngai lo tih erawh i hre dâwn nia. Tichuan, a tûkah chuan zirtîrna dang i zir leh thei ang. Tichuan, chawlhkâr tâwpah chuan, Isua zirtîrna pali emaw, panga emaw zawm i tumnaa i hlawhtlin dân i inennawn thei ang. A kâr hnihna chuan a ni têlin a belhchhah zêl ang. Zirtîrna ṭhenkhat chu i nunpui zo lo va i hria a nih pawhin, lunghnual mai suh. Kristian apiangin chutiang chu an tawng vek dâwn a ni. (2 Chronicles 6:36; Sâm 130:3; Thuhriltu 7:20; Jakoba 3:8) A kâr thumna leh linaah pawh chûng zirtîrna chu nunpui tum zêl ang che.
21 Thla hnih khat vêl hnuah chuan thu pawimawh 31-te chu i en chhuak zo vek mai thei a. Chûng chuan nangmahah engtin nge hna a thawh ang? I hlim phah sawt emaw, i hahdam phah sawt emaw lo’ng maw? Hma i sâwn tlêm hle a nih pawhin, i hrehawm lo deuh vang a, a nih loh leh hrehawmna i hmachhawn thei zâwk ang a, chhunzawm zêl dân pawh i hre dâwn a ni. Heta ziak chhuah loh Isua zirtîrna dang ṭha tak tak a tam mai tih theihnghilh lo la. Engvângin nge chûng zînga ṭhenkhatte chu zawng chhuak a, nunpui i tum loh vang?—Philippi 3:16.
22. Isua thu zirtîrte zuina chuan eng nge a rah chhuah ang a, eng thu dangin nge kan zir phû?
22 Isua nghâwngkawl chu rihna nei lo tawp ni lo mah se, bah a nuam tak zet a ni tih i hre thei ang. A zirtîrna leh a zirtîr nihna phur chu a zâng a. Kum 60 chuang thiltawn a neih hnuah tirhkoh Johana, Isua ṭhian duh tak chuan hei hi a pawm thlap a ni: “Pathian kan hmangaihna chu hei hi a ni, a thupêkte kan zawm hi; a thupêkte chu a khirh si lo va,” tih hi. (1 Johana 5:3) Chutiang rin tâwkna chu nang pawhin i nei ve thei a ni. Isua zirtîrnate chu i nunpui tam poh leh tûn laia mi tam takte nun tihrehawmtu chuan a tilungngai ve lo sawt ang che. Hrehawmna ata engemaw chen chhuahna chu i hmu tih i hre mai ang. (Sâm 34:8) Mahse, Isua nghâwngkawl bah nuam tak chungchâng thu dang hriat ngai i la nei cheu mai. Isua chuan “thuhnuairawlh leh rilrua inngaitlâwm tak” a nih thu a sawi bawk a ni. Chu chu engtin nge Isua hnên aṭanga kan zirna leh amah kan entawnna nên a inmil? Thuziak dawt lehah he mi chungchâng hi kan ngaihtuah ang.—Matthaia 11:29. (w01 12/15)
Eng Nge I Chhânna?
• Engvângin nge nasa taka hrehawmna ata chhuahna kan zawnnaah Isua kan en ang?
• Eng nge nghâwngkawlin a entîr a, engvâng nge?
• Engvângin nge Isua’n a nghâwngkawl bât tûra mite a sâwm?
• Engtin nge thlarau lama chawlh hahdamna chu i ta a nih theih?
[Phêk 22-naa thu lâk chhuah]
Kum 2002 chhûnga Jehova Thuhretute kum châng tûr chu: “Ka hnênah lo kal ula, keiman ka chawlhtîr ang che u,” tih a ni ang.—Matthaia 11:28.
[Phêk 20, 21-naa bâwm/milem]
Nangmah Ṭanpuitu Tûr Che Zirtîrnate
Matthaia bung 5 aṭanga bung 7 chhûngah hian eng thu ṭhate nge i hmuh theih? Hêng bungahte hian Galili tlânga Zirtîr Thiam, Isua zirtîrnate a awm a ni. A hnuaia Bible châng târ lante hi nangma Bible-ah ngei chhiar la, zawhnate hi inzâwt ang che.
1. 5:3-9 Hei hian kan rilru put hmang tlângpui chungchângah eng nge min hrilh? Hlimna nasa lehzual nei tûrin eng nge ka tih ang? Engtin nge ka thlarau lam mamawhte ka ngaihven lehzual theih ang?
2. 5:25, 26 Mi tam takte neih inhnial duhna rilru entawn aiin eng tih nge ṭha zâwk?—Luka 12:58, 59.
3. 5:27-30 Isua thusawi chuan mipat hmeichhiatna lam ngaihtuahna chungchângah eng nge a sawi uar? Engtin nge chutiang ka pumpelhna chuan ka hlimna leh rilru thlamuanna a belhchhah dâwn?
4. 5:38-42 Engvângin nge tûn lai khawvêl mite laka hluar êm êm mahni invaivungna chu pumpelh ka tum hrâm hrâm ang?
5. 5:43-48 Engtin nge ka hmêlma nia ka ngaih mai theihte nêna inhmêlhriatna aṭangin hlâwkna ka hmuh ang? Chu chuan rilru enghelhna tihbo emaw, tihtlêm emaw nân eng nge a tih dâwn?
6. 6:14, 15 Mi dang ngaihdam theih loh châng ka neih chuan, îtsîkna emaw, huatna emaw chu a chhan bul a ni em? A nih chuan, engtin nge ka tihdanglam theih ang?
7. 6:16-18 Chhûng lama ka nihphung aiin ka pawn lam lan dân ngaih pawimawh zâwk duhna ka nei em? Eng zâwk nge ka ngaih pawimawh zâwk ang?
8. 6:19-32 Sum leh pai leh in hmun lo ram ka ngaihtuah lutuk a nih chuan, eng nge a rah chhuah dâwn? Eng chungchâng ngaihtuahnain nge he mi chungchânga inbûk tâwk tûrin min ṭanpui ang?
9. 7:1-5 Mi sawisêl hrât leh sawichhiat hrât tak, mite dik lohna hmuh tum rân maite zînga ka awm hian nuam ka ti em? Engvângin nge chutianga awm ve loh chu ka tân a pawimawh?
10. 7:7-11 Pathian hnêna thil ka dîl hunah tihṭâlh a ṭha a nih chuan, nuna thil dangte chungchângah eng nge ni ve le?—Luka 11:5-13.
11. 7:12 Dân Rangkachak chu ka hre nâ a, mi dangte ka cheibâwl dânah eng anga zingin nge ka hman?
12. 7:24-27 Keima nun kaihruai tûra mawhphurhna ka neih avângin, engtin nge thlipui ang harsatna lo thleng thutte leh tuilian ang buaina min chiahpiahtute hmachhawn thei tûrin ka inbuatsaih theih ang? Engvângin nge hetiang chungchâng hi tûnah ka ngaihtuah ang?—Luka 6:46-49.
Ka ngaihtuah tûr zirtîrna dangte:
13. 8:2, 3 Isua pawhin a lo tih fo angin, engtin nge mi vânduaite hnênah khawngaihna ka lantîr theih ang?
14. 9:9-38 Zahngaihna lantîrna chuan ka nunah eng dinhmun nge a chan a, engtin nge ka lantîr lehzual theih ang?
15. 12:19 Isua chungchâng hrilh lâwkna thu aṭang hian, inhnial buaina pumpelh tumin theihtâwp ka chhuah em?
16. 12:20, 21 Ka ṭawngkam chhuak emaw, chêtzia emawa mi dang ka tihnat lohvin, eng thil ṭha nge ka tih?
17. 12:34-37 Eng chungchâng thu nge ka sawi tam ber? Engvângin nge kan thinlung chhûnga thil awm chu kan ngaih pawimawh ang?
18. 15:4-6 Isua thusawi aṭang hian, tarte hmangaih taka enkawl chungchâng eng nge ka hriat?
19. 19:13-15 Thil tih nâna hun nei thei tûrin eng nge ka mamawh?
20. 20:25-28 Engvângin nge thuneihna chu a neitu hlâwkna tûr chauhva hman a nih chuan, a ṭangkai loh? Engtin nge he mi chungchângah hian Isua ka entawn theih?
Marka ziak aṭanga ngaihtuah tûr dangte:
21. 4:24, 25 Eng nge mi dangte ka cheibâwl dân rah chhuah chu?
22. 9:50 Ṭawngkam ṭha ka hman a, duhawm taka thil ka tih chuan, eng rah ṭha nge a chhuah dâwn?
A tâwp nân, Luka ziak zirtîrna tlêm azâwng:
23. 8:11, 14 Lungkhamna te, hausakna te, leh nawmsipbâwlna te chu ka nun ka luahtîr chuan, eng nghawng nge a neih dâwn?
24. 9:1-6 Isua’n natna tihdam theihna nei mah se, eng thil nge a dah pawimawh zâwk?
25. 9:52-56 Ka thinur hma viau em? Phuba lâk duhna rilru ka pumpelh em?
26. 9:62 Engtin nge Pathian Ram chungchâng hril tûra ka mawhphurhna chu ka thlîr?
27. 10:29-37 Engtin nge mi khawngaihna nei lo ni lo va, ṭhenawm ṭha ka nihzia ka lantîr theih ang?
28. 11:33-36 Mâwlmang taka ka nun zâwk theih nân, eng inthlâk thlengna nge ka siam ngai?
29. 12:15 Eng nge nunna leh sum inlaichînna chu?
30. 14:28-30 Thutlûkna siam nân fîmkhur taka chhût tûra hun ka hman chuan, eng nge ka pumpelh ang a, chu chuan eng hlâwkna nge a thlen ang?
31. 16:10-12 Rinawmna ka vawn chuan eng hlâwkna ka dawn dâwn?
[Phêk 18-naa milem]
Isua nghâwngkawl bât chunga nun chhanhimna hna thawh chu a hahdam thlâk