Antu Yalinzile Ukusambilila pa Miyele Isuma

Lino ana yisukulu yaile umu kutandala, alumendo yamwi yapeezilwe umulandu wa kupatikizya kasukulu muze umulumendo ukucita nawe ulalelale. Yonsi yasambililanga pi sukulu lya yakankala ilya ku Canada. Pa cisila lino vii vyacitika, kalemba wa malyasi Leonard Stern walemvile muli nyuzipepa ya Ottawa Citizen ukuti: “Ukucenjela, ukusambilila sana, nu kuya mukankala kusilesya acance ukuta ukucita iviipe.”

Stern walanzile nu kuti: “Ungelenganya ukuti uyo ukalamba sana uno avyazi yakwata u kusambilizya ana ukuya ni miyele isuma. Nomba icisinka i cakuti avyazi aingi yakalola ukuti icintu icicindame i cakuti ana yao yakuomba ningo uku sukulu nu kwingila incito isuma pakuti yakapanga impiya izingi.”

I cacumi isukulu lyacindama sana. Nomba nu kusambilila ningo kwene kutange kwazwe umuntu ukulwisya imiyele iipe ni myelenganyizizye iipe. Aukwi lyene kuno tungazana masambililo asuma aangatwazwa ukumanya imiyele isuma?

MASAMBILILO AKATWAZWA UKUYA NI MIYELE ISUMA NU KUYA ATUNGULUKE MULI VYAKWE LEZA

Baibo waya wi galasi. Ndi cakuti twalolamo, tukalola ningo muno tulinzile ukupelela na mautonte itu. (Yakobo 1:23-25) Nomba Baibo ikatwazwa ukucila napo. Ikatwazwa ukusenuka, ukuya ni miyele ikalenga kuye umutende wa cumi nu kuya alemane. Pa miyele iyo paya nu usuma, icikuuku, kuteeka umwenzo, ukuikaanya nu kutemwa. Ukutemwa nupya kukaamwa ukuti ‘kulemana ukumalilike.’ (Kolose 3:14) U mulandu ci uno ukutemwa kwacindamila? Uvwini vino Baibo ikalanda pa miyele ii.

• “Kutemwa kukateeka mwenzo nupya ukwa luse. Kutemwa kutakwata uzuwa nupya kusyaitutumula nanti kuituumika. Kutemwa kutakwata kasa. Kutemwa kutaitemwa nupya kusyasepukilwa. Kutemwa kusyasunga viipe vino yauze yakacita. Kutemwa kusyazangila mu kucita viipe, lelo kukazangila mu cumi. Kutemwa kusyanenuka, . . . kukateeka mwenzo. Kutemwa u kwa pe.”—1 Kolinto 13:4-8.

• “Umwi ndi watemwa umuze ale wene atalamucitila ciipe.”—Loma 13:10.

• “Kuluta pali vyonsi, mutemwane nu mwenzo onsi, pano kutemwana kukalenga kwelelana maifyo aingi.”—1 Petulo 4:8.

Uzye mukauvwa uli ndi muli pamwi na antu amutemwa? Uzye mukauvwa ukuya acingililwe? Uzye mukateeka umwenzo? Ee pano ala imumanya ukuti yakalonda ivintu vyamuzipila nu kuti yatange yamusosye uku mufulo sile.

Nupya ukutemwa kukalenga antu ukuipeelesya ukwikako sile nu kusenula imikalile yao pakuti yazanzye yauze. Lino umukombe umwi wino tumaama ukuti George wizile akwata umwizikulu, watemilwe sana ukuya pamwi nu mwizikulu wakwe. Nomba kwali intazi imwi. George wapeepanga sana nupya sivyala atalondanga ukuti aapeepa ala pali umwana. I vyani vino umukombe wii wacisile? Nanti icakuti wapeepanga pa myaka 50 watiile ukupeepa pa mulandu sile nu mwizikulu. Ala ukutemwa kwakwata sana amaka!

Ukutemwa i miyele ino tukasambilila. Avyazi yakwata umulimo uukulu uwakusambilizya ana yao ivya kuya nu kutemwa. Yakaliisya ana yao, kuyacingilila nu kuyazwa lino yaicisa nanti yalwala. Avyazi asuma yakalanda na ana yao nu kuyasambilizya. Nupya yakayasalapula nu mukusalapula kuko mwaya nu kuyasambilizya pa visinte ivisuma ivingayazwa ukumanya ivisuma ni viipe. Nupya avyazi yasuma yakalanga imiyele isuma ino ana yangakolanya.

Nomba iciipako i cakuti avyazi yamwi yakavilwa ukuomba imilimo ii. Uzye cico cikupiliula ukuti ana yao yatalatala yayepo antu asuma? Awe foo! Na antu sile aingi aikolo ukwikako sile na yaya akuliile umu lupwa umwali antu aali ni miyele iipe, yasenuka sana nu kuya antu aakasakamala yauze nupya antu aakutailwa. Wakwe vino tulalola umu cipande icilondelilepo, antu yangasenuka ukwikako sile na yamwi yano antu yauze yelenganyanga ukuti yatalatala yasenuke.