¿Mnijäˈäwëbë Nety?

Diˈib yajpat këxjäˈäy tsäägëjxy yajtëyˈäjtëndëjkëp wiˈixë Biiblyë jyënaˈany

JAP Jerusalén, tap tuˈugë tsää diˈib yajnijääy, naa ja mä jëmëjt ttukˈyoˈoy 700 axtë 600 mä kyajnëm myinyë Jesus. Tyäˈädë tsää, jap yajpääty Mä Museo de las Tierras de la Biblia. Yajpaty mä tuˈugë äänk mä ijtyë jäˈäy dyajnaxtëkëdë oˈkpë, naa japyë mä tuˈugë siudad diˈib xyëwˈäjtypy Hebrón (Israel). Ja letrë duˈun jyënaˈany: “Mijts Hagaf yˈuˈungë Hagav, yëˈë mgäjpxpojkëbë Yahweh Sabaot”. ¿Wiˈixë tyäˈädë ääw ayuk dyajtëyˈäjtëndëkë diˈib yajkujäˈäyë mä Biiblyë? Ko Dios xyëëw, Jyobaa o Yahweh, ja ijty yajjäˈäy mä ayuk ebreo YHWH ets oypyënëty tnijäˈäwë mä taabë tiempë ets dyajtuundë. Nan të yˈakˈyajpäätyë duˈumbë ääw ayuk këxjäˈäy mä kanäägë äänk mä ijtyë oˈkpë dyajnaxtëkëdë. Jap tyëjkëdë jäˈäy parë nyayuˈtsëdë o parë tyuˈukmujktë ets xëmë ijty jap tkëxjäˈäytyë Diosë xyëëw o jäˈäyë xyëëw diˈib yajtukpuwijtsëbë Diosë xyëëw.

Rachel Nabulsi, tuˈugë lingüista diˈib mä Universidad de Georgia, duˈun tnimaytyakyë tyäˈädë ääw ayuk diˈib yajkëxjääy mä ja tsää: “Ko xitsoo yatsoo yajkëxjääyë tyäˈädë xëëw YHWH, mëjwiin kajaa diˈib xytyukniˈˈijxëm [...]. Tijaty yajkujäˈäyë [mä Biiblyë] ets ko mumaty yajkëxjääyë YHWH, yëˈë xytyukˈijxëm ko mëj dyaˈijttë ja jäˈäyëty diˈib Israel ets Judá”. Tyäˈädë yëˈë yajtëyˈäjtëndëjkëbë Biiblyë, ko mä ayuk ebreo duˈunë Diosë xyëëw jyantsy yajjääy YHWH ets ko miimp jap kanäk milˈok. Ets ko mayë jäˈäy xyëëw, nan xëmë ijtyë tmënëjkxë ja Diosë xyëëw.

Ja ääw ayuk diˈib yajkëxjääy tsäägëjxy Yahweh Sabaot, yëˈë yˈandijpy “Jyobaa diˈib myëdäjtypyë tsyiptuumbëty”. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko mä taabë tiempë, yajtuundëp ijtyë Diosë xyëëw ets ko nan yajtuundë tyäˈädë ääw ayuk “Jyobaa diˈib myëdäjtypyë tsyiptuumbëty”. Nan yëˈë yajtëyˈäjtëndëjkëbë Biiblyë, pesë tyäˈädë ayuk “Jyobaa diˈib myëdäjtypyë tsyiptuumbëty”, jaa myiny naxy 250 ok okën mä Escrituras Hebreas, etsë maybyë yajpääty mä Isaías, Jeremías etsë Zacarías.