Biñanda bya Kupangesa mu Mukanda wa Biwano wa Buyoye Bwetu Baka-Kilistu na Cipangi Cetu
DECEMBER 7-13
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | VALEVI 10-11
“Zemeni Manene Yehova Kutubakana Baka-naanga Yeni”
(Valevi 10:1, 2) Bana ba Alone, Nandabe, na Abihu, umo na umo wambatele cikango cendi cibakabweke tuhya, co bakeleho manungu a tuhya, co bakele insense hakamwa ya tuhya, co batwalele kuli Shukulu Kalunga. Oloni tuje tuhya kutwapwile twa kujela, omwo Shukulu Kalunga kabashikile kulinga ngacije. 2 Haje bene Shukulu Kalunga watumine tuhya, twabenyekele na kubatsiila kuje bene ku mesho a Shukulu Kalunga.
it-1 1174
Bije Kubatabesele
Tuhya na Insense Bije Kubatabesele. Lijwi lya Cihebelu lya zar nambe lya za·rahʹ lilumbununa cuma cije kubazibuka banu. Eli lijwi likelyo libanapangesa ku mukanda wa Valevi 10:1 mubanendeka bya tuhya tubanene bana ba Alone, Nandabe na Abihu tuje kutwapwile twa kujela. Njambi kabashikile ngwendi balinge ngoco. Ngeci, wabatsiile na tuhya. (Lev 10:2; Kul 3:4; 26:61) Co Yehova walekele Alone ngwendi: “Yobe na bana bobe ba banalume kesi mukobele mu mbalaka mwakuliwanena omwo munanu binyu nambe bwala. Nga mulingamo, co mukatsa. Eli likelyo lishiko lya ku myaka yoshe limukanyunga na batekulwila beni boshe ku bisemwa byoshe bya kulutwe. Co munapande kwangununa hakati kebi byakundama kuli Njambi nebi bya kupangesa ngoco, hakati kebi bya kujela nebi bya kujeneka kujela. Co munapande kulongesa banu ba Isalele mashiko oshe awa njinamyanawo hali Mosesa.” (Lev 10:8-11) Cisholoka ngwe Nandabe na Abihu bapendele mukemwo banene tuhya tuje kabashikile Njambi. Hamo tuje tuhya kutwapandele mwafwa ya simbu ibatwanene, mwela kubatwanenenene nambe mubatwanenenemo. Indi hamo insense ibenyekele kuyapwile ya kulinga ha byuma bibanendeka ku Kutuuka 30:34, 35. Nameme bapendele, oloni byuma bibalingile byapwile byabibi.
(Valevi 10:4, 5) Co Mosesa wasanene Mishaele, na Elezafane, bana ba Uziyele inanu ya Alone, wendekele kuli bakebo ngwendi, “Ijeni kuno mwakutundise bibimbi bya bashoniyeni ku Mbalaka ya kujela, mubatwale hanja ya cilombo.” 5 Ngeci bene, bezile, bambatele bibimbi kumo na buzalo bwabyo, co babatwalele hanja ya cilombo, ngwe muje mwabashikile Mosesa.
(Valevi 10:6, 7) Asinoni Mosesa wendekele kuli Alone, na kuli bana bendi, Elyazale, na Itamale ngwendi, “Kesi mulikele kusakula biñambu byeni, co lalo kesi mutabule buzalo bweni mu kumwesa ngeci muli na kulila embwe. Nga yeni mulingamo, co mukatsa, Shukulu Kalunga akalubala na mbunga yoshe. Oloni babushoko bweni Baisalele boshe banabatabesa kulila ha kutsa oku kunalingiwa na tuhya tuje Shukulu Kalunga watumine. 7 Kesi mutunde mu cikolo ca Mbalaka kutewa mukatsa, omwo yeni banamizilika na mazi a kubwaba a Shukulu Kalunga.” Co balingile ngwe muje mwendekele Mosesa.
Kuma Munakobela mu Kuhwima kwa Njambi Ndi?
16 Alone yaya ya Mosesa waliwanene na bukalu bwakama bana bendi babali mubatsile. Acisinganyekeni mwalizibilile mwamwene bana bendi Nandabe na Abihu banatsi mwafwa ya kwana Yehova tuhya tuje kutwapandele. Bisemi babo kubasele kulikwatasana nabo lalo. Oloni kuli bikwabo byabazibisile manene kubabala ku mbunge. Yehova walekele Alone na bana bendi bakwabo ba kulongwa ngwendi: “Kesi mulikele kusakula biñambu byeni, co lalo kesi mutabule buzalo bweni mu kumwesa ngeci muli na kulila embwe. Nga yeni mulingamo, co mukatsa, Shukulu Kalunga akalubala na mbunga yoshe.” (Lev 10:1-6) Bika bitulilongesako? Tunapande kuzema manene Yehova kutubakana baka-naanga yetu baje keti ba kulongwa.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Valevi 10:8-11) Co Shukulu Kalunga wendekele kuli Alone ngwendi, 9 “Yobe na bana bobe ba banalume kesi mukobele mu mbalaka mwakuliwanena omwo munanu binyu nambe bwala. Nga mulingamo, co mukatsa. Eli likelyo lishiko lya ku myaka yoshe limukanyunga na batekulwila beni boshe ku bisemwa byoshe bya kulutwe. 10 Co munapande kwangununa hakati kebi byakundama kuli Njambi nebi bya kupangesa ngoco, hakati kebi bya kujela nebi bya kujeneka kujela. 11 Co munapande kulongesa banu ba Isalele mashiko oshe awa njinamyanawo hali Mosesa.”
w14 11/15 17 ¶18
unapande Kupwa ba Kujela mu Bilinga Byetu Byoshe
18 Nga tushaka kupwa ba kujela, tunapande kusinganyekesesa mwamubwa ha Bisoneka na kulinga byuma byashaka Njambi. Bana ba Alone babali, Nandabe na Abihu batsile mwafwa banene “tuhya tuje kutwapwile twa kujela.” Cisholoka ngwe bapendele. (Lev 10:1, 2) Kutundoho, Njambi walekele Alone byuma bibapandele kulinga. (Lev 10:8-11) Kuma ei ñanda imwesa ngwayo kunwa bwala simbu kanda munu aye ku biwano mulonga ndi? Singanyekeseseni ha byuma ebi: Kutwesi mwisi ya Lishiko lya Mosesa. (Lom 10:4) Co lalo ku mitambela imo, bandolome bakanu bwala bwa kupwamo mubakali byakulya, simbu kanda bakakunguluke. Kutundaho, anukeni ngweni ha Kulya kwa Mwene kwa Mangwezi, kwakele binganja bya binyu biwana. Yesu walekele tupositolo bendi ngwendi banwe binyu, omwo walingile cilika ca kwanuka kutsa kwendi lwa kulibanga. (Mat 26:27) Oloni Mbimbiliya kuitabesa kunwa manene bwala nambe kupenda. (1 Ko 6:10; 1 Ti 3:8) Ngeci, bitakutaku bya Baka-Kilistu babangi kubyesi kubatabesa kunwa bwala nambe bwabundondo simbu kanda balinge cipangi coshe-coshe ca Njambi. Keti twibale ngwetu byuma byaliseza-seza kwesekesa na lifuti. Nameme ngoco, cuma ca seho kuli Baka-Kilistu cinapu ‘kwangununa hakati kebi bya kujela nebi bya kujeneka kujela’ mangana bapwe ba kujela kuli Njambi mu bilinga byabo.
(Valevi 11:8) Kesi mulye tusitu aba nambe kukwata ha mitunu yabo ya kutsa embwe, bakebo kesi ba kujela [kuli yeni] embwe.
it-1 111 ¶5
Tusitu
Baisalele bakebo lika kubapandele kulya tusitu bamo babababindikile mwafwa bakele mwisi ya lishiko lya Mosesa ngwe muunamwesela mukanda wa Valevi 11:8 ngwawo: “Kesi ba kujela [kuli yeni],” kulumbununa Baisalele. Ñombelo ya Kilistu Yesu ikeyo yamanesele lije Lishiko. Ngeci, banu boshe bakele mwisi ya lishiko lya Njambi lije lyanene kuli Nowa mulyahwile Libazi.—Kol 2:13-17; Kus 9:3, 4.
Kutanda Mbimbiliya
(Valevi 10:1-15) Bana ba Alone Nandabe, na Abihu, umo na umo wambatele cikango cendi cibakabweke tuhya, co bakeleho manungu a tuhya, co bakele insense hakamwa ya tuhya, co batwalele kuli Shukulu Kalunga. Oloni tuje tuhya kutwapwile twa kujela, omwo Shukulu Kalunga kabashikile kulinga ngacije. 2 Haje bene Shukulu Kalunga watumine tuhya, twabenyekele na kubatsiila kuje bene ku mesho a Shukulu Kalunga. 3 Asinoni Mosesa wendekele kuli Alone ngwendi, “Omu mukemwo mwanendeka Shukulu Kalunga omwo wendekele ngwendi, ‘Boshe banjipangela banapande kusingimika kujela kwange, njikamwesa bulemu bwa bumpau bwange kuli banu bange boshe.’” Oloni Alone wolokele kuluu. 4 Co Mosesa wasanene Mishaele, na Elezafane, bana ba Uziyele inanu ya Alone, wendekele kuli bakebo ngwendi, “Ijeni kuno mwakutundise bibimbi bya bashoniyeni ku Mbalaka ya kujela, mubatwale hanja ya cilombo.” 5 Ngeci bene, bezile, bambatele bibimbi kumo na buzalo bwabyo, co babatwalele hanja ya cilombo, ngwe muje mwabashikile Mosesa. 6 Asinoni Mosesa wendekele kuli Alone, na kuli bana bendi, Elyazale, na Itamela ngwendi, “Kesi mulikele kusakula biñambu byeni, co lalo kesi mutabule buzalo bweni mu kumwesa ngeci muli na kulila embwe. Nga yeni mulingamo, co mukatsa, Shukulu Kalunga akalubala na mbunga yoshe. Oloni babushoko bweni Baisalele boshe banabatabesa kulila ha kutsa oku kunalingiwa na tuhya tuje Shukulu Kalunga watumine. 7 Kesi mutunde mu cikolo ca Mbalaka kutewa mukatsa, omwo yeni banamizilika na mazi akubwaba a Shukulu Kalunga.” Co balingile ngwe muje mwendekele Mosesa. 8 Co Shukulu Kalunga wendekele kuli Alone ngwendi, 9 “Yobe na bana bobe ba banalume kesi mukobele mu mbalaka mwakuliwanena omwo munanu binyu nambe bwala. Nga mulingamo, co mukatsa. Eli likelyo lishiko lya ku myaka yoshe limukanyunga na batekulwila beni boshe ku bisemwa byoshe bya kulutwe. 10 Co munapande kwangununa hakati kebi byakundama kuli Njambi nebi bya kupangesa ngoco, hakati kebi bya kujela nebi bya kujeneka kujela. 11 Co munapande kulongesa banu ba Isalele mashiko oshe awa njinamyanawo hali Mosesa.” 12 Co Mosesa wendekele kuli Alone, na kuli Elyazale, na Itamale bana bendi babali baje basaleleho ngwendi, “Twaleni mulambu wa bimbuto bya binona uje wasalele ku byakulya bakombelelele kuli Shukulu Kalunga, co bilyeni bya kujeneka musima, bilileni kumukulo wa mutula, omwo ñombelo eyi inapu ya kujela manene. 13 Co bilileni mu mwela wa kujela, ou ukewo mutambela wa byakulya bakombelelele kuli Shukulu Kalunga wakundama kuli yobe na bana bobe ba banalume. Omu mukemwo mwanjishikile Shukulu Kalunga. 14 Oloni ñundo, na lindi bya kulambula ukabilila ku mwela umo wa kujela, yobe na bana bobe ba banalume, na bana bobe ba banakazi, omwo binapu bwana bubanaana kuli Shukulu Kalunga kupwa mutambela wobe, na mutambela wa bana bobe wa milambu ya kulitombola ya banu ba Isalele. 15 Co lindi, na ñundo bakabitwale hamo na mazi kupwa mulambu wa byakulya kuli Shukulu Kalunga. Ebi bikapwe byobe, na bana bobe ba banalume kupwa mutambela weni wa ku myaka yoshe, ngwe muje mwashikile Shukulu Kalunga.”
DECEMBER 14-20
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | VALEVI 12-13
“Lilongeseniko Bimo ku Mashiko Endeka bya Mbumba”
(Valevi 13:4, 5) Oloni nga mbandu inapu ya kutoka, co kuyalobele kutubakana cikonde cije ca kumukulo, co aje maka kuwatengulukile kupwa akutoka, co muka-kukombelela akamushondolwese matangwa atanu na abali. 5 Co uje muka-kukombelela acikamwilula lalo ha litangwa lya [bu 7], mu biyongola byendi ije mbandu nga anga muyafwa kuyesi na kutotoloka, co ikeye akamushondolwese ha matangwa akwabo 7.
Kuma Binangulo bya Mu Mbimbiliya Bicipanga Indi Kubipanga?
• Kulyangununa na Babezi.
Mu Mashiko a Mosesa bendekelemo ngwabo bakangule kubapandele kulipandakana na baka-mbumba. Bandotolo bashangumukile kupangesa eci cinangulo kushwa mu 500 C.E. kutwala mu ma 1500 C.E., co na lelo lino hanga cicipanga.—Valevi, kapetulu 13 na 14.
(Valevi 13:45, 46) Munu uje ali na mushongo wa ha cikonde wa kulitambwisa, napande kuzala buzalo bwa kutabozoka, co kapandele kusakula biñambu byendi lalo, co afwike ha kanwa kendi. Co napande kutambeka ngwendi, ‘Njabihya! Njabihya!’ 46 Co ikeye akakale ngacije bene wa kujeneka kujela ngwe muje bene mwali na mushongo, co napande kukala hanja ya cilombo, na kulitenga ku bakwabo.
wp16.4 9 ¶1
Muzibuka Ndi?
Kusañulu, Bayunda bakele na kutewa manene mushongo wa mbumba uje walisalele ha simbu ije. Ou mushongo nga unakwata munu, wasele kubiisa na kupunduzola bilyo bimo bya mubila wendi. Kuwakele na bumbanda. Baje bakele na kuubinja, bakele na kubaka kwalika lyabo, co bakele na kutambeka ngwabo bali na mbumba.—Lev 13:45, 46.
(Valevi 13:52) Nga uje muka-kukombelela akabwenyeka omwo mbundu-mbundu yatumu, coni banapande kubwenyeka bwoshe.
(Valevi 13:57) Asinoni nga ije mbundu-mbundu icili na kusholokaho lalo, co acili na kutuma, coni uje babenya cije cuma akacenyeke.
it-2 238 ¶3
Mbumba
Ha Bizalo na mu Binjibo. Mbumba yasele kukala ha bizalo bya wulu nambe bya linyu nambe ha cuma ca kupanga ha cilambu. Yakele na kusholoka oku ngwe busela oku ngwe bushompo nambe kubenguluka. Oloni yasele kutunda nga munu akusha oco cuma, kutundaho oco cuma bakele na kucaka kwa likalyaco. Nga ije mbumba kuyatundileho, co cije cuma bakele na kucenyeka. (Lev 13:47-59) Nga mbumba yasholokele ha cibumbe ca njibo, co kapilistu watundisile banu muje mu njibo. Co bapujwile haje hasholokele mbumba na kupala mukati ka njibo mwoshe na kunona bije bibanapala na bije bibanapujula na kukabyumbila hanja ya nganda. Nga ije mbumba yelukile lalo muje mu njibo, co ije njibo yapwile ya kujwala, co baipujwile na kumbila byuma bibapujwile hanja ya nganda ku mwela wa kujwala. Oloni nga njibo baitumbwile ngwabo ya kujela, co kwakele byuma bibalingile mangana banu base kukalamo lalo. (Lev 14:33-57) Banu bamo ngwabo mbumba ije yakele ha bizalo nambe ha njibo yakele na kusholoka ngwe mbundu-mbundu, oloni kukwesi bukaleho bwa kushula.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Valevi 12:2) “Leka banu ba Isalele ngwobe, ha matangwa 7 omwo munakazi nakiti laja mwana wa munalume, co kajelele, kakwata ku liko.
(Valevi 12:5) Oloni nga akita mwana wa munakazi, a kapwa wa kujeneka kujela ha matangwa 14, kakwata ku liko. Napande kukala matangwa akwabo a kupwa 66, noho nakombo.
w04 5/15 23 ¶2
Bisimpi bya Kulitila bya mu Mukanda wa Valevi
12:2, 5—Bika byalingisile munakazi apwe wa kujwala ha simbu ya kupapa? Bilyo bya lusemo babitangele mangana banu base kukita bana bakulumbunuka. Oloni bubi bubanatambula banu, bukebwo buli na kubalingisa bakite bana ba kujeneka kulumbunuka. Ngeci, kuje kujwala kwa simbu yaindondo kubakele na kujwala ha simbu ya kukita nambe ha simbu ya kuya ku ngonde nambe ha simbu ya kutunda kwa mbuto, kwanukisile banu ngwabo keti bakulumbunuka, co nabo banatambwisako bana babo. (Lev 15:16-24; Mya 51:5; Lom 5:12) Kuje kujelesa kwalingisile Baisalele bamone seho ya bwana bwa ndando ya kupatula mangana yakufwike bubi bwoshe bwa banu na kubakwasa bapwe ba kulumbunuka. Ngeci, Lishiko lyapwile ngwe muka-kubatwamenena kuli Kilistu.—Nga 3:24.
(Valevi 12:3) Ha litangwa lya [bu 8], uje mbututu bakamutuhule.
Kuma Binangulo bya mu Mbimbiliya Bicipanga Indi Kubipanga?
• Simbu ya kutuhula bimbututu.
Mu Mashiko a Njambi bamweselemo ngwabo bimbututu babatuhule, nga bali na matangwa 8 kutunda ha kusemuka. (Lev 12:3) Mibila ya bimbututu ikashangumuka kukanyama hanima ya calumingo cimo kutunda ha kusemuka. Kusañulu, te kanda kucikale bipatela, banu bamwene ngwabo kutuhula banike munima ya calumingo cimo kutunda ha kusemuka, kwapwile kwa seho.
Kutanda Mbimbiliya
(Valevi 13:9-28) “Nga munu woshe-woshe ali na mushongo wa ha cikonde wa kulitambwisa, bamunene kuli muka-kukombelela, 10 uje akamwilula. Co nga ali na mbandu ya kutoka ha cikonde cendi ije inatengulula maka endi kupwa a kutoka, co ali na masina amangi, 11 inapu mbandu ya mukongo ya ha cikonde. Co muka-kukombelela akamutumbule ngwendi kajelele, kukwesi lalo bya kumushondolwesela, omwo ikeye nasholoka laja kupwa wa kujeneka kujela. 12 Nga uje mushongo wa ha cikonde wa kulitambwisa wajauka laja kuli uje munu kutunda ku mutwe na kweta ku mendi, 13 co muka-kukombelela akamwilula lalo. Nga ikeye akawana ngeci cili najauka laja mubila woshe, co akamutumbule ngwendi najele, omwo cikonde cendi coshe cinapu ca kutoka, co napu wa kujela. 14 Oloni ha simbu ije bene mbandu itotoloka, co ikeye kajelele. 15 Co muka-kukombelela akamwilule lalo, nga akamona mbandu inatotoloka, co akamutumbule ngwendi kajelele. Co ije mbandu ya kutotoloka inapu mushongo wa ha cikonde wa kulitambwisa, co uje munu anga kajelele. 16 Oloni omwo mbandu inolo, co cikonde cipwa lalo ca kutoka, co uje munu akaye kuli muka-kukombelela, 17 co ikeye akamwilula lalo. Co nga ije mbandu inapu lalo ya kutoka, co akapwe wa kujela, co muka-kukombelela akamutumbule ngwendi najele. 18 “Nga munu woshe-woshe ali na lizimbo lije linakanguka, 19 oloni munima yeli, haje hanakele lizimbo hasholoka cipesa ca kutoka, nambe ca kubenga na kutokoloka, co akaye kuli muka-kukombelela. 20 Co muka-kukombelela akamwilule, nga ije mbandu inalobo kutubakana cikonde ca kumukulo, co na maka ayo aje ali kumukulo anapu a kutoka, co uje muka-kukombelela akamutumbule ngwendi kajelele. Co unapu mushongo wa ha cikonde wa kulitambwisa, uje unashangumukila ha lizimbo. 21 Oloni nga muka-kukombelela akailula, co awana ngeci maka aho kuwemukile a kutoka, co mbandu kuyalobele kutubakana cikonde ca kumukulo, oloni cifwa cayo cisholoka ngwe kutokoloka ngoco, co muka-kukombelela akamushondolwese matangwa atanu na abali. 22 Nga cije cipesa cili na kutotoloka, co muka-kukombelela akamutumbule ngwendi kajelele, acili na mushongo. 23 Oloni nga cije cipesa cikala ngacije bene, kucatotolokele, cinapu cibebe lika ca lizimbo, co muka-kukombelela akamutumbule ngwendi najele. 24 “Co hali munu uje wa kwenya ku tuhya, nga situ ya ha cikonde imuka ya kutoka nambe kubenguluka na kutokoloka, 25 co muka-kukombelela akamwilule. Nga maka a haje ha cibebe anapu a kutoka, co lalo mbandu inalobo kutubakana cikonde ca kumukulo wa mbandu, co unapu mushongo wa ha cikonde wa kulitambwisa uje unashangumukila haje ha mbandu ya tuhya. Co muka-kukombelela akamutumbule ngwendi kajelele. 26 Oloni nga maka a haje ha mbandu kuwapwile a kutoka, co lalo mbandu kuyalobele kutubakana cikonde ca kumukulo wa mbandu, oloni cinatokoloka lika, co muka-kukombelela akamushondolwese matangwa atanu na abali. 27 Co muka-kukombelela akamwilule lalo ha litangwa lya [bu 7], nga ije mbandu ili na kutotoloka simbu yoshe, co unapu mushongo wa ha cikonde wa kulitambwisa, co muka-kukombelela akamutumbule ngwendi kajelele. 28 Oloni nga cije cibebe kucatengulukile mweka lalo, co cikeco kucatotolokele manene, co cinapu ngwe kutoka lika, kesi mushongo wa ha cikonde wa kulitambwisa, co muka-kukombelela akamutumbule ngwendi najele omwo eci cinapu cibebe lika ca tuhya.
DECEMBER 21-27
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | VALEVI 14-15
“Baje Balemesa Njambi Banapande Kupwa ba Kujela”
(Valevi 15:13-15) “Uje munu omwo nakanguka ku kususula kwendi [ku kutunda byuma bimo ku bilyo bya lusemo], napande kubandamena matangwa [7], asinoni akusha buzalo bwendi, co ajwele mu mema amabwa a mu lisima lya kabwelu-bwelu, co ikeye akapwa wa kujela. 14 Co ha litangwa lya [bu 7] akatwale tutela babali nambe mayembe babali ku cikolo ca mbalaka mwakuliwanena na kubana kuli muka-kukombelela. 15 Co muka-kukombelela akakombelelaho kazila umo kupwa ñombelo ya ha bubi, na kazila mukwabo kupwa ñombelo ya kwenyeka. Mu ngila eyi muka-kukombelela akajelesa uje munu ku mesho a Shukulu Kalunga.
it-1 263
Kujwela
Kwakele byuma byabingi bije byalingisile Baisalele bajwele kwesekesa na mashiko. Cakumwenako, woshe uje wakangukile ku mbumba, nambe uje wakwatele cuma caakwatele munu uje wakele na kutunda byuma bimo ku bilyo byendi bya lusemo, nambe munalume uje watundisile mbuto, nambe munakazi uje waile ku ngonde nambe uje watundile maninga amangi, nambe uje watundile ha kulilala na munu, wapwile wa kujwala, co wapandele kujwela. (Lev 14:8, 9; 15:4-27) Woshe uje wakele na cibimbi mu mbalaka nambe uje wacikwatele, wapwile wa kujwala, co bapandele kumujelesa na mema a kujelesa. Munu woshe uje wabyanene kukabangeya eli lishiko bapandele kumutsiya mwafwa wa jwalesele mbalaka ya Yehova. (Kul 19:20) Ngeci, kujwela kwimanena kupwa wa kujela ku mesho a Yehova. (Mya 26:6; 73:13; Isa 1:16; Eze 16:9) Lijwi lya Yehova linapu ngwe mema a cifwisa aje asa kutujelesa. —Efe 5:26.
(Valevi 15:28-30) Oloni nga uje munakazi akwata ku liko akakale matangwa [7], asinoni akapwa wa kujela. 29 Ha litangwa lya [bu 8] akatwale tutela babali nambe mayembe babali kuli muka-kukombelela ku cikolo ca mbalaka mwakuliwanena.30 Co muka-kukombelela akakombelelaho kazila umo kupwa ñombelo ya ha bubi, co kazila mukwabo kupwa ñombelo ya kwenyeka, co mu ngila eyi muka-kukombelela akajelesa uje munakazi ku mesho a Shukulu Kalunga.”
it-2 372 ¶2
Kuya ku Ngonde
Munakazi wapwile lalo wa kujwala nga waile ku ngonde ha simbu ije kuyapandele nambe nga waile ku ngonde ha simbu yailaha. Co hoshe halalele nambe ha tumamene hapwile ha kujwala. Co lalo munu woshe wakwatele obyo byuma bya kujwala nendi wapwile wa kujwala. Nga maninga ecelele kutunda, co wapandele kukala matangwa 7 asina apwa wa kujela. Ha litangwa lya bu 8, uje munakazi watwalele tutela babali nambe mayembe babali kuli kapilistu mangana bakamujelese. Co uje kapilistu wakombelelele kazila umo kupwa ñombelo ya bubi, co kazila mukwabo kupwa ñombelo ya kwenyeka.—Lev 15:19-30.
(Valevi 15:31) Co Shukulu Kalunga walekele Mosesa kunangula banu ba Isalele ha kujeneka kujela kwabo, ngeci kesi bajwalese mbalaka mwakuliwanena nendi, ije ili hakati kabo. Nga bakacilinga, co bakatsa.
it-1 1133
Mwela wa Kujela
2. Mbalaka mwakuliwanena ije yakupwile tembele. Byuma byoshe bibapangesele mu kulemesa kwambateselela na lilapa lya mbalaka mwakuliwanena na lilapa lya tembele byapwile mwela wa kujela. (Kut 38:24; 2 Mi 29:5; Vil 21:28) Mu lilapa mwakele mutula wa ñombelo na lilonga lya bunengu. Ebi byapwile byuma bya kujela. Kubanga baje bapwile ba kujela bakebo lika basele kukobela mu lilapa lya mbalaka nambe mu lilapa lya tembele ha simbu yoshe-yoshe. Cakumwenako, nga munakazi kajelele, co kasele kukwata cuma ca kujela nambe kukobela mu mwela wa kujela. (Lev 12:2-4) Nameme nga Baisalele batwaleleleho kupwa ba kujwala, co basele kujwalesa mbalaka. (Lev 15:31) Baje banenele milambu yabo mangana babajelese ku mbumba yabo, kubasele kukobela mukati ka lilapa, oloni bemanene lika ha cikolo. (Lev 14:11) Munu wa kujwala kasele kulya ñombelo ya kulitombola ku mbalaka nambe ku tembele, uje walingile ngoco bamutsiile.—Lev 7:20, 21.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Valevi 14:14) Co muka-kukombelela akanoneko maninga amo a muna manga nakuwaka ku shongo-shongo ya litwi lyendi lya cilyo, na ku mulabo wa linyetete lya ku liboko lyendi lya cilyo, co na ku linasha lya linyetete lya ku lindi lyendi lya cilyo lya uje munalume ibakatumbula kupwa wa kujela.
(Valevi 14:17) Co akanoneko mazi amo a mu mbanda ya liboko lyendi, na maninga amo a muna manga, na kuwakwita ku shongo-shongo lya litwi lyendi lya cilyo, na ku mulabo wa linyetete lya ku liboko lyendi lya cilyo, na ku linasha lya linyenyetete lya ku lindi lyendi lya cilyo lya uje munu ibakatumbula kupwa wa kujela.
(Valevi 14:25) Co akatsiye uje muna manga, na kunonako maninga amo na kuwakwita ku shongo-shongo ya litwi lya cilyo lya uje munu, na ku mulabo wa linyetete lya liboko lyendi lya cilyo, na ku linasha lya linyetete lya ku lindi lyendi lya cilyo.
(Valevi 14:28) Co akaake mazi amo ha mitambela ije bene hanakele maninga a ñombelo ya kuliilwisila, ku shongo-shongo ya litwi lya cilyo lya uje munalume, na ku mulabo wa linyetete lya ku liboko lyendi lya cilyo, na ku linasha lya linyetete lya ku lindi lyendi lya cilyo.
it-1 665 ¶5
Litwi
Ha simbu ibangwile Alone na bana bendi kupwa tupilistu, Mosesa bamulekele ambate maninga a muna manga uje ibapangesele mu kubapwisa tupilistu na kuwakwita ku shongo ya litwi lya cilyo lya umo na umo wabo. Co lalo babakwitile na ku maboko abo a cilyo na mendi abo a cilyo. Oku kwamwesele ngwabo bapandele kwononoka Yehova na kulinga cipangi cendi. (Lev 8:22-24) Mu ngila ya kulifwa, nga munu uje wakele na mbumba bamujelesa, Lishiko lya mwesele ngwalyo kapilistu wapandele kwambata maninga a muna manga ibanakombelela kupwa mulambu wa bubi na mazi amo na kuwakwita ku shongo ya litwi lya cilyo lya uje ibakele na kujelesa. (Lev 14:14, 17, 25, 28) Oloni nga ndungo walyangwilile ngwendi atwalelelaho kukala na shukulu yendi, bamunenele ku cikolo ca njibo, co shukulu yendi watubile ndungo yendi ku shongo ya litwi na cikubo. Cije cizibukiso cibamwakele ku litwi camwesele ngwaco uje ndungo washakele kutwalelelaho kwononoka shukulu yendi.—Kut 21:5, 6.
(Valevi 14:43-45) “Nga ije mbundu-mbundu icisholoka lalo muje mu njubo omwo banatundisa laja mamanya, na njubo banaipala nakuyisalimba, 44 co muka-kukombelela akayako na kumonako. Nga ije mbundu-mbundu inatumu, co ije njubo kuyajelele. 45 Banapande kuyisiwula, na mamanya ayo, na biti byayo, na libu lije baisalimbisile. Byoshe banapande kubitwala hanja ya nganda ku mutambela wa kujeneka kujela.
g 1/06 14, cipalo
Mbundu-Mbundu Yaibwa Nei Yaibi
MBUNDU YA MU BISIMBU BYA MBIMBILIYA
Mbimbiliya inendeka bya mbundu-mbundu ya mu njibo. (Lev 14:34-48) Banu bamo ngwabo mbumba ije yakele ha bizalo nambe ha njibo yakele na kusholoka ngwe mbundu-mbundu, oloni kukwesi bukaleho bwa kushula. Oloni Lishiko lya Njambi lyamwesele ngwalyo babenya njubo wapandele kupujula haje hasholokele mbumba na kupala mukati ka njibo mwoshe na kunona bije bibanapala na bije bibanapujula na kukabyumbila hanja ya nganda mu mwela wa kujwala. Nga ije mbumba yelukile lalo muje mu njibo, co ije njibo yapwile ya kujwala, co baipujwile na kumbila byuma bibapujwile hanja ya nganda ku mwela wa kujwala. Awa mashiko amwesele ngwawo Yehova wazema banu bendi, co ashaka ngwendi bakale mwamubwa.
Kutanda Mbimbiliya
(Valevi 14:1-18) Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi: 2 “Eli likelyo lishiko lya kujelesa munu uje nakanguka ku mushongo wa ha cikonde wa kulitambwisa. Ha litangwa lije bakamutumbula ngwabo najele, co bakamunene kuli muka-kukombelela, 3 co muka-kukombelela akamutwale hanja ya cilombo na kumwilula. Nga ikeye mwa busunga nakanguka ku mushongo wendi, 4 co muka-kukombelela akashike ngeci anene tuzila babali bakulya, hamo na kaciti ka kendale na mukole wa kubenga, na cishamo ca hisope. 5 Asinoni muka-kukombelela akashike ngeci batsiile kazila umo mu lilonga lya buma muje muli mema amabwa a mu lisima lya kabwelu-bwelu. 6 Co akanone kazila mukwabo na kumumbwitika hamolika na kaciti ka kendale, na mukole wa kubenga, na hisope, mu maninga akazila uje ibanatsii. 7 Co akashamwine aje maninga bisimbu [7] hali uje munu ibanajelesa ku mushongo wendi wa ha cikonde wa kulitambwisa, asinoni akamutumbule ngwendi najele. Co ikeye akecela uje kazila wa mwonyo ngeci aliile mwoshe-imwoshe. 8 Co uje munu akakushe buzalo bwendi, co akateule biñambu byendi byoshe, co akajwele. Asinoni akapwa wa kujela. Co akakobele mu cilombo, oloni napande kukala hanja ya mbalaka yendi matangwa atanu na abali. 9 Co ha litangwa lya [bu 7] akateule lalo ku mutwe wendi, na munjezi wendi, na bikuku byendi, na maka oshe aha mubila wendi aje asaleleho. Akakushe buzalo bwendi, co ajwele. Asinoni akapwa wa kujela.10 “Ha litangwa lya [bu 8] akanene majamba a bana ba bimanga babali, na muna manga umo wa lwabo wa mwaka umo baje kubesi na kapenga, na makilo atatu a bunga bwabubwa bwa kuseneta, na mazi a olibe na litambelo lya lita lya mazi a olibe. 11 Co muka-kukombelela akatwale uje munu, hamolika na ñombelo yendi, ku cikolo ca mbalaka mwakuliwanena. 12 Asinoni muka-kukombelela akambateho umo lijamba ha baje bana ba bimanga na kumukombelela kupwa ñombelo ya kuliilwisila, hamolika na lita ya litambelo lya mazi. Co akabikombelele kupwa ñombelo ya kuliilwisila. Co akabyane kuli Shukulu Kalunga kupwa bwana bwabubwa bwa muka-kukombelela. 13 Co akatsiile uje muna manga ku mutambela wa kujela kuje bakatsiila bimuna ba biñombelo bya ha bubi, na biñombelo bya kwenyeka, napande kulinga eci omwo ñombelo ya kuliilwisila inalifu na ñombelo ya ha bubi, ebi byapwa bya muka-kukombelela. Byapwa bya kujela. 14 Co muka-kukombelela akanoneko maninga amo a muna manga na kuwaka ku shongo-shongo ya litwi lyendi lya cilyo, na ku mulabo wa linyetete lya ku liboko lyendi lya cilyo, co na ku linasha lya linyetete lya ku lindi lyendi lya cilyo lya uje munalume ibakatumbula kupwa wa kujela. 15 Asinoni muka-kukombelela akanoneko mazi amo a olibe na kuwetila mu mbanda ya liboko lyendi babenya lya cimoshwe, 16 co akambwitike mulabo wa liboko lyendi lya cilyo muje mu mazi, co akashamwine amo bisimbu 7 kuje ku mesho a Shukulu Kalunga. 17 Co akanoneko mazi amo a mu mbanda ya liboko lyendi, na maninga amo a muna manga, na kuwakwita ku shongo-shongo ya litwi lyendi lya cilyo, na ku mulabo wa linyetete lya ku liboko lyendi lya cilyo, na ku linasha lya linyetete lya ku lindi lyendi lya cilyo lya uje munu ibakatumbula kupwa wa kujela. 18 Co akake aje mazi oshe anasala mu mbanda ya liboko lyendi ha mutwe wa uje munu ibakajelesa. Co mu ngila eyi muka-kukombelela akamwambesa ku mesho a Shukulu Kalunga.
DECEMBER 28–JANUARY 3
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | VALEVI 16-17
“Bika Bitulilongesa ku Litangwa lya Kufwika Bubi?”
(Valevi 16:12) Co akambate cikango cije cinashulu na manungu aje ali na kwenyuka tuhya akutunda ku mutula, na maboko abali akushula na insense ya kutwa mwamuvwa na kubinena mu Mwela wa Kujela Manene.
Bika Bitulilongesa ku Mukanda wa Valevi?
4 Lingeni ngwe mumona bili na kulingiwa ha Litangwa lya Kufwika Bubi. (Lev 16:12, 13) Kapilistu wakama akobela mu mbalaka. Olu lukelwo lwa kulibanga kukobela ku Mwela wa Kujela Manene, co napandele kukobelako lalo lubali ha litangwa olyo bene. Ku liboko limo nambata ndeho ya insense ya lwengo lwalubwa, co ku liboko likwabo nambata manungu a tuhya. Omwo eta ha nanga ije inafwiki ku cikolo ca ku Mwela wa Kujela Manene, emana kamandondo. Co akobela ku Mwela wa Kujela Manene mu kasingimiko kakama na kwimana ku Cikasha ca Cikumiiyo. Mu cifwisa, nalingi ngwe uje nemana kulutwe lwa Yehova Njambi. Kutundaho, etila mwamubwa insense ya kujela ha manungu a tuhya, co mu mulili mwoshe munika lika lwengo lwalubwa. Hanima yebi, akobela lalo ku Mwela wa Kujela Manene na maninga a ñombelo ya bubi. Keti mwibale ngweni, nenyeka insense simbu kanda ane maninga a ñombelo ya bubi.
(Valevi 16:13) Co akake insense ha tuhya ku mesho a Shukulu Kalunga, co bwisi bwa insense bukafwika cifwiko ca Cikasha ca Cikumiiyo, ngeci ikeye kesi acimone kutewa atsa.
Bika Bitulilongesa ku Mukanda wa Valevi?
5 Mubapangeselelemo insense ha Litangwa lya Kufwika Bubi kutulongesa bika? Mbimbiliya imwesa ngwayo malombelo a bangamba ba Yehova ba kulongwa, anapu ngwe insense. (Mya 141:2; Kuj 5:8) Anukeni ngweni kapilistu wakama watwalele insense kuli Yehova mu kasingimiko kakama. Mu ngila imo lika, nga tulombela kuli Yehova tupande kulinga ngoco mu kasingimiko kakama. Twabezika manene, mwafwa Ishamatanga wa mwilu na hasi natutabesa kumushwenya, ngwe mwakashwene mwana kuli ishe. (Yak 4:8) Natupwisa babusamba bendi. (Mya 25:14) Twabezika manene, co kutushaka kulinga byuma bije bimulubalesa.
(Valevi 16:14, 15) Co akanoneko maninga amo a uje ngombe wa nkomba na kumbwitikamo mulabo wendi na kuwashamwina kulutwe lwa cifwiko. Asinoni ashamwineko amo bisimbu 7 hakamwa na kulutwe lwa Cikasha ca Cikumiiyo. 15 “Munima yebi, akatsiye membe wa ñombelo ya ha bubi bwa banu, na kunena maninga endi mu Mwela wa Kujela Manene, na kuwashamwina hakamwa ya cifwiko, asinoni akashamwine amo lalo kulutwe lwa Cikasha ca Cikumiiyo, ngwe mwalingile na maninga a uje muna ngombe wa nkomba.
Bika Bitulilongesa ku Mukanda wa Valevi?
Anukeni ngweni kapilistu wakama wenyekele insense simbu kanda ane biñombelo. Walingile ngoco mangana abange tahi kuzibisa Njambi kubwaha asina ana biñombelo. Bika bitulilongesako? Yesu mwakele hano hasi, simbu kanda ane mwonyo wendi kupwa ñombelo, walingile cuma ca seho cije catubakanene kwobola banu. Cuma muka? Mu buyoye bwendi bwoshe wapwile wa kulongwa na kwononoka, mangana Yehova atambule ñombelo yendi. Yesu mwalingile ngoco, wamwesele ngwendi kulinga byuma mu ngila yatonda Yehova, kwakubwa manene. Wamwesele lalo ngwendi ciyulo ca Ishe cikeco cacibwa manene.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Valevi 16:10) Oloni uje membe nangukile kupwa ciingo ca bubi bwa banu bakamunene kuli Shukulu Kalunga na mwonyo wendi, mukwambeselaho bubi, na kumutuma mu mambo.
it-1 226 ¶3
Azazele
Kapositolo Paulu wendekele ngwendi Yesu wanene mubila wendi wa kulumbunuka kupwa ñombelo ije imanesa bubi bwa banu boshe. Maninga endi a seho manene kutubakana “maninga a bingombe ba nkomba na bimembe.” (Hev 10:4, 11, 12) Ngeci, walitwikile bubi bwetu, na “kubabala kuje kutwapandele kuziba yetu,” co “bamutwile bimbandu omwo ya bubi bwetu.” (Isa 53:4, 5; Mat 8:17; 1 Pe 2:24) Wambatele bubi bwa banu boshe baje bakulahela ndando ya kupatula. Co wamwesele ngila yanabwahesa Njambi ya kukonekela banu ku bubi bwabo bwoshe. Ebi bingila bitunasimutwiya bimwesa ngwabyo uje membe wa “Azazele” wemanenene ndando ya kupatula ya Yesu Kilistu.
(Valevi 17:10, 11) Nga Kaisalele, nambe muka-kwija uje ali na kukala hakati ka banu, alya situ ili na maninga, nambe alya maninga, co Shukulu Kalunga akamutengulukila, co kakamulaba lalo kupwa munu wendi embwe. 11 Omwo mwonyo wa cuma coshe ca kuyoya wakala mu maninga, eci cikeco cashikile Shukulu Kalunga ngeci maninga oshe bawetile ku mutula mu kwambesa bubi bwa banu. Maninga akewo anapu mwonyo, co akewo akambesa bubi.
w14 11/15 10 ¶10
Mwafwa Bika Tunapande Kupwa ba Kujela?
10 Yehova washikile Baisalele ngwendi keti balye “maninga.” (Lev 17:10) Baka-Kilistu nabo kubapandele kulya maninga a kasitu nambe a munu. (Vil 15:28, 29) Kutushaka ngwetu Njambi atutenukile na kututundisa mu munga yendi. Twamuzema, co tushaka kumwononoka. Nameme kuyoya kwetu kukale mu bushonde, kutushaka kupokola lishiko lya Njambi mwafwa ya byuma bibatuleka banu baje kubazibuka Yehova nambe baje kubashaka kumwononoka. Twalyangwila kwononoka Njambi nameme batushaula mwafwa ya kubyana kutwaka maninga. (Yun 17, 18) Bika bitukwasa tubyane kulya maninga nambe kutwakawo?—Kwi 12:23.
Kutanda Mbimbiliya
(Valevi 16:1-17) Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa omwo bana ba Alone babali ba banalume batsile omwo babwekele tuhya twa kujeneka kujela kuli Shukulu Kalunga. 2 Co Shukulu Kalunga wendekele ngwendi, “Leka ndolome yobe Alone ngwobe, kubanga ha simbu ije lika bemika ikeyo yakaita kunima ya libamba mu kukobela mu Mwela wa Kujela Manene, omwo muje mukemwo munjikasholokela mu lishelwa hakamwa ya cifwiko ca Cikasha ca Cikumiiyo. Nga kononoka, co akatsa. 3 Akakobela mu Mwela wa Kujela Manene omwo nanena muna ngombe wa nkomba wa ñombelo ya ha bubi, na lijamba lya manga wa ñombelo ya kwenyeka.” 4 “Omwo Alone kanda acikobele mu Mwela wa Kujela Manene, napande kujwela ha mubila wendi na kuzala buzalo bwa buka-kukombelela na cikobeyo cacilaha ca kujela ca linyu na kaputula na mwiba na kalupusa. 5 “Co ku mbunga ya Baisalele Alone akambateko majamba babali ba bimembe kupwa ñombelo ya ha bubi, na lijamba lya manga umo kupwa ñombelo ya kwenyeka. 6 Co akakombelele ngombe wa nkomba kupwa ñombelo mu kulyambesa ikeye babenya ku bubi bwendi nobu bwa naanga yendi. 7 Asinoni akatwale baje bimembe babali ku cikolo ca mbalaka mwakuliwanena. 8 Co Alone akate ñela mu kupangesa mamanya abali, limo banasonekaho ngwabo, ‘wa Shukulu Kalunga,’ co likwabo banasonekaho ngwabo, ‘wa Azazele.’ 9 Co Alone akakombelele uje membe naangukile ha ñela ya Shukulu Kalunga kupwa ñombelo ya ha bubi. 10 Oloni uje membe naangukile kupwa ciingo ca bubi bwa banu bakamunene kuli Shukulu Kalunga na mwonyo wendi, mu kwambeselaho bubi, na kumutuma mu mambo. 11 “Asinoni Alone akanene ngombe wa nkomba kupwa ñombelo ya ha bubi bwendi babenya, na bubi bwa naanga yendi mu kulyambesa ikeye babenya na naanga yendi, co akatsiye uje ngombe wa nkomba kupwa ñombelo ya ha bubi bwendi babenya. 12 Co akambate cikango cije cinashulu na manungu aje ali na kwenyuka tuhya akutunda ku mutula, na maboko abali akushula na insense ya kutwa mwamubwa na kubinena mu Mwela wa Kujela Manene. 13 Co akake insense ha tuhya ku mesho a Shukulu Kalunga, co bwisi bwa insense bukafwika cifwiko ca Cikasha ca Cikumiiyo, ngeci ikeye kesi acimone kutewa atsa. 14 Co akanoneko maninga amo a uje ngombe wa nkomba na kumbwitikamo mulabo wendi na kuwashamwina kulutwe lwa cifwiko. Asinoni ashamwineko amo bisimbu [7] hakamwa na kulutwe lwa Cikasa ca Cikumiiyo. 15 “Munima yebi, akatsiye membe wa ñombelo ya ha bubi bwa banu, na kunena maninga endi mu Mwela wa Kujela Manene, na kuwashamwina hakamwa ya cifwiko, asinoni akashamwine amo lalo kulutwe lwa Cikasha ca Cikumiiyo, ngwe mwalingile na maninga a uje muna ngombe wa nkomba. 16 Mu ngila eyi akambesa Mwela wa Kujela Manene omwo ya kujeneka kujela kwa banu ba Isalele nomwo bibulumuna byabo byoshe, na bubi bwabo bwoshe. Ikeye napande kulingila ebi kuje ku Mbalaka, omwo ikeyo yemana mukati ka cilombo cije kucajelele. 17 Naumo wahi akakala mu Mbalaka omwo Alone akakobela mu Mwela wa Kujela Manene mu kwambesa bubi bwendi babenya, nobu bwa naanga yendi, na mbunga yoshe ya banu ba Isalele, noho akatuhukamo.