HEMOROIDA
Fibontsinan’ny mpamerin-dra ao amin’ny lava-body, ka matetika ilay marary no mandeha ra na mandre maharary. Misy miantso azy io hoe “mivoaka tsinaimbody.” Misy mivonto ny lalan-dra ao amin’ny tsinaimbody, ka mety ho ao anatiny izany, nefa mety hipotsaka eo ivelany koa, na mety ho izy roa mihitsy.
Nilaza mialoha i Jehovah fa raha tsy mankatò ny Israelita dia hisy aretina hanjo azy ireo, anisan’izany ny hemoroida. (De 28:15, 27) Nataony voan’ny hemoroida koa ny Filistinina tany Asdoda sy ny faritaniny ary tany Gata sy Ekrona, satria nohazonin’izy ireo tany ilay Vata masina.—1Sa 5:6-12.
Fivontosana na hemoroida na zavatra mivonto ao amin’ny lava-body no dikan’ilay teny hebreo hoe ʽôfalim, izay nadika hoe “hemoroida” (TV), “vay” (Prot.), ary ‘kitso’ (DIEM), ao amin’ny 1 Samoela 5:6. Tehôrim (midika hoe fivontosana) kosa no lazain’ny soratra nataon’ny Masoreta hoe nanjo an’ireo Filistinina, ao amin’ny 1 Samoela 6:11, 17. Hita inenina ny ʽôfalim (hemoroida) ao amin’ny Soratra Masina, tany am-boalohany. Isaky ny miseho io teny io, dia ireo teboka (solon’ny zanatsoratra) tao amin’ny tehôrim no nataon’ny Jiosy Masoreta tao amin’io ʽôfalim io, ary nosoratan’izy ireo teny an-tsisim-pejy ny hoe tehôrim, mba hilazana hoe tehôrim no tokony ho eo fa tsy ôfalim.
Namerina an’ilay Vata masina tany amin’ny Israely ireo andriana filistinina dimy, sady nitondra fanatitra noho ny heloka ka nanolotra izany tamin’i Jehovah. Anisan’izany fanatitra izany ny sarivongana hemoroida volamena dimy. (1Sa 6:4, 5, 11, 17) Toy izany koa no nataon’ny firenena fahiny sasany (indrindra fa ny Grika sy ny Romanina): Nataon’izy ireo sarivongana ny faritra narary ary natolony ho an’andriamaniny rehefa nangataka ny ho sitrana izy ireo. Nanao toy izany koa izy ireo rehefa te haneho fankasitrahana satria hoe sitrana.
Nanimba ny tanin’ny Filistinina ny voalavo mpitsambikina. (1Sa 6:5) Misy àry manam-pahaizana nihevitra fa pesta ilay aretina nanjo ny Filistinina. Areti-mifindra tena mahafaty ny pesta, ka manavy sy mangovitra sady reraka be izay voan’izy io, ary mivonto ny atodintarinany. Kaikitry ny parasy no tena ahazoana an’io aretina io, raha toa ilay parasy ka avy nanaikitra voalavo na biby hafa voan’ny pesta ary efa ho faty na efa maty ilay biby.
Raha mbola tany Ekrona ilay Vata masina, dia “nisahotaka ny olona nanerana an’ilay tanàna, ka maro no maty”, ary “izay olona tsy maty dia voan’ny hemoroida.” (1Sa 5:10-12) Rehefa niresaka momba ny sarivongana hemoroida sy ny sarivongana voalavo mpitsambikina ireo Filistinina mpisorona sy mpisikidy dia nilaza fa ‘mitovy ihany ny loza manjo azy rehetra sy ireo andriana mpiray dina eo amin’izy ireo.’ (1Sa 6:4) Tsy midika izany hoe aretina na loza iray ihany ny hemoroida sy ny fanimbana nataon’ny voalavo mpitsambikina. Te hilaza fotsiny ireo olona ireo hoe ‘loza mitovy’ no nanjo an’ilay firenena manontolo, izany hoe ireo andriana mpiray dina sy ny vahoaka. Milaza fotsiny ny Baiboly hoe nanimba voly eran’i Filistia ny voalavo ka nandrava an’ilay tany, fa tsy hoe namindra aretina tamin’ireo Filistinina nosazin’i Jehovah izy ireo.