Kut Rinawm Nghette Phara Ṭawngṭaina
“Mipahovin hmun tinah kut thianghlim [“rinawm nghet,” NW] pharin, thinrim lo leh inhnial lovin ṭawngṭai sela ka duh a ni.”—1 TIMOTHEA 2:8.
1, 2. (a) Jehova mite kaihhnawih ṭawngṭainaah 1 Timothea 2:8 chu enganga hman nge a nih? (b) Tûnah eng nge kan ngaihtuah ang?
JEHOVA chuan a mite chu a chungah rinawm nghet tûrin leh an zînga rinawm nghehna nei tawn tûrin a beisei a ni. Tirhkoh Paula chuan rinawm nghehna chu ṭawngṭaina nên zawmin: “Mipahovin hmun tinah kut thianghlim [“rinawm nghet,” NW] pharin, thinrim lo leh inhnial lovin ṭawngṭai sela ka duh a ni,” tiin, a ziak a. (1 Timothea 2:8) Chiang takin, Paula chuan Kristiante inhmuhkhâwmna ‘hmun tina’ vântlâng ṭawngṭaina chungchâng a sawi a ni. Kohhran inkhâwmnaah Pathian mite aiawhin tu nge ṭawngṭai ang? Pathian lama tih tûr Pathian thu-a ziak zawng zawngte fîmkhur taka titu, mi thianghlim te, mi dik te, mi zahawm te chauhvin chu chu an ti thei ang. (Thuhriltu 12:13, 14) Anni chu Pathian Jehova hnênah inpe pumhlumin, thlarau lam leh nungchang lamah an thianghlim tûr a ni.
2 A bîk takin kohhrana upate chu ‘Kut rinawm nghette phara ṭawngṭai’ tûrte an ni. Isua Krista kal tlanga tih tak zeta an ṭawngṭaina chuan Pathian hnêna an rinawm nghehna a tilang a, thinurna nasa tak leh inhnialnate pumpelh tûrin a ṭanpui bawk. Dik takin, tupawh Kristian kohhran aiawha vântlâng hmaa ṭawngṭai tûra chanvo nei chu thinrimna te, elrelna te, leh Jehova leh a inawpna pâwl laka rinawm ngheh lohna te lak ata a fihlîm tûr a ni. (Jakoba 1:19, 20) Mi dangte aiawha vântlâng hmaa ṭawngṭai tûra chanvo neitute tân Bible lam hawi kaihhruaina dang eng nge awm? Kan chhûngkua leh mimal ṭawngṭainaa kan hman tûr Pathian thu-a thu bul ṭhenkhatte chu eng nge ni?
Ngaihtuah Lâwk Rawh
3, 4. (a) Vântlâng hmaa ṭawngṭai tûr ngaihtuah lâwk chu engvângin nge a hlâwk? (b) Ṭawngṭai rei zâwng chungchâng Pathian Lehkhathu-in eng nge a târ lan?
3 Vântlâng hmaa ṭawngṭai tûra sâwm kan nih chuan, kan dîl tûr ngaihtuah lâwkna chhetê tal kan neih a rinawm a ni. Hetiang tihna hian sei lutuk lo leh buai nuaih lova sawichhuah âwm thil pawimawhte telh thei tûrin min ṭanpui ang. Dik takin, mahnia kan ṭawngṭai pawhin a chhamrîk theih tho va, eng anga sei pawh a ni thei bawk. Isua’n a zirtîr 12-te a thlan hmain zânkhuain a ṭawngṭai a. Nimahsela, a thih hriatrengna bul a ṭan khân, chhang leh wine chunga a ṭawngṭaite chu tâwi fel tak a ni thung. (Marka 14:22-24; Luka 6:12-16) Isua ṭawngṭaina tawitê pawh Pathian tân pawmtlâk vek a ni tih kan hria a ni.
4 Chaw ei hmain chhûngkaw aiawha ṭawngṭaina nei tûrin chanvo nei lo ni ta la. Chutiang ṭawngṭaina chu tawi fel tak a ni thei—mahse, engpawh sawi mah ila, chaw atâna lâwm thu sawina a tel tûr a ni. Kristian inkhâwm ṭan nân emaw, bân nân emaw vântlâng hmaa ṭawngṭai kan nih chuan thu tam tak sawia rei tak ṭawngṭai a ngai lo. Isua’n ‘tlâng bum nâna rei tak ṭawngṭaitu’ lehkhaziaktute chu a dem a ni. (Luka 20:46, 47) Pathian ngaihsaktu chuan chutiang tih chu a duh ngai lo vang. Nimahsela, engemaw châng chuan vântlâng hmaa ṭawngṭaina chu a âwmtâwka sei châng a awm thei a. Entîr nân, inkhâwmpuia bânna ṭawngṭai tûra thlan upa chuan ngaihtuah lâwkna a nei tûr a ni a, thu pawimawh tam tak sawilan a duh mai thei a ni. Chutichung pawhin, chutiang ṭawngṭainate chu a sei lutuk tûr a ni lo.
Zahna Thûk Tak Nêna Pathian Pan
5. (a) Vântlâng hmaa kan ṭawngṭaiin eng nge kan hriat reng tûr? (b) Engvângin nge ngaisâng tak leh zah takin kan ṭawngṭai ang?
5 Vântlâng hmaa kan ṭawngṭaiin, mihringte hnêna thusawi kan ni lo tih kan hre reng tûr a ni a. Keini thil siam misualte chuan Lal Chungnung Jehova hnênah ngenna kan siam a ni zâwk a ni. (Sâm 8:3-5, 9; 73:28) Chuvângin, kan thusawi dân leh kan sawite hmangin amah tihlâwm loh kan hlauhna, hlauhna ṭha kan lantîr tûr a ni. (Thufingte 1:7) Sâm ziaktu Davida chu: “Kei erawh chu, i ngilneihna nasa tak avângin, i inah ka lo lût ang a: Ṭih chung chein i biak in thianghlim lam hawiin chibai ka bûk ṭhîn ang che,” tiin, a zai a ni. (Sâm 5:7) Chutiang ngaih dân kan neih chuan, Jehova Hriatpuitute inkhâwmnaa ṭawngṭai tûra sâwm kan nihin engtin nge kan insawi ang? Awle, mihring lalte hnêna thu kan sawiin, ngaisâng tak leh zah takin kan sawi ngei ang. Jehova, ‘Chatuan Lalber’ hnêna ṭawngṭai kan nih avângin kan ṭawngṭainate chu a zahawmna leh ngaihsânna nasa zâwk nên kan ti tûr a ni lo vem ni? (Thu Puan 15:3) Chuvângin, kan ṭawngṭainaah, ‘Chibai, Jehova,” “Kan hmangaihna kan hlân a che,” anih loh leh, “Hun hlimawm tak hmang ang che” tih ang chi thu sawite hi kan pumpelh ang. Pathian fapa mal neih chhun, Isua Krista chuan hetiang zâwng hian vâna a Pa chu a ko ngai lo tih Pathian Lehkhathu chuan a târ lang a ni.
6. ‘Khawngaihna lalṭhutphah kan panin’ rilrua kan hriat tûr chu eng nge ni?
6 Paula chuan: “Khawngaihna lalṭhutphah chu huai takin i hnaih ang u,” a ti a. (Hebrai 4:16) Isua Krista tlanna inthawinaa kan rinna avângin sual dinhmuna ding nimahila, “huai takin” Jehova kan hnaih thei a ni. (Tirhkohte 10:42, 43; 20:20, 21) Chutichung pawhin, “huai takin” tih hian Pathian nên kan titi tihna a ni lo va; thil zahawm lo tak tak kan sawi tûr tihna a ni hek lo. Vântlâng hmaa kan ṭawngṭainate chuan Jehova tilâwm tûrin, ngaihsânna leh zahna ṭha nêna hlan a ni ngei tûr a ni a, thu puanchhuah nân te, mimal thurâwn pêk nân te, ngaithlatute zilh nân te anga hman chu thil tih âwm lo tak a ni.
Rilru Inngaihtlâwm Taka Ṭawngṭai
7. Jehova biak in hlâna a ṭawngṭainaah Solomona’n engtin nge inngaihtlâwmna a lantîr?
7 Mahniin kan ṭawngṭai emaw, vântlâng hriatin kan ṭawngṭai emaw pawh ni se, Pathian Lehkhathu-a thu bul pawimawh kan hriat reng tûr chu kan ṭawngṭainaah rilru puthmang inngaitlâwm tak lantîr tûr kan ni tih hi a ni. (2 Chronicles 7:13, 14) Lal Solomona’n Jerusalem-a Jehova biak in hlannaa vântlâng hmaa a ṭawngṭainaah a inngaihtlâwmzia a lantîr a. Solomona chuan he leia sak tawh zawng zawng zînga in ropui ber chu a sa zo va. Chutichung pawhin, inngaitlâwm takin: “Pathian chu leiah hian a awm tak meuh ang emaw chu? Ngai teh, vân leh vânte vânah pawh i leng lo a ni a; he ka in sakah hian i va leng lo nasa lehzual âwm êm!” tiin, a ṭawngṭai a ni—1 Lalte 8:27.
8. Vântlâng hmaa ṭawngṭainaa inngaihtlâwmna lantîr dân kawng ṭhenkhatte chu eng nge ni?
8 Solomona angin, vântlâng hmaah mi dangte aiawha kan ṭawngṭaiin, inngaitlâwm tak kan ni tûr a ni. Mi dangte aia ṭha zâwk zâwk anga lan chu kan pumpelh tûr ni mah se, kan aw phawi dân hmangin inngaihtlâwmna kan lantîr thei a ni. Inngaitlâwm tak ṭawngṭainate chu nasa takin a inchâwisâng lo va, a inti veider hek lo. Chutiang inngaitlâwm tak ṭawngṭainate chuan a ṭawngṭaitu-ah ni lovin, Pathian lamah ngaihsakna a la zâwk a ni. (Matthaia 6:5) Ṭawngṭainaa kan thusawite chuan inngaihtlâwmna a lantîr thei bawk. Inngaitlâwm taka kan ṭawngṭai chuan, Pathian chu thil engemaw kan duh zâwng ti tûra phût angin kan lang lo vang. Chutihahnêkin, Jehova chu a duh zâwng nêna inrem taka che tûrin kan ngên zâwk ang. Sâm ziaktuin: “Aw LALPA, khawngaih takin chhandam la: Aw LALPA, khawngaih takin vânneihna rawn tîr ang che,” tia ngenna a siamin rilru put dân dik tak a entîr a ni.—Sâm 118:25; Luka 18:9-14.
Thinlung Taka Ṭawngṭai
9. Matthaia 6:7-ah Isua pêk eng zirtîrna ṭha tak nge hmuh a nih a, chu chu engtin nge a hman theih ang?
9 Vântlâng hma emaw, mimal emawa kan ṭawngṭainaten Jehova tilâwm tûr chuan, thinlung aṭanga lo kal a ni tûr a ni. Tichuan, kan thu sawi ngaihtuahna tel lovin thu ngai kan chham nawn mai mai lo vang. Isua’n Tlâng chunga a Thusawinaah: “In ṭawngṭaiin, Jentailte angin sawi nawn mai mai suh u; an ṭawng tam avângin hriain an ring [ring sual] a ni,” tiin, thurâwn a pe a. Thu danga sawi chuan, Isua’n: “Thu sawi tam lutuk suh u; thuruak ngawt chham suh u,” a ti a ni.—Matthaia 6:7; footnote, NW.
10. Thil pângngai vawi khat aia tam dîl nawn chu engvângin nge thiltih âwm a nih?
10 Dik takin, thu pangngai dîl nawn fo a ngaih hun a awm thei a. Chu chu thil sual a ni lo thei a ni, a chhan chu Isua’n: “Dîl rawh u, tichuan an pe ang che u; zawng rawh u, tichuan in hmu ang; kik rawh u, tichuan an hawnsak ang che u,” a tih avângin. (Matthaia 7:7) Jehova’n tualchhûng thuhrilh rawngbâwlna a tih hlawhtlin avângin Kingdom Hall thar a mamawh a ni mai thei. (Isaia 60:22) Mimalin emaw, Jehova mite inkhâwmnaa vântlâng hmaa ṭawngṭaina neih hun emawah he mamawh sawichhuah fo hi a âwm a ni. Chutianga kan tihin ‘thuruak ngawt kan chham’ a ni lo.
Lâwmna leh Fakna Hre Reng rawh
11. Philippi 4:6, 7 chu mimal leh vântlâng hmaa ṭawngṭainaah enganga hman nge a nih?
11 Mi tam takte chu thil engemaw dîl tûr ringawtin an ṭawngṭai ṭhîn a; mahse, Pathian Jehova kan hmangaihna chuan mimal leh vântlâng hmaa kan ṭawngṭainaah lâwm thu leh fakna hlân tûrin min chêttîr ang. “Engahmah mangang suh u; engkimah ṭawngṭai leh dîlin, lâwmthu hril tel zêlin, in duhnate chu Pathian hnênah hriattîrin awm zâwk rawh se. Tichuan Pathian thlamuanna, rilru rêng rênga hriat sên loh khân, in thinlung leh in ngaihtuahnate chu Krista Isuaah chuan a vênsak ang che u,” tiin, Paula’n a ziak a. (Philippi 4:6, 7) Ni e, kan dîl leh kan ngente mai bâkah, thlarau leh tisa lama a malsâwmnate avângin Jehova hnênah kan lâwmzia kan lantîr bawk tûr a ni. (Thufingte 10:22) Sâm ziaktu chuan: “Pathian hnênah lâwm thu sawi inthawina chu hlân zâwk la; I thutiam pawh Chungnungbera lakah hlen rawh,” tiin, a zai a. (Sâm 50:14) Chu bâkah, Davida ṭawngṭaina hla chuan, “Pathian hming chu hlain ka fak ang a, lâwm thu sawiin amah chu ka chawimawi ang,” tih thu rilru khawih takte a tel a ni. (Sâm 69:30) Mimal leh vântlâng hmaa ṭawngṭainaah chutiang bawk chu kan ti ve lo vang em ni?
12. Sâm 100:4, 5-a thute tûn laiah engangin nge a thlenfamkim a, chuvângin eng atân nge Pathian chu fakin lâwm thu kan hrilh ang?
12 Pathian chungchângah sâm ziaktu chuan: “Lâwm thu sawi chungin a kawngkhârah chuan lût ula, fak chungin a biak in hung chhûng kawtlaiah chuan lût rawh u: a hnênah lâwm thu sawi ula, a hming chu fak rawh u. LALPA chu a ṭha si a; a ngilneihna chu kumkhuain a awm ang a; a rinawmna chu chhuan zawng zawng thlengin a awm ang,” tiin, a zai a ni. (Sâm 100: 4, 5) Tûn laiah, hnam tina mite chu Jehova biak in hung chhûng kawtlaiah chuan an lût mêk a, hemi avângin ani chu fakna leh lâwm thu kan hlân thei a ni. Tualchhûng Kingdom Hall avângin lâwm thu i hrilhin, amah hmangaihtute nêna chu hmuna inkâwmho zat zatna hmangin i ngaihsânzia i lantîr em? Chuta i awm laiin, vâna kan Pa hnêna fakna leh lâwm thu sawina hlate sak nân thinlung takin aw i chhuah em?
Ṭawngṭai Zahpui Ngai Suh
13. Fel lohna avânga tling lo va kan inngaih lai pawhin Jehova hnênah kan ṭawngṭai tûr a ni tih Pathian Lehkhathu entîrna chuan eng nge a târ lan?
13 Fel lohna avânga tling lovah kan inngai a nih chuan, tih tak zeta dîlna nên Pathian lam kan hawi tûr a ni. Juda hovin ram dang mi nupuia neia sual an tihin, Ezra chu a ṭhingṭhi a, a kut rinawm nghette Pathian lama phar chhuakin: “Aw ka Pathian, i lam lo hawi hi ka zak a, ka hmai te a sen ṭâwn ṭâwn a ni, ka Pathian; kan bawhchhiatnate chu min chîmpil khawpin a pung a, kan thiam lohna chuan vân a tawng a. Kan pi leh pute chenin tûn thleng hian kan thiam lo let dêr a ni . . . Tin, kan thiltih sual avâng leh kan thiam lohna nasa tak avânga kan chunga hetiang thil a lo awma, nang kan Pathianin kan bawhchhiatnain a phu aia nêpa min hrem hnua la awm cheute min la nei tih hre reng chung siin, i thupêkte chu kan bawhchhe lehin hêng thil tenawm titute nên hian kan la inneih pawlh cheu dâwn em ni? A bâk rêng awm lo leh pumpelh rêng pawh awm lova min tiboral khawpin kan chungah i thinur hial dâwn lâwm ni? Aw LALPA, Israelte Pathian, nang chu i fel a; a la awm, chhuakte kan ni a, vawiinah keini ang hi, ngai teh, thiam lovin i hmaah kan awm a, he mi avâng hian tumah i hmaa ding thei rêng rêng kan awm lo a ni,” tiin, inngaitlâwmtakin a ṭawngṭai a ni.—Ezra 9:1-15; Deuteronomy 7:3, 4.
14. Ezra hun laia entîr angin, Pathian ngaihdamna dawng tûr chuan eng nge ṭûl?
14 Pathian ngaihdamna dawng tûr chuan, a hnêna inpuanna chu ‘sim hming pu tlâk rah’ leh inchhirna nên a kal kawp tûr a ni. (Luka 3:8; Joba 42:1-6; Isaia 66:2) Ezra hun laiin, inchhirna rilru puthmang chu ram dang nupuite main thil dik lo tidik tûra beihna nên a inkawp a ni. (Ezra 10:44. 2 Korinth 7:8-13, khaikhin rawh.) Thil sual nasa tak atân Pathian ngaihdamna kan zawng a nih chuan, inngaitlâwm taka ṭawngṭaina nên inpuangin leh sim hming pu tlâkin rah i chhuah ang u. Rilru taka simna leh thil dik lo tihdik châkna chuan Kristian upate hnên ata thlarau lam ṭanpuina zawng tûrin min chêttîr ang.—Jakoba 5:13-15.
Ṭawngṭaina Aṭanga Thlamuanna Neih
15. Ṭawngṭaina aṭangin thlamuanna kan hmu thei a ni tih Hani thil tawn hian engtin nge a lantîr?
15 Chhan engemaw vânga kan thinlung tihnat a nihin, ṭawngṭainaah thlamuanna kan hmu thei a ni. (Sâm 51:17; Thufingte 15:13) Mi rinawm Hani chuan chutiangin a ti a. Ani chu Israel rama chhungkaw rual lar laia mi a ni a; mahse, ani chuan fa a nei lo. A pasal Elkana chuan, Hani’n fa a neih theih loh avânga deusawhtu, a nupui dang Penini lakah fapa leh fanute a nei a. Hani chu tih tak zetin a ṭawngṭai a; tin, fapaa malsâwm a nih phâwt chuan ‘a dam chhûng zawng zawng chu Jehova hnênah pê tûrin,’ thu a tiam a ni. A ṭawngṭaina avâng leh Puithiam Lal Elia ṭawngkam avângin Hani chuan “Lungngai hmêl a pu ta lo va.” Hani chuan fapa a nei a, a hmingah Samuela a sâ a. A hnuah, Jehova biak ina rawngbâwl tûrin a dah ta a ni. (1 Samuela 1:9-28) Pathianin a laka a lantîr ngilneihna avângin lâwm takin—tlukpui nei lo anga Jehova chawimawi—lâwm thu sawi ṭawngṭaina a hlân a ni. (1 Samuela 2:1-10) Hani angin, Pathianin a duh zâwng mil dîlna zawng zawng a chhâng a ni tih rinna neiin, ṭawngṭaina aṭangin thlamuanna kan hmu thei a ni. Kan thinlung a hnêna kan leihbuakin kan rit phurh la kiangin emaw, tûar thei tûrin emawa min ṭanpui dâwn avângin ‘lungngai hmêl i pu tawh lo’ vang u.—Sâm 55:22.
16. Jakoba chungchângin a târ lan angin, hlau tak emaw, lungngai tak emawa kan awm laiin engvângin nge kan ṭawngṭai ang?
16 Dinhmunin hlauhna, rilru natna, a nih loh leh lungngaihna a awmtîr chuan, ṭawngṭainaah thlamuanna hmu tûrin Pathian lam i hawi hmaih lo vang u. (Sâm 55:1-4) Jakoba chuan a hmêlma lo ni ta a unaupa Esauva a tawh dâwn ṭumin a hlau hle a. Chuti chung pawhin, Jakoba chuan: “Aw, ka pu Abrahama Pathian, ka pa Isaaka Pathian, aw LALPA, ‘I ram lamah leh i laichînte hnênah haw leh tawh rawh, tichuan ka tiṭha ang che,’ mi titu, i chhiahhlawh chunga khawngaihna zawng zawng i lantîr leh thutak zawng zawng i lantîr zîngahte hian, a tênau ber pawh hmu tlâk ka ni lo ve; he Jordan lui hi ka tiang nên chauh ka kân a; tûnah zawng pâwl hnih zet ka lo nih tâk hi. Khawngaih takin ka u kut ata, Esauva kut ata ngei chu, mi chhanhim ang che: nunau chawpa mi rawn thah ka hlau si a. Nangin, ‘Ka ti ṭha ngei ngei ang chia, i thlahte chu tuifinriata ṭiau vaivut chhiar sên loh khawp hiala a tam angin ka siam ang e’ i ti a,” tiin, a ṭawngṭai a ni. (Genesis 32:9-12) Esauva chuan Jakoba leh a ṭhuihhruaite chu a bei ta lo va. Chutichuan, Jehova’n Jakoba chu chumi ṭum chuan a “tiṭha” a ni.
17. Sâm 119:52 hre reng chungin, fiahna nasa tak kan tawh laiin ṭawngṭainain engtin nge min thlamuan ang?
17 Dîlna kan neih laiin, Pathian Thu-in a sawite hriatchhuah lehna hmangin thlamuan kan ni thei a. Fakna hla sei ber—rimawi nêna kawp theih fakna hla mawi tak—chu Lal Fapa Hezekia sak a ni mai thei a, ani chu: “Aw LALPA, hmasânga i rorêlte chu ka hre reng a, ka thlamuang ṭhîn,” tiin, a zai a ni. (Sâm 119:52) Fiahna nasa tak kan tawh laia inngaitlâwm taka ṭawngṭaiin, vâna kan Pa kan tilâwm a ni tih thlamuan thlâk tak thutiam awmtîr thei kawng ûm tûra min ṭanpui theitu Bible thu bul emaw, dân emaw kan hre chhuak thei ang.
Ṭawngṭai Fan Fan Mi Rinawmte
18. ‘Mi rinawm nghet tupawhin Pathian hnênah an ṭawngṭai ang’ tih engvânga sawi theih nge a nih?
18 Pathian Jehova laka rinawm nghet apiangte chu an “ṭawngṭai fan fan” ang. (Rom 12:12) Davida’n Bath-sebi laka thil sual a tih hnu a phuah ni âwm tak Sâm 32-naah chuan ngaihdam a dîl hmaih avânga a tuar natzia leh inlamlêtna leh Pathian hnêna sual inpuannain a thlen inchhâwk zângkhaina chungchâng a ziak a ni. Davida chuan: “Chuvâng chuan, [Jehova ngaihdamna chu inchhir tak takte tân a hmuh theih avângin] Pathian ngaihsak mi [“rinawm nghet,” NW] tinin zawn hmuh awla i awm laiin i hnênah ṭawngṭai ṭheuh rawh se,” tiin, a lo zai a ni.—Sâm 32:6.
19. Engvângin nge kut rinawm nghette pharin kan ṭawngṭai ang?
19 Pathian Jehova nêna inlaichînna kan ngainâ a nih chuan, Isua tlanna inthawina zârah a zahngaihna kan dîl ang. Rinnain, a hun taka ṭanpuina leh zahngaihna kan hmuh theih nân khawngaihna lalṭhutphah chu huai takin kan pan thei a ni. (Hebrai 4:16) Nimahsela, ṭawngṭaina tûr chhan tam tak a awm a ni! Chutichuan thinlung taka fakna thu leh lâwm thu Pathian hnêna hlân fovin—‘bâng lovin i ṭawngṭai’ ang u. (1 Thessalonika 5:17) Chhûn leh zânin, kut rinawm nghette pharin i ṭawngṭai ang u.
Engtin Nge I Chhan Ang?
◻ Vântlâng hmaa ṭawngṭai tûra ngaihtuah lâwkna chuan eng hlâwkna nge a neih?
◻ Engvângin nge ngaisâng tak leh zah takin kan ṭawngṭai ang?
◻ Kan ṭawngṭaiin engang rilru puthmang nge kan lantîr ang?
◻ Kan ṭawngṭaiin, fakna leh lâwm thu engvângin nge kan hriat reng ang?
◻ Ṭawngṭaina aṭangin thlamuanna kan hmu thei tih Bible-in engtin nge a lantîr?
[Phêk 17-naa milem]
Lal Solomona’n Jehova biak in hlannaa vântlâng hmaa a ṭawngṭainaah a inngaihtlâwmzia a lantîr
[Phêk 18-naa milem]
Hani ang bawkin, ṭawngṭaina aṭangin thlamuanna i nei thei