KUZENGULUKA kaye koshe, banu ba bisemwa na bulombelo bwa kuliseza-seza, bakalombela. Bakalombela kwa likalyabo nambe mu bibunga. Bakalombela nga bali ku maceci, mu bitembele, mu masinangonge, ku myela ya kukombelela bakulu na ku myela yeka. Bamo bakalombela oku banatsikama ha binanga nambe oku banakwata busanga buli na cilindakano nambe kupangesa bingelengele, tumponya, mabulu muje muli malombelo, mabaya nambe mapapelo habanasoneka malombelo aje abakapateka ku byuma bimo.

Kulombela kunalingisa banu baliseze na byuma byeka bya kuyoya bije byakala hano hasi. Yetu banu twalifwako na tusitu mu bingila bimo. Cakumwenako, tubaboshe tutonda byakulya, mpunzi na mema. Co lalo tubaboshe tukasemuka, kuyoya na kutsa. (Muka-kwambulula 3:19) Oloni banu bakebo lika bakalombela. Mwafwa bika?

Hamo twendeke lika ngwetu kulinga ngoco kunapande. Banu bamona ngwabo lilombelo ikeyo ngila ibasa kusimutwiya na munu wa ku sipilitu uje ibamona kupwa wa kujela, co lalo wakalako myaka yoshe. Mbimbiliya imwesa ngwayo batutangele na lishungu lya cifweci. (Muka-kwambulula 3:11) Yesu Kilistu wendekele ngwendi: “Banabwahelela baje bazibuka ngwabo batonda Njambi.”—Mateo 5:3, NWT.

Cili bene banu bali na “kutonda Njambi” mukemwo bali na kutunga mitungo ya kulemesela, kupanga tumponya na kulombela ha maola amangi. Nameme ngoco, banu bamo bakasinganyeka ngwabo munu umo asa kubakwasa mu bujene bwabo bwa ku sipilitu nambe kulinga ngoco bakebo babenya. Bamoco bakalizibi ngwabo kubatondo Njambi. Kuma mukemwo ndi? Yetu banu twakala lika na nzili ya kupwamo, tukayoyo lika simbu yaindondo, co lalo kutwasa kuzibuka bilingiwa kulutwe. Ngeci, kubanga munu uje ali manene na mana na nzili, co lalo nakalako simbu yailaha kututubakana ikeye lika asa kutukwasa. Co bukwasi mukoni bututonda buje butunapande kulomba?

Acisinganyekeni ha ñanda ei: Kuma mukatondo mana na binangulo bije byasa kumitwamenena na bikumbululo ku bihula bije kubasa kukumbulula banu ndi? Kuma simbu imo mwatondele kumizembeleka omwo kwalingiwile cuma cimo cije camizibisile kubabala ku mbunge, nambe kutonda kumitwamenena omwo mwashakele kwangula byakulinga nambe kutonda kumikonekela omwo mwalizibile kukala na mulonga ndi?

Mbimbiliya imwesa ngwayo ebi byuma binasa kutulingisa tulombele. Mbimbiliya inalumbununa mwamubwa ñanda ya kulombela, co lalo mwakala malombelo a banalume na banakazi babangi ba kulongwa. Balombele kubatakamesa, kubatwamenena, kubakonekela na kubakwasa kuwana bikumbululo ku bihula byabikalu manene bibakele nabyo.—Myaso 23:3; 71:21; Ndanyele 9:4, 5, 19; Hambakuke 1:3.

Nameme aba banu balombele byuma bya kuliseza-seza, malombelo abo analifu mu ngila imo. Boshe bazibukile cuma ca seho manene cije casele kulingisa malombelo abo bawakumbulule, cije kubazibuka banu babangi nambe cije cibali na kwombwanesa. Bazibukile ngwabo bapandele kulombela kuli iya.

KUMA Njambi akakumbulula malombelo oshe nameme munu alombele bati nambe kutumbula lizina lyoshe-lyoshe ndi? Banu babangi bakasinganyeka ngoco, maneneni baje bakulahela ngwabo bulombelo bwoshe bukazibisa Njambi kubwaha nameme bakulahela byuma bya kuliseza. Kuma mukemwo ndi?

Mbimbiliya imwesa ngwayo banu babangi kubesi kulombela kuli Njambi wa busunga. Ha simbu ibakele na kusoneka Mbimbiliya, banu babangi bakele na kulemesa tumponya. Oloni Njambi welukilile-elukilile kubanangula. Cakumwenako, mukanda wa Myaso 115:4-6 wendeka ha tumponya ngwawo: “Bali na matwi, oloni kubasa kuziba.” Omu mukemwo bene mubanafwila. Kuma mwasa kulombela kuli njambi uje kasa kumiziba ndi?

Kuli muzimbu umo wa mu Mbimbiliya wasa kutukwasa kuzibisisa mwamubwa ei simpi. Simbu imo, Elinja uje wapwile kapolofweto wa busunga walekele tupolofweto ba Mbale ngwendi balombele kuli njambi yabo, co nendi lalo alombela kuli Njambi yendi. Elinja wendekele ngwendi Njambi wa busunga akumbulula, oloni njambi wa makuli ikeye kakumbulula. Tupolofweto ba Mbale batabele, co balombelele manene ha simbu yailaha oku bali na kutambeka, oloni naumo wahi wabakumbulwile. Mbimbiliya ngwayo: “Mbale kabakumbulwile, nambe lijwi lyahi bazibile.” (1 Vimyene 18:29) Bika byalingiwile omwo Elinja walombelele?

Omwo Elinja walombelele, Njambi yendi wamukumbulwile oho bene. Watumine tuhya kutunda mwilu na kwenyeka mulambu wabwahesele. Lilombelo lya Elinja lyalisezele bati na malombelo a tupolofweto ba Mbale? Kuli cuma cimo ca seho calingile Elinja mu lilombelo lyendi libanasoneka ku mukanda wa 1 Vimyene 18:36, 37. Eli lilombelo lyapwile lyalihi manene. Lyakala lika na majwi a kweta ku 30 mu ndaka ya Cihebelu. Oloni omu mu lilombelo lyalihi lyalombelele, Elinja wapangesele lizina lya Yehova lutatu.

Lijwi lya Mbale lilumbununa “babenya” nambe “shukulu.” Mbale wapwile njambi wa Bakanana, co kwakele tumponya babangi bamwimanenene. Oloni lizina lya Yehova lyapwa lya kulitila, lyapwa lizina lya Njambi umolika wa busunga. Njambi walekele banu bendi ngwendi: “Yange Yehova. Likelyo lizina lyange. Naumo wahi injana bumpau bwange.”—Isaya 42:8, NWT.

Kuma lilombelo lya Elinja na malombelo a tupolofweto ba Mbale oshe ataleselele kumolika ndi? Baka-kulemesa Mbale bakele na kulinga byuma byabibi bya kufwa ngwe kulinga bukwizi na kukombelela banu ku binjambi babo. Oloni Yehova ikeye wanangwile banu bendi bajenjuke ku byuma bya cifweci. Acisinganyekeni ha ñanda ei: Nga musonekela kabusamba keni umo wa bulemu mukanda, muliziba bati nga bakawana munu weka uje ali na bilinga byabibi bije kakele nabyo kabusamba keni? Kumubwahelela, indi bati?

Nga mulombela kuli Yehova, mulombela kuli Ishamatanga, uje wapwa Ishe ya banu boshe.a Kapolofweto Isaya walombelele ngwendi: “Yobe wapwa u Tatetu.” (Isaya 63:16) Yehova ikeye lalo yalumbunwine Yesu Kilistu omwo walekele bandongesi bendi ngwendi: ‘Njili na kwiluka kuli Tate, Ishweni, kuli Njambi yange, Njambi yeni.’ (Yowano 20:17) Yehova ikeye Ishe ya Yesu. Yesu wakele na kulombela kuli Yehova Njambi, co walekele na baka-kumukabangeya balinge ngoco.—Mateo 6:9.

Kuma Mbimbiliya imwesa ngwayo twasa kulombela kuli Yesu, Maliya, banu babamona kupwa ba kujela nambe tungelo ndi? Embwe. Tunapande lika kulombela kuli Yehova. Mwafwa bika? Tusimutwiyeniko ha byuma bibali. Cakulibanga, lilombelo lyapwa ngila imo ya kulemeselamo Njambi, co Mbimbiliya ngwayo tunapande kulemesa lika Yehova. (Kutuuka 20:5) Camucibali, Mbimbiliya inamutumbula ngwayo wapwa ‘Muka-kutolilila malombelo.’ (Myaso 65:2) Nameme Yehova akanako bakwabo bipangi, oloni naumo wahi yanana cipangi ca kutolilila malombelo. Namwesa ngwendi ikeye bene akatolilila ku malombelo etu.

Ngeci, nga mushaka ngweni Njambi akumbulule malombelo eni, anukeni eci cinangulo ca mu Mbimbiliya: ‘Woshe atambeka ha lizina lya Yehova akoboka.’ (Vilinga 2:21) Oloni kuma Yehova akatolilila ku malombelo oshe ndi? Indi kuli bimo bitunapande kulinga mangana Yehova atolilile ku malombelo etu?

BULOMBELO bwabwingi bukaka manene mbunge ku byuma bya kufwa ngwe mwanapande kukela munu omwo alombela hamolika na majwi apangesa. Co bamo kuli bilika bimo bibakakabangeya. Oloni Mbimbiliya itukwasa kujeneka kwaka mbunge ku byuma bya cifweci. Co lalo itukwasa twake mbunge ku kuzibuka mutunapande kulombelela.

Mbimbiliya inendeka bya bangamba ba Njambi ba kulongwa baje balombelele mu myela ya kuliseza-seza oku banatumbama, kwimana, kutsikama nambe kukala mu ngila yeka. Bamo balombelelele mu bimbunge byabo nambe mu kuzibika, kwesekesa nomu mubyafwililile byuma. Balombelele oku banatala mwilu nambe oku banakulama. Kubapangesele tumponya, busanga nambe mabulu a malombelo, balombelele kutundilila kwisi ya bimbunge byabo, mu majwi abo. Bika byalingisile malombelo abo bawakumbulule?

Ngwe mutunendekela mu ñanda inahu, balombelele kuli Njambi umolika, Yehova. Oloni kuli cuma cikwabo ca seho citunapande kulinga mangana malombelo etu bawakumbulule. Mukanda wa 1 Yowano 5:14 ngwawo: “Tunasimpi ku mesho a Njambi, omwo tunazibuka ngwetu ikeye atuziba nga tumulomba cuma cimo ngwe ku cizango cendi.” Ngeci, malombelo etu anapande kulitombola na cizango ca Njambi. Kulumbununa bika?

Nga tushaka kulombela mu kulitombola na cizango ca Njambi, tunapande tahi kuzibuka cizango cendi. Ngeci, kulilongesa Mbimbiliya kunapu kwa seho mwafwa kutukwasa tulombele mu kulitombola na cizango ca Njambi. Kuma oku kulumbununa ngwabo Njambi kasa kutolilila ku malombelo etu kubanga tupwe baka-kutondesesa biñanda bya mu Mbimbiliya ndi? Embwe. Oloni ashaka ngwendi tuzibuke cizango cendi, tucizibisise na kucilinga. (Mateo 7:21-23) Co tunapande kulombela mu kulitombola nebi bitunalilongesa.

Omwo tutwalelelaho kulilongesa bya Yehova na cizango cendi, likulahelo lyetu likanyama. Kukala na likulahelo nakwo kwapwa kwa seho nga tushaka ngwetu malombelo etu bawakumbulule. Yesu wendekele ngwendi: “Nga mukulahela mukatambula byuma byoshe bimukalomba.” (Mateo 21:22) Kukala na likulahelo kukulumbununa kutaba byuma byoshe-byoshe. Kulumbununa kukulahela byuma bije bili na bukaleho bwa kushula, nameme kutwasa kubimona. (Vahevelu 11:1) Mu Mbimbiliya muli bukaleho bwabwingi buje bumwesa ngwabwo Yehova uje kutwasa kumona, kwakala, twasa kumukulahela, co nalibwahesela kukumbulula malombelo a baje bamukulahela. Co lalo twasa kulomba Yehova ngwetu atukwase kukala na likulahelo lyakama, co atukwasa mwafwa washaka manene kutwana bitutonda.—Luka 17:5; Yakomba 1:17.

Kuli cuma cikwabo lalo ca seho citunapande kulinga omwo tulombela. Yesu wendekele ngwendi: ‘Naumo wahi aija kuli Tate, kubanga etile muli yange.’ (Yowano 14:6) Ngeci, tunapande kulombela kuli Yehova kwitila muli Yesu. Mukemwo Yesu walekele baka-kumukabangeya ngwendi balombele mu lizina lyendi. (Yowano 14:13; 15:16) Oku kukulumbununa ngwabo tunapande kulombela kuli Yesu. Oloni tulombela mu lizina lya Yesu mwafwa tuzibuka ngwetu Yesu ikeye natulingisa twase kulombela kuli Tate yetu wa kujela na kulumbunuka.

Simbu imo, bandongesi ba Yesu bamulombele ngwabo: “Mwene, tulongese kulombela.” (Luka 11:1) Cisholoka ngwe kubatondele kuzibuka byuma bitunasimutwiya byanapande kulinga munu omwo alombela. Bashakele kuzibuka bibapandele kwendeka omwo balombela. Kwafwile lika ngwe bamwihwile ngwabo: “Tunapande kulombela ha byuma muka?”

BANU babangi ngwabo lilombelo lya kutalelako lije libakatumbula lalo ngwabo Lilombelo lya Mwene nambe lilombelo lya Tate Yetu likelyo lilombelo libakalombela manene baka-Kilistu. Kutuzibuka mwamubwa indi obu bunapu busunga indi embwe, oloni tuzibuka ngwetu banu babangi kubazibisisa mwamubwa eli lilombelo. Banu babangi bakelukila-elukila lika kwendeka majwi ali omu mu lilombelo ha litangwa na litangwa. Oloni ebi keti bikebyo byashakele Yesu ngwendi banu balinge. Tuzibuka bati ngoco?

Simbu kanda Yesu alongese bandongesi bendi lilombelo lya kutalelako, wendekele ngwendi: ‘Nga mulombela, keti mwilukile-ilukile kwendeka byuma bya kulifwa.’ (Mateo 6:7) Ngwe Yesu washakele ngwendi banu belukile-elukile kwendeka majwi a mu lilombelo lyalongesele, kuma ngwe wendekele ngwendi keti belukile-elukile kwendeka byuma bya kulifwa omwo balombela ndi? Embwe Yesu wakele na kutulongesa byuma bimo bya seho bitunapande kwaka mu lilombelo na kutukwasa kuzibuka byuma bya seho manene bitunapande kwaka mu biyongola omwo tulombela. Tusimutwiyeni ha byuma byendekele. Eli lilombelo banalisoneka ku mukanda wa Mateo 6:9-13.

‘Tate yetu uli mwilu, lizina lyobe balijelese.’

Yesu walongesele baka-kumukabangeya ngwendi banapande kulombela lika kuli Ishe, Yehova. Mwafwa bika lizina lya Njambi lyapwa lya seho, co mwafwa bika litondeka kulijelesa?

Kushwa lika ku mashangumukilo, Njambi banamubiisa lizina. Satana uje wapwa citozi ca Njambi wendekele ngwendi Yehova wapwa muka-makuli. Ngwendi wapwa Muka-kuyula wa litsita uje kesi na lisesa lya kuyula byuma byanatanga. (Kushangumuka 3:1-6) Co banu babangi banalitombola na Satana. Bali na kulongesa na banu ngwabo Njambi wapwa cikenya wa kuminina mbunge, uje washaka kulinga shambandinga. Bamo bakendeka ngwabo Njambi keti ikeye watangele byuma. Bamoco bali na kulwisa lizina lyendi, banatundisa lizina lya Yehova mu Bimbimbiliya bibananungulula na kubindika banu kulipangesa.

Mbimbiliya imwesa ngwayo Njambi akamanesa byuma byoshe ebi. (Ezekiyele 39:7) Co akamanesa bukalu bwoshe bumuli na kuliwana nabwo na kumyana byoshe bimutonda. Mu ngila muka? Majwi anatako a mu lilombelo lya Yesu atukwasa kuwana cikumbululo.

“Bumwene bwobe bwije.”

Ano matangwa, bantwama ba bulombelo babangi bakalongesa byuma bya kuliseza-seza kutalesa ku Bumwene bwa Njambi. Oloni banu balongesele Yesu bazibukile ngwabo tupolofweto ba Njambi bapolofwetele ngwabo Mesiya, Mwobole yanangula Njambi akayula mu Bumwene buje bukalingisa byuma bipwe byabibwa mu kaye. (Isaya 9:6, 7; Ndanyele 2:44) Obu Bumwene bukamwesa ngwabwo Satana wapwa muka-makuli, co bukamunyongesa hamo na bipangi byendi byoshe. Bumwene bwa Njambi bukamanesa binzita, mishongo, njala na kutsa. (Myaso 46:9; 72:12-16; Isaya 25:8; 33:24) Nga mulombela ngweni Bumwene bwa Njambi bwije, co muli na kulomba ngweni ebi bikulaheso bilishulisilile.

“Cizango cobe bacilinge hano hasi, ngwe omwo bakacilingi mwilu.”

Majwi a Yesu amwesa ngwawo kulutwe, cizango ca Njambi cikalingiwa hano hasi ngwe mucili na kulingiwa mwilu muje mwakala Njambi. Naumo wahi nonowesa cizango ca Njambi kulingiwa mwilu mwafwa Yesu Muna Njambi walwisile Satana na tungelo bendi na kubombila hano hasi. (Kujombolola 12:9-12) Eci cuma camucitatu mu lilombelo lya kutalelako na byuma bibali bya kulibanga, bitukwasa kwaka manene mbunge ku cizango ca Njambi keti ku byuma bitushaka, co eci cikeco cuma ca seho manene. Cizango ca Njambi cikeco casa kunenela byuma byoshe bya kutanga byuma byabibwa. Nameme Yesu uje wapwile wa kulumbunuka walekele Ishe ngwendi: “Kesi ngwe mwaya cizango cange embwe, oloni cizango cobe cilingiwe.”—Luka 22:42.

“Twane kulya kwetu kwa litangwa lya [lelo].”

Yesu wamwesele ngwendi twasa kulomba Njambi byuma bitutonda mu kuyoya. Kukwabihile kulinga ngoco. Oloni kutulingisa tuzibuke ngwetu Yehova “ikeye akana mwonyo na muku na byuma byoshe kuli banu boshe.” (Vilinga 17:25) Mbimbiliya imwesa ngwayo wapwa cisemi wa cizemo uje washaka kwana bana bendi byuma bibatonda. Oloni ngwe mwa cisemi wamubwa, kesi kubana byuma bije kubibakwasa.

“Tusambese ku milonga yetu.”

Kuma kuli bimo bimunabiisila Yehova bene ndi? Kuma mutonda ngweni amikonekele ndi? Banu babangi ano matangwa kubazibuka ngwabo bubi bwapwa buka, co kubazibuka bukalu butunda mu kulinga bubi. Oloni Mbimbiliya imwesa ngwayo bubi bukebwo bunatunenela bukalu mwafwa bukebwo bunanene kutsa. Tubaboshe kutwalumbunukile, co tukabiisa kushwa kumo. Ngeci, kubanga Njambi atukonekele asina tukala na lilabelelo lya kukawana byuma byabibwa kulutwe. (Loma 3:23; 5:12; 6:23) Kuzibuka ngwetu Mbimbiliya imwesa ngwayo: ‘Yehova wapwa wamubwa kuli yetu, co lalo akasambesa,’ kututakamesa.—Myaso 86:5.

‘Tunyungilile kuli muka-bubi.’

Kuma muzibuka ngweni mutonda manene ngweni Njambi aminyungilile ndi? Babangi kubakulahela ngwabo Satana uje wapwa ‘muka-bubi’ kwakala. Oloni Yesu wamwesele ngwendi Satana kwakala, co wamutumbwile ngwendi “muka-kuswana kano kaye.” (Yowano 12:31; 16:11) Satana nongumuna banu ba muno mu kaye kali na kuyula, co ashaka manene kumyungumuna na kumyonowesa kulikuta busamba bwa kukanyama na Ishweni, Yehova. (1 Petulu 5:8) Oloni Yehova ali na nzili yakama manene kutubakana Satana, co ashaka kunyungilila baje bamuzema.

Byuma byabindondo bitunasimutwiya bije bimwesa bisimpi byakama byendekele Yesu mu lilombelo lya kutalelako, keti bikebyo lika bitwasa kulomba kuli Njambi. Anukeni ngweni mukanda wa 1 Yowano 5:14 utuleka ngwawo: “Njambi . . . . atuziba nga tumulomba cuma cimo ngwe ku cizango cendi.” Ngeci, keti mulizibe ngweni bukalu bweni bwabundondo manene, co kumwapandele kubuleka Njambi mu lilombelo.—1 Petulu 5:7.

Kuma mwela kutuli omwo tulombela na simbu itulombela nabyo bya seho ndi?

TUKULAHELA neni mwalimwena nambe kulizibila ngweni bwingi bwa bulombelo bukalongesa ngwabwo banu banapande kulombelela mu mitungo nambe myela ya kulitila, co lalo kuli bisimbu nambe litangwa libanangula lya kulombela. Kuma Mbimbiliya imwesa ngwayo kuli simbu imo na myela imolika kutunapande kulombelela ndi?

Mbimbiliya imwesa ngwayo ha bisimbu bimo, banu banapande kulombela. Cakumwanako, Yesu wakandelelele kuli Njambi mu lilombelo simbu kanda alye na bandongesi bendi. (Luka 22:17) Bandongesi ba Yesu nabo bakele na kulombela mubakele na kukunguluka hamo na kulemesa Njambi. Co batwaleleleleho kulinga ngoco ngwe mubakele na kulingila mu masinangonge a Bayunda na mu tembele mu Yelusalema. Njambi wayongwele ngwendi tembele ipwe “njubo ya kulombelela banu ba miyati yoshe.”—Mako 11:17.

Njambi atolilila ku malombelo a bangamba bendi omwo bakunguluka hamo na kulombela kuli ikeye. Nga boshe bali na biyongola bya kulifwa, co lalo lilombelo lyabo lyalitombola na cizango ca Njambi, co Njambi atolilila ku lilombelo lyabo. Olyo lilombelo lyasa kumulingisa alinge byuma byanesi kujeneka kulinga. (Vahevelu 13:18, 19) Bakaleho ba Yehova bakalombela simbu yoshe ibakakala na biwano. Mwazituka kukunguluka nabo na kulizibila malombelo abakalombela.

Nameme ngoco, Mbimbiliya kuimwesa ngwayo kuli simbu nambe mwela mubanapande kulombelela banu. Mu Mbimbiliya, muli mizimbu ya bangamba ba Njambi baje balombelele kuli ikeye ha bisimbu bya kuliseza-seza mu myela ya kuliseza-seza. Yesu wendekele ngwendi: “Omwo ulombela, ya ku mulili wobe na kushoka ku cikolo, co lombela kuli Isho, uje kuwasa kumona. Co Isho uje muka-kumona bije ukalingi mu bushweke, akakwana cikandelela cobe.”—Mateo 6:6.

Kuma eci keti cilanyo cacibwa ndi? Njambi Wahakamwa ya Byoshe asa kumiziba simbu yoshe-yoshe imulombela nameme mulombela kwa likalyeni. Yesu nendi kakangi wakele na kukala kwa likalyendi mangana alombele kuli Yehova. Kwakele simbu imo yalombelele kuli ikeye butsiki bwoshe omwo washakele ngwendi amukwase mu cuma ca seho cashakele kulinga.—Luka 6:12, 13.

Kuli banalume na banakazi babanendeka mu Mbimbiliya baje balombelele kuli Njambi mubaliwanene na bukalu bumo nambe mukwakele byuma bimo bya seho bibapandele kwangula kulinga. Balombelele mu kuzibika nambe mu mbunge. Co lalo munu wasele kulinga ngoco likalyendi nambe na bakwabo. Cuma ca seho manene capwile kulombela kuli Yehova. Njambi naleke bangamba bendi ngwendi: “Lombeleni simbu yoshe.” (1 Tesalonika 5:17) Simbu yoshe nalibwahesela kutolilila ku malombelo a munu woshe-woshe alinga cizango cendi. Kuma eci keti cizemo ndi?

Byuma byabibi bili na kulingiwa mu kaye ano matangwa bili na kulingisa banu babangi bamone ngwe na seho ya kulombela bene yahi. Hamo neni munasa kulihula ngweni, ‘Kulombela kunjikwasa bati?’

KUMA kulombela kwasa kutukwasa ndi? Mbimbiliya imwesa ngwayo kutukwasa. Ngwayo malombelo a bangamba ba Njambi ba kulongwa akabakwasa. (Luka 22:40; Yakomba 5:13) Kulombela kutukwasa tushwenye kuli Njambi. Co lalo kwasa kutukwasa nga tuli mu bishoti na kutukwasa ku mubila. Mu ngila muka?

Lingeni ngwe mwakala na mwanike, co litangwa limo atambula bwana. Kuma mumulongesa ngweni kuliziba lika ngwendi nakandelela kuli obo banamwana bwana kunapumo ndi? Indi mumulongesa kumwesa ngoco? Nga twendeka byuma bimo bili ku mbunge yetu, tumwesa mutuli na kulizibila, co lalo tubyanuka bwasi. Kuma omu mukemwo mukunafwila na kusimutwiya na Njambi ndi? Eyo, mukemwo bene. Tucisimutwiyeniko ha miyati imo ya malombelo.

Malombelo a kukandelela. Kukandelela kuli Tate yetu mwafwa ya byuma byabibwa byanatulingila kutulingisa tumone mwanatubezikisila. Co kulinga ngoco kutulingisa tupwe ba kubwahelela na kumona byuma mu ngila yaibwa.—Filipu 4:6.

Cakumwenako: Yesu wakandelelele kuli Ishe mwafwa ya kutolilila ku malombelo endi na kuwakumbulula.—Yowano 11:41.

Malombelo a kulomba likonekelo. Nga tulomba Njambi ngwetu atukonekele, tumwesa ngwetu citakutaku cetu cili na kupanga mwamubwa. Tumwesa lalo ngwetu twananguka bubi butunalingi, co twatenguluka. Co lalo kutulizibi kukala manene na mulonga.

Cakumwenako: Ndabiti walombelele kuli Njambi mangana amwese ngwendi watengulukile, co wakele na kuziba kubabala ku mbunge.—Myaso 51.

Malombelo a kulomba Njambi atutwamenene na kutwana mana. Kulomba Yehova ngwetu atutwamenene na kutwana mana atutonda mangana twangule mwamubwa byakulinga kutukwasa tupwe ba kulikehesa. Kutukwasa kwanuka ngwetu kuli hayalenga nzili yetu na kutulingisa tukulahele manene Tate yetu wa mwilu.—Visimo 3:5, 6.

Cakumwenako: Solomoni walombele Njambi mangana amutwamenene na kumwana mana a kuyula mwamubwa Baisalele.—1 Vimyene 3:5-12.

Malombelo a kulomba bukwasi nga tuli mu bukalu. Kulombela kuli Njambi ha simbu ituli mu bishoti kutulingisa tulizibe bwino ku mbunge na kutulingisa tukulahele manene ikeye kutubakana kulikulahela yetu babenya.—Myaso 62:8.

Cakumwenako: Mwene Asa walombelele kuli Yehova omwo bitozi ba nzili bashakele kumulwisa.—2 Mizimbu 14:11.

Malombelo a kulomba Njambi akwase bakwetu baje bali mu bukalu. Malombelo a cifweci atukwasa tuzeme manene bakwetu na kukala na mema ku mbunge.

Cakumwenako: Yesu walombele Njambi akwase bandongesi bendi.—Yowano 17:9-17.

Malombelo a kushangazala Njambi. Nga tushangazala Yehova mwafwa ya bipangi na bifwa byendi byabibwa, co tumumwesa kasingimiko na kumwana bumpau. Malombelo a cifweci lalo atulingisa tushwenye manene kuli ikeye ha kupwa Njambi yetu na Tate yetu.

Cakumwenako: Ndabiti washangazalele Njambi mwafwa ya byuma byanatanga.—Myaso 8.

Kulombela lalo kutukwasa kukala mu “kwoloka kwa Njambi kuje munu naumo wahi asa kuzibisisa.” (Filipu 4:7) Kukala mu kwoloka muno mu kaye kanashulu na bishoti kunapu kubezika. Co lalo kukwasa munu alikangule ku mubila. (Visimo 14:30) Oloni kuma twasa kulinga ngoco mu nzili yetu lika, indi kubanga kukale byuma bimo bije bitukwasa?

BANU babangi bashaka kuzibuka cikumbululo ku cihula eci. Mbimbiliya imwesa ngwayo Yehova akatolilila ku malombelo. Oloni byuma bitulinga bikebyo binasa kumulingisa atolilile ku malombelo etu nambe kujeneka kutolilila.

Yesu wapayele bantwama ba bulombelo ba mu simbu yayoyele hano hasi baje balombelele mu cibembulu. Bashakele lika kulimwesa ku mbunga ngwabo bapwile baka-busunga. Co wendekele ngwendi “banatambula laja cikandelela cabo,” mwafwa banawanene lutsimo lubanatondele ku banu, kutubakana kubatolilila Njambi. (Mateo 6:5) Mu ngila imolika, banu babangi ano matangwa bakalombelo kwesekesa na cizango cabo, keti ca Njambi. Co Njambi kesi kutolilila ku malombelo abo mwafwa kubesi na kwononoka binangulo byendi bitunasimutwiya.

Yenico? Kuma Njambi asa kutolilila ku malombelo eni na kuwakumbulula ndi? Njambi kesi kutala ha mubala wa cikonde ca munu, muyati wendi, lifuti lyendi, indi nafuku indi kahutu, embwe. Mbimbiliya ngwayo: ‘Njambi kesi na kaangu, woshe amuzibila lyoba na kulinga byabibwa bakamutambula kuli ikeye.’ (Vilinga 10:34, 35) Kuma neni munafu ngwe munu ibanendeka oku ku mukanda ndi? Nga mukazibila Njambi lyoba, mumwononoka. Mulinga mwoshe mumwasela kujeneka kulinga byuma bije kashakele. Mukabangeya cizango cendi keti ceni nambe ca banu. Kuma mushaka ngweni Njambi atolilile ku malombelo eni ndi? Mbimbiliya imwesa bimunapande kulinga omwo mulombela mangana Njambi atolilile ku malombelo eni.a

Banu babangi bakatondo ngwabo Njambi alinge cikomokeso omwo akumbulula malombelo abo. Oloni nameme mu bisimbu bibakele na kusoneka Mbimbiliya, Njambi kalingile bikomokeso kushwa kumo. Bisimbu bimo kwakele na kwita myaka yaingi asina alinge cikomokeso cikwabo. Co lalo Mbimbiliya imwesa ngwayo myaka ya bikomokeso yahwililile mu simbu ya tupositolo. (1 Kolinte 13:8-10) Kuma oku kulumbununa ngwabo Njambi ano matangwa necela kukumbulula malombelo ndi? Embwe. Tucisimutwiyeniko mwakakumbulwila malombelo amo.

Njambi akana mana. Yehova ikeye Nsina ya mana a busunga. Co akawana baje bawashakezeka na kutonda ngwabo abatwamenene.—Yakomba 1:5.

Njambi akana banu sipilitu yendi ya kujela na byuma byabibwa biikalingi. Sipilitu ya kujela yapwa nzili ya Njambi. Co kukwesi nzili iitubakana. Yasa kutukwasa tukolese mu byeseko na kutukwasa tukale mu kwoloka. Co lalo yasa kutukwasa kukala na bifwa bikwabo byabibwa. (Ngalatiya 5:22, 23) Yesu walekele baka-kumukabangeya ngwendi Njambi akana banu obu bwana bwa sipilitu ya kujela.—Luka 11:13.

Njambi akakwasa baje bamushakezeka bazibisise biyongola byendi. (Vilinga 17:26, 27) Kuli banu babangi mu kaye baje bali na kushakezeka busunga. Bashaka kuzibuka Njambi, kuzibuka lizina lyendi, byatangelele lifuti-libu na banu hamolika na kuzibuka mubasa kushwenyena kuli ikeye. (Yakomba 4:8) Bakaleho ba Yehova bakaliwana na banu ba kufwa ngoco, co bakalizibi bwino mubakasimutwiya nabo bya Njambi.

Kuma neni muli na kushakezeka Njambi ndi? Kuma bikebyo binalimilingisa mutande ebi biñanda ndi? Hamo ei inapu ngila imo yali na kukumbulwilamo lilombelo lyeni.