Nahita Harena Sarobidy Tokoa Aho

NOTANTARAIN’I FLORENCE WIDDOWSON

Koa satria nanatona ny takariva, dia nanapa-kevitra ny hilasy teo akaikin’ny farihy iray izahay. Tsy toerana filasiana tonga lafatra ho an’ny vehivavy roa izany, nefa nihevitra izahay fa tsy hampaninona izany nandritra ny alina iray. Raha teo am-pananganana ny lay aho, dia nikarakara ny sakafo harivanay kosa i Marjorie.

VAO avy nandentika ny tsima-day farany aho, no indro nanintona ny masoko ny fihetsehana teo akaikin’ny foto-kazo mainty iray. “Hitanao ve fa nihetsika io foto-kazo io?” hoy aho niantso an’i Marjorie.

“Tsia”, hoy izy namaly sady somary sanganehana.

“Tena nihetsika izy io”, hoy aho niantso mafy. “Omeo ahy ny kafitera!”

Naka izany niaraka tamin’ny famaky teo an-tsoroko aho, ka nanatona ilay farihy. Rehefa hifanila tamin’ilay foto-kazo aho, dia indro lehilahy iray niala avy tao aoriany!

“Azo sotroina ve ny ranon’ny farihy?” hoy aho niakanakana.

“Tsia, tsy azo sotroina izy io”, hoy izy namaly tamin’ny feo henjana, “nefa raha mila rano hosotroina ianao, dia hakako.”

Nanda haingana ny fanolorany aho, ary soa ihany fa nihodina tampoka izy dia lasa. Nangovitra aho ary niverina faingana nilaza tamin’i Marjorie izay nitranga. Nongotanay haingana ny lay, namehy ny entana izahay, ary niala teo. Tatỳ aoriana dia nisy nilaza taminay fa vao avy navoaka ny tranomaizina ilay lehilahy.

Na dia nilasy matetika teny an-kalamanjana teny amin’ny toerana fitadiavana volamena aza ireo mpikaroka volamena tany Aostralia tany amin’ny 1937, izahay kosa dia mpikaroka harena karazany hafa. Teo am-pikarohana ireo olona izay sarobidy teo imason’Andriamanitra izahay.

Ny fiainam-pianakaviako

Zato taona lasa izay, dia ny raiko no mpanefy vy tao amin’ny vohitra kelin’i Porepunkah, tao amin’ny fanjakan’i Victoria. Teraka tamin’ny 1895 tao aho, ary nihalehibe niaraka tamin’ireo zokiko lahy efatra teny akaikin’ny Onin’ny Ovens, teo am-pototry ny Tendrombohitra Buffalo. Mpiangona tsy tapaka tao amin’ny Fiangonana Tafatambatra ny ray aman-dreniko, ary mpamonjy ny Sekoly alahady, izay naha-mpiandraikitra ny raiko aho.

Tamin’ny 1909, dia nihetsika mafy ny aretim-pon’i Neny nandritra ny rivo-mahery iray ka maty teo an-tsandrin’ny raiko izy. Taorian’izany, tany am-piandohan’ny 1914, dia niala tao an-trano ny iray tamin’ireo anadahiko, ary ora vitsivitsy monja tatỳ aoriana dia nentina niverina tato aminay izy — maty. Namono tena izy. Vao mainka nihamafy ny alahelonay noho ny fampianaran’ny fiangonana izay nilaza fa niandry azy ny afobe, satria, hono, fahotana tsy ahazoana famelan-keloka ny famonoan-tena.

Tatỳ aoriana tamin’io taona io ihany, dia nipoaka ny Ady Lehibe Voalohany, ary voantso ho miaramila mba hanompo any ampitan-dranomasina ny roa tamin’ireo anadahiko. Ireo vaovao mahatsiravina momba ny fandripahana sy ny fijaliana dia nanosika anay, tovovavy enina, niaraka tamin-draiko, hanomboka ny fianarana ny bokin’i Jaona ao amin’ny Baiboly.

Fahitana ny tena harena

Nanana ilay boky nosoratan’i Charles Taze Russell hoe Le temps est proche i Ellen Hudson. Ny fitiavany fatratra azy io dia nisy heriny teo amin’ny sisa taminay tao amin’ilay antokon’olona. Rehefa nanamarika izy fa boky iray monja tamin’ny fitohitohizana boky enina mitondra ny lohateny hoe Études des Écritures izy io, dia nandefa taratasy tany amin’ny Fikambanan’ny Mpianatra ny Baiboly Iraisam-pirenena tany Melbourne izy, ka nanafatra ny ambiny tamin’ireo boky ireo. Nanaiky hampiasa ny boky voalohany hoe Le divin plan des âges ho amin’ny fianarana fanaonay isan-kerinandro, ilay antokon’olona nisy anay.

Alao sary an-tsaina ange ny hafalianay sy i Dada e, rehefa nahafantatra fa tsy misy mihitsy ny afobe mirehitra. Afaka ny tahotra ny amin’ny hoe voatana ao amin’ny afobe mirehitra ny anadahiko. Nianaranay ny fahamarinana hoe tsy mahatsiaro-tena ny maty, toy ny matory, sy ny hoe tsy velona any ho any miaritra fampijaliana izy ireny. (Mpitoriteny 9:5, 10; Jaona 11:11-14). Nanapa-kevitra ny sasany tao amin’ny antokon’olona nianatra ny Baiboly nisy anay, fa handeha any amin’ireo mpifanila trano taminay hitory ny fahamarinana nianaranay. Nandeha an-tongotra izahay nankeny amin’ireo trano teny akaiky, nefa nampiasa bisikilety sy kalesy tarihin-tsoavaly iray kosa mba hanatratrarana ireo tany ambanivohitra.

Nanandrana voalohany ny tsiron’ny fanambarana isan-trano aho ny 11 Novambra 1918, Andro Fitsaharan’ny Ady. Nanao dia 80 kilaometatra nankany amin’ny tanànan’i Wangaratta mba hizara ilay taratasy mivalona hoe La tribune du peuple ny telo taminay tao amin’ilay antokon’olona nianatra Baiboly. Taona maro tatỳ aoriana, rehefa tany amin’ny toerana nanendrena ahy hitory aho, tany amin’ny iray amin’ireo faritra nitokana, no nitranga izay voalaza tetsy am-panombohana.

Tamin’ny 1919, dia nanatrika fivoriamben’ny distrika iray nataon’ny Mpianatra ny Baiboly tany Melbourne aho. Tany, ny 22 Aprily 1919, dia nampiseho ny fanoloran-tenako ho an’i Jehovah tamin’ny alalan’ny fandrobohana tao anaty rano aho. Ilay fanasana ara-panahy dia nanamafy ny fankasitrahako ny harena ara-panahy momba ny Fanjakan’ny lanitra sy ho an’ny fandaminan’i Jehovah eto an-tany. — Matio 13:44.

Tsy niverina tany an-trano aho taorian’ilay fivoriamben’ny distrika fa nanaiky ny fanasana hiaraka tamin’i Jane Nicholson, mpitory manontolo andro iray, tamin’ny fanaovana fanambarana nandritra ny iray volana. Ny fanendrena azonay dia tany amin’ireo fitambaran’olona mpamboly sy mpiompy nanaraka ny Ony King. Taona vitsivitsy lasa monja izay, dia io faritra be tendrombohitra io no toerana nilalaovana ilay horonan-tsarimihetsika mitondra ny lohateny hoe The Man From Snowy River.

Tamin’ny 1921, dia nahazo ilay boky tsara dia tsara fianarana ny Baiboly hoe La harpe de Dieu izahay. Rehefa nanomboka nampiasa azy io ho toy ny boky fianarana nandritra ny Sekoly alahady i Dada, dia ray aman-dreny maro no nanohitra ary nangataka azy mba hiala. Izany no nataony tsy nisy hataka andro. Tatỳ aoriana izahay dia nahazo ilay bokikely hoe Afobe (anglisy), nisy fanontaniana nanitikitika ny saina teo amin’ny fonony manao hoe: “Inona Izy io? Iza no Any? Afaka Mivoaka avy any ve Izy Ireo?” Nientam-po aoka izany i Dada noho ireo porofo nazava naroso avy tao amin’ny Baiboly momba ilay foto-kevitra, ka nanomboka nizara tamin’izy io tsy nisy hataka andro isan-trano izy. Nametraka an-jatony maro tamin’izy io izy tao amin’ny vohitra nisy anay sy tany amin’ny faritra ambanivohitra teny akaiky teny.

Fanaovana dia mba hitory niaraka tamin’i Dada

Tamin’ny farany, dia nividy fiarakodia iray mba hanatratrarana ny olona tany amin’ny faritra hafa tamin’ny hafatr’ilay Fanjakana i Dada. Tamin’ny naha-mpanefy vy azy, dia ny soavaly no nahazatra azy kokoa, koa izaho no lasa mpamily ilay fiara. Teo am-piandohana, dia nipetraka tany amin’ny hotely fandriam-bahiny izahay nandritra ny alina. Tsy ela dia hita fa lafo loatra izany, ka nanomboka nilasy teny an-kalamanjana izahay.

Namboarin’i Dada ny seza anoloan’ilay fiara mba hivelatra ka nahafahako natory tao anaty fiara. Nanangana lay kely iray ho an’i Dada izahay mba hahafahany hatory ao anatiny. Rehefa avy nilasy teny an-kalamanjana herinandro maromaro izahay, dia niverina tany Porepunkah, izay nanokafan’i Dada ny trano fanefeny vy indray. Tsy mbola nitsahatra ny nitolagaga izahay nahita fa be dia be foana ireo mpividy nandoa ny vidin’entana, ka nahafahanay nisahana ny lany tamin’ny dia fitoriana nanaraka.

Nanana fihetsika tsara teo anoloan’ny fitsidihana nataonay ireo olona tsara fikasa maro ka tamin’ny farany dia nanaiky fampianarana Baiboly tany an-tokantrano. Ankehitriny dia misy kongregasiona fito manana ny Efitrano Fanjakanany manokana ao amin’ilay faritra, izay tany am-boalohany dia niasan’ilay antokon’olom-bitsy nisy anay avy tany Porepunkah. Iza marina tokoa no afaka manamavo ny “andron’ny zava-madinika”? — Zakaria 4:10.

Tamin’ny 1931, dia nanao dia tamin’ny fiara tamin’ny lalan-dratsy be efa ho 300 kilaometatra izahay sy i Dada mba hanatrika fivoriana manokana iray, izay nandraisanay ny anarana vaovao hoe: “Vavolombelon’i Jehovah”. Samy faly aoka izany izahay mianaka noho io anarana tsy manan-tsahala araka ny Soratra Masina io. (Isaia 43:10-12). Izy io dia nampahafantatra anay mazava lavitra noho ilay anarana tsy dia niavaka hoe “Mpianatra ny Baiboly Iraisam-pirenena”, izay nahalalana anay hatreo.

Indray andro, raha teo am-panaovana fanambarana tao amin’ny tanànan’i Bethanga aho, dia nifanena tamin’ilay presbyteran’ny Eglizy Anglikanina teo an-toerana. Tezitra izy ka nanomboka nanara-maso ireo fametrahana boky maro nataonay, ary nitaky ny hanomezan’ny olona azy ny bokin’izy ireo. Taorian’izany izy dia nitarika ny fandoroana ampahibemaso ireo boky teo afovoan-tanàna. Hafa tanteraka noho ny nanampoizany azy anefa ny vokatry ny asa tsy mendrika nataony.

Rehefa nampahafantariko ny biraon’ny sampan’ny Fikambanana izay nitranga, dia nisy taratasy iray nisokatra natonta, izay nanameloka ny nataon’ilay mpitondra fivavahana. Nisy fandaminana natao koa mba hisian’ny fiara feno Vavolombelona hizara ilay taratasy manerana ilay faritany. Rehefa nitsidika ilay tanàna indray izahay sy i Dada, dia nametraka boky maro kokoa noho ny teo aloha izahay. Liana ny hahafantatra izay tao anatin’ireo boky “voarara” ny mponina!

Ny olona voalohany nanaraka ny fahamarinan’ny Baiboly tany Victoria avaratra atsinanana vokatry ny fitoriana nataonay dia i Milton Gibb. Teo anelanelan’ireo fitsidihana nataonay, dia nianatra tamin’ny fomba lalina ireo zavatra vita an-tsoratra rehetra navoakan’ny Fikambanana navelanay taminy izy. Tamin’ny iray tamin’ireo fiverenana mitsidika nataonay, dia nanaitra anay izy rehefa nilaza hoe: “Ankehitriny aho dia iray amin’ny mpianatrao.”

Na dia faly noho ny fanapahan-keviny aza aho, dia nanazava hoe: “Tsia, ry Milton. Tsy afaka ny ho iray amin’ny mpianatro ianao.”

“Raha izany àry, dia iray amin’ny mpianatr’i Rutherford [izay prezidàn’ny Fikambanana Watch Tower tamin’izay] aho.”

Mbola nanamafy indray aho hoe: “Tsia, tsy iray amin’ny mpianatr’i Rutherford koa, fa antenaiko kosa fa iray amin’ny mpianatr’i Kristy.”

I Milton Gibb dia hita fa iray tamin’ireo harena sarobidy maro izay nandaniako taona nikarohana maro. Izy sy ny roa amin’ireo zanany lahy dia loholona kristiana, ary ireo mpikambana hafa amin’ny fianakaviany dia marisika ao anatin’ny kongregasiona.

Mahita fisedrana samihafa

Na dia teo aza ny fandrarana natao tamin’ny asan’ny Vavolombelon’i Jehovah teto Aostralia tamin’ny Janoary 1941, dia tsy nitsahatra nitory izahay, tsy nampiasa afa-tsy ny Baiboly. Avy eo, dia natsahatra ny asan’ny mpisava lalana na fanompoana manontolo andro nataoko rehefa nasaina niverina tany an-trano aho mba hikarakara ny raiko izay narary mafy. Tatỳ aoriana koa aho dia narary ary nila fandidiana lehibe. Naka fotoana sasany ny fodiako indray ho amin’ny fahasalamana, nefa nanandrana ny fahamarinan’ny fampanantenan’Andriamanitra toy izao aho: “Izaho tsy handao anao mihitsy na hahafoy anao akory.” (Hebreo 13:5). Ny rahavavy kristiana iray dia nanome toky ahy rehefa nilaza hoe: “Tadidio, ry Flo, tsy irery na oviana na oviana ianao. Ary mahery kokoa foana ianareo sy i Jehovah.”

Taorian’izay, dia tonga ny fiafaran’ny aretina naharitra 13 herinandro nahazo ilay ray malalako. Ny 26 Jolay 1946, dia nanakimpy ny masony tao amin’ny fahafatesana izy. Nanana fiainana feno izy, ary ny fanantenany dia ny ho any an-danitra. (Filipiana 3:14). Koa teo amin’ny faha-51 taonako aho dia irery, satria niaraka tamin’i Dada tamin’ny ankamaroan’ireo taonako teo aloha. Avy eo, dia nifanena tamin’ilay ho tonga vadiko aho. Nivady izahay tamin’ny 1947 ary nanomboka nanao ny asan’ny mpisava lalana niaraka izahay. Nefa, tsy naharitra ela izany vanim-potoana sambatra izany, satria tapaka lalan-dra izy tamin’ny 1953 ka nanjary nalemy.

Voakasika mafy ny fahaizan’ny vadiko miteny, ary nanjary saika tsy azo natao ny niresaka taminy. Tapany sarotra indrindra tamin’ny fikarakarana azy izany. Lehibe aoka izany ny ezaka ara-tsaina natao mba hahatakarana izay niezahany mafy nolazaina. Na dia nipetraka tany amin’ny faritra nitokana, izay tsy nisian’ny kongregasiona mihitsy teo amin’ny manodidina aza izahay, dia tsy nandao anay i Jehovah nandritra ireny taona sarotra ireny. Nataoko izay haharahana hatrany ny fanazavana farany ara-pandaminana, ary koa ny tahirin-tsakafo ara-panahy nitohy tao amin’ny gazety Ny Tilikambo Fiambenana sy Mifohaza! Ny 29 Desambra 1957 dia nody mandry ny vady malalako.

Fanompoana tany Adelaide

Irery indray aho. Inona no tokony hataoko? Hekena ho mpitory manontolo andro indray ve aho taorian’ny fiatoana efa ho dimy taona? Nekena aho, koa nivarotra ny tranoko aho ary nanomboka indray ny asan’ny mpisava lalana tany Adelaide, renivohitr’i Aostralia Atsimo. Nilaina tany ireo mpisava lalana tamin’izany fotoana izany, ary voatendry tany amin’ny Kongregasionan’i Prospect aho.

Koa satria aho natahotra ny hitondra fiara tao anatin’ny fifamoivoizana an-tanàn-dehibe, dia nivarotra ny fiarako aho ary nanomboka nampiasa bisikilety iray indray. Nampiasa izany hatramin’ny faha-86 taonako aho, ka nanjary fantatra tao amin’ilay faritra ho toy “ilay vehivavy kely mitaingina bisikilety manga”. Rehefa nandeha ny fotoana dia nanjary nihataitaitra aho rehefa tao anatin’ny fifamoivoizana; toa nangovingovitra foana ny kodiarana alohan’ny bisikiletiko. Ny zavatra sendra nitranga farany izay nitarika ahy hamela ny fitaingenana bisikilety dia nitranga indray tolakandro rehefa nianjera tao anaty fefy iray aho. ‘Izao no farany’ hoy aho anakampo, ka noho izany dia niverina nampiasa ny tongotro roa indray aho.

Taona vitsivitsy lasa izay, raha teo am-panatrehana fivoriamben’ny distrika iray aho, dia nanomboka nihanalemy ny ranjoko, ary vokatr’izany dia nanaovana fandidiana roa teo amin’ny tonon’ny maojako. Nandeha tsara aho taorian’ilay fandidiana mandra-pandonan’ny alika be iray ahy ka nampianjera ahy. Tsy maintsy mbola notsaboina indray izany, ary nanomboka hatreo aho dia nila tehina mba hanampy ahy handehandeha. Mbola mavitrika tokoa ny saiko. Izany dia araka ny nilazan’ny sakaiza iray azy toy izao: “Toa tsy maharaka ny sainao tanora ny tenanao mihantitra.”

Rehefa nandeha ireo taona, dia nahita ny kongregasiona tao Adelaide nitombo sy niitatra ary nizara, aho. Taorian’izany, tamin’ny 1983, fony aho 88 taona, dia niala tao Adelaide aho mba hiara-mipetraka tamin’ny fianakaviana iray tany Kyabram, ao amin’ny fanjakan’i Victoria, izay nandaniako folo taona sambatra. Mbola mahavita mivoaka eny amin’ny asa fanompoana aho; ireo namana ao anatin’ny kongregasiona dia mitondra ahy amin’ny fiara mba handeha hitsidika ireo izay mandray gazety tsy tapaka amiko. Mivoaka amin-katsaram-panahy mankeo amin’ny fiara ireny olona ireny mba hahafahako hiresaka aminy.

Rehefa mieritreritra ireo taona maherin’ny 98 niainako aho, dia mahatadidy amim-pitiavana ireo olona nahatoky sy tsy nivadika maro izay nidera an’i Jehovah niaraka tamiko, indrindra fa i Dada malalako. Toa niaina ela kokoa noho ireo olona tsy nivadika rehetra izay niara-niasa tamiko tamin’ny asan’ny mpisava lalana aho. Nefa fifaliana toy inona moa no miandry ahy rehefa hampiraisina indray amin’ireo izay miara-manana amiko ny fanantenan’ny lokan’ny fiainana ao amin’ny Fanjakan’Andriamanitra any an-danitra, izay tena harena sarobidy tokoa!

[Sary, pejy 28]

Natao batisa tamin’ny 22 Aprily 1919 aho

[Sary, pejy 31]

Mbola faly aho manompo an’i Jehovah raha eo am-panatonana ny faha-100 taonako