1, 2. ¿Tijaty nnayajtëˈëwëm ko pën yˈooky?

BIIBLYË wyandakypy ko jäˈtäämbë tiempë mä “kyaj yˈokˈijnët ja oˈkën” (Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 21:4). Mä kapitulo 5 të nnijäˈäwëm ko mbäät nbatëm ja jukyˈäjtënë winë xëëbë, mët ko ojts nyajjuuybyëtsëˈëmëm. Per mä kyajäˈtynyëmë tadë tiempë, niˈamukë tyam nˈoˈkëm (Eclesiastés 9:5). Pääty waˈan nnayajtëˈëwëm: “¿Wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm?”.

² Tyäˈädë niˈigyë nnijawëyäˈänëm ko yˈooky tuˈugë jiiky mëguˈuk. Ets waˈan nnayajtëˈëwëm: “¿Mä net yajpääty? ¿Waˈandaa xyˈijxëm? ¿Jadaa yˈayoy? ¿Mbäädëdaa xypyudëjkëm o xyˈaxëktuˈunëm? ¿Waˈandaa näˈä mëët nnaybyatëm?”.

3. ¿Wiˈix näägë relijyonk tyukniˈˈixëdë ko jäˈäy yˈooky?

³ Wiˈixëmë relijyonk tˈatsoowëmbittë tyäˈädë yajtëˈëwën. Nääk tyukniˈˈixëdë ko oyjyaˈay nyijkxy tsäjpotm etsë axëkjäˈäy mä ayoowdakn. Etsë wiinkpë jyënäˈändë ko pëtsëëmp ja yˈanmë etsë net nyaybyäädëdë mët ja jyiiky myëguˈuk diˈib të yˈooktë. Ets ta net diˈib jënandëp ko oˈkpë yajpayoˈoytyëp wiˈix të jyukyˈattë, ta net yajmoˈoytyë wiinkpë jukyˈäjtën o ko mbäät jyukyˈäjtëgatstë extëm tuˈugë jäˈäy o extëm tuˈugë jëyujk.

4. ¿Ti mayë relijyonk myëbëjktëp ko jäˈäy yˈooky?

⁴ Wiˈixëmë relijyonk tyukniˈˈixëdë mä wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm, per may yëˈë myëbëjktëp ko tap ti pyëtsëmy diˈib jukyˈäjtˈadëtsp wiinktsoo ko nˈoˈkëm. Per ¿tëyˈäjtënëdaa?

¿WIˈIX NJÄJTËM KO NˈOˈKËM?

5, 6. ¿Wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm?

⁵ Jyobaa nyijäˈäwëp yajxon wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm. Mä Biiblyë xytyukniˈˈijxëm ko jabäät jyëjpkëxy ja jukyˈäjtënë ko tuˈugë jäˈäy yˈooky. Ko nˈoˈkëm tëgooytyaapy ja jot winmäˈäny, kyaj nekyˈijxëm, kyaj nekymyëdoˈowëm ets kyaj tii nˈokwinmäˈäyënë. Kyaj pyëtsëmy tuˈugë anmë diˈib nëjkxp wiinktsoo jukyˈäjtpë.a

⁶ Biiblyë jyënaˈany ko “oˈkpë nitii tkanijawëdë”. Pääty kyaj tnekymyëdattë tsojkën ets nan kyaj mbäät xyˈaxëkˈijxëm. Nanduˈun jyënaˈany ko jap jutoty “kyaj jyapëtyë tuunk, kyaj ti yajniwinmayë, kyaj ti yajnijawë, kyaj ti wijyˈäjtënë” (käjpxë Eclesiastés 9:5, 6, 10). Ets mä Salmo 146:4 nanduˈun tmaytyaˈaky ko tuˈugë jäˈäy yˈooky, ta “tyëgooytyaˈay ja jyot wyinmäˈäny”.

JESUS MYAYTYAK WIˈIX YAJPÄÄTTË OˈKPË

7. ¿Ti mëdë Jesus ojts tˈijxkijpxyë ko jäˈäy yˈooky?

⁷ Ko yˈoˈkyë Lázaro, ja Jesusë myëtnaymyaayëbë, ta tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Ja nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm Lázarë të myanaxy. Per nejxyëts nˈokˈyuxy”. Perë Jesus kyaj nety yëˈë tmaytyäˈägäˈäny ko jantsy poˈkxp ja Lázaro, pes ok, ta tˈanmääytyë: “Lázarë të yˈoˈknë” (Fwank 11:11-14). Jesus ojts tˈijxkijpxyë oˈkën extëm ko tuˈugë jäˈäy të jyantsy myanaxy. Kyaj ojts jyënaˈany ko Lázaro të nyijkxy tsäjpotm o ko të nyaybyatënë mët ja jyiiky myëguˈuk diˈib të yˈoˈknëdë. Nan kyaj ojts jyënaˈany ko Lázaro yˈayoy mä ayoowdakn o ko të jyukyˈäjttëgatsy mä wiink jäˈäy o mä tuˈugë jëyujk. Lázaro duˈunë nety yajpääty extëmxyëp jyantsy myëk mäˈäy. Jesus nanduˈun jyënany ko ja nyëëxë Jairo ojts dyajjukypyeky: “Yëˈë kixyuˈunk kyaj të yˈeeky. Määp jap” (Lukʉs 8:52, 53).

8. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko Dios kyaj ojts xyyajkojëm ets nˈoˈkëm?

⁸ ¿Ojtsë Dios dyajkojˈyë Adán mëdë Eva parë yˈooktët? Kyaj, Jyobaa ojts yajkojëdë parë jyukyˈattët winë xëëw winë tiempë, agujk jotkujk ets oy mëk. Ets parë ninäˈä tkatsojkënyëˈattët yˈooktët (Eclesiastés 3:11). Nituˈugë uˈunkteety tkatukmëtsoky etsë yˈuˈunk yˈënäˈk myëjjäˈäyët ets yˈoogët. Nanduˈunë Jyobaa, kyaj xytyukmëtsojkëm nmëjjäˈäyëm ets nˈoˈkëm, yëˈë ojts xyyajkojëm parë njukyˈäjtëm winë xëëw winë tiempë. Per ¿tiko net nˈoˈkëm?

¿TIKO NˈOˈKËM?

9. ¿Tiko kyaj nety tsyipëty ja anaˈamënë diˈibë Jyobaa myooyë Adán?

⁹ Tukëˈëyë ja jotmay jam tsyondaky Edén. Jyobaa ojts tˈanëëmë Adán: “Tukëˈëyë ujts kepyë tyëëm diˈib mä lugäärë tsujpë, mbäät xyjeˈxy axtë mjotkëdäˈägët. Per yëˈë ujts kepyë tyëëm diˈib tuknijäˈäwëbë oybyë etsë axëëkpë kyaj mbäät xyjeˈxy, yëˈë ko ja xëëw mä xyjeˈxy, seguurë ko mˈoogët” (Génesis 2:9, 16, 17). Tyäˈädë anaˈamën diˈib yajmooytyë kyaj nety tsyipëty tkuytyundët, mbäädë nety tmëmëdowdë. Pesë Jyobaa yëˈë diˈibë nety të yajkojëdë ets nyijäˈäwëp ti mas oy parë yëˈëjëty. Koxyëbë Adán mëdë Eva tmëdoowdë Jyobaa, taxyëp ojts dyaˈixëdë ko myëjjäˈäwëdëp tijaty të myoˈoyëdë ets ko wyintsëˈkëdëp ja kyutujkën.

10, 11. 1) ¿Wiˈixë Satanás dyajtuundëgooyë Adán mëdë Eva? 2) Extëm yˈadëtstë Adán mëdë Eva, ¿tiko kyaj mbäät nyaynyikäjpxtutëdë?

¹⁰ Jotmaymyëët njënäˈänëm ko Adán mëdë Eva kyaj tmëmëdoowdë Jyobaa. Satanás duˈun dyajtëëyë Eva: “¿Ti jantsy duˈunë Dios të mˈanëˈëmxëdë ko kyaj xyjëˈxtët diˈib yajpatp mä tukëˈëyë ujts kepy mä lugäärë tsujpë?”. Ta Eva yˈatsooy: “Ja ujts kepyë tyëëm diˈib yajpatp mä lugäärë tsujpë mbäädëts njëˈxtë. Per ja ujts kepyë tyëëm diˈib yajpatp kamˈitkujky, Dios të jyënaˈany: Kyaj mbäät xyjëˈxtë; kyaj, kyaj mbäät xytyondë. Pën mdoondëp mˈooktëp” (Génesis 3:1-3).

¹¹ Ta Satanás tˈanmääyë Eva: “Kyaj mˈoogäˈändë. Mët ko Dios nyijäˈäwëp, ko ja xëëw mä xyjëˈxtë, ta mˈijxwäˈkxäˈändë ets mˈitäˈändë extëmë Dios, xynyijawëyäˈändë diˈib oy ets diˈib axëëk” (Génesis 3:4-6). Satanás tyukmëbëkanë Eva ko tyukˈoybyëtsëmëp ko këˈëm twinˈixët ti oy ets ti axëëk. Per wyinˈëˈën ko tˈanmääy ko kyaj yˈoogët ko tjëˈxtët ja ujtstëëm. Eva myëbëjk, ta ojts tjeˈxy ja ujtstëëm. Ta net tmooy ja Adán diˈib nanduˈun jyëˈx. Yajxonë nety tnijawëdë ko Jyobaa të yˈanëˈëmxëdë ko kyaj tjëˈxtët ja ujtstëëm. Per ko ojts tjëˈxtë, ta këˈëm winmäˈäny twinˈijxtë ko kyaj tmëmëdowäˈändë ja Diosë yˈanaˈamën diˈib kyaj tsyipëty. Ets duˈun dyaˈijxëdë ko kyaj nety tmëjˈixtë ja Tyeetyë tsäjpotmëdë. Extëm yˈadëtstë, ¡kyaj mbäät nyaynyikäjpxtutëdë!

12. ¿Tiko Jyobaa axëëk nyayjyäˈäwë extëm yˈadëtstë Adán mëdë Eva?

¹² Jantsy axëëgë Jyobaa nyayjyäˈäwë ko duˈun yˈadëtstë Adán mëdë Eva. Pes yëˈë nety yˈuˈunkˈäjttëp, per kyaj myëjˈijxëdë. Okwinmay ko mijts nimëjääw të xyyajˈyeeky të xyajpety tuˈugë mnëëx ets tuˈugë mmäänk, per kyaj mnekymyëmëdowëdët ets ttundët ti tyim tsojktëp. ¿Këdii mëk xyjawët ko duˈun yˈadëˈëtstët?

13. ¿Ti Jyobaa myaytyäˈägan ko Adán tˈanmääy “naxway mjëmbitët”?

¹³ Ko Adán mëdë Eva tmëdëgooytyë Jyobaa, ta kyaj nyekyjukyˈäjttë winë xëëw winë tiempë. Jyobaa duˈun tˈanmääyë Adán: “Naxway mijts ets nan naxway mjëmbitët” (käjpxë Génesis 3:19). Tyäˈädë yëˈë nety yˈandijpy ko naxway jyëmbitäˈäny extëmxyëp kyaj të tyimkojy (Génesis 2:7). Pääty ko Adán ojts yˈooky, duˈunyë tyëgooytyaay.

14. ¿Tiko nˈoˈkëm?

¹⁴ Koxyëbë Adán mëdë Eva tmëmëdoowdë Dios, taxyëp tyam jyukyˈattë. Per mët ko kyamëdoowdë, ta pyokytyuundë ets ko tiempë nyajxy, ta yˈoˈktë. Ja poky kaytyey diˈibë Adán mëdë Eva të xytyukninäjxëm, duˈun yëˈë extëm tuˈugë axëk päˈäm diˈib ninäjxp. Pääty niˈamukë nˈoˈkëm, mët ko pokyjyaˈay nmaxuˈunkˈäjtëm (Romanʉs 5:12). Perë Jyobaa ninäˈä tkatsojky etsë jäˈäy yˈoogët. Päätyë Biiblyë jyënaˈany ko ja oˈkën yëˈë tuˈugë “mëtsip” (1 Korintʉ 15:26).

KO NNIJÄˈÄWËM WIˈIX YAJPÄÄTTË OˈKPË, TA KYAJ NEKYYAJWINˈËˈËNËM

15. Ko nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën mä wiˈix yajpäättë oˈkpë, ¿tijaty kyaj nekymyëbëjkëm?

¹⁵ Mayë relijyonk tyukniˈˈixëdë ko nmëdäjtëmë anmë diˈib jukyˈäjtˈadëtsp wiinktsoo ko nˈoˈkëm, ets ko mbäät yajpudëkë. Pääty ko näägë jäˈäy yˈoogyë jyiiky myëguˈuk, ta näˈäty tmëjuytyë ja diˈib nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk parë yajnigäjpxtäägët o yajnimiisëtunët. Perë Biiblyë tyukniˈˈixë ko oˈkpëty kyaj yˈayowdë, kyaj myay tyäjtë, ets nan kyaj mbäät mëët ngäjpx nmaytyakëm ets ni ngapudëjkëm. Pääty kyaj tiko ntsëˈkëm. Ko nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën mä wiˈix yajpäättë oˈkpë, ta kyaj nekyyajwinˈëˈënëm.

16. ¿Ti anëë mayë relijyonk tukniˈˈijxëp?

¹⁶ Satanás yëˈë yajtuumbyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty parë jäˈäy twinˈëëny ko duˈunyëm jyukyˈäjtˈadëˈëtsy ja oˈkpë. Extëm nˈokpëjtakëm, näägë relijyonk tyukniˈˈixëdë ko tuˈugë jäˈäy yˈooky duˈunyëm ja yˈanmë jyukyˈäjtˈadëˈëtsy wiinktsoo. ¿Duˈunë mrelijyonk tyukniˈˈixë, o yëˈë tukniˈˈijxëp wiˈixë Biiblyë jyënaˈany? Satanás yëˈë yajtuumbyë tyäˈädë tukniˈˈijxën etsë wiinkpë anëë parë jäˈäy kyaj tmëwingonëdë Jyobaa.

17. Ko relijyonk tyukniˈˈixëdë ko axëkjäˈäy yˈayowäˈändë mä jëën yeeny, ¿tiko axëëk dyajwëˈëmyë Jyobaa?

¹⁷ Extëm mayë relijyonk tyukniˈˈixëdë mä wiˈix yajpäättë oˈkpë, axëëk dyajwëˈëmyë Jyobaa. Extëm nˈokpëjtakëm, nääk tyukniˈˈixëdë ko axëkjäˈäy yˈayowäˈändë winë xëëw mä jëën yeeny. Perë tyäˈädë kyaj tyëyˈäjtënëty. ¡Jyobaa ninäˈä pën duˈun tkayaˈˈayowët! (Käjpxë 1 Fwank 4:8). ¿Wiˈix mijts mwinmayët ko xyˈixët tuˈugë uˈunkteety tjëngukoonë yˈuˈungë kyëˈë mët ko kyamëmëdoyëty? Seguurë ko mwinmayët ko yëˈë tuˈugë uˈunkteety diˈib jantsy axëkjäˈäy ets kyaj mëët mnaymyayäˈänëdët. Satanás duˈunën ttsoky nwinmäˈäyëm ko Jyobaa yaˈˈayoobyë jäˈäy jëënoty winë xëëw.

18. ¿Tiko kyaj mbäät ntsëˈkëmë oˈkpë?

¹⁸ Näägë relijyonk tyukniˈˈixëdë ko tuˈugë jäˈäy yˈooky, ta net nyaybyäädëdë mët ja jyiiky myëguˈuk diˈib të yˈooktë. Nanduˈun jyënäˈändë ko tsojkëp yajwintsëˈëgëdët ja oˈkpë anmë ets yajtsëˈëgët, mët ko mbäät xypyudëjkëm o xyˈaxëktuˈunëm, pes jantsy kumëjääwëty. Ko mayë jäˈäy duˈun tmëbëktë, ta net ttsëˈëgëdë ja oˈkpë. Päätyë net twintsëˈëgëdë o tˈawdattë en lugäär yëˈë tˈawdattëdë Jyobaa. Per oy ko xyjamyatsët ko oˈkpë kyaj ti tjawëdë ets kyaj mbäät ti tnekytyundë. Pääty kyaj tiko ntsëˈk njäˈäwëm. Pesë Jyobaa yëˈë diˈib tukëˈëyë të dyajkojtäˈäy ets yëˈë ja Diosë tëyˈäjtënbë. Yëˈëyë naytyuˈuk diˈib mbäät nˈawdäjtëm (Diˈibʉ Jatanʉp 4:11).

19. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko nnijäˈäwëm mä wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm?

¹⁹ Ko nnijäˈäwëmë tëyˈäjtën mä wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm, ta kyaj tijaty nekymyëbëjkëm ets kyaj nekytsyëˈk nekyjyäˈäwëm. Nan xypyudëjkëm parë yajxon njaygyujkëm ti Jyobaa wyandakypy mä tiempë myiny kyëdaˈaky.

20. ¿Ti nˈatsoowëmbitäˈänëm mä ja tuˈukpë kapitulo?

²⁰ Tam nyëjkxkojnë jekyë tiempë, ko tuˈugë Dios mëduumbë diˈib xyëwˈäjt Job dyajtëëy: “Pën tuˈugë jäˈäy oˈkp, ¿mbäät jatëgok jyukypyeky?” (Job 14:14). Mä ja tuˈukpë kapitulo nˈixäˈänëm wiˈixë Biiblyë tˈatsoowëmbity.

1, 2. ¿Ti diˈib të nyajtuknikäjpxpajtëm?

OKPAWINMAY ko mijts kyaj ti të xytyuundëgoy, per ta mjustisëpääty ets myaˈˈanëëmë ko japë mxëëw mjukyˈäjtën xyyajnaxäˈäny pujxndëgoty ets ko ninäˈä mgapëtsëmäˈäny. Ta mwinmay ko kyaj mbäät ti xynyekytyuny. Per ta xynyijawë ko ta tuˈugë jäˈäy diˈib mbäät myaˈˈawäˈätspëtsëmyëty ets ta mˈanëˈëmxëty ko mbudëkëyanëp. ¿Wiˈix mnayjyawëdët?

² Ëtsäjtëm nan të nyajtuknikäjpxpajtëmë oˈkën ets kyaj mbäät ti nekytyuˈunëm parë ngugakëm. Perë Jyobaa myëdäjtypyë mëjääw parë xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm. ¿Wiˈix ttunäˈäny? Të twandaˈaky ko “yajkutëgoyaampy, [...] ja oˈkën” (1 Korintʉ 15:26).

3. ¿Wiˈixë Jyobaa xyyaˈˈawäˈätspëtsëmäˈänëm?

³ Okwinmay wiˈix agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm ko kyaj pën nyekyˈoogët. Jyobaa kyaj jeˈeyë dyajjëgaˈagäˈänyë oˈkën, nanduˈunën dyajjukypyëkäˈäny pënaty të yˈooktë. Pes të twandaˈaky ko oˈkpëty jyukypyëkäˈändë (Isaías 26:19).

KO YˈOOKY TUˈUGË JÄˈÄY DIˈIB NTSOJKËM

4. 1) ¿Ti mbäät xyjotkujkmoˈoyëm ko yˈooky tuˈugë jiiky mëguˈuk o mëtnaymyaayëbë? 2) ¿Pënatyë nety mëdë Jesus oy nyaymyayëty?

⁴ Ko yˈooky tuˈugë jiiky mëguˈuk o mëtnaymyaayëbë mëk njantsy jyäˈäwëm ja jäj jëmuˈumën. Axëëk njantsy nyayjyäˈäwëm mët ko kyaj mbäät ti nekytyuˈunëm parë jatëgok jyukypyëkët. Per xyjyotkujkmoˈoyëm extëmë Biiblyë jyënaˈany (käjpxë 2 Korintʉ 1:3, 4). Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm ko Jyobaa mëdë Jesus yajjukypyëkaampy ja jiiky mëguˈuk etsë mëtnaymyaayëbë. Ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny xëmë ijty tkuˈixë Lázaro mëdë myëgaˈaxëty, Marta etsë María. Jantsy oy ijty nyaymyayëdë, päätyë Biiblyë jyënaˈany ko mëkë netyë “Jesus tjantsy tsyoktë ja Martë esë Mariië esë Lasarë” (Fwank 11:3-5).

5, 6. 1) ¿Ti Jesus tyuun ko tˈijxy wiˈix ja Lázaro jyiiky myëguˈuk nyijëˈëy nyiyäˈäxëdë? 2) ¿Tiko xyjotkujkmoˈoyëm ko nnijäˈäwëm wiˈixë Jesus nyayjyäˈäwë?

⁵ Perë Lázaro ta ojts yˈooky. Jesus ta ojts nyijkxy parë tjotkujkmoˈoyaˈanyë Marta etsë María. Ko Marta tnijäˈäwë ko tamë Jesus kyäjpndëkë, ta pëyeˈegyë ojts tsyoony parë tjëjpäädëˈëgäˈäny. Jantsy jotkujk nyayjyäˈäwë ko nyaybyatë mëdë Jesus, per ta tˈanmääy: “Wintsën, koxyëp mijë nety mjaaty yää, kyajxyëp të yˈeeky ja nmëgaˈaxëts”. Marta wyinmääy ko Jesus kyaj mbäät ti tˈoktuunë. Ko Jesus tˈijxyë Marta jyëˈëy yaˈaxy ets ja jyiiky myëguˈugëty mët ja myëtnaymyaayëbëty, ta nanduˈun ojts jyotˈamutskë ets jyëëy yaxy (Fwank 11:21, 33, 35). Jesus mëk tjäˈäwë ja jäj jëmuˈumën diˈib yajjäˈäwëp ko yˈooky tuˈugë jiiky mëguˈuk diˈib mëk ntsojkëm.

⁶ Xyjyotkujkmoˈoyëm ko nnijäˈäwëm ko Jesus mëk tjäˈäwë ja jäj jëmuˈumën, diˈib xytyukˈijxëm ko nanduˈunë Tyeety mëk tjawë (Fwank 14:9). Jyobaa myëdäjtypyë mëjääw parë dyajjëgaˈagëdë oˈkën ets tim tsojk duˈun ttunäˈäny.

“¡LÁZARË, PËTSËM JAP!”

7, 8. 1) ¿Tiko Marta kyaj ttsojky ets yaˈˈagëëytyuˈudët ja jut mä Lázaro nyaxtëjkë? 2) ¿Ti miläägrë Jesus tyuun?

⁷ Jesus ta ojts nyijkxy mä netyë Lázaro të nyaxtëkë. Të nety ja jut yajtukˈagëëytyuky tuˈugë mëj tsää. Päätyë Jesus jyënany: “Yajjëgaˈaktë tadë tsää”. Perë Marta ta ojts tjëjpkugäjpxë ets jyënany ko xuˈknëbë nety, mët ko tyaxk xëëwëp yˈoˈknë (Fwank 11:39). Marta kyaj nety tnijawë ti diˈibë Jesus tyunaampy.

⁸ Ko ja tsää dyajjëgaktë, ta Jesus mëk ojts kyajpxy: “¡Lázarë, pëtsëm jap!”. Ta ja Marta mëdë María duˈunyë wyëˈëmëtyaaytyë ko tˈijxtë ja “oˈkpë pyëtseemy, abity ja kyëˈë tyeky es ja wyiin jyëjp mët ja wyit” (Fwank 11:43, 44). ¡Lázaro të nety jyukypyeky! Ta jatëgok nyaybyatë mëdë jyiiky myëguˈuk etsë myëtnaymyaayëbëty. Nyaymyäjts nyaymyënaanëdë ets kyäjpx myaytyaktë. ¡Yëˈë tuˈugë miläägrë diˈibë Jesus tyuun ko Lázaro dyajjukypyejky!

“KIXYUˈUNK, MIJ NˈANMAAPY, PËDËˈËK”

9, 10. 1) ¿Pënë Jesus mooyë mëjääw parë dyajjukypyëkëdë oˈkpë? 2) ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko ngäjpxëm mä yajmaytyaˈagyë oˈkpë jyukypyëjktë?

⁹ ¿Pënë Jesus mooyë mëkˈäjtën parë dyajjukypyëkëdë oˈkpë? Jesus yëˈë jawyiin myënuˈkxtakë Jyobaa mä tkayajjukypyëkynyëmë Lázaro, pääty mët yëˈëgyëjxmë Jyobaa myëjääw dyajjukypyejky (käjpxë Fwank 11:41, 42). Per kyaj yëˈëyë Lázaro dyajjukypyeky.a Extëm nˈokpëjtakëm, Biiblyë tmaytyaˈaky ko yajjukypyëjk tuˈugë kixyuˈunk diˈib 12 jyëmëjt, ja nyëëxë Jairo, diˈibë nety tukpäjk yˈuˈunkˈäjtypy. Jairo kyaj nety tnekynyijawë ti tyunëp, ta ojts tmënuˈkxtaˈagyë Jesus parë dyaˈˈagëdäˈägët ja nyëëx. Ets mientrësë nety myaytyaˈaky mëdë Jesus, ta jyäjttë näägë yetyëjk diˈibë Jairo anmääyë: “Yëˈë mnëëx të yˈoˈknë. Katë xynyakyˈatsipy ja Wintsën”. Perë Jesus ta yˈanmääyë: “Katë mjotmayˈeeky. Mmëbëjkëts jeˈeyë”. Ta ojts nyëjkxtë mä Jairo tyëjk. Ko jam jyäjttë, ta Jesus tˈijxy ko jäˈäy jyantsy jëˈëy jyantsy yäˈäxtë kuwopy kukäˈätsypyëm, ta tˈanmääytyë: “¿Tiko [...] mjëˈëytyë? Yëˈë kixyuˈunk kyaj të yˈeeky, määbë dëˈën”. Waˈanë Jairo mëdë kyudëjk kyaj tjaygyujkëdë tiko duˈunë Jesus jyënany. Ta Jesus tkajxpëtsëëmdääy ja jäˈäyëty ets yëˈëyë ja tääk teety ojts dyajwëˈëmy mä nety ja kixyuˈunk yajpääty. Ta netë Jesus tkëˈëmëmäjtsë ja kixyuˈunk ets tˈanmääy: “Kixyuˈunk, mij nˈanmaapy, pëdëˈëk”. Okpawinmay wiˈix nyayjyäˈäwëdë ja tääk teety ko tˈijxtë ja nyëëxuˈunk pyëdëˈëky ets yoˈoytsyoony. ¡Të netyë Jesus dyajjukypyeky! (Markʉs 5:22-24, 35-42; Lukʉs 8:49-56). Seguurë ko Jairo mëdë kyudëjk, yëˈë jyamyajtstë ti netyë Jyobaa të tyukmëdunëdë mët yëˈëgyëjxmë Jesus, koogoo tˈijxtë ja nyëëxuˈunk.

¹⁰ Tyäˈädë jäˈäyëty diˈibë Jesus yajjukypyëjk ojts yˈooktë jatëgok. ¿Yëˈë duˈun yˈandijpy ko nëgoobë jyukypyëjktë? Kyaj, pesë tadë maytyaˈaky diˈib yajpatp mä Biiblyë, yëˈë xytyuknijäˈäwëm ko seguurë Jyobaa dyajjukypyëkäˈänyë oˈkpë.

¿TI XYTYUKNIˈˈIJXËM KO YAJNIMAYTYAˈAKY JA OˈKPË JYUKYPYËJKTË?

11. Extëm jyënaˈanyë Eclesiastés 9:5, ¿wiˈix jyajtyë Lázaro ko yˈoˈky?

¹¹ Mä Biiblyë xytyukniˈˈijxëm ko “oˈkpë nitii tkanijawëdë”, extëm yajmaytyaˈagyë Lázaro (Eclesiastés 9:5). Jesus jyënany ko Lázaro duˈunë nety yajpääty extëm myaˈay (Fwank 11:11). Nuˈunë Lázaro yˈijty jutoty, nitii tkajäˈäwë.

12. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko jantsy jukypyëjkë Lázaro?

¹² Mayë jäˈäy tˈijxtë ko Jesus dyajjukypyejkyë Lázaro. Axtë ja myëtsipëty yˈëxkäjptë ko yëˈë Jesus diˈib tyuunë tyäˈädë miläägrë. Nipënë nety mbäät kyajënäˈäny ko kyaj tyëyˈäjtënëty ko Lázaro të jyukypyeky, pes tamë nety yajpääty (Fwank 11:47). May ja jäˈäy ojts tninëjkxtë ja Lázaro parë tˈixäˈändë pën të jyukypyeky, ets ta tmëbëjktë ko Dios yëˈë nety të tkexyë Jesus. Per ja Jesusë myëtsipëty, jotˈambëjktë, ta tˈëxtääytyë winmäˈäny wiˈix dyaˈooktëdë Jesus mëdë Lázaro (Fwank 11:53; 12:9-11).

13. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa yajjukypyëkaambyë oˈkpë?

¹³ Jesus jyënany ko “ja oˈkpëty diˈib të nyaxtëkëdë” pyëdëˈëgäˈändë (Fwank 5:28). Per parë Jyobaa dyajjukypyëkët tuˈugë jäˈäy, tsojkëp tjamyajtstäˈäyët wiˈix yˈixëty. ¿Mbäädëdaa tjamyajtstäˈäy? Okwinmayë tyäˈädë: Jam tsäjpotm miyonkˈam jyamëtyë mëtsäˈä etsë Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa nyijäˈäwëp ti txëwˈaty tuˈuk tuˈuk (käjpxë Isaías 40:26). Pääty, pënë Jyobaa jyamyejtsypy ti txëwˈaty tuˈuk tuˈugë mëtsäˈä, pes ninuˈun kyatsiptäˈägäˈänxëty tjamyajtstäˈäyët wiˈix yˈixëty pënaty yajjukypyëkaampy. Ets yëˈë yajkojtääy tukëˈëyë, pääty myëdäjtypyë mëjääw parë dyajjukypyëkëdë oˈkpë.

14, 15. Extëmë Job jyënany, ¿ti xytyukniˈˈijxëm mä ja oˈkpë jyukypyëkäˈändë?

¹⁴ Tuˈugë Dios mëduumbë diˈib xyëwˈäjt Job myëbëjk ko oˈkpë jyukypyëkäˈäny. Tëgok duˈun dyajtëëy: “Pën tuˈugë jäˈäy oˈkp, ¿mbäät jatëgok jyukypyeky?”. Ta tˈanmääyë Jyobaa: “Mijts xymyëgäjpxäämp ets ëjts atsowäämp. Mjantsy yˈixaampy jatëgok diˈibë mgëˈë të dyajkojy” (Job 14:13-15). Extëmë Job jyënany yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa jyantsy yajjukypyëkaambyë oˈkpë.

¹⁵ ¿Wiˈix mnayjyawëty ko xywyinmay ja oˈkpë jyukypyëkäˈändë? Mëjwiin kajaa xyjotkujkmoˈoyëm ko duˈunë Jyobaa ttunäˈäny. Per waˈanë net mnayajtëyëty: “¿Ets nan jukypyëkäämbëts ja njiiky mëguˈuk mëdëtsë nmëtnaymyaayëbë diˈib të yˈooktë?”. Min nˈokˈijxëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany pënaty jukypyëkandëp ets mä tsyëënëyäˈändë.

“JA OˈKPËTY [...] MYËDOWDËP KOTS ËJ NGÄJXËT”

16. ¿Wiˈix yˈixˈatäˈäny ja jukyˈäjtënë ko nety ja oˈkpë pyëdëˈëktë?

¹⁶ Ja jäˈäyëty diˈib jukypyëjktë tëëyëp ojts jatëgok nyaybyäädëdë mëdë jyiiky myëguˈuk etsë myëtnaymyaayëbë yä Naxwiiny. Nanduˈun tyunäˈäny jyatäˈänyëty mä tiempë myiny kyëdaˈaky, jeˈeyë ko ja pyëdëˈëgäˈändë mä nety kyaj nyekyjaˈˈatyë tsip, päˈäm etsë axëkˈäjtën, ets nan mbäät nëjkx jyukyˈattë winë xëëw winë tiempë.

17. ¿Pënaty jukypyëkandëp?

¹⁷ ¿Pënaty jukypyëkandëp? Jesus jyënany: “Ja oˈkpëty diˈibë të nyaxtëkëdë myëdowdëp kots ëj ngäjxët”, ta jyukypyëkäˈändë (Fwank 5:28, 29). Biiblyë nanduˈun jyënaˈany: “Ja mejny tkëyajky ja oˈkpë diˈibë nety myëdäjtypy, ets ja oˈkën mët ja jut tkëyäjktë ja oˈkpë diˈibë nety myëdäjttëp. Ta niduˈuk niduˈuk ojts yajpayoˈoytyë extëm të jyukyˈattë” (Apocalipsis 20:13, TNM). Duˈun jyukypyëkäˈändë miyonkˈamë jäˈäy diˈib të yˈooktë. Apostëlë Pablo ojts jyënaˈany ko “Dios dyajjikypyëkäˈäny tëgekyë oˈkpë diˈibë ijt oyjyaˈay es nandëˈën diˈibë ijt kaˈoyjyaˈay” (käjpxë Apostʉlʉty 24:15). ¿Pënaty yajmaytyakp?

18. ¿Pënaty yajtijp ja “oyjyaˈay” diˈib jukypyëkandëp?

¹⁸ ¿Pënaty yajtijp ja “oyjyaˈay”? Yëˈë pënaty myëduundë Jyobaa diˈib jukyˈäjttë mä nety kyajnëmë Jesus myiny yä Naxwiiny. Yëˈëyëty jyukypyëkäˈändë yä Naxwiiny extëmë Noé, Abrahán, Sara, Moisés, Rut, Ester etsë wiinkpë Dios mëduumbë. Mä Ebreeʉsʉty kapitulo 11, jap yajmaytyaˈaky näägë tyäˈädë yetyëjk etsë toxytyëjk. ¿Etsë Dios mëduumbëty diˈib tyam oˈktëp? Nan yëˈë yajtijtëp “oyjyaˈay” ets jukypyëkandëp.

19. ¿Pënaty yajtijtëp “kaˈoyjyaˈay” ets ti Jyobaa tukmëdunanëdëp?

¹⁹ ¿Pënaty yajtijtëp “kaˈoyjyaˈay”? Yëˈë miyonkˈamë jäˈäy diˈib të yˈooktë ets kyaj të tˈixyˈattë Jyobaa. Jyobaa Dios kyaj tjäˈäytyëgoyaˈanyë tyäˈädë jäˈäyëty, pääty dyajjukypyëkäˈäny ets tmoˈoyaˈanyë tiempë parë yˈixyˈatëdët ets myëdunëdët.

20. ¿Pënaty kyaj jyukypyëkäˈändë?

²⁰ ¿Yëˈëdën yˈandijpy ko niˈamukë oˈkpë pyëdëˈëgäˈändë? Kyaj. Jesus jyënany ko näägë jäˈäy yajpäättë Gehena, diˈib mä näägë Biiblyë të yajkäjpxnaxy “ayodakn” (Lukʉs 12:5). ¿Pënaty kyaj jyukypyëkäˈändë? Yëˈë axëkjäˈäytyëjk diˈib kyaj jyodëmbittë. Ets yëˈëyë Jyobaa diˈib myëdäjtypyë madakën parë twinˈixët pën diˈib yajjukypyëkaampy o kyaj. Yëˈë diˈib tuump Fes ets diˈib myëdäjtypy tukëˈëyë kutujkën, per nan të tmoˈoyë kutujkënë Jesus ets tyunët “extëmë fesën mët ja jiikypyë es mët ja eekypyë” (Apostʉlʉty 10:42; ixë notë 17).

PËNATY JUKYPYËJKTËP TSÄJPOTM

21, 22. 1) ¿Wiˈix yajmoˈoytyë nyiniˈkx kyëbäjk pënaty jukypyëjktëp tsäjpotm? 2) ¿Pën tim jawyiin jukypyëjk jam tsäjpotm?

²¹ Biiblyë nanduˈun jyënaˈany ko ta oˈkpë diˈib jukypyëjktëp tsäjpotm. Ets duˈunë nyiniˈkx kyëbäjk yajmoˈoytyë extëmë anklës.

²² Jesus yëˈë diˈib tim jawyiin ojts jyukypyeky parë jyukyˈatët tsäjpotm (Fwank 3:13). Jyobaa yëˈë diˈib yajjukypyëjkë kyumdëgëk xëëw mä nety të yˈooky, per kyaj yajjukypyëjkë extëmë naxwinyëdë jäˈäy (Salmo 16:10; Apostʉlʉty 13:34, 35). Apostëlë Pablo nanduˈun ojts jyënaˈany: “Kyaj mbäät ndëjkëm tsäjpotm mët ja ntsuˈutsyˈäjt nbäjkˈäjtëm” (1 Korintʉ 15:50). Päätyë Jesus jyukypyejky extëmë anklës diˈib kumëjääw (1 Korintʉ 15:3-6). Per kyaj nety yëˈë naytyuˈuk duˈun jyukypyëkäˈäny.

23, 24. ¿Pën diˈibë Jesus myaytyak tuk “mutsk kajpëˈëgë borreegë”, ets ninääk wyinëˈattë?

²³ Mä netyë Jesus yˈooganë, ta tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Nnejxyëts ëj nˈokˈëxkukë mä miits mˈittët” (Fwank 14:2). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko näägë Dios mëduumbëty jyukypyëkäˈändë tsäjpotm parë mëdë Jesus yajpäädäˈändë. Jesus jyënany ko niwaanë tyäˈädë jäˈäyëty, ja ojts ttijy “tuk mutsk kajpëˈëgë borreegë” (Lucas 12:32, TNM). Apostëlë Juan ojts tnigajpxy ninääk wyinëˈattë tyäˈädë jäˈäy, ko tˈijxyë Jesus tsäjpotm tsuujoty kumäˈäyoty. Yˈijx ko Jesus ko “tyanë mä Syon Kopk. Jamë nety mëët mëgoˈpx ja juxytsyikxymyäjtaxk mil” (Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 14:1).

²⁴ ¿Näˈä jyukypyëkäˈändë ja 144,000? Biiblyë jyënaˈany ko ja jyukypyëkäˈändë ko netyë Jesus të tyëkë anaˈambë jam tsäjpotm (1 Korintʉ 15:23). Jesus tam tyam yˈanaˈamnë tsäjpotm, ets ja 144,000 të nimay jyukypyëjknëdë, tam mëët yajpatnëdë. Per taanëm nääk yˈakwëˈëmdë yä Naxwiiny, ets ko yˈooktë, ta netyë jyukypyëktë jam tsäjpotm. Per ja nimaybyë oˈkpë, jaanëm jyukypyëkäˈändë yä Naxwiiny ko nety të jyëmbity jantsy tsuj.

25. ¿Ti nnijawëyäˈänëm mä jatuˈukpë kapitulo?

²⁵ Tim tsojkë Jyobaa dyajjëjptëgoyaˈanyë oˈkën, kyaj nyekyjaˈˈatäˈäny (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 21:4). Per ¿ti tyunandëp 144,000 jäˈäy diˈib nëjkxtëp tsäjpotm? Biiblyë jyënaˈany ko anaˈamandëp mëdë Jesus. Mä ja tuˈukpë kapitulo nnijawëyäˈänëm wiˈix yˈixˈatäˈänyë tyäˈädë gobiernë.