Sary avy any Amin’ny Tany Nampanantenaina

Gerizima — ‘Teto Amin’ity Tendrombohitra ity no Nivavahanay’

ILAY vehivavy samaritana teo am-pantsakana. Moa ve io fehezanteny io tsy mampahatsiahy anao ilay fitantarana manohina ny fo momba ny fanambarana tsy ara-potoana nataon’i Jesosy tamin’ny vehivavy iray teo amin’ny “fantsakan’i Jakoba” any Sykara, tanàn-dehibe samaritana iray? Ho tianao ve ny hanitatra ny fomba fijerinao izany fisehoan-javatra misy heviny izany?—Jaona 4:5-14.

Mariho ireo tendrombohitra roa etsy ambony, izay sahabo ho 50 kilaometatra any avaratr’i Jerosalema.a Eo ankavia (atsimo) i Gerizima rakotry ny hazo; ireo loharano maro be dia mandray anjara amin’ny fahalonahany sy ny hakantony. Eo ankavanana (avaratra) i Ebala, somary avo kokoa nefa be vato sady ngazana.

Eo anelanelan’ireo no misy ny lohasaha lonak’i Sekema. Tadidio fa rehefa nandeha nidina namakivaky ny Tany Nampanantenaina i Abrama (Abrahama tatỳ aoriana) sakaizan’Andriamanitra, dia niato tao Sekema izy. Tao izy dia nanorina alitara ho an’i Jehovah, izay vao niseho taminy indrindra ary nampanantena io tany io ho an’ny taranany. (Genesisy 12:5-7). Tena toerana nety tokoa io mba hanaovana ny fampanantenana toy izany, dia tao afovoan’ilay tany! Avy teo an-tampon’ny iray amin’i Gerizima na Ebala, dia afaka nahita ampahany lehibe tamin’ny Tany Nampanantenaina ilay patriarka. Ny tanànan’i Sekema (Naplouse ankehitriny) dia toeram-panaovan-draharaha lehibe iray eo amin’ny lalana an-tendrombohitra nampitohy ny avaratra sy ny atsimo, akaikin’ny lalana iray mampitohy ny atsinanana sy ny andrefana anelanelan’ny morontsiraka sy ny Lohasahan’i Jordana.

Tsy ny alitaran’i Abrahama ihany no fandrosoana ara-pivavahana nalaza teto. Tatỳ aoriana i Jakoba dia nividy tany teo amin’io faritra io ary nanohy nanao ny fanompoam-pivavahana marina. Nandavaka na nandoa vola tamin’ny fandavahana ny fantsakana lalina iray teo akaikin’ny fototr’i Gerizima koa izy. Taonjato maro tatỳ aoriana, dia hoy ilay vehivavy samaritana tamin’i Jesosy: “Jakoba razantsika izay nanome anay ity fantsakana ity (...) no nisotro teto”. Nety ho rano avy tamin’ny loharano izy io, ka izany dia afaka nanazava ny antony nanaovan’ny apostoly Jaona azy io hoe: “loharanon’i Jakoba” (NW ).

Ny firesahana ny fanompoam-pivavahana marina mifandray amin’i Gerizima sy Ebala dia mety hampahatsiahy anao fa nitondra ny Isiraely tao i Josoa, araka ny nanoroan’i Mosesy lalana azy. Nanorina alitara tao Ebala i Josoa. Alao sary an-tsaina ny antsasaky ny vahoaka nanoloana an’i Gerizima ary ny sisa nanandrify an’i Ebala, rehefa namaky ny “lalàna (...), dia ny fitahiana sy ny fanozonana” i Josoa. (Josoa 8:30-35; Deoteronomia 11:29). Taona maro tatỳ aoriana, dia niverina tany i Josoa ary nilaza toy izao tao amin’ny anatranatra farany nataony: “Fa raha izaho sy ny ankohonako kosa, dia hanompo an’i Jehovah izahay”. Nanao fanekena ny vahoaka fa hanao toy izany koa. (Josoa 24:1, 15-18, 25). Tena nanao izany tokoa ve anefa izy ireo?

Ny valiny dia mety hanampy anao hahazo ny hevitry ny resaka nifanaovan’i Jesosy sy ilay vehivavy samaritana. Fantaro fa tsy nitohy teto Samaria ny fanompoam-pivavahana marina narahin’i Abrahama sy i Jakoba ary i Josoa.

Rehefa niala tamin’ireo foko hafa ireo foko folo tany amin’ny faritra avaratra, dia niodina nanaraka fanompoam-pivavahana tamin’ny ombilahikely izy ireo. Noho izany dia namela ny Asyriana handresy an’iny faritra iny i Jehovah tamin’ny 740 al.f.i. Nitondra ho babo ny ankamaroan’ny mponina izy ireo, ary nampiditra tao ho solony ireo vahiny mpivavaka tamin’ny andriamani-kafa, avy any an-toeran-kafa tany amin’ny Empira Asyriana. Azo inoana fa nifanambady tamin’ny Isiraelita ny sasany tamin’ireo mpanompo sampy ireo ary nahafantatra fampianaran’ny fanompoam-pivavahana marina sasany, toy ny famorana. Tsy nankasitrahan’Andriamanitra tanteraka anefa ny endri-panompoam-pivavahana samaritana naterak’izany.—2 Mpanjaka 17:7-33.

Tao amin’ny fanompoam-pivavahany nifangaro, dia ireo boky dimy voalohany nosoratan’i Mosesy, ny Pentateuque, ihany no neken’ireo Samaritana ho Soratra Masina. Tany amin’ny taonjato fahefatra al.f.i. tany ho any, dia nanangana tempoly iray teo amin’ny Tendrombohitra Gerizima izy ireo ho fifaninanana tamin’ny tempolin’Andriamanitra tao Jerosalema. Rehefa ela ny ela, dia natokana ho an’i Zeosy (na Jopitera) ny tempolin’i Gerizima ary tamin’ny farany dia rava. Mbola nanohy nanana ny foibeny tao Gerizima ihany ny fanompoam-pivavahana samaritana.

Hatramin’izao ny Samaritana dia manao fankalazana ny Paska isan-taona ao Gerizima. Misy zanak’ondry maromaro vonoina amin’izany. Atsoboka ao anaty rano mangotraka ny fatiny mba hialan’ny volony, ary avy eo ny henany dia ahandroina ao anaty lavaka mandritra ny ora maro. Amin’ny misasakalina, dia Samaritana an-jatony maro, avy any Jerosalema ny ankabeazany, no mihinana ny sakafon’ny Paska fanaony. Etsy amin’ny havia ianao dia afaka mahita mpisoronabe samaritana, misaron-doha, mitarika fankalazana ny Paska eo amin’ny Tendrombohitra Gerizima.

Tadidio izay nolazain’ilay vehivavy samaritana tamin’i Jesosy hoe: “Ny razantsika nivavaka teto amin’ity tendrombohitra ity”. I Jesosy dia nanitsy azy sy antsika koa, toy izao: “Avy ny andro ka tsy amin’ity tendrombohitra ity intsony, na any Jerosalema aza, no hivavahanareo amin’ny Ray. (...) Fa avy ny andro, sady tonga ankehitriny, raha ny tena mpivavaka hivavaka amin’ny Ray amin’ny fanahy sy ny fahamarinana; fa ny Ray koa mitady ny mpivavaka aminy ho tahaka izany”. — Jaona 4:20-24.

[Fanamarihana ambany pejy]

[Sary nahazoan-dalana, pejy 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Sary nahazoan-dalana, pejy 25]

Garo Nalbandian

Garo Nalbandian