Kiiñ ro im Bũrij ro Rej Bõktok Jeraam̦m̦an ñan Armej Otemjej
“Kom̦ epepen em̦õj kããlõte, bũrij ro im irooj ro [ak kiiñ ro], ri aelõñ re kwõjarjar, armej ro an Anij wõt.”—1 PITER 2:9.
KWÕMAROÑ KE KÕMEL̦EL̦E?
Ñããt eo Jeova ear jino kallim̦ur kõn “juon aelõñ in bũrij” ak kiiñ ro im renaaj bũrij ilo juon wõt iien?
Ewi wãween ro uwaan bujen eo ekããl rej erom kiiñ im bũrij?
Ta jeraam̦m̦an ko kiiñ rein im bũrij rein renaaj bũktok ñan armej otemjej?
1. Etke jej bar n̦aetan ‘kõjota eo an Irooj,’ Kwõjkwõj in Keememej Mej eo an Jijej? Taunin jej kõm̦m̦ane kwõjkwõj in?
ILO joten Nisan 14 ilo iiõ eo 33, Jijej Kũraij im rijjelõk ro 12 rar kwõjkwõje raan in Kijoone eo an Ri Ju ro. Kar iien eo ãliktata in aer kõm̦m̦ane men in ippãn doon. Ãlikin an Jijej jiroñ Judas Iskariõt, eo im enaaj kar ketake bwe en diwõjl̦o̦k, ear kõm̦m̦ane juon kwõjkwõj eoktak. Tokãlik rar n̦aetan kwõjkwõj in “kõjota an Irooj.” (1 Korint 11:20) Ruo alen Jijej ear ba naan kein: “Kom̦win kõm̦m̦ane men in ilo ememej eõ.” Eñin unin jej bar n̦aetan ‘kõjota eo an Irooj,’ Kwõjkwõj in Keememej Mej eo an Jijej. Ej juon iien ejej uwaan im aorõk ñe jej keememej men ko Kũraij ear kõm̦m̦ani el̦aptata kõn an kar mej kõn kõj. (1 Korint 11:24, 25) Ri Kõnnaan ro an Jeova ipel̦aakin lal̦ in rej pokake naan in jiroñ in ilo aer kõm̦m̦ane Kwõjkwõj in Keememej Mej eo an Jijej kajjojo iiõ. Ilo 2012, ekkar ñan kõl̦õn̦ta eo an Ri Ju, Nisan 14 enaaj jinoe ilo tulo̦k in al̦ ilo Taije Eprõl̦ 5.
2. Ta eo Jijej ear ba kõn bred im wain eo?
2 Rũkal̦oor Luk ej kwal̦o̦k ta eo Jijej ear kõm̦m̦ane im ta ko ear ba ilo iien in. Luk ej ba: “Innem ear bõk bred eo, im kam̦m̦oolol Anij, im ruje, im lel̦o̦k ñan er, im ba, ‘Men in, ãnbwinnũ, naaj aje kõn kom̦. Kom̦win kõm̦m̦ane men in ilo ememej eõ.’ Ejja ilo wãween in wõt ear lel̦o̦k kab eo ñan er ãlikin aer m̦õñã, im ba, ‘Kab in ej bujen ekããl an Anij, em̦õj kabine ilo bõtõktõkũ, eo naaj torlok kõn kom̦.’” (Luk 22:19, 20, UBS) Etke rijjelõk ro rar mel̦el̦e kõn naan kein?
3. Etke rijjelõk ro rar mel̦el̦e kõn naan ko an Jijej kõn bred im wain eo?
3 Kõnke er Ri Ju, rijjelõk ro rar jel̦ã kõn menin katok ko kõn menin mour ko me bũrij ro rar katok kaki ñan Anij ilo tampel̦ eo ilo Jerusalem. Menin katok kein rar kõm̦m̦ani ñan aer kabuñbũruon Jeova, im enañin elõñ iaan menin katok kein rar kõm̦m̦ani ñan jeorl̦o̦k bõd ko aer. (Livitikõs 1:4; 22:17-29) Innem ke Jijej ear ba bwe enaaj ajel̦o̦k ãnbwinnin kõn er im kato̦o̦rl̦o̦k bõtõktõkin kõn er, rijjelõk ro rar mel̦el̦e bwe enaaj ajel̦o̦k mour eo an ãinwõt juon menin katok. Katok eo an enaaj kar l̦apl̦o̦k an aorõk jãn menin mour ko rar katok kaki.
4. Ta mel̦el̦ein naan ko an Jijej ke ear ba, “Kab in ej bujen ekããl an Anij, em̦õj kabine ilo bõtõktõkũ”?
4 Ta mel̦el̦ein naan ko an Jijej ke ear ba, “Kab in ej bujen ekããl an Anij, em̦õj kabine ilo bõtõktõkũ”? Rijjelõk ro rar jel̦ã kõn kanaan eo an Jeremaia kõn bujen in ekããl. (Riit Jeremaia 31:31-33.) Naan kein an Jijej rar kalikkar bwe Jijej ear kiiõ kõm̦m̦ane bujen in ekããl. Bujen in ekããl enaaj kar bõk jikin bujen Kien eo me Jeova ear kõm̦m̦ane ippãn Ri Israel ro ikijjeen Moses. Bujen kein ruo rej ke ekkejell̦o̦k wõt ippãn doon?
5. Ta jeraam̦m̦an ko bujen Kien eo ear lel̦o̦k ñan Ri Israel ro?
5 Aet, juon wõt un unin kar kõm̦m̦ane bujen kein. Ke Jeova ear kõm̦m̦ane bujen Kien eo ñan Ri Israel ro, ear ba: “El̦aññe kom̦ij eo̦roñ ainikiõ im kõjparok bujen eo Aõ, innãm kom̦ naaj Aõ m̦weiuk e aorõk, jãn aelõñ ko otemjej, bwe aolepen lal̦, Aõ. Im kom̦ naaj ñan Eõ juon aelõñ in bũrij ro, im aelõñ e kwõjarjar.” (Exodus 19:5, 6) Ewi wãween an kar Ri Israel ro mel̦el̦e kõn naan kein?
KALLIM̦UR EO KÕN BŨRIJ RO IM KIIÑ RO
6. Ta kallim̦ur eo bujen Kien eo ear jipañ ñan kajejjete?
6 Ri Israel ro rar jel̦ã ta mel̦el̦ein naan in “bujen” kõnke m̦oktal̦o̦k Jeova ear kõm̦m̦an bujen ippãn Noa im Ebream. (Jenesis 6:18, UBS; 9:8-17; 15:18; 17:1-9) Jeova ear kallim̦ur im ba: “Ilo ineõm ri aelõñ otemjej i lal̦ renaaj jeraam̦m̦an.” Naan kein rar m̦õttan bujen eo an Jeova ippãn Ebream. (Jenesis 22:18) Jeova ear kõm̦m̦ane bujen Kien eo ñan jipañ kajejjet kallim̦ur in. Ekkar ñan bujen in, Ri Israel ro rar maroñ erom “m̦weiuk eaorõk” an Jeova jãn aelõñ ko otemjej. Etke Ri Israel ro rar erom “m̦weiuk eaorõk”? Kõnke ren maroñ erom “juon aelõñ in bũrij” ñan Jeova.
7. Ta mel̦el̦ein an Baibõl̦ eo ba “aelõñ in bũrij”?
7 Ri Israel ro rar jel̦ã ta in kiiñ im bũrij. Bõtab, juon wõt em̦m̦aan ilo iien ko etto ear kiiñ im bũrij ilo juon wõt iien im Jeova ear buñbũruon kake. Etan em̦m̦aan in ej Melkizedek. (Jenesis 14:18) Ikijjeen bujen Kien eo, Jeova ear lel̦o̦k jeraam̦m̦an eo ñan an wõr an Ri Israel ro “juon aelõñ in bũrij.” Tokãlik Baibõl̦ eo ej kõnono kõn aelõñ in bũrij in ãinwõt “bũrij ro im irooj ro.” Mel̦el̦ein bwe bũrij rein renaaj bar irooj ak kiiñ ilo juon wõt iien.—1 Piter 2:9.
8. Ta jerbal eo an juon bũrij me Anij ear kabiti?
8 Eokwe ealikkar bwe juon kiiñ ej irooj. Ak ta jerbal eo an juon bũrij? Hibru 5:1 ej ba: “Jabdewõt bũrij el̦ap jãn armej, em̦õj likũt e ñan armej ilo men ko an Anij, bwe en lel̦o̦k joortak ko im men in katok ko kõn jero̦wiwi.” Juon bũrij me Jeova ear kabiti ej jutak ikijjeen armej ro im̦aan Anij. Ej akwel̦ap ñan Jeova bwe en jeorl̦o̦k jerawiwi ko an armej ro ilo an ajel̦o̦k menin katok ko ñan Jeova. Bareinwõt, juon bũrij ej jutak ikijjeen Jeova im̦aan armej ro ilo an katakin er kõn kien ko an Anij. (Livitikõs 10:8-11, UBS; Malakai 2:7, UBS) Ilo wãween kein, bũrij eo ej jipañ armej ro rejerawiwi ñan bar kepaake Anij im kõm̦m̦an bwe en em̦m̦an kõtaan eo aer ippãn.
9. (1) Ta eo Ri Israel ro rar aikuj kõm̦m̦ane bwe ren maroñ bõk jeraam̦m̦an eo ñan erom “juon aelõñ in bũrij”? (2) Etke Jeova ear kabit jet bwe ren bũrij ilo Israel? (3) Etke Ri Israel ro rar jab maroñ kiiñ im bũrij ke rar pãd ium̦win bujen Kien eo?
9 Bujen Kien eo ear lel̦o̦k juon jeraam̦m̦an ñan Ri Israel ro bwe ren “juon aelõñ in bũrij” im renaaj kar bõktok jeraam̦m̦an ko ñan “aelõñ ko otemjej.” Ak ewõr juon men me Ri Israel ro rar aikuj kõm̦m̦ane bwe ren bõk jeraam̦m̦an in. Anij ear ba bwe renaaj bõk jeraam̦m̦an in ‘el̦aññe renaaj eo̦roñ ainikien im kõjparok bujen eo An.’ Ri Israel ro rar ke maroñ pokake ak ‘eo̦roñ ainikien’ Jeova? Aet rar maroñ kõm̦m̦ane men in, bõtab ewõr iien rar jirilo̦k im kõm̦m̦an bõd. (Rom 3:19, 20) Eñin unin Jeova ear kããlõt jet bwe ren bũrij ilo Israel. Bũrij rein rar jab kiiñ. Rar katok kõn menin mour ko kõn jerawiwi ko an armej ro. (Livitikõs 4:1–6:7) Jerawiwi kein rar bar kitibuj jerawiwi ko an bũrij ro make. (Hibru 5:1-3; 8:3) Meñe Jeova ear buñbũruon kõn menin katok kein ak rar jab maroñ lukkuun jol̦o̦k jerawiwi ko an Ri Israel ro. Bũrij ro me rar jerbal ium̦win bujen Kien eo rar jab maroñ kõm̦m̦an bwe Ri Israel ro ren lukkuun epaake Anij im likiio kõtaan eo aer ippãn. Rar jab maroñ bar kõm̦m̦ane men in ñan Ri Israel ro retiljek im m̦ool. Ejim̦we an kar rijjelõk Paul ba: “Bwe bõtõktõkin kau kom̦aan im got ko eban jeorilok jero̦wiwi ko.” (Hibru 10:1-4) Kõnke Ri Israel ro rar jab pokake aolep men ko ilo Kien eo, rar pãd ium̦win juon lia ak binikol. (Galetia 3:10) Kõn men in, rar jab maroñ kiiñ im bũrij ñan aelõñ ko otemjej.
10. Ta un eo unin kar kõm̦m̦ane bujen Kien eo?
10 Ejjab mel̦el̦ein men in bwe Ri Israel ro rejamin erom uwaan “aelõñ in bũrij” eo me Jeova ear kallim̦ur kake. El̦aññe rar m̦ool aer kate er im pokake Jeova, renaaj kar maroñ in bõk wõt jeraam̦m̦an in. Bõtab, reban bõke ilo iien eo rar pãd ium̦win Kien eo. Etke? (Riit Galetia 3:19-25, UBS.) Bwe jen mel̦el̦e kõn men in, jej aikuj jel̦ã un eo unin kar kõm̦m̦ane bujen Kien eo. Kien eo ear kõjparok Ri Israel ro im rar pokake jãn aer kabuñ ñan ekjab. Ear bareinwõt jipañ er ñan kile bwe er ri jerawiwi im bwe rej aikuji juon menin katok el̦apl̦o̦k im aorõkl̦o̦k jãn menin katok ko bũrij eo el̦ap ekõn katok kaki. Kien eo ear juon “ri lale” me ear kõpooje Ri Israel ro bwe ren tõmak im l̦oor Kũraij ak Messaia eo. Mel̦el̦ein naan kein Kũraij im Messaia ej “Eo Em̦õj Kabiti.” Bõtab, ke Messaia eo ear itok, ear kõm̦m̦ane bujen eo ekããl me Jeremaia ear kanaan kake. Ro im rar tõmak Jijej Kũraij rar uwaan ro ilo bujen in ekããl im rar maroñ erom ro uwaan “juon aelõñ in bũrij.” Jen etale ewi wãween.
RO UWAAN BUJEN EO EKÃÃL REJ EROM KIIÑ IM BŨRIJ
11. Ewi wãween Jijej ej eo m̦oktata im ear ejaake “juon aelõñ in bũrij”?
11 Jijej, Ri Nazeret eo, ear erom Messaia ilo iiõ eo 29. Ear 30 an iiõ ke ear peptaij. An peptaij ear kalikkar bwe ear m̦õn̦õn̦õ in kõm̦anm̦an ankilaan Jemen. Kõn men in, Jeova ear ba kõn e: “E in Nejũ jitõnbõro ippa.” Im Jeova ear kabiti, jab kõn oil ak kõn kajoor eo an. (Matu 3:13-17; Jerbal 10:38) Anij ear kabiti Jijej bwe en maroñ Bũrij eo El̦ap im tokãlik Kiiñ, eo im enaaj bõktok jeraam̦m̦an ñan aolep armej ro rej tõmak ilo e. (Hibru 1:8, 9; 5:5, 6) Enaaj kõm̦m̦an bwe ro jet ren maroñ erom ro uwaan “juon aelõñ in bũrij” ak erom kiiñ im bũrij.
12. Ta eo katok in mej eo an Jijej ear maroñ kõm̦m̦ane?
12 Ãinwõt Bũrij eo El̦ap, ta menin katok eo Jijej ear katok kake im ear maroñ lukkuun jol̦o̦k jerawiwi ko an ro im rar tõmak ilo e? Naan ko an Jijej ñan keememej raan in mej eo an rej jipañ kõj ñan mel̦el̦e bwe menin katok eo an ear mour eo an eweeppãn. (Riit Hibru 9:11, 12.) Ãlikin kar kabiti Jijej bwe en Bũrij eo El̦ap, ear make kõtl̦o̦k bwe en iioon mãlejjoñ ko im kammineneiki kõn men kein m̦ae iien eo ear mej. (Hibru 4:15; 5:7-10) Ãlikin an kar jerkakpeje, ear wanlõñl̦o̦k ñan lañ im wal̦o̦k im̦aan Anij kõn aorõkin katok in mej eo an ñan Jeova. (Hibru 9:24) Jãn iien in, Jijej emaroñ “akwel̦ap” ippãn Jeova kõn ro im rej tõmak im jerbale tõmak eo aer ilo katok in mej eo an. Jijej emaroñ jipañ rein ñan karejar ñan Anij im bõk juon kõjatdikdik ñan mour indeeo. (Hibru 7:25) Bareinwõt katok in mej eo an ear kapene bujen eo ekããl.—Hibru 8:6; 9:15.
13. Ta eo enaaj kar wal̦o̦k ñan ro im rej uwaan bujen eo ekããl?
13 Ro im rej uwaan bujen eo ekããl renaaj kar bareinwõt ekkabit kõn kajoor eo an Anij. (2 Korint 1:21) Ri Ju ro retiljek im ri aelõñ ko rar jim̦or uwaan bujen eo ekããl. (Epesõs 3:5, 6) Ta eo enaaj kar wal̦o̦k ñan ro im rej uwaan bujen eo ekããl? M̦oktata, naaj lukkuun jol̦o̦k jerawiwi ko aer. Jeova ear kallim̦ur bwe enaaj ‘jol̦o̦k nana ko aer, im eban bar keememej jerawiwi ko aer.’ (Jeremaia 31:34) Kein karuo, ãlikin an kar Jeova jol̦o̦k jerawiwi ko an rein, rar maroñ erom uwaan “juon aelõñ in bũrij.” Piter ear jiroñ Kũrjin ri kabit ro: “Ak kom̦ epepen em̦õj kããlõte, bũrij ro im irooj ro [ak kiiñ ro], ri aelõñ rekwõjarjar, armej ro an Anij, bwe kõmij kõnnaanekl̦o̦k men ko rem̦m̦an an eo ear kũr kom̦ jãn marok im ñan ilowaan meram eo an emenin bwilõñ.” (1 Piter 2:9) Rijjelõk Piter ear kwal̦o̦k naan kein me Jeova ear ba ilo iien eo ke Ear lel̦o̦k Kien ko an ñan Ri Israel ro. Ilo ijin, Piter ej bar ãliji naan kein im jitõñl̦o̦k ñan Kũrjin ro im rej uwaan bujen eo ekããl.—Exodus 19:5, 6.
KIIÑ RO IM BŨRIJ RO REJ BÕKTOK JERAAM̦M̦AN ÑAN ARMEJ OTEMJEJ
14. Ia eo ro uwaan bujen eo ekããl rej jerbal ie?
14 Ia eo ro uwaan bujen eo ekããl rej jerbal ie? M̦oktata, rej jerbal ilo lal̦ in. Ãinwõt juon kumi, rej jerbal ãinwõt bũrij ro. Rej jutak ikijjeen Jeova ñan armej ro ilo aer kwal̦o̦k kõn “men ko rem̦m̦an” an Jeova im naajdik kõj kõn ekkan ko ilo kõkkar ak katak ko jãn Baibõl̦ eo. (Matu 24:45; 1 Piter 2:4, 5) Ãlikin aer mej im jerkakpeje, remaroñ lukkuun kõm̦m̦ane jerbal in kiiñ im bũrij ippãn Kũraij ilo lañ. (Luk 22:29; 1 Piter 1:3-5; Revelesõn 1:6) Ilo juon visõn, rijjelõk Jon ear lo elõñ enjel̦ ro rej pãd iturin tũroon eo an Jeova ilañ. Rej al “juon al ekããl” ñan “L̦aam̦” eo. Rej al im ba: “Kwaar wiaik ñan Anij kõn bõtõktõkũm̦ armej jãn aolep bwij, im kajin, aelõñ, im kain armej, im Kwaar kõm̦m̦an bwe ren kiiñ im bũrij ro; im rej kiiñ ioon lal̦.” (Revelesõn 5:8-10) Ilo bar juon visõn, Jon ear ba kõn kiiñ rein: “Renaaj bũrij an Anij im an Kũraij, im renaaj kiiñ Ippãn ium̦win juon to̦ujin iiõ.” (Revelesõn 20:6) Kũraij im kiiñ rein rej ejaakin “aelõñ in bũrij” eo im renaaj bõktok jeraam̦m̦an ko ñan armej otemjej.
15, 16. Ta jeraam̦m̦an ko kiiñ ro im bũrij ro renaaj bũktok ñan armej otemjej?
15 Ta jeraam̦m̦an ko kiiñ im bũrij rein ak rein 144,000 renaaj bũktok ñan armej ro ioon lal̦ in? Revelesõn jebta 21 ej kwal̦o̦k kõn bũrij rein ãinwõt juon jikin kweilo̦k ilañ, Jerusalem ekããl, n̦aetan “lio pãleen L̦aam̦ eo.” (Revelesõn 21:9) Ilo Revelesõn 21:2-4 ej ba: “Iar lo jikin kweilo̦k eo e kwõjarjar, Jerusalem e kããl, ej wanlaltak jãn lañ jãn ippãn Anij, em̦õj pojak ãinwõt kõrã ej lõtlõt ñan l̦eo an. Im iar roñ ainikien el̦ap jãn tũroon eo, im ej ba, ‘Lo, im̦õn Anij ej ippãn armej ran̦, im Enaaj jokwe ippãer, im renaaj armej ro Doon, im Anij enaaj pãd ippãer, im Enaaj aer Anij. Im Enaaj kõm̦õrãik jãn mejeir dãnnin kõmjaal̦al̦ otemjej, im enaaj ejjel̦o̦k bar mej, im re jamin bar liaajlo̦l̦, ak jañ, ak eñtaan; bwe men ko m̦okta re jako.’” Jeraam̦m̦an kein rekanooj em̦m̦an! Enaaj ejjel̦o̦k bar jañ, bũrom̦õj, eñtaan, im liaajlo̦l̦ kõnke enaaj ejjel̦o̦k bar mej. Armej otemjej renaaj weeppãn im bar likiio kõtaan eo aer ippãn Anij.
16 Revelesõn 22:1, 2 ej wõnm̦aanl̦o̦k im kwal̦o̦k kõn jeraam̦m̦an ko jet im rein renaaj bũktok. Ej ba: “Ear ba kajjien ñan eõ reba in dãn in mour, e jatõltõl ãinwõt kristal, ej to̦o̦r l̦o̦k jãn tũroon an Anij im L̦aam̦ eol̦apan ial̦ eo an [Jerusalem ekããl]. Im i tõreren reba eo, wõjke in mour ej i rãjet im i rãjet eo juon, im ej jebar leen joñoul im ruo wãween im ej kalle allõñ otemjej; im bwilikõn wõjke eo kein kõmour ro ri aelõñ ko.” Visõn in ej kwal̦o̦k ñan kõj bwe “ri aelõñ ko” ak baam̦le ko ioon lal̦ in, enaaj lukkuun jako jerawiwi eo rar jolõte jãn Adam. Em̦ool bwe men ko m̦okta renaaj jako.
EDDEDEL̦O̦K JERBAL EO AN KIIÑ RO IM BŨRIJ RO
17. Ta eo enaaj dedel̦o̦k an kiiñ ro im bũrij ro kõm̦m̦ane ilo jem̦l̦o̦kin 1,000 iiõ?
17 Ilo jem̦l̦o̦kin 1,000 iiõ ko, enaaj dedel̦o̦k an kiiñ rein im bũrij rein jipañ armej otemjej bwe ren weeppãn. Jijej Kũraij, Bũrij eo El̦ap im Kiiñ eo, enaaj lel̦o̦k ñan Jeova juon kumi in armej ro reweeppãn im rej ãinwõt juon baam̦le. (Riit 1 Korint 15:22-26.) Ilo tõre in, enaaj dedel̦o̦k jerbal eo an kiiñ rein im bũrij rein.
18. Ãlikin an kiiñ ro im bũrij ro kadedel̦o̦k jerbal eo aer, ewi wãween an naaj Jeova kõjerbal er?
18 Innem, ewi wãween an naaj Jeova kõjerbal kiiñ rein im bũrij rein ãlikin iien in? Revelesõn 22:5 ej ba: “Renaaj kiiñ indeeo im indeeo.” Wõn ro rein renaaj irooj iooer? Eokwe, Baibõl̦ eo ejjab ba. Bõtab rein enaaj l̦ap tokjãer ñan Jeova. Bareinwõt rejamin mej ak renaaj mour ñan indeeo. Im enaaj wõr aer imminene ñan jipañ armej ro rejjab weeppãn. Kõn men in, renaaj wõnm̦aanl̦o̦k im kiiñ im Jeova enaaj kõjerbal er ñan kajejjet ankilaan ñan indeeo.
19. Ilo Kwõjkwõj in Keememej Mej eo an Jijej, ta ko naaj kakeememej aolep kake?
19 Naaj kakeememej kõj kõn katak kein jãn Baibõl̦ eo ilo Kwõjkwõj in Keememej Mej eo an Jijej ilo Taije, Eprõl̦ 5, 2012. Kũrjin ri kabit ro im rej mour ioon lal̦ in renaaj kwal̦o̦k bwe rej m̦õttan ro uwaan bujen eo ekããl ilo aer m̦õñã bred eo ejjab kauwe im idaak wain. Men in enaaj kakeememej er kõn jeraam̦m̦an ko aer im jerbal ko aer ilo karõk eo an Anij me ej ñan indeeo. Kõj aolep, ro im renaaj pãd ilo iien in jenaaj kwal̦o̦k ad lukkuun kam̦m̦oolol kõn kiiñ rein im bũrij rein me Jeova Anij ear kããlõt er ñan bõktok elõñ jeraam̦m̦an ko ñan armej otemjej.
[Pija eo ilo peij 31]
Kiiñ ro im renaaj bũrij ilo juon wõt iien renaaj bõktok jeraam̦m̦an ñan armej otemjej ñan indeeo