Ti mbäät nduˈunëm ko kyayajtunët ja tëyˈäjtën

1, 2. ¿Wiˈix tyam mayë jäˈäy nyayjyawëdë ko kyayajtuny ja tyëyˈäjtën ets ti yaˈˈatsoowëmbitäämp mä yäˈädë artikulo?

May tyamë jäˈäy kyaj tyëyˈäjtënë yajtundë mët ko kyaj tmëdattë meeny sentääbë, yaˈˈaxëkˈixtë mët ko määyëm tsyoondë o wiˈixëm yˈixˈattë. Näägë gobiernëtëjk ets pënaty myëdäjttëbë empresë o faabrikë, tyuundëp tijaty mëdiˈibë yˈaxëktuumpy ja it naxwinyëdë nëgokë ja meeny sentääbë niˈigyë tpäättë. Ko tijaty kyayajtuny tëyˈäjtën myëët yëˈë nguˈayoˈowëmë o tkuˈayowëdë wiinkpëty.

² May tyamë jäˈäyëty jantsy jotˈambëjktëp mët ko axëëk të yajtundë o tˈixtë ko wiinkpë yaˈˈaxëktuny. Nipën tkaˈoyjyawë ets pën xyˈaxëktuˈunëm, pääty mayë jäˈäy tpuwäˈägëdë politikëtëjk mëdiˈibë jënandëp ko yaˈoyëyandëp amay jotmay o tpuwäˈägëdë grupë mëdiˈibë jäˈäy pyudëjkëdëp ets net myartsyëtundë. Per ninuˈun nDiosmëduˈunëm nnijäˈäwëm ko kyaj nyajpatëm “mëdë naxwinyëdë jäˈäy” ets nˈijtëm seguurë ko mä ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën jamnëm njukyˈatäˈänëm agujk jotkujk (Fwank 17:16). Ko nˈijxëm wiˈixë jäˈäy axëëk jyat kyëbattë mët ko kyaj yajtunyë tyëyˈäjtën, axëëk nnayjyäˈäwëm ets axtë jotˈambëjkëm. Ets waanë net nnayajtëˈëwëm: “¿Wiˈixëts mbäät nˈokˈixy yäˈädë jotmay? ¿Jamdaa tiijëts mbäät nˈoktuny parë yˈoyët?”. Mä yäˈädë artikulo yaˈˈatsoowëmbitäˈäny, per min jawyiin nˈokˈijxëm wiˈixë Jyobaa etsë Jesús nyayjyawëdë ko tˈixtë ko jäˈäy tkatundë ja tëyˈäjtën.

JYOBAA ETSË JESUS AXËËK NYAYJYAWËDË KO JÄˈÄY KYAJYATUNY JA TYËYˈÄJTËN

3. ¿Tiko axëëk nnayjyäˈäwëm ko jäˈäy kyayajtunyë tyëyˈäjtën? (Isaías 5:7).

³ Mä Biiblyë jap tnimaytyaˈaky ko ëjtsäjtëm duˈun ojts ngojëm ixtëmë Jyobaa jyaˈayˈaty. Pääty ko nˈijxëmë ko tuˈugë jäˈäy kyaj yajtunyë tyëyˈäjtënë ta njotˈambëjkëm, pesë Jyobaa “Yëˈë tsyojkypyë tëyˈäjtën ets mëdiˈibë mëdëy” (Sal. 33:​5, TNM; Gén. 1:26). Yëˈë ak oy tijaty ttuny ets kyaj ttsoky ets ja naxwinyëdë jäˈäy ak yëˈë nyayˈaxëktunëdë (Deut. 32:​3, 4; Miq. 6:8; Zac. 7:9). Ja tiempë mä jyukyˈajty ja kugajpxy Isaías, Jyobaa ojts tmëdoowˈity wiˈix ja israelitëty ‘jyëˈëy yäˈäxtë’ mët ko ak yëˈëyë nyayˈaxëktunëdë (käjpxë Isaías 5:​7, TY). Tyukumëdoow pënaty kyaj myëmëdoowëdë ets jeˈeyë tˈaxëktundë ja myëguˈuktëjk (Is. 5:​5, 13).

4. ¿Tii xytyukniˈˈijxëm ixtëmë Jesús dyaˈˈagëdaky ja jäˈäy mëdiˈibë nety ja kyëˈë xuxy? (ix nanduˈun dibujë).

⁴ Duˈun ixtëmë Jyobaa, Jesús tsyojkypy ets yajtunët ja tëyˈäjtën. Ets ko jyukyˈajty yä naxwiiny, ta tuˈugë xëëw nyaybyatë mët tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë nety ja kyëˈë të xyuxy, ta tpaˈˈayooy ets ojts dyajtsoˈoky. Pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk ta jyantsy jyotˈambëjktë mët ko niˈigyë nety tsoktë ets yajwintsëˈëgët ja sääbëdë xëëw ets kyaj dyuˈunëty ko yajpudëkët tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë nety pëjkëp. Pääty, ko Jesús duˈun ojts tˈixy mon tuk nyayjyäˈäwë ‘jaˈagyëjxm ko juun ja jyot wyinmäˈänyëty tpëjktaktë’ (Mar. 3:​1-6, TY).

5. ¿Ti mbäät njamyajtsëm ko kyayajtunët ja tëyˈäjtën?

⁵ Jyobaa mëdë Jesús axëëk nyayjyawëdë ko tˈixtë ko kyaj yajtunyë tëyˈäjtën, pääty kyaj wyiˈixëty ko ëjtsäjtëm nanduˈun nnayjyäˈäwëm (Éfes. 4:26). Per nˈokjamyajtsëm ko oy nuˈun njatimyjyotˈambëjkëmbë kyaj dyaˈoyëyaˈany ja amay jotmay, pääty tsojkëp mëk nnaygyuentëˈäjtëm jaˈa ko tsojk xypyäˈämduˈunëm ko nëgooyë ndimyjyotˈambëjkënë (Sal. 37:​1, 8; Sant. 1:20). Per parë nnijäˈäwëm ti mbäät nduˈunëm ko kyayajtunyë tëyˈäjtënë min nˈokˈijxëm yˈijxpajtënë Jesús.

TI JESÚS TYUUN KO JA WIINKPË YAˈˈAXËKTUNDË

6. ¿Wiˈix ijty ja jäˈäy yaˈˈaxëktundë ko Jesús jyukyˈajty yä naxwiiny? (Ix nanduˈunë dibujë).

⁶ Ko Jesús jyukyˈajty yä naxwiiny, yˈijx wiˈix mayë jäˈäy yaˈˈaxëktundë. Ixtëm pënaty nyiwintsënˈäjttë ja relijyonk yˈaxëktuundëbë nety ja jäˈäyëty ko kanääk tpëjktäˈäktë ja anaˈamën mëdiˈibë jantsy tsip nimëjääw yajpaduny (Mat. 23:​2-4). Nan nyijäˈäwëbë nety ko ja anaˈambëtëjkëty mëdiˈibë Roma, nëgooyë netyë jäˈäy tˈaxëktuunëdë. May ja judiyëtëjk kyaj nety tˈoktsojknëdë ets ja Romanë jäˈäyëty yˈanaˈamëdët. Pes nääk mëdiˈibë yajtijtë Zelotes, nyibëdëˈktë ja Romanë jäˈäyëty, perë Jesús nipën tkapuwäˈkë. Pääty ko ja jäˈäy jyayajtunanë Rey, kak ets wiinktsow ojts nyëjkxy (Fwank 6:15).

7, 8. ¿Tiko Jesús kyaj ojts dyajjëjptëgoy ja naxwinyëdë jäˈäyë yˈamay jyotmay? (Fwank 18:36).

⁷ Ko Jesús yajpaty yä naxwiiny, kyaj ojts ttuktëk ttukwäˈägë ja politikë winmäˈäny parë dyaˈoyët ja amay jotmay mëdiˈibë nety jam yˈijxypy. ¿Tiko? Yëˈko nyijäˈäwëbë nety ko naxwinyëdë jäˈäy kyaj pyaaty nyitëkëty ets këˈëm nyayˈanaˈamëdët (Sal. 146:3; Jer. 10:23). Nan kyaj mbäät dyajjëjptëgoytyë Satanás ets ja poky kaytyey. Pesë Satanás yëˈë mëdiˈibë tyam ja anaˈamp ets mëdiˈibë jäˈäy axëëk yaˈˈadëtsypy ixtëm yëˈë (Fwank 8:44; Éfes. 2:2). Ets ja tuk pëky yëˈë ko pokyjyaˈay nyajpatëm, oy njatuˈunëm mëjääw kuanëm ko jam muum ndëgoˈoyëm (Ecl. 7:20).

⁸ Jesús nyijäˈäwëbë nety yajxon ko ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkënë yëˈë mëdiˈibë mbäät dyajjëjptëgoyë Satanás ets xytyukniwatsëm ja poky kaytyey. Päätyën ojts dyajtunyë xyëëw tiempë ets ojts “tkajxwaˈxy ja oybyë ayuk mëdiˈibë nyigajxypy ja Diosë kyutujkën” (Luk. 8:1). Ets ojts tˈanëëmë “pënaty myëdäjttëbë yuu etsë tëëtsë mä ja tëyˈäjtën”, miimp ja tiempë mä kyaj pën axëëk yˈokˈyajtunanë (Mat. 5:6). Nituˈugë gobiernë tkamëdatyë mëjääw parë duˈun ttunët, yëˈëyë ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën mëdiˈibë mbäät duˈun ttuny mëët ko ja kyutujkënë “kyaj yajpääty yä naxwiiny” (käjpxë Fwank 18:36).

KO JA TËYÄJTËNË KYAYAJTUNËT NˈOKPANËJKXËMË IJXPAJTËNË JESÚS

9. ¿Tiko mˈity seguurë ko ja Diosë yˈAnaˈamën Kyutujkën yëˈë mëdiˈibë yajjëjptëgoyaampy tijaty tyam xyaˈˈayoˈowëm?

⁹ Tyam yëˈë ndukjukyˈäjtëmë “ja tiempë mëdiˈibë jëjpkëxanëp”, päätyën niˈigyë të myëjwindëjkënë ja amay jotmay ets kyaj tyimduˈunëty ko Jesús jyukyˈajty yä naxwiiny. Satanás duˈunyëm tyam tkëˈamˈaty ja Naxwinyëdë ets ja jyaˈayëty mëdiˈibë niˈigyë axëëk yˈadëtsnëdë (2 Tim. 3:​1-5 TNM, 13; Diˈibʉ Jat. 12:12). Duˈun ixtëmë Jesús ëjtsäjtëm nˈijtëm seguurë ko yëˈëjën ja Diosë yˈAnaˈam kyutujkën mëdiˈibë yajjëjptëgoyaampy tijaty tyam xyaˈˈayoˈowëm. Ets kom yëˈë nbuwäˈkëm ja Diosë yˈAnaˈam kyutujkën, pääty kyaj nëjkxëm martsyëtuumbë ets kyaj nbuwäˈkëm ja politikëtëjk mëdiˈibë jënandëp ko ttunäˈändë ja tëyˈäjtën. Nˈokˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈaky tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Stacy.a Mä nety tkanijawënëm ja tëyˈäjtën, nëjkxp ijty martsyëtuumbë parë tnitsiptuny pënaty nety axëëk yajtuundëp. Duˈun tnimaytyaˈaky: “Mäjëtsë nety jam nmartsyëtuny, kyajëts nety nˈity seguurë pën jamëts nyaˈoyë ja jäˈäyë yˈamay jyotmay. Tim tëgatsy kojëts net tyam nyajpaty mä Diosë nyax kyäjpn. Ijtpëtsë net seguurë ko yëˈëjën ja yˈAnaˈam Kyutujkën mëdiˈibë nëjkx dyaˈoyë ja amay jotmay. Yëˈëjënë Jyobaa mëdiˈibë mbäät dyajjëjptëgoy ja axëkˈäjtën kyaj yˈëjtsëty” (Sal. 72:​1, 4).

10. Ixtëm jyënanyë Matewʉ 5:​43-48, ¿tiko kyaj nduktëjk ndukwäˈkëm grupë mëdiˈibë nyibëdëˈktëbë gobiernë? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹⁰ Tyam taaˈäjtp mayë grupë mëdiˈibë nyitsiptuundëp ko jäˈäy kyayajtunyë tyëyˈäjtën. Per kyaj dyajnigëxëˈëktë ja oybyë jäˈäyˈäjtënë ixtëmë Jesús tyukniˈˈijxë, pes nëgooyë net yˈawäˈändaknëdë axtë yˈaxëktuundëp ja jyëëky myëguˈuk (Éfes. 4:31). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xëwˈäjtp Jeffrey duˈun nimaytyäˈäk: “Mä jäˈäy myartsyëtundë mbäät pojˈam nyaynyibëdëˈëgëdë, tyëjkëndë naytsyiˈk naygyojxëbë, tsyoonëdë myaˈtsnëdë ets axtë dyajtsayujnëdë ja jyëëky myëguˈuk”. Perë Jesús ojts xytyukniˈˈijxëm ko ntsojktäˈäyëm niˈamukë jäˈäy, oy yëˈëjëty mëdiˈibë kyaj tmëdattë ja mëbëjkën o mëdiˈibë xyˈëxjëdijt xypyajëdijtëm (käjpxë Matewʉ 5:​43-48). Nuˈun nDiosmëduˈunëm nduˈunëmë mëjääw ets nbanëjkxëm ja yˈijxpajtënë Jesús ets duˈun njukyˈäjtëm ixtëm ojts tyukniˈˈixë.

11. ¿Tiko näˈäty tsyiptaˈaky nbanëjkxëm yˈijxpajtënë Jesús?

¹¹ Oy njanijäˈäwëm ko Jyobaa yëˈë tukëˈëyë yajjëjptëgoyaampy ja axëëkˈäjtën, tsiptakp nbanëjkxëm ja Jesús yˈëwij kyäjpxwijën ko pën axëëk xytyuˈunëm. Min nˈokˈijxëm wiˈixë Janiya yajnimaytyaˈaky ko axëëk yajtuuny. Yëˈë jyënaˈany: “Mon tukëts nayjyäˈäwë ixtëmëts ja jäˈäy xyˈanëmääy ets nan jotˈambëjkëts. Ntsojkëts ets tkumëdowët wixatyëts xytyuundë. Tajëts njapuwäˈägëyany tukgrupë jäˈäy mëdiˈibë nyitsiptuundëp pënaty axëëk yajtuundëp ets nwinmääyëts ko duˈunëts mbäät ja nˈakë nyajxeemy”. Per ko ja tiempë nyajxy, ta Janiya tpëjkyë kuentë ko kyaj nety yˈoyëty ixtëm wyinmay. Yëˈë jyënaˈany: “Tajëts nbëjkyë kuentë ko yëˈëtsë nety jam ndukˈijxpejtypy ja naxwinyëdë jäˈäy ets kyaj yëˈëjëtyë Jyobaa mëdiˈibë jyantsy myëdäjtypyë mëjääw parë dyaˈoyët ja jotmay, tajëts njënany kojëts nyajtëgatsäˈäny ja nwinmäˈäny”. Ko pën axëëk xytyuˈunëm o ko nˈijxëm ko pën axëëk yajtuny, jantsy jotˈambëjkëm ets kyaj wiˈixëty ko duˈun nnayjyäˈäwëm. Per tsojkëp nnaygyuentëˈäjtëm ets kyaj nduktëjk ndukwäˈkëm ixtëm naxwinyëdë jäˈäy winë ttundë parë dyaˈoyëyäˈändë ja amay jotmay (Fwank 15:19).

12. ¿Tiko yˈoyëty nnaygyuentëˈäjtëm ets kyaj oy nyatiijëty ngäjpxëm, nˈijxëm ets nmëdoowˈijtëm?

¹² ¿Ti mbäät nduˈunëm ko pën axëëk xytyuˈunëm o ko nˈijxëm ko pën axëëk yajtuny? Yëˈë ko nnaygyuentëˈäjtëm ets kyaj oy nyatiijëty ngäjpxëm, nˈijxëm ets nmëdoowˈijtëm. Pes may tijaty miimp mä internet kyaj tëyˈäjtën myëët tnimaytyäˈäktë o yaˈˈaniˈigyëdëp ja ääw ayuk ets ttundë duˈun parë jäˈäy tˈatsëˈëk tˈajawëdë o tnibëdëˈëktëdë gobiernë. Pes näägëty mëdiˈibë yajnäjxtëp ja notisyë mbäät kyaj yajxon tnimaytyäˈäktë ixtëm meerë të tyuny të jyatyë ets këˈëm tmäˈkxnëdë ja yˈääw yˈayukëty. Ets oyxyëp jyatimtëyˈäjtënˈäjtpë mëdiˈibë jam ngäjpxëm o nˈijxëm, kyaj tiko nëgooyë ndimymyëmäˈäy ndimymyëdäjëm, pes kyaj mbäät nyaˈoˈoyëm ja jotmay. Ko jamyë ja xëëw tiempë nyajnäjxëm mä ngäjpxëm, nmëdoowˈijtëm o nˈijxëm ja notisyë mbäät xyˈaxëktuˈunëm mëjwiin kajaa (Prov. 24:10). Ets tsojk nëjkx njäˈäytyëgoˈoyëm ko yëˈëyë mbäät dyaˈoyë ja amay jotmay ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën.

13. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë ko bom bom ngäjpxëmë Biiblyë?

¹³ Ko ngäjpxëmë Biiblyë bom bom etsë net nbawinmäˈäyëm yëˈë mëdiˈibë xypyudëkëyäˈänëm ko nety axëëk nyajtuˈunëm o ko nˈijxëm ko pën axëëk yajtuny. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xëwˈäjtp Alia tnimaytyaˈaky ko nëgooyë ojts jyotˈambëjknë ko tˈijxy axëëk yajtundë näägë jäˈäy mä nyax kyäjpn ets ko ja axëëkjäˈäyëty kyaj yajtukumëdowdë. Yëˈë jyënaˈany: “Per tajëts njaygyujkë ko pën njantsy myëbëjkypyëts ko yëˈë Jyobaa yaˈoyëyaampy ja amay jotmay, tsojkëbëts nety nyajtëgatsët ja njot nwinmäˈäny. Tajëts ojts ngajpxyë Job 34:​22-29 mä jyënaˈany ko nipën mbäät tkawinguyuˈutsyë Jyobaa. Yëˈëjën mëdiˈibë myëdäjtypyën madakën parë winë ttunët tëyˈäjtën myëët ets dyaˈoyët tukëˈëyë ja amay jotmay”. ¿Per ti net tyam mbäät nduˈunëm määnëm nˈëwxijtëmë ets jyäˈtët ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën?

TI NET TYÄM MBÄÄT NDUˈUNËM

14. ¿Tii mëdiˈibë ëjtsäjtëm mbäät nduˈunëm? (Kolosʉ 3:​10, 11).

¹⁴ Ëjtsäjtëm kyaj nmëdäjtëm ja madakën ets njëjpkudijëm ko jäˈäy tˈaxëktuny ja myëguˈuk, per mbäät nˈijxëm wiˈix oy njäˈäyˈäjtëm mëët ja jäˈäyëty. Duˈun ixtëmë Jesús ttuuny, yëˈë mëk tsojkyë jäˈäy pääty oy ko nbanëjkxëmë yˈijxpajtën. Ko nmëdäjtëmë tsojkënë yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nwingutsëˈkëm axtë pënaty axëëk xytyuˈunëm (Mat. 7:12; Rom. 12:17). Duˈuntsoow nëjkxëbë Jyobaa jotkujk nyajnayjyäˈäwëm ko nwintsëˈkëm niˈamukë jäˈäyëty (Käjpxë Kolosʉ 3:​10, 11).

15. ¿Wiˈix nbudëjkëmë jäˈäy ko ndukniˈˈijxëm ja tëyˈäjtën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë?

¹⁵ Ja tukpëky wiˈix mbäät nbudëjkëm ja jäˈäyëty mëdiˈibë axëëk yajtuundëp yëˈë ko nduknijäˈäwëm ja Diosë yˈääw yˈayuk. ¿Tiko nduˈun njënäˈänëm? Ja ko “mëdë Jyobaa yˈëxpëjkën” mbäät tuˈugë jäˈäy tyëgatsy mëdiˈibë nety mëk awäˈän etsë net yˈity oyjyaˈay ets yujy tudaˈaky (Is. 11:​6, 7, 9, TNM). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Jemal tnimaytyaˈaky ko mä kyatëkënëm ëxpëjkpë, ojts tpuwäˈägë tuˈugë grupë mëdiˈibë nety yˈaxëkˈijxtëp ja gobiernë mëdiˈibë mëk anaˈamëdëp. Yëˈë yˈakjënäˈäny: “Kyaj mbäät nyajtëgäjtsëm ja jäˈäy ko mëët ntsiptuˈunëm, per ko tnijawëdë ja tëyˈäjtën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë mbäät yajtëgatsyëty duˈun ixtëm ëjts ojts xyajtëgatsy”. Pääty ko jäˈäy ndukniˈˈijxëm ja Diosë yˈääw yˈayuk duˈun nety nbudëjkëm ets kyaj tˈokˈaxëktuunëdët ja myëguˈuktëjk duˈun ixtëm të yajnimaytyaˈagyë Jemal.

16. ¿Tiko njantsy ndukmëtmaytyäˈägäˈänëm ja jäˈäy ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën?

¹⁶ Duˈun ixtëmë Jesús, ëjtsäjtëm njantsy ndukmëtmaytyäˈägäˈänëm nanduˈunë jäˈäy ko ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën yëˈë nëjkx dyajjëjptëgoy ja axëëkˈäjtën. Duˈuntsoow pënaty axëëk të yajtundë mbäät jyotkujkmoˈoyëdë ko tnijawëdët ko yëˈën ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën mëdiˈibë nëjkx dyajjëjptëgooytyaˈay ja axëëkˈäjtën mëdiˈibë jaˈäjtp yä naxwiiny (Jer. 29:11). Stacy, mëdiˈibë të yˈokˈyajmaytyakpë mä parrafo 9 duˈun yˈakjënäˈäny: “Tyam kyajëts nëgooyë nˈokjotˈambëjknë kojëts nˈixy ko tuˈugë jäˈäy yaˈˈaxëktuny. Pesë Biiblyë yëˈë xyjyotkujkmoˈoyëm ko yëˈëjënë Jyobaa mëdiˈibë nëjkx dyajjëjptëgooytyaˈayë amay jotmay”. Per parë mbäät njotkujkmoˈoyëm pënaty axëëk të yajtundë, tsojkëp yajxon nˈëxpëjkëm. Ets nˈijtëm seguurë ko yëˈë ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën yajjëjptëgoyaampy ja axëëkˈäjtën, duˈuntsoow kyaj nëjkx xytsyiptakxëm ndukmëtmaytyakëm pënaty mëët nˈeskuelëˈäjtëm o pënaty mëët nduˈunëm.b

17. ¿Wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm ko tyam jyaˈˈaty ja axëëkˈäjtën ets ko kyaj pën ttuny ja tëyˈäjtën?

¹⁷ Nnijäˈäwëm ko mä tyamë Satanás yˈaneˈemy, ‘mëdiˈibë nyiwintsënˈäjtypyën ja naxwinyëdë jäˈäy’, duˈunyëm jyaˈˈatäˈänyë axëëkˈäjtën. Per nˈëwxijt njëjpˈijxëm ko oyëyäämp mët ko Jyobaa të xytyukwandakëm ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm ets ko yajkutëgoyaambyë Satanás ets ja axëëkˈäjtën mëdiˈibë jaˈäjtp (Juan 12:​31, TY). Jyobaa xyˈanmäˈäyëm mä Biiblyë ko mëk tjawë ko tˈixy nˈayoˈowëm (Sal. 34:​17-19). Mët yëˈëgyëjxmë Jesús të nanduˈun xytyukniˈˈijxëm ti mbäät nduˈunëm ko pën axëëk xytyuˈunëm ets ko ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën yëˈë tim tsojk yajkutëgoyaampy ja axëëkˈäjtën mëdiˈibë tyam jaˈäjtp (2 Peed. 3:13). Pääty oy ko duˈunyëm nduˈunëm ja mëjääw ets nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën ets nˈëwxijt njëjpˈijxëm ko Jyobaa ‘nëjkxëp ttuny ja oybyë nipaye’eyën ets ja tëybyë jaantsypyë’ xëmëkyëjxm (Is. 9:​7,TY).