Mwacindika Avyazi Inu Akoloci

1. I nkongole ci zino twakwatila avyazi, nupya tufwile ukuvwa uli nu kucita vyani kuli aliyo?

UMONSI umwi uwa mano uwaliko mpiti sana walanzile ukuti: “Uwauvwa kunondi ne so, nemuno nakuvyala. Nupya cisi cakwezya ukusuula nyoko lino wakota.” (Mapinda 23:22) Limwi mungalanda muti, ‘Ntange nsuule avyazi yane.’ Swe ingi tukalonda ukutemwa sana avyazi itu, asi ukuyasaalula foo. Twamanya ukuti twayakwatila inkongole pali vino yatucitila. Avyazi aalenzile ukuti tuyeko. Nandi cakuti Yeova ali Kapeela wa umi, ukwaula avyazi nga tutaayapo. Kutaya iciliconsi cino tungapeela avyazi itu icingalingana nu umi witu. Mutale mwelenganye vino avyazi yakaipeelesya, vino yakasakamala, impiya zino yakasumba, alino nu kutemwa kuno yakalanga pa kwazwa umwana ukuti akule ukufuma uku unya mpaka aya uwikolo. Fwandi calinga sana vino Baibo ikatuneena ukuti: “Cindika so na nyoko . . . kuti vyonsi vikuzipile nga na manda yako yavule mu nsi”!—Efeso 6:2, 3.

YAKALONDEKWA UKUTEMWIKWA

2. Uzye ana aikolo yangawezya uli amaka ya avyazi yao?

² Mutumwa Paulo walembile Aina Klistu ukuti: “Nkoleelo ana [nanti aizikulu] yalinzile kusambilila ivyakwazwa amu ng’anda yao koopa Leza. Mu kucita cii amuno akwasi ni vikolwe yangawezya maka yao. Pano cii, cikazanzya Leza.” (1 Timoti 5:4) Ana aikolo yangalenga ukuti avyazi ‘yawezye maka yao’ lino yakuyataizya pali vino yayacitiile pa kuyakuzya. Inzila yonga ino yangalangilamo ukuti yakuyataizya, u kumanya ukuti akoloci nayo kwene, yakalondeka sana ukuyatemwa nu kuyakomelezya. Nupya yakalonda ukuyuvwa ukuti yacindama, wakwe vino swensi kwene tukalonda. Yakalonda nu kumanya ukuti twayacindika sana.

3. Uzye tungacindika uli avyazi na akoloci itu?

³ Fwandi tungacindika avyazi itu na akoloci ndi tukuyalanga ukuti twayatemwa. (1 Kolinto 16:14) Ndi cakuti tusi-ikala pamwi na avyazi itu tulinzile ukwiusya ukuti ukulanzyanya nayo kungalenga yauvwa ningo sana. Tungayalembelako kalata, tungayatumilako foni, nanti limwi tungayatandalila, vii vyonsi vingalenga ukuti yaaye nu luzango. Umukoloci umwi, uwa myaka 82 uwi zina lyakuti Miyo, aakaikala uku Japan, walemvile ukuti: “Umwana wane umukazyana [wino iya u muomvi akatandalila ivilongano] lyonsi akaneena ivilongano vino yakutandalila. Akantumila utantiko wa vilongano alino na manambala ya mafoni a vilongano vino yakutandalila. Fwandi lyonsi nkalola pa utantiko alino indanda inti, ‘Ali pano yafika paa!’ Lyonsi nkataizya Yeova pa kumpeela umwana wa musango ndi uu.”

UKUYAPEELA VYONSI IVIKALONDEKWA

4. Uzye ya simapepo Ayuda yakomelezyanga uli antu ukukoma imyenzo uku ya vyazi yao?

⁴ Uzye ukucindika avyazi kukapiliula nu kuti tulinzile ukuyapeela vyonsi ivikalondekwa? Ee. Ilingi kukapiliula vivyo kwene. Umu manda yakwe Yesu ya simapepo Ayuda yasambilizyanga ukuti ndi cakuti umuntu wapaatula uwila wati, “Uu uwila kuli Leza” ale wene atangapeelwa umulandu pa kuntaazwa isi nanti nyina. (Mateo 15:3-6) Ala ku kwali u kukoma umwenzo! Fwandi tungati ya simapepo yaaya yakomelezyanga antu ukukanacindika avyazi yao, pakukana ukuyapeela vino yalondekwanga. Kwene swemo tutange tutemwe ukucita vivyo!—Malango 27:16.

5. Nandi cakuti limwi uteeko ukaazwilizya avyazi akoloci, u mulandu ci uno insita zimwi ukucindika avyazi itu kukasenula nu kuti tufwile ukuyapeela impiya zya kuomvya?

⁵ Umu mpanga izingi, uteeko ukaazwilizya akote lino ukuyapeela ivikalondekwa, wakwe, ivyakulya, ivyakuzwala nu mwakwikala. Lyene na akote kwene nayo yakacitako vimwi pakuti yaazwilizya imikalile yao. Lelo ndi cakuti uteeko wata ukuyasunga nanti wata ukuyazwilizya vino wayazwilizyanga, ana aikolo yakalanga ukuti yacindika avyazi yao ndi yakuyapeela vyonsi vino yakulondekwa. Ukusakamala avyazi akoloci kukalanga ukuti ana yaipeelesya sana muli ukapepa, kulikuti, ukuipeelesya ukuombela Yeova Leza wino walenzile ukuti ulupwa luyeko.

UKUTEMWA NU KUIPEELESYA

6. I vyani vino yamwi yacita pakuti yasakamala avyazi yao ningo?

⁶ Ana aingi aikolo yakalanga ukutemwa nu kuipeelesya pakuti yasakamale avyazi yao akalwalilila. Yamwi yakasenda avyazi yao kuti yakaikala nayo, nanti sile ukukukila umupipi na kuno avyazi yao iikalila. Yamwi nayo yakakukila uku ya vyazi iyatandika ukwikala nayo. Ilingi imitatinkile ii yaaya ningo sana uku yavyazi na ana kwene.

7. Uzye u mulandu ci uno ukutekanya kwazipa lino mutatala mwapingula iciliconsi pa ya vyazi inu akoloci?

⁷ Lelo kwene insita zimwi ukucita vii vino twalanda kusiomba ningo. U mulandu ci? Limwi apa mulandu wakuti kusiya ukutekanya pa kupingula, alino yamwi nayo yakapingula sile vino yakulola ukuti vili sile ningo pa lwao. Nomba Baibo ikatucelula ukuti: “Uwa mano wene akawaka imipitile yakwe.” (Mapinda 14:15) Kungaya insita zimwi lino avyazi inu akoloci yangatandika ukucula pa kucita vimwi pa lwao, lyene imwelenganya ukuti cingaya ningo ukuti yakukile uku mwinu pakuti mwaikala nayo. Lino mutatala mwacita vivyo mulinzile ukwelenganya pali vii: Uzye i vyani vino avyazi inu yakulondekwa? Uzye kuli kumwi kuno mungayatwala kuno yakaazwilizyako ukusunga akoloci? Uzye avyazi inu yakulonda ukukukila uku mwinu? Ndi cakuti yakulonda, uzye ivintu vilasenuka uli umu umi wao? Uzye yaluvwa uli ndi yasya ivyuza vyao? Uzye yalauvwa uli ndi caya vii? Uzye mwalanzyanya nayo pi lyasi lii? Uzye ndi yakukila uku mwinu, ivintu vingaya uli umu lupwa lwinu? Ndi cakuti avyazi inu yakulondekwa ukuyasakamala, a weni alayasakamala? Uzye kuli aalamwazwako? Uzye mwalanzyanya mwensi umu lupwa mwe muno mulinzile ukuyasunga?

8. Aaweni yamwi yano munguzya ndi cakuti mukulonda ukupingula ivya kusakamala avyazi inu akoloci?

⁸ Pa mulandu wakuti ukusunga avyazi akoloci umulimo wa ana yonsi, cingaya ningo sana ukwikala pamwi mwensi nu kulanzyanya pakuti imupingula ivyakucita. Munganeenako ya eluda amu cilongano nanti ya cuza aasungapo avyazi akoloci kuti yamupandeko amano. Baibo ikacelula ukuti: “Ukutaya ukupanziwa amano amapange yasifikiliziwa. Lelo ukwavula yampandamano kwene yakafikiliziwa.”—Mapinda 15:22.

MWAYA NA MIZU

9, 10. (a) Nandi cakuti avyazi inu yakuya yakukota i vyani vino mulinzile ukwelenganyapo? (b) Lyonsi lino umwana uwikolo akupingwila avyazi yakwe akoloci pali vimwi, i cani cino alinzile ukwiusya?

⁹ Pakuti twacindika avyazi itu tulinzile ukuya na mizu nupya tulinzile ukuyamanyilila. Lino yakukula ni ntazi nazyo zikavulilako, avyazi itu akoloci cingaayatalila ukupita ningo, ukulya, alino nupya yangaya ni ciiya. Fwandi yangaalondekwa uwazwilizyo. Ilingi ana yakalonda ukuyacingilila alino nu kuyazwa muli vino yakucula. Nomba akoloci a ikolo, nupya yakwata mano alino yamanya ivintu ivingi sana, yaisunga pa myaka iingi nu kupingulapo ivyakucita umu umi wao. Fwandi ukumanya ukuti aavyazi itu, nupya aikolo, kulalenga ukuti twayacindika sana. Ndi cakuti mwatandika ukuyapingwila vyonsi sile, yangaasoka. Yamwi yakauvwa uyi sana nu kakana vino mukuyacitila ndi cakuti caya kwati mukuyatungulula sile muli vyonsi.

¹⁰ Kwene citangupala pakuti tumale intazi zii, nomba cingazipa sana ndi tukuleka avyazi itu akoloci ukulacita nu kuipingwila vimwi aeneco. Citazipa ukupingula vino mukulola ukuti vili ningo uku yavyazi inu ukwaula ukulandapo nayo. Pa mulandu nu kukota, i vingi vino yatange yakumanizye ukucita. Fwandi mwayazumilizya ukucita vino yangakwanisya. Ndi cakuti mukuyaleka ukuti yaicitilako vimwi, mulauvwana. Nupya mulaya nu luzango mwensi. Nanti cakuti insita zimwi cingalondekwa ukuyapingwila pali vimwi ivyakucita pa kuti ivintu viyazipile, mwaiusya ukuti lyonsi mulinzile ukuyacindika sana. Izwi Lyakwe Leza likatusunda ukuti: “Mwalanga umucinzi ku ikolo nu kuyacindika.”—Aina Levi 19:32.

MWACITA IVISUMA KU YAVYAZI

11-13. Uzye ndi cakuti umwana yatamusunganga ningo uku yavyazi yakwe, angacita uli pakuti ayasunge lino yakota?

¹¹ Insita zimwi cikatala sana umwana uwikolo ukusakamala avyazi yakwe ningo pa mulandu na vino yamucitilanga lino wene wakulanga. Limwi ya tata inu yaifinyizye nupya yatali nu kutemwa, nanti limwi ya mayo inu yamizaukilanga sana. Limwi cicili cikamiwaya sana pa mulandu wakuti asi ali vino mwalondanga yaye. Uzye mungacita uli ndi cakuti avino mukauvwa?a

¹² Ya Basse akuliile uku Finland, yalanzile ukuti: “Ya tata yano ya mayo izile yatwalwako pacisila, yaali asilika umu kaungwe ka ya Nazi akali umu mpanga ya Germany. Ya tata yaayo yasokanga zuwa sana nupya yali akalipe wakwe cimwi. Ilingi yumanga ya mayo ale nkulola nako. Wanda umwi uno nani yansokile, yangumile pa manso ni cisulo ca musipi. Cawaile sana icakuti imponela na pa musanzi.”

¹³ Nomba kwali vimwi vino ya Basse yatemilwe kuli ya isi. Yasimike yati: “Lelo kwene ya tata yaombesyanga sana ukusakamala ulupwa. Ukuya kwene yatantemilwe wako vino umuvyazi afwile ukutemwa umwana, lelo namanyile ukuti inkulilo yao i yalenzile yaye vivi. Uku wance, ya nyina yayazinzile ukufuma pa ng’anda. Fwandi yaile yatandika ukucita ulwete ku yauze, napya yasukile iingila usilika ala yacili anono. Ningati nuvwikisye icalenzile yaye vivi, acino, ntayapeelanga sana umulandu. Lino nani nakuzile, nezizye ukuyavwa sana papezile amaka yane kufika na pa kufwa kwao. Kwene citaangupiile, lelo nezizyeko. Natwalilile ukuya umwana musuma kuli aliyo mpaka na lino izile yafwa, napya namanya ukuti yalolanga vino nayacitilanga.

14. I lembelo ci ilingatwazwa muli vyonsi kumwi na lino tukusunga avyazi itu akoloci?

¹⁴ Ndi pali vimwi vikucitika umu lupwa nanti vyuze sile, Baibo ikatusunda ukuti: “Mulinzile kuya na mizu, afuke, aluse, aicefya, amutembo nupya antu akateeka myenzo. Mwatekelana nu kwelelana lyonsi lino umwi wailizyanya pa muze. Mulinzile kwelelana ndi vino Mwene [“Yeova,” NWT] wamwelela.”—Kolose 3:12, 13.

AAKUSUNGA AKOLOCI YAKALONDEKWA UKULANGULUKILWA

15. U mulandu ci uno insita zimwi citangupalila ukusakamala avyazi?

¹⁵ Ukusunga umuvyazi akulwalilila citangupala, kukaya imilimo iingi alino ni nsita ikulu pakuti yasakamalwe ningo. Lelo icikatala sana ukuvwa uyi pa vikucitika. Cikawaya sana umwenzo ukulola avyazi yako yakulwalilila, yatandika kwilila ivintu, alino yata nu kuicitila vintu vimwi. Umwanaci umwi uwi zina lyakuti Sandy walanzile ukuti: “Ya mayo ali yano swensi twasintililemo. Lino yakosile nu kutandika ukulwalilila tuvwanga sana uyi. Izile yatandika ukusinta, nupya iiza yatandika ukuomvya intuwa, lyene amaka iyacepelako, icisiile itwayakunkulusya pa kajinga ka yalwale. Lyene ukufuma paapo yatwalilile ukulwala ukufikila lino izile iyafwa. Yakweti kansa wa mu mafupa, fwandi yalondekwanga ukuyasakamala insita zyonsi, umusanya nu usiku. Twayafulanga nu kuyalisya alino nu kuyawelengela. Ala citangupiile, tuvwanga uyi sana. Lino naweni ukuti ya mayo yali pa kufwa, nalizile sana pa mulandu wakuti nayatemilwe wakwe cimwi.”

16, 17. I cani icingaazwa wino akasakamala avyazi akoloci pakuti ataombesya ukuluta umu cipimo?

¹⁶ Mungacita uli ndi cakuti namwe ivya musango uu vyamucitikila? Ukuwelenga Baibo lyonsi nu kupepa kuli Yeova vingamwazwa sana. (Filipi 4:6, 7) Lyonsi mwalya ivyakulya ivisuma uku umi alino nu kulaala utulo tukumanile. Nga mukucita vii, ale umi winu ungaya ningo sana, nupya cilalenga ukuti mwasakamala ningo yano mukusunga. Insita zimwi mungatantika ukufumapo imuya uku cifulo cuze nanti apa wanda onga nanti yaili pakuti mukapuzeko. Ndi cakuti mutange mufumepo nu kuya uku cifulo cuze, cingazipa ukuti mwakwatako insita ya kupuza. Lyene nga mukulonda ukuya uku cifulo cuze, cingazipa ukuti imulanzyanya na umwi, pakuti awino asyale na avyazi inu akulwalilila.

¹⁷ Yamwi aakasakamala avyazi yao akoloci yakalondesya ukuombesya sana ukucila nu mu cipimo pa kuyasakamala. Nomba mutalinzile ukuipeela imilandu ndi cakuti mutakwanisye ukuomba vimwi. Ndi cakuti mwakwata umukoloci uno mukasakamala, mwatantika ukuomba vino mungakwanisya, napya cingaya ningo ukuti mwauzyako na auzo pakuti iyamupandako mano pali vino mungaomba. Lino mukusakamala avyazi inu akoloci, mufwile ukusyako ni nsita ya kusakamala ana inu, ya winu, alino na mweineco.

LEZA AKAPEELA AMAKA CUZE

18, 19. Uzye Yeova walaya ukuti alacitila vyani aomvi yakwe, napya i cani icacitike icikalangilila ukuti akafikilizya vino walaya?

¹⁸ Yeova walondolola ningo sana muli Baibo vino yonsi akusakamala avyazi akoloci yangacita pakuti yaombe ningo, lelo kwaya na cuze cino akacita. Leza walenzile ukuti kalemba wa masamu alembe ukuti: “Wene waya umupipi na yonsi akakuuta kunoli, . . . akauvwa ukukuuta kwao nu kuyatuula.” Yeova alatuula nanti ukusakamala aomvi yakwe acisinka lino yali ni ntazi.—Masamu 145:18, 19.

¹⁹ Mama umwi uwi zina lyakuti Myrna uwa ku Philippines uvwikisye icisinka cii lino wasakamalanga ya nyina aalwile situloko. Walanzile ati: “Kutaaya icikawavya sana umwenzo wako ndi ukulola kuno umuntu uno watemwa akucula, icakuti akufilwa nu kukunena icikuwaya. Cali sile ngati nalolangako sile kuno ya mayo yakusila amaka ala ntamanyile na vino ningacita pa kuyavwa. Ilingi nafukamanga nu kupepa kuli Yeova imunena ukuti natintonta sana. Nalizile kwati avino David wacisile lino walenzile Yeova ukuti aiusya aminsozi yakwe. [Masamu 56:8] Napya Yeova wampeezile amaka yano nalondekanga. ‘Yeova wampokolwile’ nu kuntungilila.”—Masamu 18:18.

20. I vyani vino Baibo yatulaya ivikakomelezya yonsi aakasakamala avyazi yao akoloci, nanti sile lino akoloci yayo iza yafwa?

²⁰ Aingi yazana ukuti ukusakamala avyazi akoloci, u mulimo utale sana. Nanti mungezya uli na maka ukuyasakamala ningo, akoloci yene ala yalafwa, wako vino cali kuli ya nyina yako Myrna. Lelo yonsi ataila Yeova yamanya ukuti umuntu ndi wafwa asi kuti ala casila tutalatala tumulolepo nupya. Mutumwa Paulo watiile: “Nakwata upaalilo muli Leza . . . uwakuti antu onsi, asuma na aipe, yalazyukuka kufuma ku afwe.” (Milimo 24:15) Antu yonsi afwilwa avyazi akoloci, yakakomeleziwa pa kumanya ukuti afwe yalatuutuluka, alino nu kuti Leza alalenga ukuti insi ii ikaziipe wakwe cimwi muno ‘mutalaya imfwa nupya.’—Umbwilo 21:4.

21. I visuma ci ivyaya umu kucindika avyazi akoloci?

²¹ Aomvi yakwe Leza yacindika sana avyazi yao, asi mulandu ndi cakuti avyazyi yayo aakote. (Mapinda 23:22-24) Yakayapeela umucinzi. Na cii cikalenga yasininkizya amazwi ya muli Baibo akuti: “Uwasansamusya so na nyoko, si ule uzanzye nyoko uwakuviile!” (Mapinda 23:25) Ni cacindamisya i cakuti yonsi aakacindika avyazi yao akoloci ala yakacindika na Yeova Leza.