Sarin’ny Tany nampanantenaina

Basana — faritra lonaka

REHEFA mamaky ny Baiboly ianao, moa ve tsy matetika ianao no mahita anaran-toerana tsy mampahatsiahy na inona na inona ao an-tsainao? Ao anatin’ny volana may sy jona, ny Vavolombelon’i Jehovah dia hamaky ny bokin’i Mika ka hatramin’ny Zakaria ao amin’ny Baiboly. Amin’izany vakiteny izany, dia hita ny anarana hoe Basana ao amin’ny andininy telo (Mika 7:14; Nahoma 1:4; Zakaria 11:2). Hisy heviny kokoa eo imasonao ireo andininy mahaliana ireo sy ny hafa koa raha afaka maka sary an-tsaina an’i Basana ianao.

Taiza no nisy an’i Basana? Amin’ny ankapobeny, dia azo atao ny mampitovy azy amin’ny lembalemban’i Golana izay angamba hitanao voatonona eo amin’ny sarintany ao amin’ireo gazety. Tany atsinanan’ny ranomasin’i Galilia sy ny lohasaha avon’i Jordana no nisy an’i Basana. Teo akaikikaikin’i Yarmouk (renirano anisan’ny sisin-tany jordano-syriana ankehitriny) ka hatreo amin’ny tendrombohitra Hermona, tany avaratra kokoa, no nitomandavana izy io.

Talohan’ny nidirana tao amin’ny Tany nampanantenaina, ireo Isiraelita fahizay dia tsy maintsy nandresy ny tafika kananitan’i Oga goavana, mpanjakan’i Basana. Tatỳ aoriana, dia ny fokon’i Manase no nonina tao amin’ny tapany lehibe indrindra amin’i Basana (Deoteronomia 3:1-7, 11, 13; Nomery 32:33; 34:14). Tahaka ny inona moa io faritra resahin’ny Baiboly io? Na dia nahitana ala aza teo amin’ny faritra misy tendrombohitra aminy, dia lembalemba avo indrindra Basana.

Tamin’ny lafiny maro, dia tena sompitra Basana. Rakotry ny tanimbilona tsara ny tapany lehibe tamin’io faritra io (Jeremia 50:19). Angamba ireo sary miaraka amin’ity lahatsoratra ity mahatonga anao hieritreritra andininy ao amin’ny Baiboly miresaka ny amin’i Basanaa. Maro be no efa nahita ny fitenenana hoe ‘ombilahin’i Basana’. (Salamo 22:12.) Fahizay tokoa io faritra io dia nalaza tamin’ny biby fiompy tao, indrindra fa ny vantotr’ombilahy. Hita tao koa anefa ny biby hafa, ohatra, ny ondry sy ny osivavy be ronono nahazoana dibera be dia be. — Deoteronomia 32:14.

Manontany tena angamba ianao hoe ahoana no nahatonga an’i Basana ho lonaka, satria tany atsinanan’i Jordana, faritra heverin’ny maro ho karankaina tokoa, izy io. Marina tokoa fa ireo havoan’i Galilia tany andrefana, iva kokoa, dia tsy nisakana ny rahona avy ao Mediterane, hany ka azon-drano tsara Basana. Ambonin’izany, dia nitsotsorika avy ao Hermona ny rivotra mando sy ny sakeli-drano. Alao sary an-tsaina ny fahavokarana azo avy amin’ny fitambaran’izany hamandoana sarobidy izany sy ny tany volkanika lonak’i Basana! Namokatra voan-javatra be dia be ilay faritra. Taloha elan’ny nahatongavany ho sompitra ho an’ny Romana, dia nanome sakafo ho an’ny latabatr’i Solomona i Basana. Rariny àry raha toa ireo fandaharana nataon’Andriamanitra ho an’ny vahoakany afaka ka notsahivina tamin’ny fanandratam-peo hoe: “Aoka handrasana any Basana sy Gileada ireny toy ny tamin’ny andro taloha ela.” — Mika 7:14; 1 Mpanjaka 4:7, 13.

Noho ny fahafantarana fa lonaka ireo faritra ireo, dia mety ho takatrao ny herin’ireto tenin’i Mika milazalaza ny vokatry ny tsy fankasitrahan’Andriamanitra ireto: “Malazo Basana sy Karmela [havoana maitso mavana teo akaikin’ny Ranomasina Lehibe] ary malazo koa ny vonin’i Libanona.” — Nahoma 1:4b.

Izany faminavinana ny amin’i Basana izany dia hanampy anao koa haka sary an-tsaina fisehoan-javatra sasany voalazan’ny Baiboly. Tsy isalasalana, ohatra, fa efa namaky andinin-teny momba ny fijinjana ianao, indrindra ny fijinjana varimbazaha nambolena tao amin’ny tapany lehibe indrindra amin’i Basana. Ny fijinjana varimbazaha dia natao tao anatin’ireo volana nisy hainandro tamin’ny Iara sy Sivàna (araka ny fanisanandro jiosy; mifanitsy amin’ny faran’ny aprily sy ny volana may ary ny fiandohan’ny jona izany). Nandritra io vanim-potoana io no nankalazana firavoravoana tamin’ireo Herinandro (na Pentekosta). Tamin’izay fotoana izay no nanolorana santatry ny varimbazaha nojinjaina ka nanaovana sorona zanak’ondry sy ondrilahy ary vantotr’ombilahy. Angamba avy tao Basana ireny biby ireny. — Eksodosy 34:22; Levitikosy 23:15-18.

Nanapaka ny vary ireo mpijinja tamin’ny antsy mifaraingo ny lelany, tahaka ilay vita amin’ny vy aseho eo ambony tsy misy tahony hazo (Deoteronomia 16:9, 10; 23:26). Nangonina rehefa avy eo ny taho ka hentina nankeny am-pamoloana izay nivelezana azy tamin’ny alalan’ny kalesy tarihina (nisy vato niranirany tao ambaniny) mba hanesorana ny voa (Rota 2:2-7, 23; 3:3, 6; Isaia 41:15). Rehefa mijery ny sarin’ny famoloana iray eo amin’ny lembalemban’i Golana ianao, dia eritrereto izao baikon’Andriamanitra misy heviny izao “Aza manakombona ny vavan’ny omby mively vary.” — Deoteronomia 25:4; 1 Korintiana 9:9.

Aoka hotadidiantsika fa ny tapany sasany tamin’i Basana fahiny dia rakotry ny ala matevina, ny hazo oka izay vaventy ny ankamaroany, araka ny asehon’ny sary eto akaiky. Ny Fenisiana dia nanamboatra fivoy tamin’ny hazon’ny oka lehibe tao Basana (Ezekiela 27:6). Kanefa, na dia ireny ‘ôka tany Basana, ny ala mikirindro’ ireny aza dia tsy hahatsangana rehefa haneho ny fahatezerany Andriamanitra (Zakaria 11:2; Isaia 2:13). Ny fahitana hazo toy izany dia manampy antsika koa hahatakatra hoe nahoana ireny ala ireny no nety hanakantsakana ny fandosiran’ny tafika resy. Na dia ny mpitaingin-tsoavaly ireny aza dia nety hisaringotra tao amin’ny rantsan-kazo, sahala amin’ny nihatra tamin’i Absaloma tao amin’ny faritra hafa iray. — 2 Samoela 18:8, 9.

Araka izany, na dia azo lazaina hoe vitsy aza ny fisehoan-javatra lehibe nitranga tao Basana voalazan’ny Baiboly, ny sarin’io faritra iray tamin’ny Tany nampanantenaina io dia manampy antsika hahazo ny hevitry ny andinin-teny ao amin’ny Baiboly manisy fitenenana ny aminy.

[Fanamarihana ambany pejy]

[Sary nahazoan-dalana, pejy 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Atsinanana.

[Sary nahazoan-dalana, pejy 17]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Atsinanana.

Sary kely: Fikambanana momba ny arkeolojia araka ny Baiboly Badè

Pictorial Archive (Near Eastern History) Atsinanana.