Manokana Fotoana Hiarahana Amin’ny Fianakavianao ve Ianao?
“TIANA ny Ray Japoney — Na dia Sahirana Miasa sy Tsy Miara-milalao Amin’ny Zanany Aza”. Taona vitsivitsy lasa izay no nisehoan’io lohateny io tao amin’ny gazety Mainichi Shimbun. Nanao tatitra ilay lahatsoratra fa ny 87,8 isan-jaton’ny ankizy japoney nandray anjara tamin’ny fanadihadiana iray nataon’ny fanjakana no naneho ny faniriany hikarakara ny rainy amin’ny hoavy. Tao amin’ny fanontana tamin’ny teny anglisy tamin’ilay gazety anefa, dia naseho teo ambanin’ny lohateny hafa io lahatsoratra io ihany. Toy izao no vakiny: “Ray sy Zanaka: Fanaovana Tsirambina”. Tsy nitovy tamin’ilay fanontana japoney ilay lahatsoratra fa nanasongadina lafiny iray hafa tamin’io fanadihadiana io ihany: Isaky ny andro fiasana, dia 36 minitra monja no fotoana niarahan’ny raim-pianakaviana japoney tamin’ny zanany. Raha anaovana fampitahana, ny raim-pianakaviana any Alemaina Andrefana dia niaraka tamin’ny zanany nandritra ny 44 minitra tamin’ny andavanandro, ary ny any Etazonia, dia 56 minitra.
Tsy ny ray ihany no zara raha niaraka tamin’ny zanany. Mihabetsaka ireo reny miasa ivelan’ny tokantrano. Ohatra, maro amin’ny reny mitaiza irery ny zanany no voatery miasa mba hamelomana ny fianakaviana. Vokatr’izany, dia mihena ny habetsahan’ny fotoana iarahan’ny ray aman-dreny — na ny ray izany na ny reny — amin’ny zanany.
Tamin’ny 1997, ny fandinihana iray natao tamin’ny zatovo amerikanina maherin’ny 12 000 dia nahitana fa tsy azo inoana firy ho tratran’ny fihenjanana ara-pihetseham-po, hieritreritra ny hamono tena, hanao herisetra, na hampiasa zava-mahadomelina, ny tanora izay mifandray akaiky amin’ny ray aman-dreniny. Ary nilaza toy izao ny iray tamin’ireo mpikaroka nanao ilay fandinihana lehibe: “Tsy afaka ny hahatsapa ho akaiky an’ireo ankizy ianareo raha tsy eo amin’ny fotoana ilany anareo.” Tena zava-dehibe ny fiarahana amin’ny zanaka sy ny fifampiresahana amin’izy ireo.
Ilay hantsana eo amin’ny fifampiresahana
Ny fianakaviana misy ray na reny mipetraka lavitra ny ankohonany noho ny asany, no tsy misy fifampiresahana indrindra. Mazava ho azy fa tsy voafetra ho ao amin’ny fianakaviana misy ray na reny mipetraka lavitra ny ankohonany ihany ny hantsana eo amin’ny fifampiresahana. Misy ray aman-dreny, izay na mipetraka ao an-trano aza, dia mandeha miasa alohan’ny hifohazan’ny zanany, ary tsy tafaverina ao raha tsy efa lasa natory izy ireo. Mba hanonerana ny vokatry ny tsy fisian’ny fifandraisana, dia miaraka amin’ny fianakaviany ny ray aman-dreny sasany, amin’ny faran’ny herinandro sy amin’ny fety. Miresaka ny amin’ny fotoana “misy vidiny” iarahany amin’ny zanany izy ireo.
Kanefa, voaonitry ny fotoana misy vidiny ve ny hakelezan’ny fotoana iarahana? Mamaly toy izao i Laurence Steinberg, mpikaroka iray: “Amin’ny ankapobeny, dia mahomby kokoa ny ankizy miaraka bebe kokoa amin’ny ray aman-dreniny noho ireo izay tsy miaraka firy aminy. Toa ho tena sarotra ny hanonitra izany hakelezan’ny fotoana izany. Nantitranterina be loatra ilay hoe fotoana misy vidiny.” Izany mihitsy no tsapan’ny vehivavy birmanina iray. Ny vadiny, izay mampiseho tsara ny atao hoe lehilahy japoney dia mody avy miasa amin’ny iray na amin’ny roa maraina isan’andro. Na dia miaraka amin’ny fianakaviany aza izy amin’ny faran’ny herinandro, dia hoy ny vadiny: “Ny maha ao an-trano azy ny asabotsy sy ny alahady dia tsy afaka mameno ilay fahabangana noho ny tsy fiarahany amin’ny fianakaviana amin’ny andro sisa amin’ny herinandro. (...) Afaka ny tsy hihinana na inona na inona ve ianao amin’ny andavanandro, fa rehefa asabotsy sy alahady kosa vao hihinana ny sakafo rehetra nandritra ny herinandro?”
Ilaina ny ezaka amim-pitandremana
Mora lazaina ny fihazonana fifampiresahana tsara eo amin’ny fianakaviana fa sarotra atao. Tsy mora ho an’ny ray na ny reny miasa iray ny mahita fotoana hiarahana amin’ny fianakaviany, noho izy tsy maintsy mamelona sy manome izay ilain’ny fianakaviana. Maro amin’ireo izay voatery misara-toerana amin’ny ankohonany noho ny tarehin-javatra misy azy, no mifampiresaka tsy tapaka amin’ny fiantsoana an-telefaonina na amin’ny fanoratana taratasy. Na miaraka ao an-trano anefa ny fianakaviana na tsia, dia ilaina ny ezaka atao amim-pitandremana mba hihazonana ny fifampiresahana tsara.
Tsy maintsy mizaka ny vokatry ny fanaovany tsirambina, ny ray aman-dreny izay zara raha mifampiresaka amin’ny fianakaviany. Nahita voka-dratsiny lehibe ny raim-pianakaviana iray izay tsy dia niaraka firy tamin’ny fianakaviany, eny tsy niara-nisakafo tamin’ny mpianakaviny akory aza. Nanjary nahery setra ny zanany lahy, ary tratra nitselika entam-barotra ny zanany vavy. Rehefa niomana mba handeha hianatra golfa ilay raim-pianakaviana indray alahady maraina, dia nanapoaka ny fahatezerany ilay zanany lahy ka niantsoantso hoe: “I Neny ihany ve no ray aman-dreny ato amin’ity tokantrano ity e?” “I Neny no manapaka ny zavatra rehetra ato amin’ny fianakaviana. Ianao kosa ry Dada tsy mba...”, hoy ilay zazalahy nitaraina.
Nampieritreritra ilay ray ireo teny ireo. Farany dia nanapa-kevitra izy, fa ho fanombohana dia tokony hiara-misakafo maraina amin’ny fianakaviana izy. Izy sy ny vadiny ihany aloha no niara-nisakafo, tamin’ny voalohany. Tonga tsikelikely ny ankizy, ary nanjary fotoam-pifampiresahana ny fisakafoana maraina. Nitarika ho amin’ny fiarahan’ny fianakaviana misakafo hariva izany. Araka izany, dia teo an-dalam-pamonjena ny fianakaviany tsy ho rava tanteraka ilay lehilahy.
Fanampiana avy amin’ny Tenin’Andriamanitra
Mampirisika ny ray aman-dreny mba haka fotoana hifampiresahana amin’ny zanany ny Baiboly. Nomena toromarika toy izao ny Isiraelita, tamin’ny alalan’i Mosesy mpaminany: “Mihainoa, ry Isiraely: Jehovah Andriamanitsika dia Jehovah iray ihany. Ary tiava an’i Jehovah Andriamanitrao amin’ny fonao rehetra sy ny fanahinao rehetra ary ny herinao rehetra. Ary aoka ho ao am-ponao izao teny andidiako anao anio izao. [Ary tsy maintsy mandentika ireo ao amin’ny zanakao ianao sy miresaka momba ireo, NW ], na mipetraka ao an-tranonao hianao, na mandeha any an-dàlana na mandry, na mifoha”. (Deoteronomia 6:4-7). Eny, ny sasany amintsika ray aman-dreny dia mila manao ny dingana voalohany mba hiarahana amin’ny fianakaviantsika, raha tiantsika ny handentika ny Tenin’Andriamanitra ao an-tsaina sy ao am-pon’ireo zanaka.
Mahaliana fa ny fanadihadiana ireo zatovo amerikanina maherin’ny 12 000, noresahina tetsy aloha, dia nampiharihary fa “tamin’ireo efa ho 88%-n’ny mponina (...) izay nilaza fa nanana fivavahana, dia zava-dehibe ny fivavahana sy ny vavaka satria miaro”. Takatry ny tena Kristianina fa ny fampianarana ara-pivavahana araka ny tokony ho izy atao any an-tokantrano dia miaro ny tanora amin’ny zavatra toy ny fidorohana zava-mahadomelina, ny fikorontanana ara-pihetseham-po, ny famonoan-tena, ny herisetra, ary ny toy izany.
Mahatsapa ny ray aman-dreny sasany fa sarotra ny mahita fotoana ho an’ny fianakaviany. Izany indrindra no izy, raha ny amin’ny reny mitaiza irery ny zanany, izay ho faly hiaraka amin’ny zanany nefa tsy maintsy miasa. Ahoana no ahitan’izy ireo fotoana mba hiarahana amin’ny fianakaviany? “Raketo ny tena fahendrena sy ny [fahaiza-misaina, NW ]”, hoy ny ampirisihan’ny Baiboly. (Ohabolana 3:21). Afaka mampiasa ny “fahaiza-misaina” ny ray aman-dreny mba hakana fotoana ho an’ny fianakaviana. Amin’ny ahoana?
Raha reny miasa ianao ka mahatsiaro ho reraka be rehefa avy miasa, nahoana raha mangataka ny zanakao mba hiara-mikarakara sakafo aminao? Ny fotoana hiarahana toy izany dia hanome fahafahana mba hifanakekezana kokoa. Amin’ny voalohany, dia mety haka fotoana bebe kokoa ny fampandraisana anjara ny zanakao. Tsy ela anefa, dia ho hitanao fa hahafinaritra sy hitsitsy fotoana mihitsy aza izany.
Angamba ny tenanao raim-pianakaviana manan-javatra betsaka atao amin’ny faran’ny herinandro. Nahoana raha miara-manao ny sasany amin’ireny raharaha ireny amin’ny zanakao? Afaka mifampiresaka amin’izy ireo ianao eo am-piaraha-miasa aminy, no sady afaka manome azy ireo fampiofanana sarobidy. Ny fananaran’ny Baiboly mba handentika ny Tenin’Andriamanitra ao amin’ny zanakao, dia mampirisika anao mba hiresaka amin’izy ireny ‘rehefa mipetraka ao an-tranonao, sy mandeha eny an-dalana’ — eny, isaky ny misy fahafahana. Fanehoana “tena fahendrena” ny mifampiresaka amin’ny zanakao eo am-piaraha-miasa aminy.
Hahazoana valisoa maharitra ny fiarahana amin’ny fianakavianao. “Ao amin’ny [fiaraha-mihevitra, NW ] no misy fahendrena”, hoy ny ohabolana iray ao amin’ny Baiboly. (Ohabolana 13:10). Amin’ny fakana fotoana hifampiresahana amin’ny fianakavianao, dia ho tsara toerana ianao mba hanome azy ireo fitarihan-dalana feno fahendrena eo amin’ny ady mafy ataony eo amin’ny fiainana andavanandro. Afaka mitsitsy fotoana be dia be sy misoroka ny aretim-po amin’ny hoavy, ny fitarihan-dalana toy izany izay omena ankehitriny. Fanampin’izany, dia mitondra fahasambarana ho anao sy ho azy ireo izany. Mba hanomezana fitarihan-dalana toy izany, dia mila manovo avy ao amin’ny tahirim-pahendrena tondraka izay hita ao amin’ny Baiboly, Tenin’Andriamanitra, ianao. Ampiasao izy io mba hampianarana ny zanakao sy hitarihan-dalana ny fianakavianao. — Salamo 119:105.
[Sary, pejy 4]
Tsy azo inoana firy ho tratran’ny fihenjanana ara-pihetseham-po, ny tanora izay mifandray akaiky amin’ny ray aman-dreniny
[Sary, pejy 5]
Hahazoana valisoa tondraka eo amin’ny fiainam-pianakaviana ny fifampiresahana tsara
[Sary, pejy 6]
Eo am-piaraha-miasa amin’ny zanakao, dia afaka mifampiresaka aminy sy manome fampiofanana sarobidy ianao