CILONGESA 44
MWASO 138 Bubwa bwa Tukulukazi Bunapu Kutoka Bwele
Bika Byasa Kumikwasa Mutwaleleleho Kupwa ba Kubwahelela Nameme Munakulubala?
“Mu bukulukazi bwabo . . . batwalelelaho kusikima.”—SAMU 92:14.
BILI MUNO MU CILONGESA
Mwafwa bika kwapwa kwa seho kuli baje banakulubala kutwalelelaho kupwa ba kubwahelela? Co basa kutwalelelaho bati kupwa ba kubwahelela?
1-2. Yehova wamona bati bangamba bendi ba tukulukazi? (Samu 92:12-14; taleni na cikupulo )
KU MITAMBELA imo ya kaye, banu bamona kukulubala kupwa bwana. Oloni ku mitambela ikwabo banu bakalingi mwoshe mubasela mangana keti basholoke ngwabo banakulubala. Cakumwenako bamo mubakasoko bwele, bakabutundisa. Oloni nameme bakeseka mwoshe mubasela mangana keti basholoke kukulubala, anga bacikatwalelelaho kukulubala.
2 Tate yetu wa mwilu wamona bati bangamba bendi baje banakulubala? (Prov 16:31) Nendeka ngwendi wabamona kupwa ngwe miti ya kusikima. (Tandeni Samu 92:12-14.) Mwafwa bika nabesekesa ku miti ya kusikima? Mwafwa kakangi miti ije inakalako myaka yaingi ikasholoka mwamubwa mwafwa ikakala na maputa na bintemo byabingi. Cakumwenako, kuli muti umo mu Japan ubatumbula ngwabo Prunus serrulata uje ukakala myaka yaingi. Miti imo ya cifweci inakalako myaka ya kutubakana 1,000, oloni icili na kusholoka mwamubwa manene. Ngecilika mwa miti inakalako simbu yailaha ije ikasholoka mwamubwa, bangamba ba Yehova ba kulongwa baje banakulubala nabo bapwa ba seho manene kuli ikeye. Yehova akamono bifwa byabibwa bibakala nabyo bangamba bendi ba tukulukazi. Banamupangela ha myaka yaingi, co banatwalelelaho kupwa ba kulongwa mu bisimbu byabibwa na mu bisimbu byabikalu.
Ngecilika mwa miti ya kukola ije yapwa yaibwa, co lalo ikatwalelelaho kusikima, tukulukazi ba kulongwa nabo bapwa bababwa, co bakatwalelelaho kusikima. (Taleni paragirafu 2)
3. Yehova wapangesele bati tukulukazi mu kushulisilila cizango cendi? Endekeni cakumwenako.
3 Bukulukazi kubwasa kulingisa munu ajeneke kupwa wa seho kuli Yehova.a Yehova akapangesa tukulukazi mu kushulisilila cizango cendi. Cakumwenako, Sala te nakulubala laja omwo Yehova wamulekele ngwendi akita mwana wa munalume. Co kuli ou mwana kukatunda muyati wakama na Mesiya. (Gene 17:15-19) Mosesa te nakulubala laja Yehova mwamwanene cipangi ca kutwamenena Baisalele kubatundisa mu Ijipiti. (Ekizo 7:6, 7) Co kapositolo Iwano te nakulubala Yehova mwamuhwimininine asoneke mikanda itanu ya mu Mbimbiliya.
4. Kwesekesa na mukanda wa Provebia 15:15, bika byasa kukwasa tukulukazi bakolese omwo baliwana na bukalu? (Taleni na cikupulo.)
4 Baje bali na kukulubala bakaliwana na bukalu bwabwingi. Ndokazi umo wendekele ngwendi: “Bukulukazi bwapwa bwabukalu.” Nameme ngoco, Yehova asa kukwasa tukulukazi bapwe ba kubwahelelab mangana balikuwe kuyoya nameme bali na kuliwana na bukalu. (Tandeni Provebia 15:15.) Muno mu cilongesa, tusimutwiya byuma bibasa kulinga tukulukazi mangana batwaleleleho kupwa ba kubwahelela. Co lalo tusimutwiya omwo bandolome na bandokazi basa kukwasela tukulukazi mu bikungulukilo. Oloni tucisimutwiyeni tahi byuma byasa kulingisa kutupwile kwakukalu kutwalelelaho kupwa ba kubwahelela omwo tuya na kukulubala.
Nga munanguka na kulikuwa byuma byabibwa byali na kumilingila Yehova, co mupwa ba kubwahelela nameme muli na kuliwana na bukalu (Taleni paragirafu 4)
BUKULUKAZI BWASA KUTWONOWESA BATI KUTWALELELAHO KUPWA BA KUBWAHELELA?
5. Bika byasa kuzeyesa tukulukazi bamo?
5 Hamo mwasa kuzeya mwafwa kumwasa kulinga byuma bimwakele na kulinga kunima. Munasa kushungwiya matangwa a kunima mumwapwile banike oku muli na bukangule bwabubwa. (Ekele 7:10) Cakumwenako, ndokazi Ruby wendekele ngwendi: “Kakangi nameme kuzala bizalo kukanjikaluwila mwafwa ya kubabala na kujeneka nzili. Bisimbu bimo njikonowa nameme kujundula lindi mangana njizale masokisi. Maboko ange ababala, co kunjasa kupangesa mwamubwa minye yange. Njikonowa nameme kupanga bipangi byabindondo.” Ndolome Harold uje wapangelele ha Betheu wendekele ngwendi: “Bisimbu bimo njikalubala mwafwa kunjasa kulinga byuma bimo binjakele na kulikuwa kulinga. Njakele manene na nzili munjapwile mukwenje. Njakele na kulikuwa kweha bweho bwa kukanyamesa mubila. Bisimbu bimo mutwakele na kweha bola, bakwetu bakele na kushaka kwendeka ngwabo: ‘Asheleni Harold bola mwafwa atukwasa tuhyane.’ Oloni hano kunjisinganyeka ngwange njicasa nameme kwasha bola.”
6. (a) Byuma muka bikwabo byasa kulingisa tukulukazi bazeye? (b) Bika byasa kukwasa kakulukazi azibuke simbu yaibwa ya kwecela kwendesa mota? (Taleni ñanda ili muno mu Kaposhi ka Kukengela ya mutwe wa “Kuma Njinapande Kwecela Kwendesa Ndi?”)
6 Munasa kuzeya nga kumwasa kulilingila byuma bimo bimwakele na kulinga kwa kujeneka bukwasi bwa bakweni. Cakumwenako, hamo mutonda munu wa kuminyunga, co kutondeka munu aije ku njibo yeni na kumikwasa nambe munapande kukakala na umo wa bana beni. Co lalo munasa kuzeya nga kumwasa kwendesa mota nambe kuya ku myela imo mwafwa kumwasa kwenda nambe kumwesi na kumona mwamubwa. Ngeci oku kwasa kumilingisa mulizibe manene kubabala ku mbunge. Oloni anukeni ngweni nameme kumwasa kulinga byuma bimwakele na kulinga kunima, anga mu cili mu ba seho kuli Yehova na kuli bakweni. Co lalo kulaheleni ngweni Yehova akazibisisa mutukalizibila. Yehova azibuka ngwendi twamuzema, co lalo twazema bandolome na ndokazi betu. Co oku kukatulingisa tupwe tu ba seho kuli ikeye.—1 Samwe 16:7.
7. Munapande kusinganyekesesa ha byuma muka nga muli na kusinganyeka ngweni kumukamono nzita ya Amagidoni?
7 Hamo muli na kuziba kubabala ku mbunge mwafwa muli na kusinganyeka ngweni kumuyoyo simbu yailaha mangana mulimwene omwo Yehova anyongesa kano kaye kakabi. Bika byasa kumikwasa nga muli na kuliziba ngoco? Anukeni ngweni kuli bimo binalingisa Yehova amwese mbunge ya kubandamena simbu kanda anyongese kano kaye kakabi. (Isaya 30:18) Mwafwa bika Yehova ali na kumwesa mbunge ya kubandamena? Mwafwa nakulahela ngwendi banu babangi balilongesa byendi na kwangula kulikuta nendi busamba. (2 Pita 3:9) Nga munazeye, co singanyekeseseni ha banu baje bawana bukwasi mwafwa ya mbunge ya kubandamena ya Yehova simbu kanda mamaneselelo aije. Bamo babo banasa kupwa baka-naanga yeni.
8. Bika bibanasa kulinga tukulukazi nga bali na kubinja?
8 Tubaboshe ipwe tu banike nambe tu bakulunu simbu imo nga tuli na kubinja tukendeka nambe kulinga byuma bije kubyapandele. (Ekele 7:7; Jems 3:2) Cakumwenako, Yombi munalume wa kulongwa mwakele na kuyanda, wendekele “mu kulusuka.” (Yombi 6:1-3) Tukulukazi bamo bakendeka nambe kulinga byuma bije kubyapandele mwafwa ya kubinja nambe bumbanda bubali na kunwa. Oloni nameme tunakulubala nambe tuli na kubinja, tunapande kumwesa bakwetu ngozi, co lalo kutwapandele kubandamena ngwetu batulingile byuma byoshe-byoshe bitutonda. Nga munananguka ngweni munendeka byuma bije kubyapandele kuli mukweni, co lombeni likonekelo bwasi-bwasi.—Mate 5:23, 24.
MWASA KUTWALELELAHO BATI KUPWA BA KUBWAHELELA?
Mwasa kutwalelelaho bati kupwa ba kubwahela nameme muli na kuliwana na bukalu bukaija mwafwa ya kukulubala? (Taleni palagilafu 9-13)
9. Mwafwa bika munapande kutambula bukwasi bwa bakweni? (Taleni na bikupulo.)
9 Tambuleni bukwasi bwa bakweni. (Gala 6:2) Kulinga ngoco kunasa kupwa kwakukalu hakulibanga. Ndokazi Gretl wendekele ngwendi: “Simbu imo kukanjikaluwila kulomba bukwasi mwafwa njikalishoshomwena ngwange hamo njipwa citele kuli bakwetu. Kwanjambatelele simbu mangana njitengulule bisinganyeka byange na kupwa wa kulikehesa mangana njilombe bukwasi ku bakwetu.” Anukeni ngweni bakweni babwahelela nga mubatabesa bamikwase. (Bili 20:35) Mupwa ba kubwahelela nga munanguka ngweni bakweni bamizema, co lalo bashaka kumikwasa.
(Taleni paragirafu 9)
10. Mwafwa bika munapande kwanuka kumwesa kukandelela? (Taleni na bikupulo.)
10 Mweseni kukandelela. (Kolo 3:15; 1 Tesa 5:18) Tukakandelela nga bakwetu batulingila byuma byabibwa. Oloni simbu imo tunasa kwibala kumwesa ngwetu tunakandelela. Nameme ngoco, nga tumwesula na kubaleka ngwetu twakandelela, co baliziba ngwabo tunakandelela ku byuma bibanatulingila. Ndokazi Leah uje akanyungu tukulukazi ha Betheu wendekele ngwendi: “Ndokazi umo injikanyungu, simbu yoshe akanjikandelela, co akanjisonekela majwi a kukandelela ha lipapelo. Majwi akanjisonekela keti amangi, oloni apwa a seho manene. Njazema byuma byakasoneka, co njikabwahelela manene munjikazibuka ngwange akakandelela ku bukwasi bunjikamwana.”
(Taleni paragirafu 10)
11. Mwasa kukwasa bati bakweni? (Taleni na bikupulo.)
11 Lingeni mwoshe mumwasela kukwasa bakweni. Nga mwaka mbunge ku kupangesa simbu yeni na nzili yeni mu kukwasa bakweni, co kumwaka manene mbunge ku bukalu bweni. Twasa kwesekesa tukulukazi ku mabulu aje ali na bilongesa bya seho manene. Oloni mabulu aje abanatulika lika kwa kujeneka kuwatanda, kuwasa kukwasa banu. Mu ngila imolika, babaha kubasa kulilongesa bilongesa bya seho kuli yeni nga kumusimutwiya nabo na kubaleka byuma bimuzibuka. Mwasa kuzibuka mwamubwa babaha nga mubehula bihula na kubatolilila omwo bamileka bya buyoye bwabo. Kutundaho, balekeni mwanamikwasela Yehova mu buyoye bweni nomwo kwononoka Yehova kwasa kubalingisa bapwe ba kubwahelela. Nga muzembeleka na kushongangeya babusamba beni ba banike, co mupwa ba kubwahelela.—Samu 71:18.
(Taleni paragirafu 11)
12. Kwesekesa na mukanda wa Isaya 46:4, Yehova nakulahesa tukulukazi byuma muka? (Taleni na bikupulo.)
12 Lombeni Yehova amyane nzili. Simbu imo munasa kujuka, co oku kwasa kumizeyesa. Oloni anukeni ngweni Yehova wakala manene na nzili. Mbimbiliya inendeka ngwayo “kesi kujuka nambe kuzeya.” (Isaya 40:28) Ngeci asa kumyana nzili mangana mukolese. (Isaya 40:29-31) Yehova nakulahesa ngwendi amikwasa. (Tandeni Isaya 46:4.) Co lalo simbu yoshe Yehova akashulisilila bikulaheso byendi. (Joshua 23:14; Isaya 55:10, 11) Nga mulombela kuli Yehova, co amyana bukwasi bumutonda. Oku kumilingisa mulizibe ngweni wamizema manene. Co kuzibuka ngweni Yehova wamizema kumilingisa mupwe ba kubwahelela.
(Taleni paragirafu 12)
13. Kwesekesa na mukanda wa 2 Korinte 4:16-18, bika bitunapande kwanuka? (Taleni na bikupulo.)
13 Anukeni ngweni bukalu bweni bukahwa. Kwanuka ngwetu bukalu butuli na kuliwana nabwo bukahwa, kutulingisa kutupwile kwakwasi kukolesa. Mbimbiliya inatukulahesa ngwayo bukulukazi na mishongo binapu lika bya kasimbu kakandondo. (Yombi 33:25; Isaya 33:24) Ngeci mwasa kupwa ba kubwahelela nga mwanuka ngweni kulutwe mukalikangula, mukakala na nzili, co mukapwa bababwa manene kutubakana ha simbu ino. (Tandeni 2 Korinte 4:16-18.) Bika bibasa kulinga bakweni mangana bamikwase?
(Taleni paragirafu 13)
MUBASA KUMIKWASELA BAKWENI
14. Mwafwa bika kwapwa kwa seho kwendela tukulukazi na kubatumina foni?
14 Endeleni bandolome na bandokazi ba tukulukazi na kubatumina foni. (Hebe 13:16) Tukulukazi banasa kuziba buli mwafwa simbu yoshe bakakala likalyabo. Ndolome Camille uje akalizibi bulika wendekele ngwendi: “Simbu imo njikalishoshomwena na kulubala mwafwa kunjasa kutunda ha njibo, co kukwesi byuma byabingi binjasa kulinga.” Nga twendela tukulukazi, co tubalingisa balizibe ngwabo bapwa ba seho manene kuli yetu, co lalo twabazema. Hamo muli na kwanukako simbu imo imwatondele kwendela kakulukazi nambe kumutumina foni, oloni kumwalingile ngoco. Tubaboshe tukazezama manene. Co bika byasa kutukwasa tulinge “byuma bya seho manene,” kwambateselela na kwendela tukulukazi? (Filp 1:10) Mwasa kusoneka mazina a tukulukazi ba mu cikungulukilo ceni na kusoneka litangwa limushaka kubasonekela kamuzimbu nambe kubatumina foni. Mwasa lalo kubendela. Ngeci mwasa kwangula litangwa limushaka kubendela mangana keti mwibale kuyako.
15. Byuma muka bibasa kulingila hamo tukulukazi na babaha?
15 Nga mucili babaha, hamo munasa kulishoshomwena ha byuma bimwasa kusimutwiya nambe kulingila hamo na tukulukazi. Oloni kumwapandele kulishoshomwena. Pweni lika kabusamba wamubwa. (Prov 17:17) Simutwiyeni na tukulukazi simbu kanda mushangumuke biwano nambe munima ya biwano. Munasa kubalomba bamileke cisoneka ca mu Mbimbiliya cibazema manene. Nambe kubalomba bamileke byuma bibalingile mubapwile banike bije byabajolesele. Mwasa lalo kubalomba bakengele hamo neni JW Broadcasting®. Mwasa kubalingilako byuma bije kubasa kulilingila bakebo babenya. Cakumwenako, mwasa kubabwahesela foni yabo mangana ipange mwamubwa na kubalingila daunilodi mabulu etu amaha. Ndokazi Carol wendekele ngwendi: “Lingileni hamo na tukulukazi byuma bimukalikuu kulinga. Nameme njinakulubala njicishaka kulikuwa kuyoya. Njazema kuya na kulanda byuma na kulila hamo byakulya na babusamba na kuya na kukenga byuma byanatanga Yehova.” Ndokazi Maira wendekele ngwendi: “Umo wa babusamba bange ali na myaka 90. Tunaliseze na myaka 57. Oloni njikebala ngwange nji mwanike kuli ikeye mwafwa tukajolo hamo na kukengela hamo mafilimu. Co lalo mutukaliwana na bukalu tukalikwasa umo na mukwabo.”
16. Mwafwa bika kwapwa kwa seho kusindikiya tukulukazi ku cipatela?
16 Basindikiyeni ku cipatela. Mwasa kubatwala ku cipatela na kubabandamena mangana mumone indi bandotolo bali na kubalinga mwamubwa na kubana bukwasi bubatonda. (Isaya 1:17) Mwasa lalo kumusonekelako byuma byali na kwendeka ndotolo. Ndokazi wa kakulukazi wa lizina lya Ruth wendekele ngwendi: “Kakangi munjikai ku cipatela, ndotolo kesi kukulahela binjikamuleke. Bandotolo banasa kwendeka ngwabo: ‘Kuwesi na kubinja uli na kulikwisa lika.’ Oloni nga munu anjisindikiya, bandotolo bakanjilingi mwamubwa. Njikakandelela manene kuli bandolome na bandokazi baje bakawana simbu ya kunjisindikiya ku cipatela.”
17. Mu bingila muka mutwasa kwambulwila na tukulukazi?
17 Pangeni nabo mu lihya. Tukulukazi bamo kubesi na nzili ya kuya na kwambulwila ha njibo na njibo. Mwasa kubalanya mangana mupangele hamo nabo ha katambo. Co mwasa kubambatela citwamo mangana bakutumameho. Mwasa kubalanya ku cilongesa ceni ca Mbimbiliya, nambe kuya na munu imukalilongesa nendi ku njibo ya ndolome nambe ndokazi wa kakulukazi mangana mukalilongeseleko. Bakulunu basa kubwahesa ngwabo ciwano ca kuya mu lihya cikakele ku njibo ya kakulukazi mangana kumupwile kwakwasi kuya na kwambulula. Yehova akabwahelela mwakatumono tulinga mwoshe mutwasela kusingimika tukulukazi na kubamwesa cizemo.—Prov 3:27; Loma 12:10.
18. Bika bitusimutwiya mu cilongesa cinatako?
18 Eci cilongesa cinatwanukisa ngwaco Yehova wazema tukulukazi, co lalo wabamona kupwa ba seho. Tubaboshe mu cikungulukilo twamona tukulukazi kupwa ba seho. Cili bene bukulukazi bwapwa bwabukalu, oloni Yehova amikwasa mutwaleleleho kupwa ba kubwahelela. (Samu 37:25) Kutuzembeleka kuzibuka ngwetu kulutwe mukapwa ba kubwahelela manene kutubakana ha simbu ino. Oloni bandolome na bandokazi bamo bali na bukalu bweka. Cakumwenako, bamo bali na kunyunga baka-naanga yabo baje banakulubala. Bamoco bali na kunyunga munabo nambe kabusamba kabo uje ali na kubinja. Bika byasa kubakwasa batwaleleleleho kupwa ba kubwahelela? Tuwana cikumbululo kuli eci cihula mu cilongesa cinatako.
MWASO 30 Njambi Yange, Tate Yange, Kabusamba Kange
a Kengeni vidio ya silozi ya mutwe wa Basupali—Munani Buikalabelo Bobutuna ha jw.org na JW Library®.