Toj tkyaqil qanqʼibʼile o tzʼel qiʼne tbʼanel xnaqʼtzbʼil tiʼj Jehová

KYAJ KYQʼOʼN NMANE JUN TBʼANEL TECHEL NWITZE

Atztoq in che anqʼin nmane toj Italia pero kyoj mankbʼil xjaw te abʼqʼi 1950 i ex anqʼil atz Canadá toj jun tal tnam tok tbʼi te Kindersley, toj tnam te Saskatchewan. Tej tikʼ ambʼil xi tzyet tuʼn kyxnaqʼtzan nmane tiʼj Biblia ex ok jlu te mas nim toklen toj qanqʼibʼile. Naʼnx wuʼne tej kʼwalxtoq qine kukxtoq in qo predikarine junx tukʼil nfamiliaye. Tuʼntzunju oʼkx in chin yaqine aj t-xi nqʼamaʼne qa tej qʼiʼntoq ocho abʼqʼi wuʼne ya otoq chin oke te precursor auxiliar.

Maske mintiʼtoq nim kypwaq nmane pero kubʼ kyqʼoʼn jun tbʼanel techel tuʼnju kukx ok tilil kyuʼn tuʼn kyajbʼen te Jehová. Jun techel, ok jun asamblea internacional toj abʼqʼi 1963 toj Pasadena atz California, Estados Unidos ex kyajtoq nmane tuʼn kyxiʼ, tuʼntzunju xi kykʼayin junjun tiʼchaq attoq kye. Ex toj abʼqʼi 1972 o xiʼye anqʼil toj tnam Trail ex xi tiʼn chʼixme once or tuʼn qpone toj lugar lu, tuʼntzun qpakbʼaʼne kye xjal in che yolin tiʼj yol italiano. In naqʼunantoq nmane te bʼinchal limpieza. Ex tuʼnju tajtoq nmane tuʼn tajbʼen mas te Jehová, mintiʼ tzaj tkʼamoʼn aqʼuntl jatumel jakutoq tzaj chjoʼn mas.

In xi nqʼoʼne chjonte tiʼj tbʼanel techel kyaj kyqʼoʼn nmane qwitze kyukʼil oxe wermane. Nim onin techel wiʼje tuʼn kukx wajbʼene te Jehová ex kyaj kyxnaqʼtzaʼn jun tiʼ weʼye aju kukx ktzajel nnaʼne toj tkyaqil wanqʼibʼile: Qa ma kubʼ nqʼoʼne tkawbʼil Jehová tnejel toj wanqʼibʼile, kukx kxqʼuqil Jehová wiʼje (Mat. 6:33).

XI TZYET TUʼN WAJBʼENE TOJ TYAQIL AMBʼIL

Toj abʼqʼi 1980 in kubʼ mojeʼye tukʼil jun ermana Debbie tbʼi, aju kukx in najbʼentoq te Jehová. Qkabʼile qajtoqe tuʼn qoke te precursor, tuʼntzunju, tej otoq tzikʼ oxe xjaw qkubʼlen mojeʼye xi tzyet tuʼn tok Debbie te precursora. Yajxitl, tej tikʼ jun abʼqʼi o xiʼye toj juntl congregación jatumel kyajtoq erman onbʼil tuʼn kypakbʼan, ax ikx weʼye in noke te precursor.

Tej tikʼ ambʼil tzaj bʼaj qkʼuʼje, tuʼntzunju qajtoqe tuʼn qxiʼye toj juntl lugar. Pero tnejel kubʼ qximane tuʼn qyoline tukʼil ansyan in bʼet kyojele ja te chmabʼil, ex tukʼil tbʼanel yol tzaj tqʼamaʼn jlu qeye: «Ax kyeye at kypaje tuʼnju in nok kyqʼoʼne kywiʼye kyiʼj tiʼchaq kwest in nela toj kywitze. Pero qa ma che ximane kyiʼj qe tiʼchaq tbʼanel ex kygane, kʼonil jlu kyiʼje». Atzun consej lu qajtoqe tuʼn tok qbʼiʼne (Sal. 141:5). Ok tilil quʼne tuʼn t-xi qbʼiʼne qe consej lu ex el qnikʼe tiʼj qa attoq tbʼanel tiʼchaq tuʼn qtzalaje tiʼj. El qnikʼe tiʼj qa ateʼ junjun erman toj congregación in nok tilil kyuʼn tuʼn kyajbʼen te Jehová, ik tzeʼn qe kʼwal ex qe ermana nya Testigo kychmil. El qine jun tbʼanel techel kyiʼj, tuʼnju onin qiʼje tuʼn tok qqʼoʼne qwiʼye kyiʼj tbʼanel tiʼchaq ex tuʼn tok qeʼ qkʼuʼje tiʼj qa a Jehová kxel bʼinchante kyiʼj tiʼchaq kwest toj ambʼil mas bʼaʼn (Miq. 7:7). Kubʼ qnaʼne tzalajbʼil juntl maj ex tbʼanel ela tkyaqil.

Tej qxiʼye tnejel maj toj xnaqʼtzbʼil kye precursor, kyaje erman tzaj qʼonte xnaqʼtzbʼil qeye, oxe kyxol erman lu otoq che ajbʼen kyoj junjuntl lugar. Tzaj kyyekʼin qe foto ex e ok ten yolin tiʼjju otoq che ok weʼ twitz ex kyiʼj tbʼanel tiʼchaq. Aʼyeju tbʼanel techel lu, onin qiʼje tuʼn qoke te misionero. Tuʼntzunju, ok tilil quʼne tuʼn tjapun twi qmetaye lu.

Qajtoqe tuʼn tjapun twi qmetaye, tuʼntzunju, toj 1984 o etze toj Columbia Británica tuʼn qxiʼye atz Quebec, ex xi tiʼn chʼixme kabʼe qʼij tuʼn qpone toj lugar lu. Toj tnam lu in che yolintoq xjal toj yol francés, tuʼntzunju xi tzyet qxnaqʼtzane tiʼj yol lu ex tuʼn qnaqʼete tiʼj kyanqʼibʼil. Ax ikx kwesttoq tuʼn tkanet qpwaqe, pero tzaj tqʼoʼn jun xjal permis qeye tuʼn t-xi qine papa kyaj sobrarin toj tawal ex oʼkx jlu xi qwaʼne. Xi tjyoʼn Debbie nimku tumel tuʼn tbʼaj tkosinarin papa tuʼn t-xi qwaʼne. Maske ok weʼye twitz nim nya bʼaʼn kukx ok tilil quʼne tuʼn qtzalaje. Ax ikx el qnikʼe tiʼj qa xqʼuqin Jehová qiʼje (Sal. 64:10).

Jun qʼij, oktz jun llamada qiʼje tuʼn qxiʼye toj Betel te Canadá. Tej tok qbʼiʼne jlu kubʼ qnaʼne nim tzalajbʼil pero ax ikx tzaj nim qbʼise tuʼnju otoq txi qsamaʼne jun solicitud tuʼn qxiʼye toj Xnaqʼtzbʼil te Galaad, pero xi qkʼamoʼne txokbʼil tuʼn qxiʼye toj Betel. Tej qpone toj Betel xi qqanine jun xjel te ermano Kenneth Little, jun kyxol erman at toj Kʼloj ansyan toj Ninja qʼil twitz aqʼuntl: «¿Tiʼ kbʼantel quʼne qa ma tzaj qʼoʼn txokbʼil qeye tuʼn qxiʼye toj Galaad?». Tzaj ttzaqʼweʼn ermano jlu: «Kʼokel qkeʼyin tiʼ kbʼantel quʼn qa ma tzaj qʼoʼn txokbʼil kyeye».

Tej tikʼ jun seman pon txokbʼil qiʼje tuʼn qxiʼye toj Galaad. Iltoq tiʼj tuʼn tkubʼ qximen tiʼ kbʼantel quʼne. Tqʼama ermano Little jlu qeye: «At qʼij jakulo kubʼ kyximane qa mas bʼan nokwitlo tzaj kykʼamoʼne juntl txokbʼil, pero noq alkyexku txokbʼil kyxel kykʼamoʼne, ktzajel tkʼiwlaʼn Jehová». Xi qkʼamoʼne txokbʼil tuʼn qxiʼye toj Galaad ex tej tikʼ ambʼil el qnikʼe tiʼj qa ax tok aju tqʼama ermano Little. Ax qe yol lu o tzʼajbʼen quʼne tuʼn qonine kyiʼj erman o tzaj qʼoʼn nim txokbʼil kye tuʼn kyajbʼen te Jehová toj junxichaq tten.

TEJ QOKE TE MISIONERO

Kubʼ qnaʼne nim tzalajbʼil tej qtene toj xnaqʼtzbʼil 83 te Galaad junx kyukʼil 22 erman, aju xi tzyet toj abril te 1987 atz Brooklyn, Nueva York. Ex a ermano Ulysses Glass ex Jack Redford tzaj qʼonte xnaqʼtzbʼil qeye. Mintiʼ qnaʼye tej tikʼ jweʼ xjaw. Kubʼaj xnaqʼtzbʼil lu toj 6 te septiembre te 1987 ex o xi samaʼne atz Haití junx tukʼil John ex Marie Goode.

Atxix toj 1962, tej kyetz lajoʼn erman toj tnam Haití, aqoʼye tnejel misionero te Galaad o xi samaʼne tuʼn qpone toj lugar lu. Tej otoq tzikʼ oxe seman tbʼajlen xnaqʼtzbʼil, xi tzyet tuʼn qajbʼene toj jun congregación jatumel oʼkx attoq 35 pakbʼal aju attoq t-xol montaña. Tuʼnju tzmatoq kuʼxun qoʼye mintiʼ ojtzqiʼntoq nim tiʼchaq quʼne ex qjunalxtoqe in qo anqʼine toj jun ja kye misionero. Ax ikx nya nimtoq tiʼchaq at kye xjal te Haití ex ateʼ junjun kye mibʼan uʼj kyuʼn. Akux in qo anqʼintoqe toj lugar lu, e ok ten xjal qʼojil kyxolx noq tuʼn kypaj político, kyajtoq tuʼn tkubʼ kychʼexpun aj kawil, e ok ten manifestaril ex e tzaj nim huracán.

El qkanoʼne tbʼanel techel kyiʼj erman te Haití tuʼnju ikʼx nim nya bʼaʼn kyuʼn ex kukxtoq in che tzalaj. Maske kwesttoq kyanqʼibʼil, kukx ok tilil kyuʼn tuʼn tkubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil tiʼj Jehová ex tuʼn kypakbʼan. Jun techel, mibʼantoq uʼjin jun ermana pero otoq kyaj 150 texto toj twiʼ. Tuʼntzunju tkyaqilju ok qqʼoʼne qwitze tiʼj, onin qiʼje tuʼn t-xi qqʼamaʼne kye xjal qa kʼelel tiʼn Tkawbʼil Jehová tkyaqil nya bʼaʼn in tzajtoq kyiʼj. Ax ikx kubʼ qnaʼne nim tzalajbʼil tej tok qkeʼyine qe xjal xi qqʼoʼne xnaqʼtzbʼil kye tiʼj Biblia tej kyok te precursor regular, precursor especial ex te ansyan.

Toj Haití ok wojtzqiʼne jun kuʼxun misionero mormón, Trevor tbʼi ex nim maj o yoline tiʼj Biblia tukʼil. Tej tikʼ ambʼil tzaj tsamaʼn Trevor jun carta weʼye ex tqʼama jlu: «Ok chin bautisarile toj asamblea chʼix tok. Waje tuʼn nmeltzʼaje atz Haití ex tuʼn woke te precursor especial toj ax lugar jatumel in najbʼene te misionero mormón». Ex atzun jlu bʼaj, ajbʼen Trevor nim ambʼil atz Haití junx tukʼil t-xuʼjil.

O XIʼYE AJBʼEL EUROPA EX YAJXITL ÁFRICA

Tej tikʼ ambʼil o xi samaʼne tuʼn qajbʼene Europa, jatumel ya in xi qʼoʼntoq ambʼil kye erman tuʼn kyajbʼen te Jehová juntl maj. Toj abʼqʼi 1992 o xiʼye anqʼil atz Liubliana, Eslovenia. Nqayin tiʼj lugar jatumel e jaw chʼiy nmane tej naʼmxtoq kyxiʼ anqʼil atz Italia. In noktoq qʼoj toj lugar Yugoslavia tbʼi toj ambʼil aju. Ex toj tkyaqil lugar lu a qe erman te sucursal te Viena, Austria ex te Zagreb, Croacia ex Belgrado, Serbia in noktoq kyqʼoʼn kywitz tiʼj tkyaqil aqʼuntl in bʼant toj ttnam Jehová. Atzun jaʼlo ya at Betel toj teyele junjun lugar lu.

Iltoq tiʼj tuʼn qyoline toj juntl yol ex tuʼn qnaqʼete toj lugar lu. Tzaj kyqʼamaʼn qe xjal in che yolin Esloveno jlu qeye: «Kwest aju yol lu». Ax tok aju tzaj kyqʼamaʼn, tuʼnju kwest o bʼant qyoline tiʼj yol lu. Ok qqʼoʼne qwitze tiʼj tzeʼn ok tilil kyuʼn erman tuʼn kyajbʼen te Jehová, ax ikx tiʼj tbʼanel kymod kubʼ kyyekʼin tej tbʼant junjun chʼixpubʼil tuʼn ttnam Jehová. El qnikʼe tiʼj tzeʼn e tzaj kʼiwlaʼn tuʼn Jehová, onin kyiʼj tukʼil kʼujlabʼil ex toj ambʼil mas bʼaʼn. El qnikʼe kyiʼj akʼaj tiʼchaq tej qtene Eslovenia, pero ax ikx onin qiʼje aju otoq tzʼel qnikʼe tiʼj kyoj junjuntl lugar.

Pero kukx chʼexpaj qanqʼibʼile, tuʼnju toj abʼqʼi 2000 o xi samaʼne toj Costa de Marfil atz África Occidental. Pero toj noviembre te 2002 ok jun qʼoj toj lugar lu ex iltoq tiʼj tuʼn qetze toj qjaye ex tuʼn qxiʼye toj Sierra Leona, jatumel tzmatoq in kubʼaj jun qʼoj aju ten 11 abʼqʼi. Tzaj nim qbʼise tej qetze toj Costa de Marfil, pero nim onin qiʼje tkyaqil aju otoq tzikʼ toj qanqʼibʼile tuʼn kukx qtzalaje.

Nimxix onin qiʼje tej tok qqʼoʼne qwitze tiʼj qa toj lugar lu attoq nim xjal kyaj tuʼn tok kybʼiʼn tbʼanel tqanil. Ax ikx onin qiʼje aju kykʼujlabʼil erman kubʼ kyyekʼin qiʼje, maske otoq tzikʼx nim qʼoj kyuʼn. Kyajtoq tuʼn kyonin qiʼje maske mintiʼtoq nim tiʼchaq at kye. Jun techel, tajtoq jun ermana tuʼn t-xi toyin junjun xbʼalun te Debbie. Tukʼil tbʼanel yol xi tqʼamaʼn Debbie qa mlay txi tresivirin, pero xi tqʼamaʼn ermana jlu te: «O che onin erman te junjuntl lugar qiʼje tej qok weʼye twitz qʼoj, ax ikx qeye qaje tuʼn qonine kyiʼje». Tuʼntzunju ok tilil quʼne tuʼn tel qkanoʼne tiʼj tbʼanel techel kubʼ kyqʼoʼn erman.

Tej tikʼ ambʼil o meltzʼaje toj Costa de Marfil, pero toj lugar lu xi tzyet qʼoj juntl maj noq tuʼn kypaj aj kawil. Tuʼntzunju toj noviembre te 2004 o ex qʼiʼne toj helicóptero ex oʼkx bʼant tuʼn t-xi qiʼne kabʼe maleta te 22 libra talil. Atz o qo kyaj tane twitz txʼotxʼ toj jun ja jatumel ateʼ soldad ex toj juntl qʼij o qox qʼiʼne toj avión tuʼn qpone atz Suiza. Ex chʼixtoq tpon las 12 te qonikʼen tej qpone toj sucursal. Kubʼ qnaʼne nim tzalajbʼil tej tok qkeʼyin qe erman te Kʼloj ansyan toj Ninja qʼil twitz aqʼuntl ex qe erman te qʼol Xnaqʼtzbʼil kye Onil kye ansyan junx tukʼil kyxuʼjil in che ayontoq qiʼje tukʼil qwaye ex tukʼil nim chocolate.

O xi samaʼne noq chʼin ambʼil toj Ghana ex tej tbʼaj qʼoj o qo meltzʼaje juntl maj toj Costa de Marfil. Nim onin kʼujlabʼil kubʼ kyyekʼin erman qiʼje tej qetze nim maj toj qjaye ex tej qxiʼye ajbʼel toj junjuntl lugar. Qkabʼile o kubʼ qximane tukʼil Debbie tuʼn miʼn tikʼ tnaʼl quʼne aju kʼujlabʼil in kubʼ kyyekʼin erman toj ttnam Jehová. Ex nim xnaqʼtzbʼil o tzʼel qiʼne tiʼj tkyaqil nya bʼaʼn o qo ok weʼye twitz tuʼn kukx qajbʼene te Jehová.

TZAJ QʼOʼN JUNTL QOKLENE

Pon juntl txokbʼil qiʼje tuʼn qxiʼye ajbʼel toj Asia occidental atz Oriente Medio toj abʼqʼi 2006. Ex juntl maj o ok weʼye twitz junjun nya bʼaʼn, ik tzeʼn tuʼn qxnaqʼtzaʼne tiʼj juntl yol ex tuʼn qnaqʼete toj lugar. Tej qpone toj lugar lu, attoq nim qʼoj kyxol xjal tuʼn kypaj aj kawil ex nya ax tok okslabʼil. Pero nim o jaw tzalaje tej tok qkeʼyine qe erman in che yolin toj nimku yol kyoj congregación ex tiʼj mujbʼabʼil attoq kyxolx noq tuʼnju in che ok lepeʼ tiʼj kawbʼil in tzaj qʼoʼn toj ttnam Jehová. O jaw labʼine tej tok qqʼoʼne qwitze tiʼj qa in che tzalajtoq erman maske in che el ikʼun kyuʼn kyfamilia, kyuʼn kyukʼil toj escuela, toj aqʼuntl ex kyuʼn vesin.

Toj abʼqʼi 2012 ok qchmon qibʼe toj jun asamblea aju ok toj Tel Aviv atz Israel. Ex atztoq tnejel maj ok kychmon kyibʼ erman toj lugar lu, atxix toj Pentecostés te abʼqʼi 33.

Kyoj abʼqʼi lu, o xi samaʼne visitaril kye erman toj jun lugar jatumel mintiʼtoq in xi qʼoʼn ambʼil kye tuʼn kypakbʼan. Xi qine junjun uʼj in che etz tuʼn ttnam Jehová, o exe pakbʼal ex ok qchmon qibʼe kyukʼil erman tuʼn tok asamblea te jun qiʼj. Ex kyoj tkyaqil lugar ateʼtoq soldad pero mintiʼ o tzaj xobʼe, tuʼnju ateʼtoq erman qukʼile ex tzaj kyqʼamaʼn qeye tuʼn tok qkwentin qibʼe.

TEJ QMELTZʼAJE ÁFRICA

Tzaj qʼoʼn juntl txokbʼil qeye toj abʼqʼi 2013 tuʼn qxiʼye ajbʼel toj sucursal te Kinsasa, República Democrática del Congo. Nimaqtoq lugar lu ex tbʼanel keʼyin, pero attoq qʼoj kyxolx xjal ex mebʼayil. Tnejel kubʼ qximane jlu: «Ya ojtzqiʼn quʼn tzeʼn ok qanqʼibʼil África tuʼnju o qo anqʼin toj lugar lu, tuʼntzunju nya kwest kʼelel toj qwitz». Pero ateʼ junjun tiʼchaq mintiʼ ojtzqiʼnxix quʼne, ik tzeʼn tuʼn qviajarine jatumel mintiʼtoq carretera ex puente. Pero ok qqʼoʼne qwiʼye kyiʼj qe tbʼanel tiʼchaq, ik tzeʼn tiʼj tzalajbʼil in kubʼ kynaʼn erman maske nya nim tiʼchaq attoq kye ex kukx in nikʼx kyuʼn. Ax ikx ok qqʼoʼne qwitze tiʼj qa kukx in nok tilil kyuʼn tuʼn kypakbʼan, tuʼn kyxiʼ kyoj chmabʼil ex kyoj asamblea. Ex el qnikʼe tiʼj qa nimtoq xjal in nok kyojtzqiʼn axix tok noq tuʼn onbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová. El qnikʼe tiʼj nim xnaqʼtzbʼil kyoj abʼqʼi tej qtene toj Congo-Kinsasa ex o che kanet nim qamiwe, aʼyeju o che ok ik tzeʼn qfamiliaye.

Tej chʼixtoq tbʼaj abʼqʼi 2017 tzaj qʼoʼn txokbʼil qeye tuʼn qxiʼye toj Betel de Sudáfrica ex tej qpone tzaj qʼoʼn junjun aqʼuntl qeye aju naʼmxtoq qaqʼunane tiʼj. At nim tiʼchaq tuʼn tel qnikʼe tiʼj, pero onin qiʼje aju otoq tzʼel qnikʼe tiʼj toj qajbʼebʼil te Jehová. Ex in kubʼ qnaʼne nim kʼujlabʼil kyiʼj erman kukx o che ajbʼen nim ambʼil te Jehová. Ax ikx nim in qo jaw labʼine aj tok qqʼoʼne qwitze tiʼj kʼujlabʼil at kyxol erman ateʼ toj Betel maske tzajniqe kyoj junxichaq lugar ex junxichaq kyyajil. Ex in che tzaj kʼiwlaʼn tuʼn Jehová tuʼnju in nok tilil kyuʼn tuʼn tjapun tkawbʼil kyuʼn ex tuʼn tten tbʼanel kymod.

O tzaj qkʼamoʼne nim txokbʼil junx tukʼil Debbie kyoj nimku abʼqʼi, o qo naqʼete kyoj nimku lugar ex qo xnaqʼtzane kyiʼj nimku yol. Maske o qo ok weʼye twitz nimku nya bʼaʼn, o tzʼajbʼen ttnam Jehová tuʼn tuʼn tkubʼ tyekʼin qa kʼujlaʼn qoʼye tuʼn (Sal. 144:2). Tkyaqil qe tiʼchaq o qo ok weʼye twitz, o tzʼonin qiʼje tuʼn kukx qtene tzʼaqli twitz Jehová.

In xi nqʼoʼne nim chjonte tiʼj xnaqʼtzbʼil tzaj kyqʼoʼn nmane weʼye, tiʼj onbʼil tzaj tqʼoʼn nxuʼjile Debbie ex tiʼj tbʼanel techel kubʼ kyqʼoʼn erman. Akux in qo ximane tiʼjju kbʼantel quʼne toj ambʼil tzul, kukx kxel qnimane xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová, aju Tbʼanel aj Xnaqʼtzal.