Fanontanian’ny mpamaky

◼ Moa ve ireo fotopoto-pitsipika ao amin’ny Baiboly mamela ny mpivady kristiana hampiasa ny pilina ho toy ny fomba tsy hiterahana?

Tsy milaza mazava ny Soratra masina hoe tsy maintsy manan-janaka ny mpivady kristiana na hoe firy ny isany. Anjaran’ny mpivady ny mamaritra miaraka raha iriny handramana ferana ny haben’ny fianakaviany. Raha manapa-kevitra hanao izany izy dia anjarany koa ny mifidy izay fomba hampiasainy mba tsy hiterahana. Mifanaraka amin’ny fahatakarany ny Baiboly sy ny feon’ny fieritreretany anefa, dia tokony hanontany tena izy raha ho fanajana ny fahamasinan’ny aina ny fampiasana fomba toy izao na izao mba tsy hiterahana.

Lazain’ny Baiboly fa manomboka eo amin’ny fahatorontoronina ny fiainan’ny olona iray; hitan’ny Mpamorona ny aina vao notorontoronina, ny “tsaika” izay voatokana hitombo ao am-bohoka (Salamo 139:16, MN; Eksodosy 21:22, 23a; Jeremia 1:5). Noho izany dia tsy misy na inona na inona tokony hatao mba hamonoana ny aina efa niforona. Ho fanalana zaza izany.

Ampiasaina betsaka manerana an’izao tontolo izao ny pilina tsy mampiteraka. Fomba ahoana moa no isakanany ny fananahana? Misy karazany roa lehibe ny pilina: ny pilina “combiné” (misy zavatra mifangaro) sy ny pilina bitika dia bitika misy “progestatif” (zavatra manamora ny fipetrahan’ny atody lonaka ao amin’ny tranonjaza) tsy misy fangaro. Ny fikarohana natao dia nanazava ny fototry ny fomba fiasan’izy ireo mahatonga tsy fisian’ny fahatorontoronina.

Misy hôrmônina roa ao anatin’ny pilina “combiné”: estirôzenina (œstrogène) sy “progestatif”. Araka ny U.S. Food and Drug Administration (Sampan-draharaha amerikana misahana ny zava-pihinana sy ny fanafody), “ny asa voalohany” ataon’ny pilina “combiné” dia “ny fisakanana ny voatra tsiry (ovulation)”. Toa ny fihinanana azy tsy tapaka no manakana, saika mandrakariva, ny fihary atodinaina (ovaire) tsy hamoaka tsirivavy (ovule). Raha tsy misy tsirivavy mivoaka anefa, dia tsy mety hisy ny fahatorontoronina ao amin’ny fantson-tsirivavy (trompe de Fallope). Na dia mety hitarika fiovana eo amin’ny “endomètre [tsiloly mandrakotra ny ati-tranonjaza] aza izy io (izay mampihena ny fahafahan’ny atody lonaka hipetraka ao anatin’ny tranonjaza)”, dia heverina ho toy ny asa fanampiny fotsiny izany.

Mba hampihenana ireo vokatra tsy irina haterany, dia natao ny pilina “combiné” izay kely kokoa ny fatrana estirôzenina ao aminy. Toa mamela ny fihary atodinaina hanao asa sasany ireny pilina bitika ireny. Mikasika izany dia izao no nambaran’ny dokotera Gabriel Bialy, filohan’ny sampan-draharaha amerikana momba ny fahasalamana misahana ny fampandrosoana ny fomba tsy mampiteraka: “Asehon’ny fandinihana ara-tsiansa maro fa na dia amin’ny pilina misy fatrana estirôzenina kely dia kely aza, dia voasakana ny voatra tsiry, tsy 100% akory fa angamba manodidina ny 95%. Na dia izany aza, ny fisian’ny voatra tsiry fotsiny dia tsy midika fa misy ny fahatorontoronina.”

Raha tsy mihinana ny pilina “combiné” araka ny fandaharana voalaza ny vehivavy, dia azo antoka kokoa fa ny asa fanampin’ilay pilina no manakana ny fananahana. Ny fandalinana natao tamin’ny vehivavy nanadino nihinana ny piliny bitika indroa, dia nampiseho fa nitranga tamin’ny 36% taminy ny voatra tsiry. Voalazan’ny gazety Fomba tsy mampiteraka (angl.) fa “ny asan’ny pilina eo amin’ny “endomètre” sy ny tsiloly fotsifotsy avy any amin’ny vozon’ny tranonjaza (glaire cervicale) dia afaka miantoka hatrany ny fiarovana mba tsy hisian’ny fananahana.”

Inona indray no holazaina ny amin’ilay pilina bitika dia bitika (micropilule) misy “progestatif” tsy misy fangaro? Milaza toy izao mikasika izany ny boky momba ny fitsaboana iray (Drug Evaluations [1986]): “Tsy ny fanakanana ny voatra tsiry (ovulation) akory no asa fototry ny pilina misy “progestatif” tsy misy fangaro mba hanakanana ny fananahana. Mahatonga fiforonana tsiloly matevina izay mety tsy ho tanteraky ny tembo (sperme) izy io; toa mampiadana ny fandehany mankany amin’ny fantson-tsirivavy izany ka mahatonga fiovana eo amin’ny “endomètre” [izay mety hanakana ny fitombon’ny tsirivavy voalonaka].”

Mpanao fikarohana maro no milaza fa misy voatra tsiry mitranga eo amin’ny 40% mahery amin’ireo mpampiasa ny pilina misy “progestatif” tsy misy fangaro. Mamela ny hisian’ny voatra tsiry matetika àry io pilina io. Mety ho ny hatevin’ny tsiloly avy amin’ny vozon’ny tranonjaza no manakana ny fidiran’ny tembo ka amin’izany dia manakana koa ny fahatorontoronina; raha tsy izany no mitranga, dia ny fandotoana nataon’ilay pilina tao amin’ny tranonjaza no manakana ny atody lonaka tsy hipetraka sy hitombo.

Azo marihina àry fa, rehefa ampiasaina tsy tapaka ho toy ny fomba tsy mampiteraka ireo karazana pilina roa lehibe ireo, amin’ny ankamaroan’ny toe-javatra dia toa manakana ny fisian’ny fahatorontoronina ka noho izany dia tsy mahatonga fanalana zaza. Nefa, noho ny pilina bitika dia bitika misy “progestatif” tsy misy fangaro mamela ny fisian’ny voatra tsiry matetika kokoa, dia mety hanakana ny fananahana izy io amin’ny tsy famelana ny aina efa niforona ao am-bohoka hipetraka. Asehon’ny fandalinana ara-tsiansa fa, amin’ny fotoana ara-dalàna (rehefa tsy novan’ny asan’ny pilina tsy mampiteraka ny tranonjaza), dia “60% amin’ny tsirivavy voalonaka (...) no maty alohan’ny hitsingerenan’ny fotoana manaraka”. Izany zavatra mety hiseho izany anefa dia misy ifandraisany amin’ny finiavana mampiasa fomba tsy mampiteraka izay tena mety hanakana ny fipetrahan’ny tsirivavy voalonaka.

Misy lafiny ara-pitondrantena hentitra tafiditra àry rehefa mandinika ny raharaha momba ny fampiasana pilina tsy mampiteraka miaraka amin’ny mpitsabo ny mpivady. Na dia amin’ny raharaha manokana aza, ny kristiana dia tokony hanao fanapahan-kevitra izay mamela azy hitana “fieritreretana tsara” eo anatrehan’Andriamanitra sady Mpamorona antsika. — Asa. 23:1; Galatiana 6:5.

[Fanamarihana ambany pejy]