“Ny Mpiandraikitra dia Tsy Maintsy (...) Mahafehy Tena”
“Ny mpiandraikitra dia tsy maintsy (...) mahafehy tena” — TITOSY 1:7, 8, MN.
1, 2. Ohatra ny amin’ny fifehezana inona no nomen’i Guillaume d’Orange, ary nitondra vokatra nahasoa inona izany?
MISY ohatra iray mendrika homarihina indrindra ny amin’ny fifehezana fihetseham-po, teo amin’ny tantara. Tany antenatenan’ny taonjato faha-16, dia niara-nandeha nihaza tamin’i Henri faharoa, mpanjakan’i Frantsa, i Guillaume d’Orange mbola tanora, andrianan’i Holanda. Nambaran’ilay mpanjaka tamin’i Guillaume ny tetika nananan’ny tenany sy ny mpanjakan’i Espaina handripaka ny protestanta rehetra tao Frantsa sy tany Holanda — raha ny tena izy, dia tany amin’ny tany nilaza azy ho kristiana rehetra. Nihevitra ny mpanjaka Henri fa katolika nafana fo tahaka azy koa i Guillaume mbola tanora ka noho izany dia naborany taminy avokoa ireo tsipiriany rehetra momba ilay fiokoana. Nampihorohoro an’i Guillaume aoka izany izay reny satria protestanta ny maro tamin’ireo namany akaiky, nefa tsy naneho ny fihetseham-pony izy; vao mainka kosa aza izy nampiseho fahalianana lehibe tamin’ireo tsipiriany rehetra nomen’ilay mpanjaka azy.
2 Raha vantany vao nahita fahafahana anefa izy, dia nanomboka nanao tetika mba hampandamòka ilay fiokoana, ary tamin’ny farany izany dia nitarika ho amin’ny fanafahana an’i Holanda tsy ho eo ambany fanapahana katolikan’i Espaina intsony. Koa satria afaka naneho fifehezan-tena i Guillaume tamin’ny fotoana nandrenesany voalohany momba ilay fiokoana, dia nanjary fantatra tamin’ny anarana hoe “Guillaume ilay Mangina” izy. Nahita fahombiazana aoka izany i Guillaume d’Orange ka nilazana toy izao isika: “Izy no tena mpanorina ny fahaleovantenan’ny repoblika holandey sy ny fahalehibeazany.”
3. Iza no mandray soa rehefa maneho fifehezan-tena ireo loholona kristiana?
3 Noho io fifehezana nasehon’i Guillaume ilay Mangina io, dia nandray soa lehibe ny tenany sy ny vahoakany. Mitovy amin’izany koa, ny fifehezan-tena, izay vokatry ny fanahy masina, dia tokony hasehon’ireo loholona, na mpiandraikitra, kristiana amin’izao andro izao. (Galatiana 5:22, 23, MN). Amin’ny fanehoana io toetra io, dia mitondra soa ho an’ny tenany sy ny kongregasiona izy ireo. Rehefa tsy maneho fifehezan-tena kosa anefa izy ireo, dia mety hitondra fahavoazana tsy hay tombanana.
Ny fifehezan-tena — Zavatra takina amin’ny loholona
4. Torohevitry ny apostoly Paoly inona no manamafy ny ilàn’ireo loholona haneho fifehezan-tena?
4 I Paoly, izay loholona koa, dia nahatakatra ny maha-zava-dehibe ny fifehezan-tena. Rehefa nanome torohevitra ireo loholona izay nankany aminy avy tany Efesosy izy, dia hoy izy tamin’izy ireo: “Tandremo ny tenanareo sy ny fampianaranareo.” Anisan’ny zavatra hafa, ny hoe fitandremana ny tenany dia nahafaoka ny ilàna hanehoana fifehezan-tena, hitandremana ny fitondrantenany. Raha nanoratra tamin’i Timoty i Paoly dia nampiseho izany hevitra izany koa ka nilaza hoe: “Tandremo ny tenanao sy ny fampianaranao.” Io torohevitra io dia nampiseho fa fantatr’i Paoly tsara ny fironan’olombelona asehon’ny sasany hiahy bebe kokoa ny amin’ny hilazana amin’ny hafa izay tokony hataony fa tsy ny hampiharan’ny tenany izany. Noho izany, dia nampisongadina ny ilàna hitandreman’izy ireo tena izy aloha. — Asan’ny apostoly 20:28; 1 Timoty 4:16.
5. Amin’ny fomba ahoana no anendrena ireo loholona kristiana, ary aiza ao amin’ny Soratra masina no voarakitra ireo toetra ilain’izy ireo?
5 Tao anatin’ireo taona maro lasa, dia nihanazava miandalana ny anjara asan’ireo loholona araka ny Soratra masina. Amin’izao andro izao, isika dia mahita fa toerana anendrena olona ny maha-loholona. Tendren’ny Kolejy foiben’ny Vavolombelon’i Jehovah, na ireo solontenany mivantana, ireo loholona. Io fitambaran’olona io kosa dia solontenan’ny “mpanompo mahatoky sady malina”. (Matio 24:45-47, MN). Ao amin’ny 1 Timoty 3:1-7 sy Titosy 1:5-9 indrindra no tena anononan’ny apostoly Paoly ireo toetra ilain’ireo ho tonga mpiandraikitra, na loholona, kristiana.
6, 7. Toetra voafaritra tsara ilain’ireo loholona inona avy no mitaky fifehezan-tena?
6 Manambara i Paoly ao amin’ny 1 Timoty 3:2, 3 (MN) fa ny mpiandraikitra dia tsy maintsy mahonon-tena eo amin’ny fahazarana. Izany sy ny ilàn’ny loholona iray ho tia filaminana dia samy mitaky ny hanehoany fifehezan-tena. Tsy mpikapoka sady tsy tia ady ny lehilahy iray mahafeno fepetra ho mpiandraikitra. Ireo toetra ilaina ireo koa dia mitaky ny hamehezan’ny loholona iray tena. Fanampin’izany, mba tsy hahatongavan’ny loholona iray ho mpimamo tia ady, mirona ho tia divay, dia tsy maintsy maneho fifehezan-tena izy. — Jereo koa ireo fanamarihana ambany pejy amin’ny 1 Timoty 3:2, 3, Fandikan-tenin’izao tontolo izao vaovao misy fakàn-teny.
7 Ao amin’ny Titosy 1:7 (MN) dia ambaran’i Paoly amin’ny fomba voafaritra tsara fa ny mpiandraikitra dia tsy maintsy mahafehy tena. Mariho anefa hoe firy amin’ireo fepetra takina hafa voatonona ao amin’ireo andinin-teny ireo no mitaky fifehezan-tena. Ny mpiandraikitra, ohatra, dia tsy maintsy ho tsy manana antony hiampangana azy, eny, ho tsy manan-tsiny. Tena marina tokoa fa tsy afaka ny hahafeno ireo fepetra takina ireo ny loholona iray raha tsy maneho fifehezan-tena.
Rehefa mifampiraharaha amin’ny hafa
8. Toetra inona avy izay ilain’ireo loholona rehefa manome torohevitra no mampisongadina ny ilàny fifehezan-tena?
8 Etsy an-danin’izany, dia tsy maintsy manana faharetana sy fahari-po ny mpiandraikitra iray rehefa mifandray amin’ireo mpiray finoana aminy, ary izany dia mitaky fifehezan-tena. Ao amin’ny Galatiana 6:1, ohatra, dia mamaky toy izao isika: “Ry rahalahy, raha misy olona azon’ny ota tsy nahy aza, dia atsanganonareo izay manana ny Fanahy [manana ireo toetra ara-panahy ilaina, MN] [ireo loholona voalohany indrindra] amin’ny fahamorana izy [amin’ny toe-tsaina feno fahalemem-panahy, MN], ka mihevera ny tenanao, fandrao hianao koa mba halaim-panahy ihany.” Mitaky fifehezan-tena ny fanehoana fahalemem-panahy. Amin’izany lafiny izany, dia takina amin’ny fiheverana ny tena koa ny fifehezan-tena. Toy izany koa, rehefa antsoin’ny olona iray ao anatin’ny fahoriana ka mitady fanampiana ny loholona iray, dia tena zava-dehibe ny fifehezan-tena. Na manao ahoana na manao ahoana mety ho fiheveran’ilay loholona momba izany olona izany, dia tsy maintsy maneho hatsaram-panahy, faharetana ary fahatakarana ny fiheviny izy. Tsy ho maika hanome torohevitra ilay loholona, fa tsy maintsy vonona ny hihaino kosa ka hampiteny ilay olona momba izay toa tena mampanahy azy.
9. Torohevitra inona no tokony hotadidin’ireo loholona ao an-tsaina rehefa mifampiraharaha amin’ny rahalahy sahiran-tsaina mafy izy ireo?
9 Amin’ny fifampiraharahana amin’ireo olona sahiran-tsaina mafy indrindra no mihatra ny torohevitra ao amin’ny Jakoba 1:19 manao hoe: “Fantatrareo izany, ry rahalahy malalako. Kanefa aoka ny olona rehetra halady hihaino, ho malai-miteny, ho malain-ko tezitra.” Eny, rehefa tojo fihetsika feno hatezerana na fihetseham-po indrindra ny loholona iray no tena tsy maintsy mitandrina mba tsy hamaly amin’izany fomba izany koa. Mitaky fifehezan-tena ny hoe tsy hamaly tenin’olona entin’ny fo amin’ny tenin’olona entin’ny fo, ny hoe tsy “hamaly ratsy”. (Romana 12:17). Tsy manao afa-tsy ny manaratsy ny tarehin-javatra efa ratsy ny famaliana amin’izany fomba izany koa. Eto indray koa àry ny Tenin’Andriamanitra dia manome torohevitra tsara dia tsara an’ireo loholona, ka mampahatsiahy azy ireo fa “ny famaliana mora dia mampianina ny fahatezerana mafy”. — Ohabolana 15:1.
Ny fifehezan-tena amin’ny fivorian’ny loholona sy amin’ny dingana ho fihainoana ara-pitsarana
10, 11. Inona no nitranga tamin’ireo fivorian’ny loholona ka mampiseho ny ilàna fifehezan-tena amin’ireny toe-javatra ireny?
10 Ny faritra iray hafa ilàn’ireo mpiandraikitra kristiana fitandremana mba hanehoana fifehezan-tena dia mandritra ireo fivorian’ny loholona. Mitaky fifehezan-tena lehibe dia lehibe indraindray ny hoe hiteny amim-pahatoniana ho fiarovana ny fahamarinana sy ny rariny. Mitaky fifehezan-tena koa ny hoe hanalavitra ny fitadiavana hanjakazaka amin’ny fifanakalozan-kevitra iray. Rehefa misy loholona iray manana izany fironana izany, dia ho fanehoan’ny loholona hafa iray hatsaram-panahy ny hanomezana torohevitra azy. — Ampitahao amin’ny 3 Jaona 9.
11 Etsy an-danin’izany, amin’ireo fivorian’ny loholona, ny loholona iray mitandrina be loatra kosa dia mety halaim-panahy hoentim-po ka hiteny mafy mihitsy aza! Tsy fananana fifehezan-tena lehibe toy inona moa no ahariharin’izany fanao izany! Tena mitondra faharesena ho an’ny tenany ihany ny fanaovany toy izany, ary amin’ny lafiny roa. Amin’ny lafiny iray, arakaraka ny hamoizan’ny olona iray fifehezan-tena no vao mainka hampihenany vidy ny toerana tanany, satria avelany hanakona ny fandrindran-kevitra ny fihetseham-po. Etsy an-danin’izany kosa, arakaraka ny hamelan’ny olona iray ny tenany hoentin’ny fo no vao mainka hironany ho amin’ny fahatezerana na hanoherany ireo loholona hafa mihitsy aza. Ankoatra izany, raha tsy mitandrina ireo loholona, dia mety hiteraka fisaratsarahana eo anivon’izy ireo ny tsy fifanarahana lehibe. Izany dia tsy hitondra afa-tsy fahavoazana ho azy ireo ihany sy ho an’ny kongregasiona. — Ampitahao amin’ny Asan’ny apostoly 15:36-40.
12. Rehefa mifandray amin’ny tarehin-javatra inona avy ireo loholona no tsy maintsy mitandrina mba haneho fifehezan-tena?
12 Tena ilain’ireo loholona indrindra koa ny fifehezan-tena mba hanalavirana ny fizahan-tavan’olona na ny fanararaotana ny fahefany. Mora erỳ ny manaiky ho resin’ny fakam-panahy, ka hamela ireo fomba fihevitr’olombelona tsy tanteraka hanan-kery eo amin’izay lazain’ny tena na atao! Imbetsaka mihitsy no nisy loholona tsy nahavita naka fanapahan-kevitra hentitra rehefa hita fa meloka noho ny fitondrantena ratsy ny iray tamin’ireo zanany na ny havany hafa. Amin’ny tarehin-javatra toy izany, dia mitaky fifehezan-tena ny tsy hamelana ny fatoram-pianakaviana hisakana ny fanaovan-javatra ara-drariny. — Deoteronomia 10:17.
13. Nahoana no tena ilain’ireo loholona indrindra ny fifehezan-tena amin’ny dingana ho fihainoana ara-pitsarana?
13 Ny tarehin-javatra hafa iray ahitana ny maha-zava-dehibe ny fifehezan-tena dia amin’ny dingana ho fihainoana ara-pitsarana. Tsy maintsy maneho fifehezan-tena lehibe ireo loholona mba tsy ho voataonan’ny fihetseham-po amin’ny fomba tafahoatra. Tsy tokony hamoy ny fandanjalanjany mora foana eo anoloan’ny ranomaso izy ireo. Ary anefa koa, ny loholona iray dia tsy maintsy mitandrina mba tsy hamoy ny fahatoniany rehefa misy fifampiampangana ka iharan’ny fanendrikendrehana izy, toy ny rehefa mifampiraharaha amin’ny mpivadi-pinoana. Mifanaraka tsara eto ireo tenin’i Paoly manao hoe: “Tsy mety raha miady ny mpanompon’ny Tompo, fa ho mora fanahy amin’ny olona rehetra.” Mitaky fifehezan-tena ny hoe haneho fahamoram-panahy rehefa ao anatin’ny fanerena. Nanohy ny teniny i Paoly ka nampiseho fa “ny mpanompon’ny Tompo” dia tsy maintsy “mihazona ny tenany ho voafehy tsara rehefa endrikendrehina, mananatra amim-pahalemem-panahy ireo izay manana fironan’ny saina tsara”. Mitaky fifehezan-tena lehibe ny fanehoana fahalemem-panahy sy ny fihazonana ny tena ho voafehy tsara rehefa mifampiraharaha amin’ny mpanohitra. — 2 Timoty 2:24, 25, NW.
Ny fifehezan-tena eo anatrehan’ireo tsy lahy tahaka ny tena
14. Torohevitra tsara dia tsara inona no tokony harahin’ireo loholona rehefa mifampiraharaha amin’ireo tsy lahy tahaka azy izy ireo?
14 Tsy maintsy ho mailo tsara mba haneho fifehezan-tena ireo loholona rehefa mifampiraharaha amin’ireo tsy lahy tahaka ny tenany. Tsy ho fahendrena ny hanaovan’ny loholona iray fitsidihana fiandrasana irery any amin’ny anabavy iray. Tokony hiaraka amin’ny loholona iray hafa na amin’ny mpikarakara momba ny asa iray ilay loholona. Azo inoana fa nahatsapa io zava-manahirana io i Paoly rehefa nanome izao torohevitra izao an’i Timoty loholona: “Anaro (...) ny vehivavy anti-panahy toy ny reny, ny tanora fanahy toy ny anabavy, amin’ny fahadiovana rehetra.” (1 Timoty 5:1, 2). Nisy loholona nametraka ny tanany teo amin’ny anabavy iray toy ny rehefa maneho fiahiana amin’ny zanaka ny ray. Nefa mety hamita-tena izy ireo amin’izany, satria mety ho fihetseham-po ara-pitiavana, fa tsy firaiketam-pon’ny mpianadahy kristiana tsotra fotsiny, no hanosika azy ireo hanao izany. — Ampitahao amin’ny 1 Korintiana 7:1.
15. Ahoana no anasongadinan’ny fisehoan-javatra iray ny fahafaham-baraka mety hateraky ny tsy fanehoan’ny loholona iray fifehezan-tena, ho an’ny anaran’i Jehovah?
15 Nitondra fahavoazana lehibe ho an’ny fahamarinana toy inona moa ny tsy nanehoan’ny loholona sasany fifehezan-tena teo amin’ny fifampiraharahana tamin’ny anabavy tao amin’ny kongregasiona! Taona vitsivitsy lasa izay, dia noroahina ny loholona iray noho ny fanitsakitsaham-bady tamin’ny anabavy kristiana iray izay tsy Vavolombelona ny vadiny. Ny alina nampandrenesana momba ny fandroahana ilay loholona taloha, dia niriotra niditra tao amin’ny Efitrano Fanjakana ilay vady vonton’alahelo nitondra basy ary nitifitra ireo olon-droa meloka. Tsy nisy maty izy ireo, ary nesorina haingana taminy ilay basy, saingy ny ampitson’iny dia nampisongadina ilay vaovao momba ‘ny fitifirana tao amin’ny fiangonana iray’ teo amin’ny pejy voalohany ny gazety malaza iray. Fahafaham-baraka toy inona moa no nentin’ny tsy fananan’izany loholona izany fifehezan-tena ho an’ny kongregasiona sy ny anaran’i Jehovah!
Ny fifehezan-tena amin’ny lafin-javatra hafa
16. Nahoana ireo loholona no tsy maintsy mitandrina mba haneho fifehezan-tena rehefa manao lahateny ampahibemaso?
16 Tena ilaina indrindra koa ny fifehezan-tena rehefa manao lahateny ampahibemaso ny loholona iray. Tokony ho môdely ny amin’ny fatokian-tena sy ny fahatoniana ny mpandahateny ampahibemaso iray. Mety hanandrana ny hampihomehy ireo mpihaino azy ny sasany amin’ny teny feno hatsikana maro mba hihomehezan’izy ireo fotsiny. Izany dia mety hampiharihary fanekena ho resin’ny fakam-panahy hahazo ny fankasitrahan’ny mpihaino azy. Mazava ho azy fa ny fanekena ho resin’ny fakam-panahy rehetra dia tsy fananana fifehezan-tena. Azo lazaina mihitsy aza fa ny fihoarana fotoana rehefa manao lahateny dia mampiharihary tsy fananana fifehezan-tena ary koa tsy fahampian’ny fanomanana.
17, 18. Inona no anjara asan’ny fifehezan-tena eo amin’ny fampifandanjan’ny loholona iray ireo andraikiny maro samihafa?
17 Ny loholona miasa mafy rehetra dia tsy maintsy mandresy ny zava-tsarotra ny amin’ny fahaizana mampifandanja ireo zavatra maro samihafa mitaky fotoana sy hery aminy. Mitaky fifehezan-tena ny hoe tsy hanao zavatra tafahoatra na amin’ny andaniny iray na amin’ny andaniny hafa. Misy loholona niahy aoka izany ny amin’ireo raharahan’ny kongregasiona ka nanao tsirambina ny fianakaviany. Toy izany, ohatra, rehefa niresahan’ny anabavy iray ny amin’ny fitsidihana fiandrasana nahafinaritra nataony taminy ny vadin’ny loholona iray, dia hoy ny fihiakany hoe: “Raha mba manao fitsidihana fiandrasana amiko koa mantsy izy indraindray!” — 1 Timoty 3:2, 4, 5.
18 Mila fifehezan-tena koa ny loholona iray mba hampifandanjana tsara ny fotoana laniny hanaovana fianarana manokana amin’ny fotoana laniny hanaovana asa fanompoana na fitsidihana fiandrasana ny ondry. Noho ny fahaizan’ny fon’olombelona hamitaka, dia mora tokoa ny handanian’ny loholona iray fotoana betsaka kokoa noho izay tokony holaniny amin’izay mahafinaritra azy indrindra. Raha tia mamaky boky izy, dia mety handany fotoana betsaka kokoa noho ny tokony holaniny hanaovana fianarana manokana. Raha hitany fa sarotsarotra ny fanompoana isan-trano, dia mety hitady fialan-tsiny izy hanaovana tsirambina azy io ka hanao fitsidihana fiandrasana ny ondry betsaka kokoa.
19. Adidin’ireo loholona inona no mampisongadina ny ilàny fifehezan-tena?
19 Mitaky ny hampiharan’ny loholona iray fifehezan-tena henjana koa ny adidy hihazona tsiambaratelo. Mety tsara eto ilay torohevitra manao hoe: “Aza aseho izay tsy tian’ny sasany holazaina [ny resaka tsiambaratelon’ny hafa, MN].” (Ohabolana 25:9). Ny fanandraman-javatra dia manoro fa io dia mety ho iray amin’ireo fepetra takina dikain’ireo loholona indrindra. Raha manana vady mampiseho fahendrena sy be fitiavana ka manana fifandraisana tsara aminy ny loholona iray, dia mety hanana fironana hiresaka aminy momba ireo raharaha tsiambaratelo, na hanonona izany fotsiny. Tsy mety anefa izany sady tena tsy mampiseho fahendrena indrindra. Voalohany aloha, dia mamadika ny fitokian’ny hafa izany. Manatona ireo loholona ireo rahalahy sy anabavy ara-panahy ary mamboraka ny fony aminy satria manana toky fa hohazonina ho tsiambaratelo tanteraka ilay raharaha. Ny fampahafantarana raharaha tsiambaratelo amin’ny vadin’ny tena dia tsy mety, tsy mampiseho fahendrena sady tsy mampiseho fitiavana satria mametraka enta-mavesatra tsy amin’ny antony amin’io vadiny io. — Ohabolana 10:19; 11:13.
20. Nahoana no zava-dehibe aoka izany ny hanehoan’ireo loholona fifehezan-tena?
20 Tsy misy iadian-kevitra fa ny fifehezan-tena dia tena lehibe aoka izany, ary indrindra fa ho an’ireo loholona! Noho izy ireo nanankinana ny tombontsoa hitari-dalana eo anivon’ny vahoakan’i Jehovah, dia ampamoahina bebe kokoa izy ireo. Koa satria nomena betsaka izy ireo, dia be no hotakina aminy. (Lioka 12:48; 16:10; ampitahao amin’ny Jakoba 3:1.) Tombontsoa sy adidin’ireo loholona ny manome ohatra tsara dia tsara ho an’ny hafa. Mbola zava-dehibe kokoa noho izany fa afaka mitondra soa bebe kokoa na fahavoazana bebe kokoa ho an’ny hafa ireo loholona voatendry, matetika arakaraka ny hanehoan’izy ireo fifehezan-tena na tsia. Tsy mahagaga raha nilaza i Paoly hoe: “Ny mpiandraikitra dia tsy maintsy (...) mahafehy tena.”
Tadidinao Ve?
◻ Fepetra araka ny Soratra masina takina amin’ireo loholona inona avy no mampiseho fa tsy maintsy maneho fifehezan-tena izy ireo?
◻ Nahoana no ilain’ireo loholona ny fifehezan-tena rehefa mifampiraharaha amin’ireo mpiray finoana aminy izy?
◻ Amin’ny fomba ahoana no tokony hanehoana fifehezan-tena amin’ireo fivorian’ny loholona?
◻ Zava-tsarotra inona no ateraky ny ilàn’ireo loholona hihazona tsiambaratelo?
[Sary, pejy 20]
Tena zavatra ilaina indrindra ny fifehezan-tena amin’ireo fivorian’ny loholona
[Sary, pejy 23]
Tsy maintsy maneho fifehezan-tena sy mihazona tsiambaratelo ireo loholona kristiana