Kouma To Kapav Gard To Lazwa Si To Pe Okip enn Kikenn Ki Vie Ouswa Ki Malad?

1-2. Si to pe okip enn kikenn ki vie ouswa ki malad, ki santiman Zeova ena pou twa? (Proverb 19:17) (Get zimaz osi.)

ENN frer ki apel Jin-yeol ek ki res Kore, dir: “Sa fer plis ki 32 an ki mwa ek mo madam nou marye. Selman, pandan sa sink dernie lane-la, mo’nn bizin okip li. Li ena maladi Parkinson ek li gagn difikilte pou fer bann mouvman. Mo bien kontan mo madam ek mo kontan pran li swin. Toule aswar, li dormi lor enn lili medikal. Mo dormi akote ar li ek mo trap so lame kan nou dormi.”

² Eski to pe okip enn kikenn ki to kontan, kouma par exanp to paran, to konzwin, to zanfan, ouswa enn kamarad? Sirman to kontan okip sa dimounn-la parski to bien kontan li, pa vre! Anplis, kan to okip enn kikenn ki to kontan, sa montre ki to kontan Zeova osi. (1 Tim. 5:4, 8; Zak 1:27) Selman, li pa touletan fasil pou okip enn kikenn. Kitfwa to gagn bann difikilte ki lezot pa kone. Ek parfwa, kitfwa to panse ki lezot pa konpran ki twa osi to pe soufer. Bann dimounn kapav trouv twa touletan sourian, me kan to tousel, kitfwa to tris ek to plore. (Ps. 6:6) Me mem si lezot pa kone seki to resanti, Zeova Li Li kone. (Konpar ar Exod 3:7.) To bann larm ek to sakrifis ena boukou valer pou Li. (Ps. 56:8; 126:5) Li trouv tou seki to pe fer pou okip sa dimounn-la. Kan to okip enn kikenn ki to kontan, Zeova konsider sa koumadir to pe pret Li enn kitsoz, ek Li promet ki Li pou rekonpans twa pou tou seki to pe fer.—Lir Proverb 19:17.

3. Ki bann difikilte Abraam ek Sara kitfwa ti gagne kan zot ti pe okip Tera?

³ Labib rakont zistwar plizir dimounn ki ti bizin okip zot fami ki ti vie ouswa ki ti malad. Anou get lexanp Abraam ek Sara. Kan zot ti kit Our, zot papa, Tera, ti ena apepre 200 an. Me kanmem sa, li ti al avek zot. Zot ti vwayaz apepre 960 kilomet ziska ki zot ariv Arann. (Zen. 11:31, 32) Abraam ek Sara sirman ti bien kontan Tera, ek kitfwa sa pa ti fasil pou zot pran li swin, sirtou pandan sa vwayaz-la. Zot ti vwayaz lor ledo bann samo ouswa bann bourik, ek kitfwa Tera ti gagn difikilte pou mont lor sa bann zanimo-la, ouswa pou res lontan lor zot. Sirman Abraam ek Sara ti bien fatige osi. Selman, nou sir ki Zeova ti donn zot lafors ki zot ti bizin. Parey kouma Zeova ti soutenir Abraam ek Sara, Li pou soutenir twa ek Li pou donn twa lafors ki to bizin.—Ps. 55:22.

4. Ki nou pou examine dan sa lartik-la?

⁴ Si to zwaye, li pou pli fasil pou to kontign pran swin enn kikenn ki vie ouswa ki malad. (Prov. 15:13) Enn kikenn ki zwaye, li gard so lazwa mem si so lavi bien difisil. (Zak 1:2, 3) Kouma to kapav gard to lazwa? Priye Zeova ek demann Li pou ed twa pou trouv bann rezon pou to zwaye. Dan sa lartik-la, nou pou trouv bann lezot kitsoz ki kapav ed twa pou gard to lazwa. Nou pou gete osi kouma lezot kapav ed twa. Me pou koumanse, anou gete kifer to bizin gard to lazwa, ek osi ki bann kitsoz ki kapav fer twa perdi to lazwa.

BANN KITSOZ KI KAPAV FER TWA PERDI TO LAZWA

5. Si to pe okip enn kikenn, kifer to bizin gard to lazwa?

⁵ Kan to pe okip enn kikenn, si to konsantre twa zis lor bann difikilte ki to pe gagne, sa pou fatig twa ek to pou nepli ena lafors pou okip sa dimounn-la bien. (Prov. 24:10) Ek si to fatige, to pou mwin zanti ek mwin anvi ed sa dimounn-la. Kan to pe okip enn kikenn, ki kitsoz kapav fer twa perdi to lazwa?

6. Kifer sertin santi zot extra fatige?

⁶ To santi twa extra fatige. Enn ser ki apel Leah, dir: “Mem kan tou kitsoz pas bien, souvan alafin lazourne mo santi mwa extra fatige ek mo nepli ena lafors. Parfwa, mo pa mem ena lafors pou reponn enn mesaz lor mo portab.” Ena lezot ki pa dormi ase, ouswa ki pa pran letan pou rilax inpe. Pourtan, se bann kitsoz ki zot bien bizin. Enn ser ki apel Inés, dir: “Mo pa dormi ase. Toule aswar, plizir fwa mo bizin leve pou al okip mo belmer. Ek sa fer plizir lane ki mo misie ek mwa, nou pa’nn pran enn ti konze ek al kitpar pou repoz inpe.” Sertin ki pe okip enn kikenn aplintan, zot pa mem kapav pas letan ar zot bann kamarad, ouswa fer bann kitsoz ki zot anvi dan zot servis pou Zeova. Ek akoz sa, kitfwa zot santi zot tris, parski zot nepli kapav fer seki zot anvi.

7. Kifer sertin santi zot koupab ouswa tris?

⁷ To tris akoz sitiasion sa dimounn-la, ouswa to santi twa koupab parski to panse ki to pa pe fer ase. Enn ser ki apel Jessica, dir: “Souvan mo panse ki mo ti bizin fer plis pou ed mo papa. Ek kan mo pran inpe letan pou mo repoze, mo ena linpresion ki mo egois ek mo santi mwa mal.” Kitfwa sertin trakase parski zot panse ki zot pa pe fer ase pou ed sa dimounn ki zot pe okipe la. Ouswa, kitfwa zot panse ki zot pa pou kapav kontign pran li swin. Ena sertin osi ki santi zot koupab, parski kitfwa kan zot ti fatige, zot inn dir sa dimounn ki zot okipe la enn kitsoz ki blesan. (Zak 3:2) Sertin santi zot tris parski zot pe trouv sa dimounn ki zot kontan la tom plis malad. Enn ser ki apel Barbara, dir: “Mo leker bien fermal kan mo trouv lasante mo kamarad deteryore sak zour ki pase.”

8. Explike seki sertin resanti kan lezot remersie zot pou seki zot fer.

⁸ To panse ki lezot pena rekonesans pou seki to fer. Kifer? Parski kitfwa bien rar bann dimounn remersie twa ek felisit twa pou seki to fer. Avredir, kan enn kikenn dir twa mersi pou tou seki to fer, sa rann twa bien zwaye, pa vre! (1 Tes. 5:18) Enn ser ki apel Melissa, dir: “Parfwa, mo plore parski mo santi mwa extra fatige ek dekouraze. Me kan enn kikenn ki mo pe okipe dir mwa, ‘Mersi pou tou seki to fer pou mwa,’ sa rann mwa bien zwaye! Sa bann parol-la donn mwa lafors ek motiv mwa pou kontign pran zot swin.” Enn frer ki apel Ahmadu, ek so madam, bizin okip zot nies ki bien malad. Li explike seki li resanti kan zot nies remersie zot. Li dir: “Kitfwa nou nies pa konpran tou seki nou bizin fer pou nou pran li swin. Selman, nou extra kontan kan li dir nou mersi, ouswa kan li esey ekrir ‘Mo kontan twa.’”

KOUMA TO KAPAV GARD TO LAZWA?

9. Kouma to kapav montre ki to konn to bann limit?

⁹ Konn to bann limit. (Prov. 11:2) Nou pa touletan ena letan ek lafors pou fer tou seki nou anvi. Alor, to bizin deside ki kitsoz to kapav fer. Parfwa, to pa pou kapav fer seki lezot anvi to fer. Ek kan sa arive, fode pa ki to santi twa mal. Sa montre ki to konn to bann limit. Kan lezot anvi ed twa, aksepte zot led ek montre zot to rekonesans. Enn frer ki apel Jay, dir: “Sak zour, to fer seki to kapav dapre letan ek lafors ki to ena. Selman, kan to konn to bann limit ek ki to pa fer plis ki seki to kapav, sa pou ed twa pou gard to lazwa.”

10. Kifer li inportan ki to ena bon zizman kan to pe okip enn kikenn ki malad? (Proverb 19:11)

¹⁰ Ena bon zizman. (Lir Proverb 19:11.) Kan to ena bon zizman, to pou res kalm kan sa dimounn ki to pe okipe la, dir ouswa fer enn kitsoz ki pa zanti. Enn kikenn ki ena bon zizman, li fer zefor pou konpran kifer enn dimounn azir dan enn sertenn fason. Sertin maladi kronik kapav fer enn dimounn fer bann kitsoz ki li pa ti abitie fer avan. (Ekle. 7:7) Par exanp, enn kikenn ki zanti kapav koumans lager ouswa diskite avek twa. Ouswa kitfwa li kapav koumans plengne, ouswa ankoler. Si to pe okip enn kikenn ki ena enn maladi grav, kitfwa sa kapav ed twa si to aprann plis lor so maladi. Kan to aprann plis lor so maladi, sa pou ed twa pou konpran ki sa dimounn-la pe azir koumsa akoz so maladi, ek ki li pa pe fer sa par expre.—Prov. 14:29.

11. Ki bann kitsoz inportan to bizin pran letan pou fer toulezour? (Psom 132:4, 5)

¹¹ Pran letan pou ranforsi to lamitie avek Zeova. Parfwa, pou ki to kapav fer bann kitsoz ki “pli inportan,” kitfwa to pou bizin pas mwins letan pou fer bann lezot kitsoz. (Fil. 1:10) Parmi bann kitsoz ki pli inportan, to bizin ranforsi to lamitie avek Zeova. Mem si Lerwa David ti bien okipe, li ti fer so ladorasion pou Zeova pas an premie dan so lavi. (Lir Psom 132:4, 5.) Dan mem fason, mem si to bien okipe, to bizin pran letan sak zour pou lir Labib ek pou priye. Enn ser ki apel Elisha, dir: “Kan mo priye Zeova, lir bann psom, ek pran letan pou reflesi lor bann parol ankourazan ki mo’nn lir, sa ed mwa pou res kalm ek pou gard mo lazwa. Seki plis ed mwa, se kan mo priye Zeova. Mo priye Zeova plizir fwa par zour pou ki Li ed mwa pou res kalm.”

12. Kifer to bizin okip bien to lasante?

¹² Okip bien to lasante. Kitfwa to pena ase letan pou aste ouswa pou kwi bann manze ki nourisan, parski to pe okip enn kikenn ki malad. Selman, pou ki to ena enn bon lasante fizik ek mantal, li inportan ki to manz bann manze ki bon pou lasante ek fer lexersis regilierman. Alor, mem si to pena ase letan, to bizin pran letan pou fer sa. (Efe. 5:15, 16) Li inportan osi ki to dormi bien. (Ekle. 4:6) Bann spesialis dir ki enn bon somey ed bann selil nou servo pou repar zotmem. Dan lartik “How Sleep Can Affect Stress,” ki Banner Health, enn lorganizasion medikal dan Letazini inn ekrir, li explike ki, kan nou dormi bien ek kantite letan ki bizin, sa kapav ed nou pou diminie nou stres. Li inportan osi ki to pran letan pou fer bann kitsoz ki to kontan. (Ekle. 8:15) Enn ser explike seki ed li pou gard so lazwa. Li dir: “Kan letan bon, mo sorti deor ek mo profit soley. Ek enn fwa par mwa, mo organiz mwa pou fer enn sorti avek enn kamarad.”

13. Kifer kan enn kikenn riye, sa bon pou so lasante? (Proverb 17:22)

¹³ Pa bliye riye. (Lir Proverb 17:22; Ekle. 3:1, 4) Riye, li bon pou to lasante fizik ek mantal, ek kan to riye to mwins strese. Kan to okip enn kikenn, bann kitsoz ki to pa atann souvan arive. Me si to res pozitif kan sa bann kitsoz-la arive ek ki to gard to sourir, li pou pli fasil pou to fer fas ar sa. Kan to pe okip enn kikenn, li bon osi ki zot riye ansam, parski sa pou fer zot vinn pli pros ar zot kamarad.

14. Kifer li bon ki to dir enn kamarad seki to resanti?

¹⁴ Dir enn bon kamarad seki to resanti. Mem si to fer zefor pou to gard to lazwa, par moman li pou arive ki to pou strese. Dan sa bann moman-la, li bon ki to ouver to leker avek enn kikenn ki to fer konfians, enn kikenn ki pa pou ziz twa ek ki pa pou kritik twa. (Prov. 17:17) Olie sa, li pou ekout twa bien ek li pou ankouraz twa, ek kitfwa se samem ki to bizin pou to kontign gard to lazwa.—Prov. 12:25.

15. Kan to res konsantre lor to lesperans, kouma sa kapav ed twa pou gard to lazwa?

¹⁵ Mazine kouma zot lavi pou ete dan Paradi. Pa bliye ki okip enn kikenn ki malad ouswa ki vie, se enn kitsoz ki tanporer. Zame Zeova ti anvi ki bann dimounn fer sa travay-la. (2 Kor. 4:16-18) Avredir, biento nou tou nou pou viv lavi ki Zeova ti anvi nou viv, setadir “vre lavi.” (1 Tim. 6:19) Kan twa ek sa dimounn ki to pe okipe la, zot koz lor bann kitsoz ki zot ti pou kontan fer ansam kan zot pou dan Paradi, sa pou rann zot toule-de zwaye. (Iza. 33:24; 65:21) Enn ser ki apel Heather, dir: “Kan mo koz ar bann dimounn ki mo okipe, souvan mo dir zot kouma nou pou koud linz ansam, nou pou galoupe ansam, ek nou pou mont bisiklet ansam. Nou pou kwi dipin ek nou pou prepar manze pou bann dimounn ki nou kontan ek ki’nn resisite. Lerla, ansam nou remersie Zeova pou sa zoli lesperans ki Li’nn donn nou la.”

KOUMA NOU KAPAV ED ENN KIKENN KI PE OKIP ENN DIMOUNN KI VIE OUSWA KI MALAD?

16. Kouma nou kapav ed enn kikenn ki pe okip enn dimounn ki vie ouswa ki malad? (Get zimaz osi.)

¹⁶ Nou kapav ed li pou ki li gagn ase letan pou li repoze. Nou kapav ed bann ki pe okip enn kikenn ki vie ouswa ki malad, kan nou propoz zot pou pas inpe letan avek sa dimounn-la. Koumsa, zot pou gagn letan pou repoz inpe ek fer bann kitsoz ki zot bizin fer. (Gal. 6:2) Sertin frer ek ser inn mem fer enn program pou kone kisann-la ki kapav ede sak semenn. Enn ser ki apel Natalya, ek ki bizin okip so mari ki paralize, dir: “Enn ouswa de fwa par semenn, enn frer dan lasanble vinn pas inpe letan ar mo mari. Zot prese ansam, zot koze, ek zot mem get bann fim ansam. Mo mari extra kontan sa bann moman-la. Ek sa donn mwa letan pou repoz inpe ek pou fer bann kitsoz ki mo kontan fer, kouma par exanp, fer enn ti lamars.” Sertin kapav mem propoz pou okip sa dimounn ki malad la enn aswar. Koumsa, sa swar-la, sa dimounn ki abitie okip li la kapav repoze bien.

17. Pandan bann renion, kouma nou kapav ed enn kikenn ki bizin okip enn dimounn ki vie ouswa ki malad?

¹⁷ Nou kapav ed li pandan bann renion. Kan to bizin okip enn kikenn ki vie ouswa ki malad, kitfwa to pa vremem profit to bann renion ek bann lasanble. Kouma nou kapav ede? Nou kapav propoz li pou asiz akote ar sa dimounn ki li pe okipe la pandan sertin renion. Ek si sa dimounn ki malad-la bizin res kot li, nou kapav propoz pou res avek li. Koumsa, sa dimounn ki abitie okip li la, kapav asiste so renion an prezansiel.

18. Ki kitsoz ankor nou kapav fer?

¹⁸ Nou kapav ankouraz li ek priye pou li. Bann ansien bizin pran letan ek ankouraz regilierman bann ki bizin pran swin enn kikenn ki vie ouswa ki malad. (Prov. 27:23) Avredir, nou tou dan lasanble, nou bizin ankouraz zot ek dir zot ki nou vremem apresie seki zot fer. Nou kapav osi priye Zeova pou zot, pou Li kontign donn zot lafors ek ed zot pou gard zot lazwa.—2 Kor. 1:11.

19. Ki pou arive biento?

¹⁹ Biento, Zeova pou tir tou bann kitsoz ki fer nou soufer ek ki rann nou tris. Labib dir ki maladi ek lamor pou disparet. (Rev. 21:3, 4) Li dir osi ki “seki bwate pou sote kouma enn serf.” (Iza. 35:5, 6) Sa lepok-la, nou nepli pou soufer akoz lavieyes, ouswa parski nou pe trouv enn kikenn ki nou kontan, vinn vie ek tom malad. Labib dir ki nou “pa pou rapel bann kitsoz avan.” (Iza. 65:17) Me an-atandan ki sa bann zoli promes-la realize, nou kapav sir ki Zeova zame pa pou abandonn nou. Si nou kontign kont lor Li, Li pou donn nou lafors ki nou bizin, ek Li pou ed nou pou “andir tou kitsoz avek pasians ek lazwa.”—Kol. 1:11.